Het nieuwe
Massale actie kan nog redden
Uniek carillon van Grote Merk door
vuile gassen vals gebeten
Stichting Schiedams
Carillon actief
voor herstel
om
geld
Door corrosie
aangevreten
4!et hptettif webken fy'cte
Schiedamsche
Cartonnagefabriek
TOUR DE FRANCE PLOEG
MORGEN IN SCHIEDAM
Pj
ALJA ruimt op!
Verschijnt: woensdag en vrijdag in Schiedam, Kethel en Oud-Mathenesse
S
stef meeder nv
WARTBURG
BARKAS
TRABANT
ISUZU
Middeleeuws
Herstel
Uitlaatgassen
38-kloks
VADERDAG
GESCHENKEN-TIPS
17. d. Vlerk
Zie vacantie-bijlage
Reisbureau
„SCHIEDAM"
op pagina 22
Noodzaak
Stichting
ZIE PAGINA 7
VRIJDAG 18 JUNI 1965
OPLAAG 30.150 EXEMPLAREN
16e JAARGANG No. 71
Aangesloten b(J de Nederlandse Huls-aan-Huisblad Pers
OOK IN ROTTERDAM
OUD-MATHENESSE
KANTOOR: BROERSVEST 125 - SCHIEDAM - TELEFOON 26.39.39-26.73.68
HOOFDREDACTIE: P. J. HOVlNGH. Inzendtermijn advertenties: dinsdag en donderdag 6 uur 's avonds.
Centrale administratie Randstad-edities.- Koornmarkt 34, Delft, telefoon 01730-23627* Tarieven op aanvraag.
De „Randstad-edities'' geven plaatselijke uitgaven in Delft,
Schiedam, Vlaardingen, Maassluis, Rijswijk met de rond deze
steden gelegen dorpen en 'n streek-editie voor geheel Westland
Er zijn veel mensen op aarde, en daarmee ook
vele hobbies. Je kan ze verdelen in grote en
kleine, dure en goedkope, intellectuele en sim
pele, culturele en zinloze, nuttige en nutteloze.
Soorten in mensen, soorten in hobbies.
Als er iemand is, die hartkloppingen kan krijgen
van het fragile gebeier van kleine, en de zware
dreunen van grote klokken; nou ja, dan is dat
„fijn voor hem".
Ook al wordt dat gebeier voortgebracht door
een batterij min of meer antieke klokken, het
carillon. Van de reactie „zal me een zorg zijn
als ik er maar geen last van heb", gaan er
twaalf in een dozijn. Vreugde rond carillon
klanken is nog steeds een wat exclusieve pret,
en dat is nu precies dat, wat een aantal mensen*
duchtig dwars zit.
Ook al wordt uw buurman er niet
warm of koud door, ook al eet u er
geen boterham meer of minder
door: u gaat nu wel degelijk op het
randje van uw stoel zitten wippen,
want als dat carillon nu heel toeval
lig in het topje van onze Grote Kerk
hangt en de man die daar wel dege
lijk warm en koud van wordt zich
met „Blaisse" mag voorstellen, dan
wordt het even anders.
Welnu, met dat carillon van de Gro
te- of St. Janskerk, vlak bij het stad
huisplein, is het al geruime tijd mis.
Het oude Klokkespel is zwaar door
corrosie aangevreten en falikant
ontstemd.
Het ergste is dat met de kleinere
klokjes, de hoge toonsoorten dus.
Zij zijn door hun bescheiden groot
te uiteraard het gevoeligst voor dit
verweringsproces. Een groot aantal
van hen is zo fors aangetast, dat de
aanslag van de bijaard op die toon
een aanslag op elke muzikale ge
moed is: vals, een halve noot mis
en niet om aan te horen.
Deze, wat simpel gestelde inleiding
mag u twee dingen duidelijk ma
ken: A: er is iets mis met het klok
kespel van de Grote Kerk en B: er
zijn mensen die daar zo snel moge
lijk iets aan willen doen.
y? Hrw-ir
tj
a Door inruil verkregen
5 een gerevideerde piano
3 in gemoderniseerde
S notenhouten kast. Prijs
750.—
ft piano- en orgelhandel ij
's-Gravelandseweg 620 fi
fr Schiedam Telefoon 263919 jj
Dealer Volledige service
AUTOMOBIELBEDRIJF
Tel. 152066, Ludolf de longhstraat 13-19
v.m. Overschie
Tel. 241748, Insulindestr. 277,
Rottterdam
zijn oorzaak in het weinig succesvol
le herstel dat in het begin van de
ze eeuw nog aan het carillon werd
uitgevoerd; deels ook moet het op
rekening worden geschreven van het
verweren van het bronzen instru
ment.
