Schiedamse kaatsbaan aan de
Zijlstraat bij Ketelpoort
UITGAAN IN
SCHIEDAM
Schiedamse NOTITIES
10
deze we ek
in
Schiedam
VESTER
In het begin van de 17e eeuw
HOE MEER ZIELEN
Afgelast, afgelast, afgelast! Het was weer zo, ook al is er in de
betaalde sector nog gevoetbald. Maar de amateurs hebben plotse
ling weer een pechdag gehad, doordat de velden vanwege de vele
regen onbespeelbaar moesten worden verklaard. Zodoende bleef
de situatie op de ranglijst onoverzichtelijk en blijven we maar gis
sen hoe de standenlijsten er straks uit zullen zien, wanneer er weer
week in week uit gespeeld zal kunnen worden. Want daar moet
het toch heen, laten we eerlijk zijn.
P. VAN SANTBRINK
AFWEZIG
J. J. de Kaper
Voor KINDER-, JONGENS-
en MEISJESSCHOENEN
en PANTOFFELS
IROERSVEST 54 SCHIEDAM
Rumoer
INKOOP OUD-GOUD
In de eerste helft van de 17e eeuw bezat Schiedam reeds een kaats
baan, gelegen aan de Zijlstraat bij de Ketelpoort. Hierover schrijft
drs. G. v. d. Feijst, onze stadsarchivaris, in een bijdrage aan de
gemeente-uitgave ,,Het Stadhuis meldt nadat hij een vong maal
het standpunt van de plaatselijke overheid uit het midden van de
16e eeuw ten opzichte van de kansspelen had weergegeven. In aan
sluiting hierop doet hij thans uit de doeken hoe de Schiedamse
overheid tegenover het kaatsen stond, een van die behendigheids-
spelen.
Voor de spelregels van deze oude sport, die vrij ingewikkeld zijn,
raadpleegt hij het boek van dr. Johanna W. P. Drost ,>Het Neder-
landse Kinderspel vóór de zeventiende eeuw".
G.-MAN JERRY COTTON
NIEUWE PROGRAMMA
De glaessen
Kaatsbaan
„GEORGE EN MARGARET"
15
„MENS EN NATUUR"
WOENSDAG 9 FEBRUARI 1966
HET NIEUWE STADSBLAD
Over SVV kunnen we dit keer
een fraaie overwinning melden. Na
een 2-0 achterstand bij het altijd
even moeilijke Excelsior, kwamen
de rood-groenen met 3-2 voor te
staan en "deze voorsprong gaf men
niet meer prijs. Jammer, dat de
wedstrijd tijdelijk gestaakt moest
worden, omdat scheidsrechter
Regtop dat nodig achtte. En laat
men nu niet zeggen dat er niets ge
beurd was, want neem van ons
maar gerust aan, dat een scheids
rechter een dergelijke belangrijke
wedstrijd niet voor de lol staakt.
Vandaar dat we alle sportbeoefena
ren en nog eens met nadruk op wil
len wijzen dat zij tijdens het spel
hun mondje dicht moeten houden.
Zowel tegen tegenstanders als tegen
de scheidsrechter. Waarvan acte!
SVV 2 won ook al van Excelsior
en wel met 3-2, terwijl de jeugd za
terdag ook al weer Excelsior te
genover zich vond en ook hier winst
voor SVV namelijk 3-0. Netjes ge
daan, rood-groenen, behoudens dan
die gestaakte wedstrijd, die geluk
kig nog uitgespeeld is daarna.
e HBSS heeft zaterdag de kam
pioensplannen weer eens onder
streept door een overtuigende en
veelbelovende 5-0 zege op Excelsior
P. PPSC liet bij DOTO een veel door
in Pernis met 3-3 gelijk te spelen.
De Hermes DVS-jeugd kwam tegen
de jeugd van Limburgia in het veld
en won met 2-1.
O Vrijdagavond a.s. houdt DHS
een gezellige feestavond in de kan
tine, aanvang acht uur. In maart
wil DHS weer een clubblad uit la
ten komen. We zijn benieuwd.
In het clubblad van Excelsior le
zen we een dertiental punten, die
de ideale voetballer zou moeten na
komen. Men schrijft zelf al, dat de
ze niet bestaat, want niemand zal
kunnen voldoen aan de in de 13
punten gestelde eisen. Toch willen
we er enkelen van overnemen en ze
iedere sportbeoefenaar voorhouden:
Kritiek op teamgenoten is er niet
bij; aanmerkingen tegen de scheids
rechter zijn uit den boze; gemene
trucjes dient hij achterwege te la
ten; er is maar een aanvoerder in
zijn team; op het voetbalveld gel
den alleen fatsoensnormen; hij
treedt zijn tegenspeler alleen met
faire middelen tegemoet.
