IPS GESPREK MET....
molenaar Gerrit Kluit
(van „De Walvisch")
MODERN GRAFISCH WERK IN
WILLEM DE ZWIJGERMAVO
HEER H. JANSEN
VERLAAT PASSAGE
THEATER
Orpheus zingt
,DE VRIJHEID
OP DE BALIE
INWONING
STAMBOOM
PORSELEIN
HET NIEUWE STADSBLAD - PAG. 5 - WOENSDAG 30 APRIL 1969
Vervolg van pagina 1
Of ik boven een kijkje wil nemen?
Ik volg deze molenaar uit een
roemrijk geslacht op een ijzig dunne
ladder en ijzig dunne treedjes. En
kijk niet naar beneden. Voor geen
goud zou ik tegen deze stoere Gerrit
Kluit durven zeggen: „Ik vind dit
een griezelige toestand". Dus ik volg
hem. Zij het met een bonzend hart
en geloken ogen. Die ik na drie
minuten en twee seconden weer
wagenwijd opensper... Want deze
molen is van binnen geweldig. Wat
een kolossale ruimte...
De omloop wordt slecht. Daar zijn
we dan op beland. Men zegt ook
weieens balie. Onder ons bevindt
zich de Westvest.
De wieken zijn niet al te best, vooral
het rad werk. Er kan hierdoor op het
ogenblik niet gemalen worden. Maar
dat is geen ramp, want deze
molenaar bezit in Rotterdam-Zuid
aan de Kromme Zandweg nog een
korenmolen: „De Zandweg", bouw
jaar 1723. Hier wordt dus tijdelijk
gemalen voor de beide winkels in
Rotterdam en Schiedam.
De electrische. mengmachine ver
werkt bloem, ei- en melkpoeder,
bestemd voor de bekende bakpak-
ketten. Via eén katrol worden de
balen door een luik naar boven
gehesen. Drie paar maalstenen met
een houten kuip erom heen doen
hun werk. De bovenste steen draait,
de onderste ligt gewoon stil. Het
graan valt in het midden en komt
later in de zakken terecht.
riet binnenwerk is prima. Alleen
daarbuiten... Gerrit Kluit kan met
een verlicht hart adem halen. „De
Walvisch" wordt straks onder han
den genomen. Het wapen van een
molenaarsgeslacht draagt hij in een
fraaie zegelring. Voor het raam
hangt dit wapen gevat in glas.
Op 16 juni 1794 legde Anthonius
Nolet hier de eerste steen voor. B.
W. van Schiedam heeft altijd achter
deze unieke molen gestaan. Die op
22 augustus 1892 door een blik
seminslag werd getroffen. Op 9
december 1938 paniek in de stad,
specifiek in de omgeving van de
Westvest. Toen brandde daar vier
verdiepingen onder de kap uit. „De
Walvisch" trotseerde dit allemaal
met een hautaine blik. Maar daar
voor is hij dan ook de hoogste
windkorenmolen van Nederland,
doch ook van Europa. Vandaar die
steeds terugkomende subsidie...
M. W. -S.
Met ingang van 1 mei 1969, dus
morgen, is de heer H. Jansen, belast
met de bedrijfsleiding van het
Passage Theater in diezelfde funktie
verbonden aan het grotere Rem
brandt Theater te Utrecht.
De heer Jansen, een stille werker
achter „de schermen" heeft in die
zeventien en een half jaar dat hij aan
het Passage Theater verbonden was
heel veel voor iedereen over gehad.
Men kon altijd op zijn medewerking
rekenen. Denkt u maar eens aan de
goede oude tijd van de eigen
Schiedamse revue, de tjokvolle
jeugdvoorstellingen enz.
Na Rotterdam, het Capitol Theater,
nu dan het Rembrandt Theater in
Utrecht. We wensen de heer Jansen
vanaf deze plaats graag ook daar
succes. Met evenveel bedrijvigheid
als hier toen in de „goede jaren".
Zijn opvolger is de heer H. Berg.
Het Koninklijk Schiedams Mannen
koor „Orpheus" geeft op vrijdag 2
mei a.s. een concert in de Magnalia
Deikerk aan de Albardastraat alhier.
