In Communistisch Polen zitten
de kerken stampvol
exclusieve
geschenken
Tramconducteur tikt tegen
pet ais hij kerk passeert
Zeer diepe
devotie
m
PHILATELICA
ORGANISEERT
WIE Z'N BROEKJE
IS ZOEK?
25-jarig dienstjubileum
de heer T. C. Klijn
Geloof wordt demonstratief beleden
Het na-oorlogse Polen, zoals het door de grote
mogendheden, en om het openhartig te zeggen
op last van Stalin, werd afgebakend en in
handen gelaten van het in Rusland gevormde
bevrijdings-comité, dat als „voorlopig bewind"
optrad, is een land geworden van vreemde
uitersten.
Aanvankelijk staat men verbijsterd door de
zonderlinge tegenstellingen en wanneer men
er dan wat licht in begint te zien, wordt deze
complexe samenleving nog verbazingwekken
der. Een land met een uitgesproken commu
nistisch bewind, waarvan 80 van de bevol
king katholiek is; een land, dat officieel in het
Oostelijk blok geïntegreerd is, maar zich naar
het Westen oriënteert: een land, uat uit zijn
puin tegelijkertijd zijn verleden en zijn toe
komst opbouwt, historische gebouwen en
kerken herstelt en zich een nieuwe industrie
aanschaft: een land, dat zegt een duizend
jarige geschiedenis te hebben, binnen de gren
zen, die nog geen twintig jaar geleden werden
afgelijnd...
Een volksdemocratie, die uiteraard gericht
moet zijn tegen wat Marx „opium voor het
volk" noemde de religie en tegen alles
wat onder de communistische verzamelnaam
als bourgeoisdecadentie doorgaat, maar waar
de kerken stampvol zitten en 's avonds jazz en
twist hoogtij vieren
Kerkvervolging
tó/
Konkordaat
En de twist?
WOENSDAG 2 DECEMBER 1964
HEI NJlFUWr STAlVtRIAn
17
Te bedragen aan het Hoofdbureau
van Politie te Schiedam, dagelijks
van 8.0017.00 uur, behalve op za
terdag en zondag.
Bankbiljet; portemonnee; 3 sleutels
aan riempje; ring met 2 sleutels; 'n
herenbril; ring met 3 sleutels; ring
met 5 sleutels; ring met 7 sleutels;
ring met 2 autosleuteltjes; 2 sleutels
aan plankje; handschoen(L.)1 paar
lederen herenhandschoenen; mohair
sjaal.
VOOR IEDEREEN!
Te bevragen bij de vinders:
Lassie-hond, Petit, P. de Hooghstr.
nr. 10c; parkiet, Windhorst, H.Polak-
straat 44; gereedschap, Bouwman,
Alex Numanstraat 18a; Hoes, Hoog
werf, Schuttersveld 22; geruite sjaal,
Pronk, Loeffstraat 2; gummilaarzen,
overall en sokken in plastic zak, van
Oorschot, Hoogstraat 98b; sjaaltje,
de Ligt, P. Potterstraat 42a; broekje,
Waltman, Fabristraat 54a; voetbal
schoen, Coster, Grote Markt 11b; 'n
kinderhandschoen, v. d. Geer, Mgr.
Nolenslaan 824; kinderhandschoen,
v. Kempen, v. Ostadelaan 34; hand
schoen, v. d. Wal, Hoofdstraat 221c;
glacé, Verghels, Halleystraat 45b; 'n
herenhandschoen (R), Koremans,
Geert Reindersstraat 32a; kinder-
want, Waard, Nieuwe Damlaan 679;
jongenswant, de Rooij, Fabristr. 14;
wollen handschoen, Wapenaar, Dal
tonstraat 33; handschoen (L.), de
Klerk, Jan Steenstraat 33; 1 paar
dames handschoenen, v. Dijk, Rem-
brandtlaan 30b; 1 lederen dames
handschoen (R.), v. Veen, Hoog
straat 48; mapje postzegels, Vuijk,
Petaniastraat lOd, Vlaardingen; bril
in étui, Brand, Parkweg 384; vulpen,
Linnenbrink, Hogenbanweg 73b; 'n
sleutel aan kettinkje, Alblas, Schut
tersveld 90; ring met 3 sleutels,
Meijer, Puttershoeksestraat 56a; pot
lood en vulpen in étui, Daalmeijer,
Spieringshoekflat 101; bril, Postkan
toor, Tuinlaan; slaghout, Wittkampf,
Schiedamseweg 104; autostep, Rie-
werts, v. Limburg Stirumstraat 9;
diplomatentas met inhoud, Hengst,
Appelmarkt 4; marokkaanse porte
monnee, Jong, v. d. Tempelstraat 36;
bromfietstas met inh., Agema, Wa
rande 125; aktetas, v. Geijl, Hoofd
straat 123; handtasje met inh., v. d.