ARTS
wegens verhuizing
vanaf 7 februari
Waarneming uitsluitend voor
spoedgevallen
J. MOKKENSTORM
ARTS
Graaf Fiorisstraat 75
Telefoon 264098
Hervatting praktijk:
14 februari op het nieuwe
adres
Jan van Zutphenstraat 2-4
DIERENARTS
Jan Steenstraat 39, Schiedam
A.S. ZATERDAG 12 februari
VERVALT het spreekuur van
13.00—14.00 uur. Het spreek
uur is 's morgens van 10.00—
11.00 uur.
Met ingang van WOENSDAG
16 februari a.s. is er op
woensdagavond geen spreek
uur meer.
De spreekuren zijn dus voor
lopig: IEDERE WERKDAG
(behalve woensdagavond)
van 13.0014.30 uur en
van 19.0020.30 uur
O „Beter laat dan nooit" zal de
nieu te sekretaris van Martinit, de
heer B v. Westrenen gedacht heb
ben, want in het clubblad van zijn
vereniging wenst hij alsnog de leden
een voorspoedig 1966 en... wat ook
heel belangrijk is: een sportief jaar
voor Martinit.
Bravo, v. Westrenen en wij hopen
met U op veel voetbalsuccessen.
„Martinit leeft" schrijft vervolgens
de heer H. Buter in dezelfde „Mar-
tinitter" en hij zou zo graag eens
iets over een eigen kantine voor
Matinit willen schrijven. Wel, wie
weet hoe gauw hij dat nog kan doen,
want de leden hebben te kennen ge
geven zich voor 100% achter het be
stuur te zullen scharen. Als het dan
nog niet goed gaat. weten we het
niet meer.
Ook WF heeft een weekbrief en
hij ziet er goed uit. Er is een kla-
verjastoernooi bij Wilton Fyenoord
(afd. voetbal) begonnen en de vol
gende vonden worden op 17 fe
bruari, 3, 17 en 31 maart gehouden,
aanvang acht uur. Op 9 april volgt
dan een prijsuitreikingsavond met
een feestelijk tintje. Aan eieren zal
het dan niet ontbreken.
Hans Voorbach (ere-lid van
het Kethelse Animo) feliciteert zijn
Animo met de achtste verjaardag
en wenst de Kethelse jongens en
meisjes veel succes in het nieuwe
verenigingsjaar. Jammer, dat het
verslag vorige week net niet meer
mee kon, evenals de andere sportbe
richten van onze rubriek. Volgende
keer beter, vrienden. Het was echt
force majeure.
DWS schrijft in het clubblad
natuurlijk weer iets over de sport
hal, waaraan deze handbalvereni
ging trouw blijft meewerken. Gaat
zo door DWS'ers, we zullen het
echt nooit vergeten, evenals de hulp
die de (paar) andere verenigingen
bieden. Jammer dat veel clubs in
gebreke bleven, want zonder de
hulp van alle sportverenigingen kan
de sporthal nooit op tijd en volgens
plan klaar komen. Ook al zal de
opening op 23 april best doorgaan.
t Hulde voor de redaktie van
„Sportief", het clubblad van de afd.
handbal van Wilton Fyenoord. Het
blad ziet er fraai uit, is prettig lees
baar en ongetwijfeld heeft de re
daktie handen vol werk gehad om
dit persklaar te krijgen. Ook hierin
lezen we een oproep voor medewer
king aan de sporthal.
ODI houdt zich tijdens de rust
periode maar zoet met deelname
aan de microkorfbalwedstrijden, die
nu nog in Rotterdam gehouden
worden maar in de toekomst mis
schien wel naar de sporthal in
Schiedam verplaatst zullen worden.
Service 1 boekte tegen Een
dracht de twaalfde overwinning in
successie en wel met 10-0. Een
prachtig resultaat. Op 19 februari
volgt de belangrijke wedstrijd tegen
Diveko. Service 2 won met 8-2 van
kopldper Eendracht en doet het dus
ook al goed.
Het aar. de kop staande Service 3
won met 6-4 van Hoogvliet.
TSF boekte vier overwinningen
van de vijf gespeelde wedstrijden.
Alee TSF 5 verloor en dat was
juist de belangrijkste wedstrijd.
Klink c.s. kregen met 10-0 klop van
Van Melle 1 en verloren daardoor
de kans op het kampioenschap vol
ledig. TSF 1 won van USV 3 en wel
met 8-2. TSF 2 won met 6-4 de be
langrijke ontmoeting tegen Insulin-
de 2, TSF 4 versloeg eerst RBSM 6
met 9-1 en daarna De Wildert 1 met
64, waardoor de kampioenstitel bij
TSF kwam.