Medewerking verlenen het Schie
dams Vrouwenkoor o.l.v. Ria Borg-
meijer, „The Shepherds" met volks
liedjes en een hoornkwartet van de
kapel der Koninklijke Marine.
Dirigent van „Orpheus" is de heer
Chris Verhoog. x
Aanvang: 8 uur, kerk open half
acht.
bond in Schiedam. Thans is de heer
Van Otterloo nog lid van de
plaatselijke Commissie voor de On
georganiseerde Jeugd, uitgaande van
de Christelijke Besturenbond.
P. D. Sanders, geboren op 7
november 1908 te Schiedam, wo
nende te Schiedam aan de Louis
Raemaekerstraat 185. Hij is hoofd
van de afdeling verkoopadministra
tie en is meer dan 40 jaar in dienst
bij Hoek-Oxygenium N.V.
Ridder in de Orde van Oranje-
Nassau:
W. C. de Vries, geboren 25 novem
ber 1903 te Rotterdam, wonende te
Schiedam aan de Sweelincksingel
10.Hij was hoofd van de openbare
lagere prof. dr. J. A. Gunningh-
school en heeft per 1 december
1968 de dienst ,et pensioen verlaten
na een dinsttijd van ruim 46 jaar.
met pensioen verlaten na een dienst
tijd van ruim 46 jaar. per 1 januari
1969 opgeheven Commissie tot
wering van schoolverzuim.
Aan de heer C. Dubbeld werd de
gouden ere-medaille, verbonden aan
de Orde van Oranje-N assau toege-
kent.
De heer C. Dubbeld woont aan de
Kerkweg 12, en was tot voor enige
jaren werkzaam aan de Raad van
Arbeid in Schiedam en later op het
kantoor in Rotterdam.
In de kring van de Geref. Kerk in
Kethel is hij een geziene en zeer
werkzame kracht. Voorts is hij
secretaris van de afdeling Kethel van
het G;oene Kruis.
Genoemde onderscheiding werd
hem gisteren uitgereikt door de
Voorzitter van de Raad van Arbeid,
de heer M. Verweij, tijdens een
speciale vergadering van deze Raad.
De Schied. Ver. *De Vrijheid" vloog
een wedvlucht met deelname van
500 duiven vanuit Viloorde 114 km.
Gelost 8 uur eerste duif 9-13.00.
Laatste 9-21.00. Uitslag eerste 25
prijzen.
1, 16, 20 C. Lems; 2, 21 J. Duymel;
3, 4 A. Boes; 5, 13 M. de Roo; 6, 18
M. Putters, 7, 17 J. Doejaren; 8, 10
P. Pols; 11 F. Scholte; 12, 22 J. v.d.
Windt; 14 A. Pronk; 15 C. Verhaa-
ren; 9 J. v.d. Tuyn; 19 H. v.d. Steen;
23 M. Rink; 24 J. W. Blom; 25 L.
Zuidgeest.
BIJSTANDSWET EN SCHIEDAM
De leden van de Schiedamse ge
meenteraad, de dames A. C. M.
Blaauw-Rieu en J. H. H. Gerding-
Eggink, hebben de volgende vragen
gesteld.
„Is het het College bekend, dat er
vele klachten zijn van hen, die een
uitkering krijgen van de algemene
bijstandswet, doordat er wijziging is
gekomen in het bedrag van diegenen
die dieetvoeding nodig hebben?
Is het College het met ons eens dat
er verschil gemaakt moet worden
tussen:
a. diëten, waarbij op medische
gronden bepaalde voedingsstoffen
vervangen moeten worden door
andere, meestal duurdere,-voedings
stoffen.
b. diëten, die erop berekend zijn het
aantal calorieën ver boven het
gemiddelde op te voeren, zodat er in
dergelijke gevallen alleen sprake is
van extra toegevoegde voedingsstof
fen, waarbij geen andere voedings
stoffen vervallen, daarom kostenver
hogend zijn, welke kostenverhoging
in zijn geheel uitgekeerd dient te
worden..
Is het College niet met ons van
mening dat het beter zou zijn, elk
geval op zichzelf te beoordelen?
