Het nieuwe
Over allerlei gewoonten
in de eoneertzaal
Rotterdams Philharmonisch
Orkest op 28 april in Passage
sen
np
ra
VEVEOscHiEDAM
tfëet faptettta m/iketi tfcfde
Schiedamsche
Ca rt onna gefabriek
P
WARTBURG
BARKAS
TRABANT
ISUZU
Verschijnt: woensdag en vrijdag in Schiedam, Kethel en Oud-Mathenesse
L
verf var
1
i.'v
't
W.F. STRIJDT
OM „FLAT TROFEE"
van der VLERK
INDISCHE NEDERLANDERS
WILLEN ZENDTIJD T.V.
VOOR
KINDERKLEDING
NAAR ALJA
VRIJDAG 23 APRIL 1965
OPLAAG 30.3.50 EXEMPLAREN
16. JA ...oANG No. 55
Aangesloten bij de Nederlandse Huis-aan-Huisblad Pers
OOK IN ROTTERDAM
OUD-MATHENESSE
KANTOOR: BROERSVEST 125 - SCHIEDAM - TELEFOON 26.39.39-26.73.68
HOOFDREDACTIE: P J. HOVINGH. Inzendtermijn advertenties: dinsdag en jdonclerdag 6 uur s avondi.
Centrale administratie Randstad-edities: Koornmarkt 34, Delft, telefoon 01730-23637*. Tarjeven op aanvraag.
De „Randstad-edities" geven plaatselijke uitgaven in Delft,
Schiedam, Vlaardingen, Maassluis, Rijswijk met de rond deze
steden gelegen dorpen en 'n streek-editie voor geheel Westland
Toen, tijdens het jongste Promenadeconcert van het R.Ph.O. in de Rotter
damse Rivièrahal, enkele langharige onruststokers door het meezingen en
meefluiten van een populaire melodie uit Ponchieili's Dans der uren de
dirigent Franz Paul Decker dusdanig tot het uiterste dreven, dat hij mét
het orkest het podium verliet, was het onmiddellijke punt van discussie:
hoe ver kan men in een concertzaal gaan? Als er, door het creëren van
staanplaatsen, al iets van de moeizaam verworven rust en luisterconcen
tratie verloren gaat, moet men dan ook nog tolereren, dat door lopen, pra
ten en koffiedrinken het klimaat voor bezield musiceren en rustig luisteren,
nagenoeg geheel wordt bedorven? Neen, zegt de hedendaagse concertbe
zoeker, dat moet niet, want muziek bluisteren wordt gehinderd door ge
luiden, die niet tot die muziek behoren. En dat is waar.
Maar rust is er in concertzalen niet altijd geweest en de excessieve avant-
garde onder de contemporaine componisten betrekt het experiment tegen
woordig soms ook op de „zaal", die als het ware wordt opgehitst tot het
produceren van geluiden, die dan aan de zijde van het podium als natuur
lijke reactie zou worden gewaardeerd. Waarmee maar gezegd wil zijn, dat
gewoonten zich, hetzij vanzelf, hetzij kunstmatig, plegen te wijzigen en dat
concertzaaltradities zowel in de verschillende tijden als in de diverse landen
variabel zijn.
Naar de hofkapellen werd indertijd
1 ^*>0 *1 TV door de gasten ten paleize evenmin
-L deze kapellen de z.g. tafelmuziek,
T*1 waarvan men aannam, dat zij de
n pi f"Pt* spijsvertering bevorderde. Van slad-
houder Willem V is bekend, dat hij
achter zich aan tafel altijd wald-
hoornisten had staan.Mogelijk komt
hot door deze gewJ'aicn.dat in 1733
„het schellinkje" de adel nog een
lesje moest geven in het luisteren
naar muziek. Volgens Van Effen was
het niet vreemd, zo nu en dan een:
„Houd den Bek daar in de Logie!"
te horen roepen. Overigens een om
gekeerde situatie als bij de Proms
van het R.Ph.O!
De haast, waarmee men zich na af
loop van een concert naar de gar
derobe pleegt te spoeden, is blijk
baar omstreeks 1850 ook al gesigna
leerd. Een Londense muziekdirec-
tie maakte toen bekend, „dat die
genen der toehoorders, die niet tot
het einde willen blijven, verzocht
worden zich vóór het laatste mu
ziekstuk te verwijderen, opdat de
anderen, die blijven, niet in het ge
not van het laatste nummer worden
gestoord". Zo blijkt alweer, dat de
mens in wezen maar weinig veran
dert!
wmi swm
Rotterdams Philh. Orkest tijdens haar optreden in de Rivièrahal.