Voor 15 februari kan men zich bij
TSF opgeven voor deelname aan de
TSF-driekamp, waarna men een da
tum gaat vaststellen waarop de
TSF'ers hun „kunnen" kunnen to
nen op het terrein van het badmin
ton, het tafeltennissen en het lawn-
tennis.
O SVC is danig in opmars, want
nu werd weer gewonnen en wel met
3-0 van het puntloos onderaan ben
gelend- Zandvliet. SVC telde twee
invallers, maar wist toch te winnen.
De standen waren: 15-13, 15-7 en 15-
12.
VOOR IEDEREEHI
Voor de spelregels van deze oude
sport, die vrij ingewikkeld zijn,
raadpleegde hij het boek van dr.
Johanna W. P. Drost, „Het Neder
landse Kinderspel vóór de zeven
tiende eeuw".
De regels zijn in het kort deze: de
partij, die een bal verkeerd opslaat
of niet kan terugslaan, zodat deze
buiten een in het speelveld gemerk
te plek (de „Kaats", d.i. de plaats
waar de bal het eerst de grond heeft
geraakt) op de grond komt, ver
liest 15 punten aan de tegenpartij.
Het slaan buiten de zijlijnen van
het speelveld kost eveneens 15 pun
ten. Degene, die het eerst 4 kaatsen
of 60 punten behaalt, heeft de partij
gewonnen. Een variant is, wanneer
van een muur gebruik wordt ge
maakt. De muur fungeert in dat ge
val als achterlijn.
Het spel, dat bij onze voorouders
VOOR PHIUPS RADIO/T.V.
Zilver en juwelen
De hoogste waarde
krijgt U bij:
HOOGSTRAAT 9 TEL 2686'5
Schiedarr PASSAGE-THEATER Tel 269563
Donderdag 10-2 t/m WoensdagMIDDAG 16-2-'66
Dagelijks 2 en 8.15 uur; Zaterdag en Zondag 2-4.15-7-9.15 uur
(F.B.I.) GEORGE NADER HENRY WEIS (F.B.I.)
in
(The violin-case murderers)
Centra 18 jaar
Woensdagavond 16-2 GEEN filmvoorstelling
oecumenisch cabaret
V-H
aan de vleugel: Frans Oudhoff
woensdag 16 februari
PASSAGE THEATER SCHIEDAM
aanvang 8 uur.
Plaatsbespreken aan de kassa vanaf 11 februari dagelijks van
11-18 uur. Telefoon 26.95.63.
zeer geliefd was, ging gepaard met
veel rumoer. Een ander ongerief
was, dat de ruiten der huizen dik
wijls sneuvelden.
De genoemde variant bracht extra
last met zich, wanneer de
muur van een huis werd gebruikt.
De Schiedamse overheid bleef niet
achter bij andere stedelijke bestu
ren, en vaardigde verschillende be
perkende bepalingen en tenslotte
een algeheel verbod uit.
De oudste bewaarde bepaling is te
vinden in de Keur van mei 1556,
waarin wij lezen:
„Item soe en moet nyemandt kaet-
sen upter steede huys, upte boeten
van een pondt ende sentencie van
schepenen".
De uitdrukking „upter steede huys"
geeft m.i. aan, dat hier sprake is
van het gebruiken van één der mu
ren van het stadhuis als achterlijn
van het speelveld.
Het stadsbestuur zal er wel fe no
dige last van ondervonden hebben.
In 1578, 18 mei, vaardigt het dan
zetelende bestuur een nieuw en om
vattender verbod uit. Behalve „an
de veste", dus bij de stadswallen,
en buiten de stad, is het voortaan
verboden om binnen d" stad, waar
dan ook, te kaatsen.
De tekst luidt als volgt:
„Voort alsoe mede hem eenige ver
vorderen dagelijcx, ende bijsonder
des sonnedaechs, te leggen caetsen
omme het Stedehuijs ende op der
Straten, behinderende genoechsaem
tgebruyck der straten, behalven dat
mettetselve caetsen de luden glaes
sen dickwils gebroocken ende uut-
gesmeten worden, sonder dattet
zelffve noch gelaten wort geduren
de de predicatie des Goddelicken
Woorts, omme waerinne te versien,
Soe ist dat wij burghermeesters en
de regierders voornoemt by deessen
eenen ijegelicken wel scharpelick
verbieden, dat hem niemant voor-
taen meer begeve tot eenich caet
sen omme het Stedehuijs, noch op
eenige sheeren straet binnen dees-
ser stede, tzij off het Sondach ofte
werckdach zij, maer die het caetsen
willen plegen, moegen het zelve doen
aende veste ende buten de stede".
