Donkere wolken
i boven Warschau!
i
■Is'
r
't-
i T
DE WONDERLIJKSTE
COURANT TER WERELD
T
ïLcvr b O
ASUuEr j
Polens partljchef en volksheld
Wladislaw Gomulka Is in de drie
Jaar en drie maanden, sinds hij de
inacht overnam, vele jaren ouder
geworden. Buitenlandse diploma
ten melden, dat hij steeds meer een
verbitterde indruk maakt en bo
vendien aan een hartziekte lijdt.
Oomulka probeert een koers te
yaren. dia zijn land de grootst mo-
S
van zijn land verdwenen. Na del
opstand in Polen in het jaar 1956
werd hij door de Poolse commu
nisten tot partijleider gekozen.
Cultuurpalels.
„Klein, maar smaakvol", zeggen I
de Warschauers met bijtende iro
nie, als zij van het 30 verdiepin-
Moskou wilde deze verkiezing gen hoga „Cultuurpaleis" spreken,
verhinderen en dreigde met ingrij
pen van Sowjet-troepen, maar Go
mulka, die nog kort te voren in de
gevangenis had gezeten, liet zich
niet intimideren. Hij bereikte zijn
erkenning. Het betekende de val
van Moskou's stadhouder, de ge
neraal Rassokowskl. Deze moest
„met verlof" gaan en keerde nim
mer terug.
Chroestsjew en Boelganin vlo
dat de Sowjets aan de Polen
schonken. Het is het hoogste
bouwwerk van de hoofdstad aan
de Weichsel en herinnert in zijn
suikerbakkersstijl van da Stali
nistische periode aan de Moskouse
universiteit
Stalin, wiens naam in onooglijke I
letters boven het portaal is inge
metseld, wilde op Warschau en
De nieuwe brug over de Weichsel - een toonbeeld van
moderne, Poolse architectuur.
Maar de meerderheid van het
volk noch de regering konden zich
heel Polen met deze wolkenkrab-
gen destijds naar Warschau, maar ber een van de hoogste gebou-
het gelukte hun niet Gomulka om Wen van het land een Russisch met die gedachte verenigen, wan
te praten. HIJ stond op het vertrek «tempel drukken. De Rode Tsaar zil za9en in Warschau niet al een
van de Russische troepen en be- Zou zich in zijn graf omdraaien, als een stad* maar oolt een «ymbool
hij had moeten zien, hoe in het Tien Jaar lang werden alle reser
„Cultuurpaleis" schoonheidswed
reikte dat ook. Gomulka had te
genover de machthebbers van het
ves van het land naar Warschau
Brigitte Bardot de „westelijke de
cadentie" in de door het Marxis-
weer uit haar puinhopen.
Het traditionele bewustzijn ging
me geheiligde hallen bracht, hoe zo ™r, dat zelfs bijna 1000 histori-
westelijke Jaza-orkesten in de scha gebouwen van de oude bin-
grote muziekzaal enthousiast be'
jubeld werden.
nenstad in al hun onderdelen wer
den gereconstrueerd, waaronder
Kremlin een persoonlijke overwin-1 strijden werden georganiseerd, hoe gedirigeerd en de stad verhief zie
nlng behaald, die, als men de toen
malige machtsconstellatie in be
schouwing neemt, bewonderens
waardig is.
Dat alles is reeds lang geschie
denis, dikwijls alweer vergeten,
maar het is goed, als men zich die
dramatische weken en maanden
weer eens in herinnering roept. I „klein, maar smaakvol" zeggen,.-- -
„Alleen als wij al het vergif van maar de regering is over Stalin's hen zelfs de meest overtuig «com-
het verleden met wortel en tak vroegere geschenk helemaal niet munisten lieten zich nietvan un
uitrukken, kunnen wij een soda- te spreken. Aan de ene kant past voornemens afbrengen. arsc au
lisme opbouwen, dat aan de wen- het bepaald niet in het stadsbeeld werd het symbool van e
sen van ons volk tegemoet komt", En aan de andere kant veroorzaakt wU van ee^ natie, zlJ 00~'
verkondigde Gomulka destijds. het onderhoud elk jaar een tekort bet nauwelijks^enige ans ee
De Polen mogen knipogen, als zij 40 kerken. De Russen zagen deze
op het Cultuurpaleis wijzen en „burgerlijke spilzucht helemaal
niet graag, maar de Polen en onder
Polens bevolking haalde verlicht van 10 tot 20 miljoen zloty en dat °oi* weer h®* «PttriJ» het
beroemde Kulturpalasr In
lkerbakkerstljl een protslg
wjet-geschenk, dat de War-
tchauers geen onverdeelde
vreugde brengt
te onafhankelijkheid van Mos
kou verzekert, maar ook hij weet,
dat de grenzen van zo'n politiek
lelijk nauw getrokken zijn. HIJ
sst de aanspraken van de Duit-
op de Duitse gebieden achter
Oder-Nelsse-linie en is er van
overtuigd, dat men in bepaalde
iringen in de Westduitsa Bonds
republiek „op revanche" uit la
By de politieke zorgen komen
(hans meer en meer economische,
pe landbouwproductie is in 1959
tegenover het Jaar daarvoor niet
r-iW
mMM
adem en hoopte op een betere toe-1 is geen kleinigheid,
komst Inderdaad werd het veel
beter en de vooruitgang van de
laatste drie jaar laat zich niet be
schrijven, maar intussen is wel
duidelijk geworden dat het para
dijs dat Gomulka beloofde, niet
wezenlijk naderbij gekomen is,
wat niet in de laatste plaats moet
worden toegeschreven aan het feit
dat op grond van de verbeteringen
de eisen van de bevolking ook ge
stegen zijn.