Hoek, Korte Dam 6, tel. 68548; akte
tas met inh., v. Gent, Fazantlaan 39;
doublé dameshorloge, Leijen, Oost
singel 114; verchroomd dameshor
loge, Tuijl, Fazantlaan 10; bankbil
jet, Ritter, Lange Singelstraat 93b;
kralen ketting, Beukers, v. Karne-
beekstraat 46; zilveren armband, v.d.
Zee, Westfrankelandsestraat 74; een
zilveren ketting, Sperman, v. Diepen-
broekstraat 68, tel. 261589; dames
horloge, Klaasse, Goeresestraat 8;
dameshorloge, v.Leeuwen, Potgieter
straat 26.
De heer T. C. Klijn zal op vrijdag 4
december a.s. de dag herdenken dat
hij 25 jaar geleden in dienst trad bij
de „VÊSTA" Maatschappij van. Le
vensverzekering N.V. te Arnhem.
Aanvankelijk als agent-incasseerder,
sinds 1 december 1951 als adjunct
inspecteur en sinds 1 januari 1954
als inspecteur.
op zaterdag, 5 december a.s. een
jeugdmiddag (alleen voor leden tot
18 jaar) in de recreatiezaal R.T.M.
in de Rosestraat. Op dinsdag 8 dec.
a.s. wordt de Verenigingsavond ge
houden alleen toegankelijk voor de
seniorleden in de recreatiezaal RTM
- Rosestraat 3. Agenda: opening, me
dedelingen, pauze (met verloting)
en Veiling. Aanvang Jeugdmiddag
2 uur; Verenigingsavond: 8 uur.
IN HET BESTUUR
van de vereniging Vrouwen in de
V.V.D., afdeling Schiedam is door
het vertrek van mevrouw I. Kiste-
makervan Rossum wijziging geko
men. De samenstelling is thans als
volgt: mevrouw I. Schade van Wes-
trum-Uytenbogaart, voorzitster, mw.
A. Moll-Lips, secretaresse/penning-
meesteresse; mevr. E. A. M. v. Hoo-
genhuyzeLantsheer, vertegenwoor
digster in het Centraal Vrouwenco
mité. Overige leden: Mej. N. van
Buysen, mevr. H. Hazenbroekde
Boom en mevr. A. Dirkzwagervan
Zoelen.
Dam 2 Telefoon 60559
UIT VELE LANDEN
Speciale verpakking
TWEE GROEPEN
jeugdleden van „De Watervrienden"
en de Arma vertrekken op zondag
morgen 6 december per tram naar
het jaarlijkse St. Nicolaasfeest van
Ruim Baan in gebouw „Odeon" te
Rotterdam. De groep van 6- t.m. 10-
jarigen vertrekt om half 9, die van
11- t.m. 14-jarigen om half 10. Vanaf
het beginpunt van lijn 4
(Bijzondere correspondentie)
„Devotie en twist" zegt mjj iemand, die reeds enige tijd in Polen woont „zijn
twee manieren om een lange neus te trekken tegen het regime". Hij geeft
echter toe, dat Gomoelka er zich praktisch niet om bekommert, dat hij
weliswaar officiële banbliksems rondslingert, maar alles verder laat gaan.
't Lijkt m(j trouwens niet zo eenvoudig. Ik heb veeleer de indruk, dat het
regime een lange neus zet tegen de bevolking en haar weliswaar Iaat begaan,
maar verder haar eigen marxistische weg volgt, of de bevolking dan
overwegend gelovig is of niet.
