De
„memoires" van mevrouw
H. V. d. Marei-Mak (75)
„UITGAAN IN SCHIEDAM"
IMPRESSIE VAN SPANJE
van
geloven M
Hypotheken
Tweewieler-paleis
Jeugdsentiment
rondom de
Hoofdstraat te boek
gesteld
Mevrouw Hendrika v.d. Marei-
Mak is de kwieke 75-jarige
bewoonster van het bejaarden
centrum „De Harg" in Groen-
oord. Reeds vroeger schreef zij
weieens, maar nu er zoveel tijd
over is, is zij de „berichtgeef
ster" van dit huis. Bij festivitei
ten of uitstapjes met de bus.
Een poosje geleden is ze
begonnen met jeugdherinne
ringen op papier toe te vertrou
wen. Herinneringen rondom de
Hoofdstraat waar zij als Riekje
Mak zoveel beleefd heeft.
en financieringen
assurantiën
HET NIEUWE STADSBLAD - PAG 8 - VRIJDAG 16 MAART 1973
N1V0N sekretariaat: Damlaan 242
film- en dia programma door
SIMON DE WAARDE
in de grote zaal van het gebouw "IRENE"
Nieuwe Haven 155
Aanvang 8 uur Entree 0,75
Praten met mevrouw v.d. Marei
(links), over herinneringen aan
de Hoofdstraat. Zouden deze
herinneringen gebundeld kun
nen worden?
De naam Mak heeft in Schiedam een
bekende klank. Hij is nauw ver
weven aan een grote zeilmakerij
waarmee neven van mevrouw v.d.
Marei nog binding hebben. Riekje
Mak was er destijds een van de
twaalf, waarvan er nu nog tien in
leven zijn.
Het werkje dat mevrouw v.d. Marei
schreef is eigenlijk niet helemaal
volledig. Wanneer zij er een uitgever
voor zou kunnen interesseren dan
heb ik zo de indruk dat sommige
hoofdstukken nog aangevuld kun
nen worden. Het zou voor de
Schiedammers een klein interessant
werkje kunnen worden omdat er
zoveel in staat dat allang verloren is
gegaan. Daarom alleen al is het leuk
dit te lezen. En daarom put ik er in
dit artikel ook graag wat uit.
Het ouderlijk huis van Riekje Mak
stond destijds op het Hoofd 9.
Riekje is met de lucht, de teerlucht,
vertrouwd. Destijds zei dokter Ris
van dit gezin: dat zullen gezonde
kinderen worden, want de teerlucht
is de zuiverste die er is.
ZEILMAKEN
De Hoofdstraat had allés met het
zeilenmaken te doen. Alles was toen
in het begin van de 19de eeuw nog
handwerk. Naaimachines voor het
zware zeildoek waren toen nog niet
in de handel. Ze werden met
teergaren genaaid evenals de over
slag, vertelt mevrouw v.d. Marei in
haar „memoires". Geen gemakkelijk
werkje, vandaar dat de zeilnaald
telkens even in het vet werd
gestoken. De zeilmaker schoof een
leren plaat aan zijn hand met een
geribbeld plaatje voor de duim, om
de naald door het zware doek te
krijgen. Een boeiende bezigheid,
maar toch wel zwaar handwerk,
merkt de schrijfster op.
VAKMANSCHAP
Er waren in die tijd ook scheepstui-
gers. Zij maakten niet alleen zeilen,
doch ook de tuigage voor zeesche
pen. Zoals loggers of plezierjachtjes.
Die werden dan geheel zeewaardig
gemaakt. Een staaltje van vakman
schap, is de eerlijke mening van
mevrouw v.d. Marei. Hoog in de
mast maakten ze katrollen vast waar
de dikke staaldraden of touwen
doorheen gingen. Tijdens hun nor
male werk zaten de zeilmakers op
houten banken. Aan de zijkant van
de zitting van die banken waren
gaten om priemen en ander gereed
schap in te steken. In zo'n bank zat
ook een kastje. Door een rond gat
stak de draad van het teergaren dat
gebruikt werd bij het nadenzomen.
Men werkte van des morgens vroeg
tot laat in de avond bij gebrekkig
gaslicht. Heel gewoon in die dagen...
MAST- POMP- EN
BLOKMAKER
Aan het eind van de Hoofdstraat
dicht bij de Maas woonde een mast-,
pomp- en blokmaker. Hij maakte
nieuwe masten voor schepen. Werd
er een lange mast gemaakt, dan
bewerkte men hem buiten onder de
bomen aan de waterkant. Die man
werkte geheel zelfstandig, maar
kreeg hulp van de kijkers wanneer
de mast gekeerd moest worden.