De periode van de Passionuitvoerin-
gen is juist voorbij. In Holland
peinst niemand erover, om na het
slotakkoord van een Passie te
applaudisseren. Eduard Flipse
placht echter wel te vertellen, dat
onze zuiderburen de ervaring is
opgedaan in Gent in luide jubel
losbarsten na het aanhoren van
Bachs Matthaus-Passion, als gold het
de uitvoering van een favoriet opera
of geliefd orkeststuk. Enige kente
ring is zélfs bij ons merkbaar. Vroe
ger zou men nooit in kerkgebouwen
hebben geklapt, tenzij Schiedam
heeft deze situatie in de Grote- en
in de Julianakerk lang gekend het
gebouw op dat moment iedere be
tekenis als Godshuis had prijsgege
ven. Tegenwoordig echter ontziet
Dealer voor
Dealer - Volledige service
AUTOMOBIELBEDRIJF
Tel. 152066, Ludolf de Jongh
straat 13-19. v.m Overschie
Tel. 241748 Insullndestr. 277,
Rotterdam
men zich b.v. in de Rotterdamse
Laurenskerk dikwijls niet.de execu
tanten der maandagavondconcerten
met applaus te belonen.
Speelhuizen
Wij schreven hierboven, dat de rust
in concertzalen niet dan met moeite
is verworven. Dit zal de lezer dui
delijk zijn, wanneer hij zich reali
seert, dat de concertzalen directe
voorlopers vonden in muziekherber
gen en speelhuizen.Dat in lang ver
vlogen tijden het allooi van de al
daar gegeven „publicque concerten"
niet heel best kan zijn geweest, mo
ge daar door worden bewezen, dat
één van de deftigste speelhuizen uit
de 18de eeuw (Siebers aan de Sche-
veningse weg) deed weten, dat „Lig-
te vrouwspersonen worden ge
weerd"...
U wilt een nieuwe verlichting?
Maar nu eens iets aparts?
en mag heL iets meer kosten?
b.v. Oud-Hollands of kristal?
Ga dan naar
DE JAGER BROERSVELD 105
X 'Mk':'V,.
ook meerdere toegiften van de solis
ten verwacht, hetgeen bij ons, al
thans gedurende orkestconcerten, in
het geheel niet gebruikelijk is. Ame
rika kleedt het nog eigenaardiger
in.
Toen het New York Philharmonic
Orchestra eens een concert gaf in
de Scheveningse Kurzaal, kon men
onderaan op het programma het vol
gende zinnetje lezen: „indien hierna
de situatie ontstaat, dat een toegift
moet worden gegeven, zal het orkest
nog uitvoeren Gershwins „Rhapsody
in blue"...
Naar Europese maatstaven kan een
geestdriftig publiek wel om toegif
ten vragen, maar is het uitgesloten,
dat een solist of concerterend en
semble tevoren een „extra" aan
biedt, zelfs al betreft het beroemd
heden, die altijd en overal op storm
achtige bijval kunnen rekenen, 's
Lands wijs, 's lands eer, zou men dus
ook ten aanzien van dit concertge-
bruik kunnen opmerken, daarbij be
denkend, dat anders geaarde volke
ren zich vanzelfsprekend ook enigs
zins anders gedragen in vergelijkba
re omstandigheden.
Slet item-men
roprammabouu/
Niet alzo de gebruiken aan de zijde
van het podium, al kunnen we ook
hierin wel enkele diepgewortelde
tradities signaleren. Wat zich in de
loop der tijden grondig heeft ge
wijzigd, is de programmabouw. Tot
ongeveer 1850 nam het publiek er
rustig genoegen mee, symfoniedelen
te horen onderbreken door andere
stukken, een zonderlinge praktijk,
die typerend is voor het gebrek aan
artistiek verantwoordelijkheidsge
voel uit die dagen. Iets dergelijks
moet worden gezegd van de gewoon
te een eeuw gelegen gold het zelfs
als een eer onderdelen van een
werk te bisseren. Mendelssohn n
er verrukt over zijn geweest, dat het
publiek bij de eerste uitvoering van
zijn oratorium Elia in 1849 te Bir
mingham niet minder dan vier ko
ren en vier aria's tweemaal wilde
horen.
Toch wel het nog maar 12 jaar la
ter, dat de Süddeutsche Musikzei-
tung schreef: „Dat deel van het pu
bliek, dat van kunst niets verstaat
of voelt, meent nu eenmaal zijn ken
nerschap te moeten tonen door een
stuk da capo te verlangen. Geen wa
re kenner der kunst kan echter de
onmiddellijke herhaling van een
muzikale vertolking verdragen. Niet
genot, maar ergernis ondergaat men
daarbij".