Is het College niet met ons van
mening dat de gemeentelijke sociale
dienst te weinig voorlichting heeft
gegeven over deze wijziging en dat
het op het terrein van deze dienst
ligt de mensen voor te lichten op
welke wijze zij in beroep kunnen
gaan wanneer zij van oordeel zijn
dat hun dieetvoeding» onvoldoende
vergoed wordt?
Momenteel wordt er in de Willem de
Zwijgermavo aan de St. Liduina-
straat werk geëxposeerd van grafici
uit Rotterdam en Schiedam. Deze
tentoonstelling is niet bedoeld voor
het publiek, maar de leerlingen van
de school. De jeugd komt slechts
zelden spontaan naar kunst kijken,
daarom besloot de heer W. Meinen,
leraar aan deze school, de kunst bij
de jeugd te brengen. In samenwer
king met Diet Wiegman, een bekend
Schiedams kunstenaar, werd zo een
leuke expositie gemaakt waarop het
volgende te zien is:
Nico Benschop, Rotterdam (Goua
che); Hans Abelman, Rotterdam
(ets); Heifra, Schiedam (Gouache);
Evert Maliang Kay, Rotterdam (ge
wassen tekening); Luuk Scholten,
Rotterdam (linoleumdruk); Hans
Soeters, Schiedam (litho), Gerrit
Wigman, Schiedam tekening);
Inald Verschoor, Rotterdam (colla
ge); Nico Ferwerda, Gorkum (goua
che); Theo Wiegman Schiedam (mo
notype); Nico van Bekkum, Rotter
dam (gewassen tekening).
Al het werk komt uit de particuliere
verzameling van Diet Wiegman, die
dit welwillend beschikbaar stelde.
De exposanten zijn van mening, dat
ook de leerlingen het „recht"
hebben op echte kunst en niet
steeds geconfronteerd moeten wor
den met reprodukties. Het is dan
ook de bedoeling in de toekomst
vaker iets dergelijks te organiseren.
„De Walvischmolen" omstreeks de jaren 1900. Toen de Westvest nog een klein beetje anders was. En de paard
en wagens nog bij het stadsbeeld behoorden.
De gemeente Schiedam heeft een bepaalde voorliefde voor de korenmolen
„De Walvisch" op de Westvest, eigendom van de vereniging tot behoud van
molens in Nederland „De Hollandse molen". Op het ogenblik kan hij niet
draaien, maar dankzij een bijdrage in de kosten van de restauratie zal het
Rijk 50 pet., de provincie 15 pet. en het college van B. W. een
gemeentelijke subsidie van 30 pet. hieraan toevoegen. Hetgeen neerkomt op
een bedrag van f 18.000,—. De totale herstelkosten bedragen f 60.000,—.
De windkorenmolen is voorzien van drie koppels 17-ders maalstenen, de
motormaalderij eveneens van drie koppels 17-deurs-maalstenen, gedreven
door een Deutz-gasmotor van 30 pk met watertank, pomp en drijfwerk,
benevens enige machinerieën behorende bij het bedrijf. Deze molen werd in
1927 op de lijst van monumenten-verordering geplaatst.
Op de eerste verdieping van „De
Walvisch" wonen de schoonouders
van de molenaar. Twee bejaarde
doch nog uiterst vitale mensen resp.
88 en 78 jaar oud. Die hun
levensavond nu in de molen met
eigen behuizing slijten. En zich
verdienstelijk weten te maken.
Arie Kluit geboren. Die de traditie
der molenaars wel zal voortzetten.
Dat zit er nu al dik in!
In het Nederlands patriciaat van
1960 staat deze Leen Arie vermeld.
Maar nog veel meer.
Allemaal molenaars afkomstig uit de
Hoekse Waard. Gerrit Kluit was
destijds de jongste van tien kin
deren, waarvan er drie het impo
nerende molenaarsvak kozen, nl. een
in het v.m. Terbregge, nu Hillegers-
berg en een in Oldenbroek.
Speurend in dit boekje ontdekken
we dat de vader van de overgroot
vader van de huidige molenaar van
„De Walvisch" geen molenaar was.
Maar een zeer geziene notaris,
schout en secretaris in Mijnsheren-
land, Moerkerken en Maasdam. Hij
was het echter in die tijd (1758)
zeer met de Fransen eens. Hetgeen
betekende dat hij na hun terugtocht
niet meer meetelde. Ook zijn kinde
ren niet.
