Het Nieuwe
Vervanging van in de
vernieling geraakte
orgel geen vrome wens
qlja
,•5 PEKING*
getikt?..
.HÉM
LATEN WE DE GROTE OF ST. JANSKERK
WEER EEN PUNTGAVE ORGELSTEM GEVEN
als we die 90
mille even
boven tafel
brengen...
opeis
kijken
RADIO ACTIEF
Bruids- en
gelegenheidskleding
Aardige Aardman
Ss
juwelier
- KOSTER
- 70.77.77
PASFOTOS
{mj (J vander waal
POPPENTHEATER
OPENINGSVOORSTELLING
Ter gelegenheid van het 700-
jarig bestaan van de Grote of
St. Janskerk schreef in 1962
ds. J. G. Jansen, Hervormd
predikant in Schiedam een
serie artikelen over deze kerk
in het maandblad De Schie-
damse Gemeenschap. Welke
artikelen uitgebreider en van
fraaie tekeningen en foto's
voorzien, werden uitgegeven als
boekje met als titel „De Grote
of St. Janskerk van Schiedam".
Een boekje waarin u alles over
de geschiedenis van deze impo
nerende kerk vindt.
apart en exklusief
modehuis
NIEUWLANDPLEIN 19
NU OOK OP DONDERDAG
AVOND TOT 9 UUR
PIETERSEN CO.
SCHIEDAM N.V.
Kleuren TV en
Hi-Fi-specialist
rob heenes
meent 69, rotterdam, tel. 123204
noordmolenstraat 2, r dam. tel. 283711
rubensplein 3,schiedam, tel. 266798
'Jk
o0>(c r\>*t*rm
bokniQ/ï
n
1 i t t
l«e JAARGANG
WOENSDAG 18 OKTOBER 1972
Stadsblad
Verschijnt woensdag en vrijdag in Schiedam, Kethel en Oud-Mothenesse (Rotterdam)
Correspondentie: Postbus 257, Schiedam. Kantoor: Broersvest 125 (C. J. van der Klink) Schiedam, tel. 010-26 73 68 en 26 39 39 - Inzendtermijn
advertenties: dinsdag en donderdag tot 6 uur 's avonds. Eindredaktie: F'. J. Kovingh, postbus 167. Delft, telefoon 015—124646 - Centrale ad
ministratie Randstad-edities: Postbus 167 (Koornmarkt 34) Delft, tel 015—123627*.
OPLAGE
35 800
Randstad-edities verschenen in Delft, Schiedam. Vlaardingen, Maassluis. Rl|Sw.)k, het Westland en in Rotterdam (10 edities) in een totale oplage van 320.900 e>
Op 18 juli 1428 wordt Schiedam
door een grote brand geteisterd. Het
schijnt dat men achteloos met vuur
heeft omgesprongen tijdens een
afscheidsmaal, naar gewoonte aan
gericht voor de Schiedamse vissers
voordat zij ter visvangst uitvoeren.
Tegen half 11 in de avond brak de
brand uit nabij de Hoofd- of
Christoffelpoort Een grote brand
die bijna de gehele stad van houten
huizen in de as legde. Ook de Grote
kerk werd een prooi der vlammen.
Zwartgeblakerde muren bleven er
slechts van staan.
Een brok historie. Maar het gaat nu
om het orgel. Allaert Dircksz,
priester en organist. Zijn naam
wordt genoemd in het oude „Stad
boek" en een notitie uit het jaar
1498 laat weten, „Opten sesten
dach van Octobri namen den burge
meesters ende die kerckmeesters aen
heer Allaert Dircksz, priester om
organista in der kercken te bliven, in
maniren hiernae verclaert. Te weten
dat heer Allaert sal den diensten van
den organen bewaren wel ende
duechdeiick als hy tot desen dage
toe gedaen heeft, sonder confuse
dairinne te laten gescien. Ende wairt
saicke, dat heer Allaert sieck of
ander gebreken gecrege, dat hy den
dienste niet en soude mogen be
waren, so zal hy gehouden wesen
eenen anderen dairinne te stellen tot
zijnen costen, sonder die kercke dair
eenige costen of te hebben".