En dan zou ik het eerst willen hebben over de Poolse godsdienstzin. Het
Poolse volk is steeds diep gelovig geweest; het is geen fenomeen van de
laatste tjjd, al wordt tegenwoordig misschien het geloof demons.tratiever
beleden: de tramconducteur die tegen zijn pet tikt, als h(j een kerk voorbij
rjjdt; de jongens, die een kruisje maken bij het passeren van een heiligdom;
de massale deelneming aan processies; het in retraite gaan van studenten
der staatsuniversiteiten, het enorme kerkbezoek 's morgens en 's avonds de
massale toeloop voor de herderlijke fulminaties van de kardinaal onge
twijfeld schuilt hierin een vorm van zwijgend en toch veelzeggend protest.
Maar dit is niet de echte devotie, die wij bedoelen, de eeuwenoude Poolse
traditie.
tholieke Jeugdbewegingen zijn er niet
meer en als er dan nog catechismus-
lessen mogelijk zijn in de kerk of
in een particulier huis dan wordt
het kinderen en ouders toch moeilijk
gemaakt. Openlijk wordt echter niet
ingegrepen. Wel is de Kerk finan
cieel zwaar belast en zo men, vooral
in hun historisch kader, verwoeste
Ik heb Allerheiligen meegemaakt in
het oude, schilderachtige Krakov en
ik heb de Zwarte Madonna van Czes-
tochowa bezocht, ik heb de kerkgang
gezien op een zondag in het verwoeste
Wroclaw en ik heb 's avonds in een
stil hoekje in de Warschauer kathe
draal gestaan en ben getroffen door
de devotie. Deze devotie zit zeer diep
en al doet zij in haar uitbundigheid
wat vreemd aan, zij is ongetwijfeld
echt en zij vormt als zodanig een
factor, waarmee het regime hoe
ongaarne ook terdege rekening
moet houden.
Ik heb aan velen de vraag gesteld
oi er in Polen nog sprake is van
kerkvervolging; slechts één zeer
rechts gerichte geestelijke antwoorde
bevestigend. De andere antwoorden
waren meestal meer genuanceerd. De
partijmensen, de ambtenaren zeggen
natuurlijk verontwaardigd „neen"; de
doorsnee-burger haalt de schouders
op en denkt, dat de staat als het er
op aan komt toch niet tegen de Kerk
zal zijn opgewassen. Degenen, die wat
verder denken, menen integendeel, dat
de Kerk wél gevaar loopt en dat een
steeds dreigende verstrakking
van het regime tot ernstige conse
quenties kan leiden De meeste pries-
ters voelen zich echter weinig be
haaglijk en bijna allen spreken var
een gespannen situatie.
Men wjjst er op, dat de staal ziel
op alle mogelijke manieren tracht
meester te maken van de jeugd. Ka
kerken heeft hersteld, dan is er geen
sprake meer van nieuwbouw. De b(j
Krakov gebouwde staatstad Nowa
Huta heeft geen kerken, maar er
wordt mis gelezen bij particulieren
en dit gebeurt vrij openlijk.
Is er dan alleen maar sprake van
een doorgevoe- "e scheiding Kerk
staat? Van officiële zijde beweert
men van wel, maar persoonlijk denk
ik na veel gesprekken en vele, soms
onbescheiden vragen, dat de situatie
niet zo eenvoudig omschreven kan
worden. Het regime is verplicht reke
ning te houden met de 80 gelovigen
en met de historische nationale rol
van de Kerk. Het tracht die invloed
in te djjken en waar het kan de clerus
achteruit te drijven vooral door het
opleggen van zware financiële lasten,
en waarschijnlijk ook te intimideren
door plagerijen.
Men heeft mij uit geloofwaardige
bron verzekerd, dat vooral in de
kleinere gemeenten zorgvuldig ge
noteerd wordt, welke burgers de
monstratief kerks zijn wie bij
voorbeeld catechismuslessen in zijn
huis laat geven en dat deze ka
tholieken het leven moeilijk wordt
gemaakt.
Dit alles belet echter niet, dat het
volksdemocratische Polen zijn ker
ken open laat en dat ik verscheidene
mensen op belangrijke posten ont-
ai
t
foto toont een deel van het huidige
stadsbeeld.