Hij kocht een molen voor zijn zoon,
die zich Kornelis van Driel Kruit
noemde. Alle „Kluits" bleven in de
omgeving van de Hoekse Waard
wonen.
Gerrit Kluit is de zoon van koren
molenaar Arie Kluit, geboren te
Heinenoord op 28 juni 1872.
Getrouwd te Mijnsherenland op 13
augustus 1896 met Ida de Jong,
geboren op 21 december 1875. Deze
Arie Kluit werd slechts 60 jaar. Bij
hem leerde Gerrit van „De Wal
visch" destijds alle kneepjes van het
molenaarsvak. Op de bekende molen
op het Oostplein, die door brand
verwoest werd...
Bij zijn huwelijk in krappe woning
nood benutte hij deze enorme
ruimte en er ontstond een vriende
lijke behuizing- voor twee jonge
mensen, die graag hun taak op deze
molen wilden verrichten. En dat is
nóg zo.
Corrie laat zich gemakkelijk met een
„Kluitje" naar de keuken sturen. En
dan bedoel ik een van de „Drie
Gruttersbakpakketten", die zich tot
ver in de omtrek een bekende klank
hebben verworven. Want wie graag
zelf allerlei heerlijkheden bakt, haalt
zijn ingrediënten in de winkel op de
hoek van de Branderssteeg. Op een
steenworp van de molen vandaan.
Als kenner der verschillende bloem
soorten stelt Gerrit Kluit de pak
ketten samen.
Hoe ziet die molen er van binnen
uit? Een vraag waarop je het
antwoord weten wil. Dus bel je
doodleuk aan.
Ergens klinkt een stem en je kijkt
vanzelfsprekend omhoog. De stem
van Cornelia Maria Kluit, enige
dochter van het echtpaar Leendert
van der Waal en Elisabeth Ingetje
Maaten, geboren in Numansdorp.
Sinds 1952 de echtgenote van
korenmolenaar Gerrit Kluit kijkt in
de omlijsting van een klein vierkant
raampje. En... verwijst me naar haar
man in de zaak op de hoek van de
Branderssteeg. Hij laat de boekhou
ding in de steek en volgt me naar
zijn molen „De Walvisch", wiens
wieken straks weer gaan draaien.
Ik drink gezellig een kopje koffie bij
dit typische gezin en proef met
voorzichtige hapjes van de gevulde
speculaas. Deze Corrie Kluit kan er
een houtje van. De huiskamer is niet
vierkant, doch ook niet rechthoekig.
Dat brengt nu eenmaal een molen
met zich mee. Maar die kamer
ademt een bijzondere sfeer. Want
molenaar Kluif houdt van antiek...
Een pronkstuk is het dressoir anno
1828, afkomstig uit Mechelen. De
kastjes bevatten uit de hand vervaar
digd glas. Er staat een fraaie houten
kandelaar op. Ook al uit Mechelen.
De t.v. ontbreekt niet. Maar daar
achter een enorme kast vol kleurige
bandjes. Ze lezen graag deze „Kluit
jes". In de andere hoek weer eén
boekenkast. Doch ook een inge
bouwde servieskast met heel broos
prachtig porselein. Een hobby van
deze molenaar. Je vindt hier Napo
leon en zijn gade afgebeeld op heel
dunne kleine kopjes. Af en toe
kijken we over de Westvest naar de
smeulende vlammen in de toren van
de St. Liduinakerk die, terwijl we
hier gezellig een babbeltje maken,
volop in de belangstelling staat. Het
verkeer is omgelegd op deze morgen
en dat veroorzaakt meer lawaai op
deze anders tamelijke rustige West
vest.
Hoelang woont molenaar Kluit op
„De Walvisch"? Mannen éigen moet
hij even nadenken, hoe lang hij
getrouwd is. Dat wordt op 21
augustus a.s. zeventien jaar. Op 18
augustus 1956 werd hun zoon Leen
Molenaar Gerrit Kluit, de man
van de voortreffelijke „bakpakket-
ten". Doch nog veel meer. Met
kennis van alle drie-kleur bloem
zaken stelt hij ze samen.