Het carillon heeft een zeer lang be
ven achter de rug. De oudste klok,
een „laat-middeleeuwse", dateert uit
het jaar 1455. Het carillon als ge
heel dateert echter uit het jaar 1786.
In een vroedschapsvergadering van
de Stad Schiedam, gehouden op de
zestiende januari van dat jaar,
werd uitvoerig over een nieuw aan
te schaffen klokkespel gediscus
sieerd.
De naam die in die vergadering viel,
was die van de bekende zuidneder
lander Andreas Jozef van Gheyn. De
ze Leuvenaar had reeds een fikse
reputatie opgebouwd op heit terrein
van de klokkengieterij.
In het zelfde jaar werd nog beslist:
Van Gheyn kreeg de opdracht een
klokkespel van 36 klokken te gie
ten. Het zou moeten „accorderen"
met de reeds aanwezige zwaarste
klokken, waaronder de meest be
jaarde, die uit 1455, welke ook nu
bim-bam-beient.
Toen nog het zelfde jaar de beiaard
werd afgeleverd, bleek hij te bestaan
uit 38 klokken. Evenals in Schoon
hoven, had de gieter zich van zijn
goede zijde laten zien door twee
kleine klokken bij het spel cadeau
te doen.
Ondanks deze geste, moest de stad
Schiedam nog 4.200 gulden neertel
len om het carillon haar eigendom
te mogen noemen. Daarbij kwamen
dan nog de vrij hoge kosten van de
montage; het takelwerk op zich zelf
moet al een indrukwekkend aantal
florijnen hebben gekost. Maar, het
moet gezegd: Schiedam had daar
mee dan ook een bijzonder fraai en
welluidend klokkenspel gekregen.
Een bijzonderheid was, dat het niet
als vele andere beiaards midden in
de toren was gehangen, maar in een
galmgat. Dat blijkt een verstandige
beslissing te zijn geweest. Het Van
Gheyn-spel is nl. vrij licht van toon.
Bij montage in de toren, samen met
een aantal galmborden, zou een
groot gedeelte van het geluid verlo
ren zijn gegaan.
André Lehr, beiaardkenner bij uit
stek en verbonden aan de N.V. Eijs-
bouts, een klokkengieterij en fabriek
voor torenuurwerken, meent de oor
zaak te moeten toeschrijven aan de
vooral de laatste decennia ingezet
te industrialisatie en ontwikkeling
van de chemische (petrochemi
sche) industrie. Vooral de uitlaat
gassen van auto's blijken het instru
ment naar het leven te gestaan.
Alle 38 klokken zijn op een onrust
barende manier door de bijtende
Aansteker Ron san v.a. 36,50
Asbak v.a5,75
Barometer v.a19,75
Borrelglaasjes v.a. 8.75
Briefopener v.a3,75
Dasspeld v.a14.75
Gouden ring v.a36,
Horloge v.a18,75
Horlogeband v.a2,50
Manchetknopen v.a.... 4,25
Sigaren- erf
sigaretten pijpje v.a. 3,75
Sigaren- of
sigaretten kistje v.a.
Sigarettendover v.a....
Sleutelring v.a
Stijlklok v.a
Sschenkkurk v.a.
Reisweker v.a
IJsemmertjes v.a.
In al deze artikelen hebben
wij een veelzijdige keuze
14,50
250
2,50
135,—
5,25
11,75
f 19,75
HORLOGER JUWELIER
EDELSTEENKUNOIGE F.G A.
ROTTERDAMSEDIJK 241 SCHIEDAM
19
In het begin van de negentiende
eeuw werden uitgebreide herstel
werkzaamheden uitgevoerd aan het
nu nog bestaande uurwerk en de
mechanische speelinrichting. Naar
men vermoedt, werd op dat moment
de primitieve speeltrommel, waar
mee vanuit het uurwerk de speel-
hamers op de klokken werden gedi
rigeerd, buiten gebruik gesteld.
Dat Schiedam in een eeuw, waarin
de beiaardkunst volkomen uit de
gratie lag nog een dergelijk werk
liet uitvoeren, mag pleiten voor de
stad.