Verdermaakte hij pompen en
blokken voor de tuigage van sche
pen. Doch net als de zeilmakers
werkte hij ook voor de loggers om
opgelopen averij te repareren.
Uit die tijd weet mevrouw v.d. Marei
dat ze als kind van de loggerbeman-
ning altijd zeekaak kreeg. Een grote
ronde dikke kaak. Erg hard maar
bijzonder voedzaam.
De Hoofdstraat was erg mooi. Van
het dijkje af gezien had men altijd
een bedrijvig beeld. Je had er een
smid, een stoomwasserij en daar
tussendoor allemaal winkeltjes. Er
was een bepaalde winkel waar alleen
maar paardebrood werd verkocht.
Zuur roggebrood dat overal naar toe
ging. Naar een stalhouderij bijv. Er
was een broodbakkerij, een boer
derij, een graanmaalderij. In het
kantoortje hiervan werden in de
zomer kaartjes verkocht voor een
rondvaart op de Maas met een
salonbootje. Hetgeen heel wat men
sen op de been bracht. Want vroeger
had je nog goede zomers!
PAARDETRAM
De Hoofdstraat heeft heel wat in het
leven van Riekje Mak betekend. Zij
woonde er tot haar 24ste jaar. Toen
gaf zij haar jawoord weg en
betekende dit een wegtrekken uit
het ouderlijk huis waar voor dit
gezin genoeg plaats was. Ze beschik
ten maar liefst over vier zolders. Een
daarvan was de zeilmakerszolder,
waar vader en de broers altijd bezig
waren.
Maar terug naar de Hoofdstraat.
Daar was zelfs een speeltuin, een
theetuin met twee schommels. Con
sumptie verplicht, hetgeen meestal
neerkwam op het gebruik van een
kogelflesje van vijf cent. Daar was
ook de firma h'ngering gevestigd, een
grote transportzaak met vervoer
over*water en door de stad. Dat ging
toen met paard en wagens. De
paardenstal was op de Hoofdstraat
en de kantoren erboven. Veel
bekend Schiedams vochthuppel-
water, zo noemt mevrouw v.d. Marei
dit, werd vervoerd naar Groningen
en Den Bosch. De naam ,,De
Schepen was zeer bekend.
De paardetram reed zelfs over de
Hoofdstraat. Hij reed van het Hoofd
naar het Spoor. Dat was vroeger de
uitdrukking. Er werd druk gebruik
van gemaakt, voor een stuiver per
rit. Vooral door moeder Mak die
voor haar groot gezin nog weieens
het een en ander nodig had. Die
paardetram had zo'n slakkegangetje
dat de kinderen Mak dat tempo best
bij konden benen. Naast de tram
hollend naar huis, waar hij op
verzoek vlak voor de deur stopte.
Daar kan de R.E.T. van tegen
woordig niet tegenop.
SINGtL 92b SCHIEDAM TEL 26 05 46
bij geen gehoor 71 06 64 of 70 46 29
Ook zaterdags geopend van 10.00 - 12.00 uur
Op zaterdag 24 maart a.s. opent de
heer G. W. van Rietschoten zijn
Tweewieler-Paleis aan de Celsius-
straat 42.
Het is een heropening van de geheel
verbouwde en ruim vergrote spe
ciaalzaak in rijwielen, bromfietsen
en onderdelen.
Het wordt een „Open House",
waarbij Jan de Vries - Kreidler
wereldkampioen 50 cc. 1971 - om
11 uur des morgens officieel deze
zaak zal openen.
Iedere belangstellende van harte
welkom.
Hier ziet u de paardetram
waarvan het tempo door de
kinderen Mak al meehollend
gemakkelijk bijgehouden kon
worden.
We zouden pagina's vol kunnen
schrijven over deze Schiedamse
memoires. Ik hoop alleen voor
mevrouw v.d. Marei dat er iemand
opdaagt in „De Harg" die iets met
haar manuscript kan doen. Druk
kerij „De Eendracht" heeft onlangs
t.g.v. dat jubileum een prachtig
boekje uitgegeven. Het is maar een
hint en ik hoop dat het lukt. Want
Schiedam is en blijft een boeiende
stad. Hetgeen al bewezen werd in
het verleden...
Achteraan, derde van rechts
met zwarte stropdas, Riek Mak
als leidster in de gezondheids
kolonie te Voorthuizen...
Riekje Mak als driejarige kleuter in het gezin Mak aan de Hoofdstraat 91.
Een pand dat nu dicht is getimmerd...