Volk kreeg meer rrlfhetd
dan oolL
De voornaamste fouten van het
nieuwe systeem in Polen zijn in
het land zelf te vinden. Gomulka
gaf zijn volk vrijheden, die het tot I Het machtige bouwwerk van het
nu toe niet had gehad. De Polen I communistische Centrale Comifél
kunnen vandaag de dag de zwak-
heden van het systeen kritiseren,
zonder dat zij om die reden voor
persoonlijke veiligheid hebben te
vrezen. Zij kunnen boeken en
t eh to ziet hel er achter de
pronkerige gevels uIti nog tljn er
in hel gebied van de voormalige
binnenstad vele, lege vlakten,
rvoor de wederopbouwplannen
cl jaren klaar liggen.
gsstëgén, maar zelfs 1,2°/o gedaald.
Bijzonder opvallend is het gebrek
nan vlees en graan. De gestelde
(joelen voor de Hchta industrie
niet bereikt
ten" te worden zoals vroege».
Land werd driemaal uiteen
gerukt.
Komt men als buitenlander nit
het westen met Warschauers in
gesprek, dan duurt het meestal
slechts enkele minuten, of het the
ma der Duitse oostgebieden wordt
aangesneden.
,W1J zullen dese gebieden nooit
opgeven", heet het dan altijd,
Maar men hoort er de vrees nit,
dat die toestand niet van blijvende
duur zal zijn. Aan de ene kant
worden die voormalige Duitse ge
bieden als een herstelbetaling voo»
het lijden van da Tweede Wereld
oorlog aangezien, als iets, wat Po
len rechtens toekomt, aan de a»
dere kant kan men zich als aan
dachtig luisteraar niet aan het ge
voel onttrekken, dat zelfs de g»
sprekpartners, die er volledig van
overtuigd zijn, dat deze „compen
satie" rechtsgrond heeft, in hua
hart twijfel voelen.
Wie de geschiedenis van Polen
kent vindt de sleutel voor dese
tweeslachtigheid in de gevoelens,
Driemaal is het land door zijn bu
ren uiteengerukt De eerste keef
(in 1772) waren het Pruisen, Rus
land en Oostenrijk, die een derde
deel van het Poolse territoir onder
elkaar verdeelden. Een en twintig
Jaar later werd een deel van de
rest opnieuw verdeeld. Hitier zorg
de voor de derde verdeling.
Moskou, dat zich sinds de Twee
de Wereldoorlog tegenover Polen
opwerpt als zijn beste vriend, heeft
er nooit aan gedacht Warschau
de door Stalin geroofde gebieden
(meer dan 50 pet van de totale
oppervlakte) terug te geven.
Maar ook de Polen weten - niet
In de laatste plaats dank zij hun
ervaringen met dergelijke verde
lingen dat men een dergelijk on
recht niet door eenzelfde onrecht
herstellen kan.
Bijna geheel
verwoest
door oorlog
Enig doel t ee teren rassenhaat
Deze eenmanscourant, door
itori
,The
de hoogste autoriteiten ge-
Carollna
lezen, heet
Israelite.
Na de opstand van 1944 beval
kranten uit het vrije westen kopen I Hitier Warschau met de aardbo-1
en zij maken daar gretig gebruik dem geuj]« te maken. De Poolse de uitgever van de courant,
van. Er is noch een terreur van de I hoofdstad zou nog slechts een „ge-1 getooid met de naam „The Csro-
geheime politie, noch van een ge- 0graflsch begrip" blijven. War- üna Israelite", niet de merkwaar-
dwongen bezinning op het commu- schau> balans na de oorlog zag er l -1*
nisme. De politiek mengt zich niet all Tolgt „lt, 85 pct van alle ge. courant van d)J U S A_ Harry Qol-
meer zo erg in de privesreer ven [bouwen verwoest, van de 1.3 mil- den is
joen Inwoners 800.000 omgekomen hoofdr
het leven.