Sindsdien is het echter snel achter
uit gegaan met de kwaliteit van het
unieke klokkespel Deels vond dat
lend carillon waarvoor onze stad
zich eeuwen lang zoveel heeft ge
troost, verloren worden genoemd.
De enige manier om dit unieke, 38
kloks carillon weer haar spranke-
lijke bekoorlijkheid terug te geven
is een grondige restauratie, waarbij
tevens voorzieningen voor de toe
komst zullen moeten worden getrof
fen om herhaling zo veel mogelijk
te voorkomen.
Met het doel onze stad een hersteld
en klankrijk carillon terug te be
zorgen, heeft zich rond de viering
van het 750-jarig bestaan van onze
stad, in 1950, een comité gevormd,
dat gelden inzamelde en contact op
nam met restaurateurs. De som wel
ke'het ingrijpende werk zou gaan
kosten werd in die korte spanne
t ij dis niet bereikt.
Het comité legde haar werkzaamhe
den neer, en droeg het ingezamel
de geld dat het forse bedrag van
tien mille uitmaakte over aan de
gemeente, welke als eigenaar van
de St. Janstoren de restauratie van
het klokkespel zou gaan moeten re
gelen. In de vorm van 'n fonds leeft
het geld nog tot op vandaag de dag.
Leeft, ja, want ieder jaar wordt de
rente bij het totaal geschreven, zo
dat het bedrag gestaag in omvang
toeneemt.
Op één december van het vorig jaar
vond de oprichting plaats van een
nieuwe groep Schiedammers die
zich het lot van de unieke beiaard
aantrok. Ditmaal werd het geen co
mité, maar organisatie met wette
lijke status. De naam van de nieuw
geborene werd „Stichting Carillon
Schiedam".
Promotor en aanstichter tot dit al
les was notaris Blaisse.
Mr. Blaisse, een verwoed muziek
liefhebber, kreeg eigenlijk de stimu
lerende injectie toen hij toevallig in
het stadhuis was. Uit de toren klonk
het voorspel van het speelwerk. Op
dat moment klaagde een aanwezige
over de miserabele toestand waarin
de beiaard zich bevond. Die 'aanwe
zige was de beiaardier Cor Don.
'Kijk het is zonde, dat als je zoiets
moois bij de hand hebt, je het maar
laat vergaan. Als ik een antieke kast
heb, die in slechte staal verkeert,
zal ik hem direct laten herstellen'.
Notaris Blaisse zegt het met na-
(vervolg op pag. 3)
gassen aangetast. Een dikke laag
corrosie bedekt de Van Gheyn's.
Hoe edel het klokkebrons ook mag
zijn, op den duur is het niet tegen
het natuurlijke verweer en de hevig
verontreinigde lucht opgewassen. De
aggressieve gassen hebben de Schie-
damse klokken zo ernstig aange
tast, dat van een nagenoeg totale
ontstemming sprake is.
De klank is door een zware laag
corrosie welke de klokken stuk voor
stuk bedekt in sterke mate geremd.
Kleinere klokken, die voor de ho
gere toonsoorten dus, zijn door de
invretende corrosie zodanig ont
stemd, dat zij soms een kwalijke
toon verkeerd slaan. Zoals de situa
tie momenteel is, mag het histori
sche bezit van een rijk en spranke-
Gisteravond is, dank zij een royale
gift van de firma RYNBENDE, de
Tour de France-ploeg onder leiding
van Kees Pellenaars gecontracteerd
voor de Wielerronde van Schiedam
voor professionals. De ploeg bestaat
uit: Kees Haast, Bas Maliepaard,
Gerben Karsten, Jo de Roo, Henk
Nijdam. Leo van Dongen, Jo de
Haan, Rick Wouters, Kees van Es
pen en Huub Harings.
De overige Televizier-renners zijn:
Bart Zoet, Dick Groeneweg, Henk
Cornelisse, Jacques van der Klun-
dert en Piet Damen.
Voor Pellenaars is het een uitge
maakte zaak, dat een van zijn ren
ners in Schiedam met de hoofdprijs
zal gaan strijken. Wij hadden de
indruk dat hij in Jo de Roo de win
naar zag. Morgen kunnen wij op het
parcours Tuinlaan-Lange Nieuwstr.
zien of Kees Pellenaars gelijk gaat
krijgen.
(EN NOG GOED BETAALD OOK)
tel. 260500, na 6 uur 's avonds tel. 266459