E. WINTERS
fConvricrht Oners MnnrC l
moet heb, die openlijk katholiek
zijn, dat niet alleen op het platte
land maar ook in de steden de
kruisbeelden en de. heiligenbeelden
langs de openbare weg met bloemen
versierd zijn en dat op Allerzielen
kaarsjes branden bij de gedenkpla
ten van oorlogsslachtoffers, hier en
daar tegen de huizen aangebracht,
's Zondags beieren er de klokken
en in de kerken vindt men evenveel
devote militairen officieren zowel
als manschappen als burgers. En
als het waar is, dat het regime po
gingen doet om de massabedevaart
naar Czestochova te onderscheppen
door zgn. herstelwerken aan de wegen
ot een samenscholingsverbod om
hygiënische redenen, dat is er
nog dag-in, dag-uit een onafgebroken
stroom van meestal communicerende
bedevaarders.
Opvallend is, dat leidende commu
nisten in Polen met grote bewonde
ring en ik zou bijna zeggen, met grote
eerbied, spreken over wijlen paus
Johannes XXIII; ik heb sterk de
indruk, dat velen van hem een ver
betering verwachtten van de onge
twijfeld weinig soepele verhouding
tussen Kerk en staat. Het uitblijven
van een werkelijk Pools episkopaat in
het omstreden geannexeerde West-
gebied schijnt zelfs het regime zwaar
op de maag te liggen en men hoopte
blijkbaar, dat paus Johannes de
knoop zou doorhakken en aldus de
weg vrij zou maken voor een nieuw
konkordaat.
Maar ook dit is allemaal niet zo
eenvoudig. „Een konkordaat?", vraagt
een openhartige en breeddenkende
communist mij. „Goed, laat het voor
ons allen een uitkomst kunnen zijn;
maar wat zullen ze in Moskou zeg
gen? Denkt u, dat ze daar akkoord
zullen gaan met het geven van gods
dienstonderwijs in om de zaken bij
hun naam te noemen onze com
munistische scholen? Een zeer strakke
In Warschau hebben zich na 1945
grote veranderingei voltrokken Uczc
geestelijke vraagt: „Hoe kunnen wij
een konkordaat met het communisme
sluiten?
Er is geep dialoog mogelijk
„Maar paus Johannes?" werp ik op
„Het zou een vergissing zijn ge
weest", antwoordde hij.
Intussen heeft Polen nog steeds een
katholieke universiteit in de schil
derachtige stad Lublin, waar de par
tizanen onder Russische auspiciën net
eerste voorlopige bewind vormden. Er
is bovendien, in Warschau, een „aca
demie" van de staat, waar theologie
wordt gestudeerd. Maar de katho
lieke organistenbond is zonder meer
afgeschaft, een katholiek weeshuis is
zonder voorwendsel gesloten en de
nonnen worden stelselmatig uit de
ziekenhuizen geweerd.
Nee, het is voor de Kerk niet zo
rooskleurig, al zitten de kerken vol,
al gaan de priesters in toog en kloos
terzusters (en meestal eerbiedig ge
groet) over straat; maar niettemin
zou het overdreven zijn van een kerk
vervolging te spreken of de ogen e
sluiten voor een zekere lankmoedig
heid van het bewind. De Polen kunnen
nóg openlijk hun geloof belijden
en ook dat is belangrijk.
En de twist? Ik zat op een avond
in het restaurant van het weelderige
Orbishotel; er was een orkest, dat
alleen maar populaire westelijke
dansmuziek speelt. De zangeres van
het orkest twist op het podium en
op de volle dansvloer wordt enthou
siast meegetwist. Demonstratief en
vakkundig.
„Wij hebben het twisten van de
film geleerd", vertrouwt een jonge
Pool m(j toe. De volgende avond zat
ik in de danszaal van het Cultuur
paleis. Hier is de jazz- en twistwoede
nog heviger. Officieel fronst men de
wenkbrauwen maar men doet er niets
tegen. Het is een vorm van verzet
maar het is een uitlaatklep. .Go
moelka trekt zich daar niets van
aan", vertelde mij een communis
tische journalist „Laat ze maar ge
rust hun gang gaan
Ik zou echter niet durven zeggen,
dat devotie en twist over één kam
geschoren kunnen worden doch -'at
het bewind er zo over denkt
Zo zag de Poolse hoofdstad Warschau eruit direct na de oorlog.