Veel schijnt het verbod niet te heb
ben geholpen. In 1581 wordt althans
een nieuw en verscherpt verbod uit
gevaardigd. Als meest gebezigde
plaatsen worden genoemd het
kerckhoff en de Markt. Van een
toestemming om Bij de stadswallen
en buiten de stad te kaatsen, is geen
sprake meer. Als redenen voor dit
algehele verbod worden opgegeven
„glaesbreeckinghen", „verstoernis-
sen van de menschen" en „ghe-
vecht". De straf wordt verzwaard:
elke overtreder kan worden beboet
met een varolus gelden of voor zijn
overtreding „arbitraelijcke aan zyn
lijff" worden gestraft. Dit verbod
gold overigens niet alleen het kaat
sen, maar omvatte ook het „colff-
ven" (te vergelijken met het hui
dige golf-spel), „balslaen" (syno
niem voor kolven: slach-bal),
„schyeten van de cloot" (een bal
spel), en het „worpen mit steenen"
als spel: wie het verst kan wer
pen).
Ondanks deze verordening ging het
kaatsen e.d. op straat echter door.
In 1582 ten minste werd het verbod
hernieuwd, zij het dat dan weer de
stadwallen en het gebied buiten de
stad als in 1578 werden aan
gewezen als de plaatsen, waar de
beoefening was toegestaan.
Zoals nu de straten verboden ter
rein zijn voor sporten als voetballen
e.d. en de beoefenaars zijn aange
wezen op gereserveerde terreinen
en sporthallen, zó was het ook vroe
ger:
Kaats- en golfbanen waren de aan
gewezen plaatsen om de sport te
beoefenen.
In Schiedam heeft in de eerste helft
van de 17e eeuw een kaatsbaan
(waarschijnlijk wel verbonden met
een herberg) gelegen aan de Zijl
straat bij de Ketelpoort.
In 1640 was de baan echter daar al
weer verdwenen. Helaas heb ik nog
niet gevonden, wanneer deze baan
werd aangelegd, noch waarheen hij
werd verplaatst, zo dit al geschied
is.
Ik hoop, dat dit summiere over
zicht iets heeft laten zien van onze
voorouders met hun voor ons zo be
grijpelijke behoefte aan sport en
spel, en evenzo vatting, dat de
„stad" niet kan volstaan met ver
boden, maar daartegenover de ge
legenheden behoort te scheppen,
waar de sport wel beoefend mag
worden, zult U echter tevergeefs
zoeken. In deze was men uitslui
tend aangewezen op de welwillend
heid van particulieren, i.e. de her
bergiers. Aldus drs. G. v.d. Feijst.
„SUCCES"
de Schiedamse Korfbalvereniging
heeft op zaterdag, 12 februari a.s. de
jaarlijkse toneelavond, die deze keer
wordt verzorgd door het toneelgezel
schap „Brederode". „De herbergier
ster", een blijspel in drie bedrijven
wc-dt een première voor Schiedam,
waarvan elk lid van „Succes" volop
zal genieten. Na afloop een gezellig
bal, dat zoals elk jaar verzorgd zal
worden door „The Metronome Quar
tet" o.l.v. P. van Hees. Een beperkt
aantal kaarten voor deze avond is
op die dag verkrijgbaar aan de zaal,
gebouw „Irene" aan de Nieuwe Ha
ven...
donderdag
februari
MUSIS SACRUM 20.00 UUR
S. G. TONEELWEDSTRIJD
Toneelgroep INTERMEZZO" brengt
van GERALD SAVERIJ
KAARTEN: 1.50. C.J.P.-houders 0.75 verkrijg
baar bij het Bu-eau S.G./V.V.V. en 's avonds
aan de zaal.
Plaatsbespreken vanaf maandag 7 februari a.s.
aan het Bureau S.G./V.V.V.
DINSDAG
FEBRUARI
20.00 UUR
HET VOLKSGEBOUW TUINKAAN 50, zaal 8
De N.I.V.O.N. presenteert een Quiz-Filmpro
gramma
Vertoond zullen worden de volgende films:
„DE WADLOPERS" en „DE LAGE LANDEN"
Kaarten k 0.50 verkrijgbaar bij de volgende
adrssen: Visserstraat 17, Zamenhofstraat 19c,
Heemskerkstraat 26, Fabriplein 11, v. Oldenbar-
neveldstraat 173, het Secretariaat Damlaan 242
en 's avonds aan de zaal.