Over dit orgel, het volledige
herstel ervan, gaat dit verhaal.
Deze en andere foto's zijn
ontleend aan het boek van ds.
Jansen, welwillend afgestaan
door het Gemeente Archief.
Waarvoor onze dank.
Jan Pierssen bouwer orgel?
Er moet in 1498 een orgel in de
Grote Kerk aanwezig zijn geweest.
In het „Stadboek" staat op 15
november 1524 vermeld: eodem die
is geaccordeert bij de XXI, dat
meester Jan Pierssen, alias Vynck,
die coste hebben zal in den gast-
huyse, ter tyt toe ende alsoe lange
als hy dat werck volmarct sal
hebben in de parochye kercke, te
weten die grote organen"...
Men vraagt zich nu af: was Jan
Pierssen, alias Vynck de bouwer van
een nieuw groot orgel of verrichtte
hij belangrijke herstellingen aan een
reeds bestaand orgel?
Men neemt aan dat het laatste het
geval was, want 34 jaar later leest
men in de kohieren van 1558 en
1562: „Mr. Heyndrick Neyenhoff,
orgelmaker 12 Losrenten staende
upte kerck"...
Wie was Neyenhoff?
Men stelt zich nu de vraag: wie was
deze Heyndrick Neyenhoff, ook wel
geschreven Nyhoff? Dan blijkt dat
hij een lid is van de bekende familie
van orgelbouwers (drie broers). Die
een groot aantal orgels op zijn naam
heeft staan: o.a. Maastricht (St.
Servaas), Delft (Oude Kerk), Zierik-
zee. Bergen op Zoom (St. Geertrui),
Gouda (St. Jan), enz.
Een andere familie en orgelbouwers
blijkt na Nyhoff aan het orgel te
hebben gewerkt: nl. de Utrechtse
meesterschool van de Swart, geasso
cieerd met du Lin. In de rekeningen
van 1603/1604 en 1618/1619 ko
men de volgende posten voor:
„Den orgelmaecker van Utrecht
verteert ende aent orgel verdient
same 46 gulden". En „betaelt Jan
Jacobsz orgelmaker van de blaes-
balcken op het orgel te vernieuwen
en het orgel te versien 86 gulden".
De volledige naam luidde Jan
Jacobsz du Lin. Hij was een der
opvolgers van Pieter Jansz. de
Zwart...
Men bleef dokteren aan dit orgel.
Men schilderde de orgelkas zelfs wit.
Maar in 1915 kon het niet langer en
namen de kerkmeesters het besluit
het orgel geheel te restaureren.
Die opdracht werd gegeven. Vier
jaar later, ja, u leest het goed, op
woensdag 17 december 1919 werd
het orgel onder zeer grote belang
stelling ingewijd. Het was toen ds. J.
W. Tonsbeek die in zijn toespraak
hulde bracht aan de restaurateur en
de gemeente opwekte tot dankbaar
heid en het gerestaureerde orgel als
een godsgeschenk te aanvaarden.
Kritiek
Geen waardering... Wel felle kritiek.
Gesteld werd dat het gehele inwen
dige was vernield. De wind- en
springladen verdwenen, evenals de
inhoud van het positief en de
primitieve, zeer karakteristieke
speeltafel. Achter het 16e en 17e
eeuwse orgelfront was een geheel
nieuw modern instrument geplaatst.
Tinnen orgelpijpen hadden plaats
gemaakt voor zinken en blikken.
Waardevolle materialen waren ver
vangen door waardeloze, zo stelde
men. Met als gevolg een instrument,
dat geen lang leven was beschoren.
De mening van organist Jacq Bek
kers in 1967: „Het huidige orgel is
windziek, de registers spreken slecht
aan, de membranen zijn verdroogd.
Allesïs even beroerd".