Intussen is :Vt gebruik nog steeds
niet helemaa, ;rdwenen. Wij herin
neren ons, dat het R.Ph.O. een jac»r
of zes geleden tijdens zijn Italiaan
se tournee meermalen de finale van
Mahlers vierde symfonie moest bis
seren om de toehoorders tevreden
te stellen. Er werden daar trouwens
EEN GULOEN VERRASSING
VOOR HAAR!
De schitterende armband, het fonke
lend collier, het fijne armband horloge;
Een greep slechts uit de geweldige
overvloed van mogelijkheden om haar
te verrassen en intens blij te maken.
De blijvende waarde van Uw verras
sing maakt het tot een onvergetelijk
cadeau.
Vanzelfsprekend geeft v. d, VLERK
deskundig advies bij Uw aankopen.
Onze toonaangevende collectie
staat er borg voor dat u altijd
slaagt
Eén gewoonte handhaaft zich nog
aitijd in de concertzaal, hoewel
daartegen al eindeloos vele protes
ten zijn geuit. Dat is het met veel
gerucht stemmen van de orkestin
strumenten voor het concert begint.
Omstreeks 1850 schreef een Weens
blad daarover al: „Afgezien nog van
de kwelling, die een publiek, dat ge
komen is om welluidende muziek te
genieten, moet ondergaan, beïn
vloedt het gewirwar van dissoneren-
de geluiden, dat voorafging, de wer
king van het komende muziekstuk,
of tenminste het begin ervan, zon
der twijfel".
Nu zullen er wel geen concertbe
zoekers zijn, die, als de Oosterse
prins uit de bekende anecdote, dit
chaotische preludièren het mooiste
vinden van het gehele concert. Wel
menen sommigen, dat deze geruch
ten de aparte feestelijkheid van het
concertgebeuren accentueren en het
is maar te hopen, dat de bezoekers
van het R.Ph.O.-concert op 28 april
a.s. in Passagetheater het stemge-
rucht als zodanig willen beschou
wen, want het ziet er niet naar uit,
dat deze „slechte gewoonte" in de
concertzaal spoedig zal worden af
geschaft.
Elly Salomé.
Voor de biljart verenigingen, aan
gesloten bij de Bedrijfs Biljart Bond
begint 26 april a.s. in café-restau
rant „de Flat", Rochussenstraat 403
Rotterdam, de jaarlijkse kamp om
de „FLAT-TROFEE"
Wilton Fijenoord, de winnaar van
het vorig jaar, zal voor het behou
den van dit pronkstuk de strijd aan
moeten binden tegen de verenigin
gen van de B.P., E.N.C.K., Figee,
Heineken, Hudig en Veder, Pelmo
len, Smit, Shell en W.E.K.
Gezien het verloop van het vorig
jaar, verwachten wij ook nu weel
een prettige en spannende periode
van 44 spelers die tot 28 mei a.s. om
deze beker biljarten.
Rooster le week: 26 april: B.P.
Sunlight; 28 april: H. en V. Wil
ton Fijenoord (Poule A); 29 april:
Shell W.E.K.26 april: E.N.C.K.
Heineken; 28 april: Smit Pel
molen (Poule B).
JUWELIER
EDELSTEENKUNDIGE
Rotterdamsedijk 268
Via de vrije, commerciële zender
„Radio Veronica" is een oproep de
ether ingegaan aan alle in Neder
land woonachtige Indische Neder
landers om zich le verenigen.
Het doel van deze aktie is om bij de
Nederlandse regering een zend-
consessie aan te vragen voor radio-
en televisie-uitzendingen in het ma
leis, speciaal bestemd voor de ge-
repatrieerden. Als coördinator zou
gaan optreden de heer B. J. J. Ho-
vens te Venlo.
Gelijksoortige verzoeken kwamen
vanuit Amsterdam, Soest en Hilver
sum. Geïnteresseerden kunnen
schriftelijk in contact komen met
de heer Hovens via het adres:
Boerhavestraat 10, Venlo.
BLAZERS vanaf 18.95
JURKJES vanaf 6.95
ROKJES vanaf 4.25
PAKJES vanaf 32.50
AANBIEDING
Meisjes en Jongens
REGENJASSEN
Alle maten 14.95
MODEMAGAZIJN
Broersvest 111 Tel. 267416
EN NOG GOED BETAALD OOK
tel. 260500, na 6 uur 's avonds tel. 266459