ïarry
n eigen uitgever, directeur,
acteur en redacteur. Me-
Aan de andere kant is Oomulka en nog een 350.ooo naar alle wind-1
een overtuigd communist en zijn straktn Tarstrooid. Hitiers wil wasl^m 5leen mwr sl^hter mL
regering is eveneens communis-1 bijna in vervulling gegaan, want [ken. Hiermee is echt niet bedoeld
tisch. Denken in vrijheid en com-|het ontbrak inderdaad in 1945 niet om de bekwaamheid van Journa-
munisime verdragen elkaar niet, aan «temmen, die een opgeven van
evenmin als het tegenwoordig ln d# puinhopen ed de wederopbouw da ODeave dia Harrv Golden
Persoonlijke moed.
Wat men ook van Gomulka's
politieke overtuiging mag denken,
niemand zal hem kunnen verwij
ten. dat hij geen persoonlijke moed
heeft Gomulka is zowel commu
nist als nationalist. Wegens zijn
anti-stalinistische houding was hij
lunge tijd van het politieke toneel
Polen naast elkaar bestaan van
verschillende economische vor
men. Er zijn ln het land starre, eco
nomische en handelsorganisaties
van de staat, maar ook een vrije
boerenorganlsatie. Waar men ook
in Polen komt ontmoet men half
heden en compromissen, wier be
staan weliswaar door de moeilijk
heden van de toestand van Go
mulka verklaarbaar zijn, maar die
desniettegenstaande alle nadelen
van onder dwang gesloten com
promissen hebben.
Het politieke bestaan van Oo
mulka loopt door da ontevreden
heid, die men momenteel in Polen
weer aantreft nauwelijks gevaar.
Zijn aanzien bij het volk is als
vroeger enorm groot Wel'swaar
hoort men de laatste maanden va
ker kritiek op de regering, maar
ook de ontevredenen weten, dat
de Stalinisten weer aan het roer
zouden komen, voor het geval Go
mulka, om welke reden ook, zou
moeten aftreden.
puinhopen eti de wederopbouw uit de opgave die Harry Golden
op een andere plaats voor het zich heeft gesteld,
enig juiste hielden.
Zoals ln alle steden op aarde oetenen bouwplaatsen op
kinderen een bijzondere aantrekkingskracht uit
Met zijn blad voert hij een zee»
persoonlijke strijd tegen de rassen
haat in Amerika. En hij heeft, ge
zien de namen die op de abonne-
mentslijst voorkomen, hiermee ook
succes.
Tot zijn abonnees behoren: Eisen
hower, Faulkner, Hemingway, de
dichter Carl Sandburger, Bertram
Russell, Truman en andere voor
aanstaande Amerikanen. Zestien
duizend exemplaren gaan er van
ieder nummer uit. De courant ver
schijnt wanneer Harry Golden
weer een nummer klaar heeft, dus
op ongeregelde tijden.
De vertlkale theorie van
Ooi den.
Opmerkelijk en typisch voor de
ongewone manier waarop Golden
het probleem van de rassenhaat te
lijf gaat ia wel het door hem ge
schapen en verbreidde „vertikale-
systeem". Zo gelooft hij, dat het
niet tot moeilijkheden ln openbare
gelegenheden, zoals restaurants, zal
komen wanneer men overal de
stoelen wegneemt en ook alleen
maar treinen zonder banken zou
laten lopen.
Het is een feit, dat het ln ge
legenheden waar stoelen of banken
ontbreken, zoals in bars, slechts
telden tot uitbarstingen komt.
Blank en bruin zijn dan opeens
verdraagzamer.
Nog origineler en zeker doeltref
fender om bruggen tussen zwart en
blank te slaan is zijn „buiten-dienst
idee". Hij adviseerde (en dat ad
vies ts hier en daar opgevolgd) om
op plaatsen waar kranen afzonder
lijk voor zwart en blank zijn, op de
kraan voor „blank" een voudig een
bordje „buiten gebruik" te hangen.
Zo ook op gescheiden toiletten. Het
duurde niet lang of ettelijke blan
ken, door de nood gedwongen, pas
seerden opeens zonder bezwaren de
„grens".
Dit zijn zo de methoden van Gol
den en aan deze merkwaardige
strijdwijze is zijn even merkwaar-
dig blad gewijd.