Waardevol is echter de weergaloze
orgelkas. Edoch, restauratie van het
instrument heeft geen zin. Een
nieuw orgel moet er komen met
behoud van die kas. Het zal worden
vervaardigd door de orgelmaker
Flentrop te Zaandam. Als adviseur
bij deze bouw treedt de Orgel
commissie der Ned. Hervormde kerk
op. Kosten f 440.000,
Met uw steun
Een lang verhaal en dan een knots
van een bedrag. U schrikt hier even
van. Maar u kent de Schiedammers
toch? Er kwam reeds een gift van
f 100.000,- binnen. Velerlei akties
binnen de gemeente vormden een
fonds van f 70.000, Tenslotte was
er een verstrekte renteloze lening
van f 180.000 voor Kerkvoogdij en
Commissie voldoende aanleiding om
de vernieuwing ter hand te nemen.
Het orgel MOET er komen. Het
verleent de juiste sfeer in deze
prachtige kerk, die we nog rijk zijn.
Een kerk met een geschiedenis. Een
fraai gebouwde kerk. Een kerk...
Een orgel dat in die kerk luister zal
geven aan diensten, zanguitvoe
ringen. Een orgel dat er komt, want
wat is voor gehéél Schiedam nu een
bedrag van f 90.000?
Hier komen de bankrekeningen al:
Ainro Bank Schiedam, giro 5093,
bankrek.nr. 47.94.72.408, Bank
Mees Hope N.V., Schiedam, giro
4444, bankrek.nr. 25.82.92.830 en
tenslotte de Spaarbank Anno 1820,
giro 209460, bankrek.nr.
81.30.66.840.
Dóe maar wat uw hart u ingeeft...
M.W.
aanmerkelijk méér
in opmerkelijke mode
BROERSVEST lil SCHIEDAM TEL 267416
ELKt OONDEBDAGAVOND TOT EU» OEuPEWO 100» TMSSEH EM UüK BUIME PARKEERGELEGENHEID
DAM TEL 267416"%
RUIME PARKEERGELEGENHEID Jj
In de belangstelling
Het orgel heeft door de eeuwen
heen altijd in de belangstelling
gestaan. Na het jaar 1726 ging het
bergafwaarts. Men had in 1775
plannen voor een nieuw orgel, maar
het werd voor de zoveelste maal
hersteld. In 1778 door orgelmaker
Albertus Gruijzen. Hoe slecht het er
toen aan toe was blijkt wel uit de
mededeling in zijn rapport: „zoo
danig verdestru.eert het pijpwerk
gevonden, dat het veeleer na een
geruineert als gerenoveert orgel
geleek". 1
CHIN IND RESTAURANT I
15- V met afzonderlijke
gelegenheid voor
T, afhalen van diners.
Volop parkerruimte
aan voor- en achter
zijde.
TELEFOON 70 75 42
Showroom: Broersvest 74-76
Telefoon 26.94.04
ELKE DONDERDAG
DEMONSTRATIES
Rotterdamsedijk 2
(hoek Hogenbanweg)
Interesse RENAULT
direct klaar 1
'oto optiek
rembrandtlaan 83
telefoon (010) 264374
FEESTAVOND
Op vrijdag 20 oktober a.s. vieren de
Oud-strijders hun feestavond in zaal
„De Rank" aan de Schiedamseweg.
Waar het een gezellig treffen zal
worden, leder lid van harte welkom.
Aanvang: 8 uur.
^anschnapnVeröe^.
Moor onverbeterd
Nieuwstraat 12, Schiedam -J" de Teerstoof
Zaterdag 21 oktober om 14.30 uur:
door Marionetten-theater Lucas Goudzwaard.
Kam ïeiTaan* dcwaal vanai 13.30 uur. Plaatsbespreker vooraf
moaclijk bij V.V.V. Schiedam, Vlaardingen of Maassluis tot vrij-
dag 16.00 uur.
Voortaan elke zaterdae 14.30 uur
