Ook Kethel telt elf monumenten
Waaronder zelfs
drie boerderijen
nieuwe Damlaan wordt voor
alle motorverkeer afgesloten
Lange Kerkstraat
afgesloten
De verkeers
lichten op de
Mozartlaan
in werking
Wegens aanleg IM.S.-halte Nieuwland:
Schiedam in details
PAGINA 15 -
HET NIEUWE STADSBLAD -
WOENSDAG 5 MAART 1975
•SP®
De fraaie Hoeve "Vrijlust" aan de Woudweg 24 in het noordelijk deel van Kethel, is een goed
bewaarde boerderij uit de 17e eeuw en staat geboekt als monument. Ook de naam "Vrijlust",
hoewel de bewoners-eigenaren deze naam zelf niet bleken te kennen.
In een vorig artikel hebben we gesteld
dat Schiedam in totaal ongeveer 170 mo
numenten telt, die in het register dan wel
op de monumentenlijst staan. Dat is niet
helemaal waar, willen we haastig recht
zetten. Want van dit 170-tal liggen er
liefst elf in Kethel I En dat was tot in de
laatste oorlog toch het gebied van de
zelfstandige gemeente "Kethel en Spa-
land". Die elf als monument aangemerkte
panden zijn beslist vóór de samenvoeging
gebouwd en daarom in feite Kethel se
monumenten en geen Schiedam se.
Het is niet zo verwonderlijk, al zullen
maar weinig Schiedammers het weten,
dat onder die monumenten ook drie ech
te boerderijen vrdlen. Het is maar goed
ook dat die boerderijen nu beschermd
worden, want Kethel telde tot voor kort
wel meer "monumentale" boerderijen,
zoals de vermaarde boerderij G roenoord
en "Het Hof van Spaland", doch die heb
ben nog vóór de voorlopige monumenten
lijst vastgesteld kon worden plaats moe
ten maken voor de Schiedam se stadsuit
breidingen.
Hieronder willen we alle elf Kethelse monu
menten noemen die in het monumenten-
register of -lijst vorkomen. De korte om
schrijving is ontleend aan register en lijst.
Het belangrijkste monument in het oude
dorp Kethel zelf is uiteraard de hervormde
kerk aan het Noordeinde 10. Deze mooie,
uit baksteen opgetrokken laat-gotische
dorpskerk is aantrekkelijk gelegen op een
terp, het verhoogde kerkhof, omgeven door
mooie, vaak ook oude, bomen. Deze kerk is
1929-29 gerestaureerd, terwijl in de jaren zes
tig vooral het interieur is gerestaureerd.
Van de toren dateert het beneden gedeelte
uit ongeveer 1300. Maar de ingang en de
klokkenverdieping met e spitsboognissen zijn
uit het begin van de 16e eeuw. Uit die tijd
stamt ook het schip met de tongewelven,
doch de noordelijke zijbeuk is ouder, moge
lijk uit het midden van de 15e eeuw. Het
schip is in het begin van de 17e eeuw in
grijpend verbouwd; uit die tijd stammen
de Toscaanse zuilen die de beuken schei
den.
Van historisch belang (en dus ook als monu
ment aangemerkt) is het meubilair in de
kerk. Zoals de preekstoel uit 1632 en de
schepenbank uit 1631, enkele kerkbanken uit
de 17e eeuw en de z.g. "herenbank" uit de
18e eeuw. Het gebodenbord stamt, evenals
vermoedelijk de twee koperen lichtkronen uit
1700, het fraaie doophek is uit het begin van
de 18e eeuw. De wit-marmeren epitaaf of
grafsteen voor Jacob de Brauw is in 1684
vervaardigd door J. Blommendael.
Aandacht ook voor het wat jongere (begin
19e eeuw) maar mooie toegangshek aan het
Noordeinde, met de hardstenen pijlers en het
smeedijzeren hekwerk.
Van belang, vooral door de ligging naast de
hervormde kerk, zijn de pandjes genummerd
Dorpsstraat 13 on 15, die oorspronkelijk een
boerderij hebben gevormd, vermoedelijk uit
het eerste kwart van de 19e eeuw, onder een
schilddak (dat uit vier schuine vlakken of
schilden bestaat) en een zadeldak (wat aan
geeft dat de voorzijde van het dak is op
gemetseld en tot de gevel behoort). In de
gevel een steen met gouden opschrift "C. C.
Schepp schoolonderwijzer in Kethel 1833".
Vandaar dat het naastgelegen pand, een
In de oude dorpskern zijn nog zes als monu
ment aangemerkte panden,
voormalige school, nu aangeduid wordt als
"Schepphuis".
Het huis Dorpsstraat 1 dateert uit de 17e
eeuw en heeft een zadeldak tussen punt-
gevels met "vlechtingen". Ook het achter
huis heeft aan de achterzijde een puntgevel.
In de vensters op de verdieping is een goede
verdeling van de roeden (de tussen-latten in
een glasraam) bewaard gebleven.
Het pand Dorpsstraat 5, vermoedelijk uit
het eerste kwart van de 19e eeuw heeft een
opmerkelijke gevel, die omschreven staat als
1 "tuitgevel met gezwenkte contouren", waar
van de lijnen naar de afgedekte top niet
recht zijn, doch ronde zwenkingen naar bin
nen èn buiten geven.
Van het pand Dorpsstraat 9 stamt de van
boven rechte lijstgevel vermoedelijk uit het
eerste kwart van de 19e eeuw, doch het huis
erachter is van oorsprong ouder en heeft een
schilddak.
Ook het pand Dorpsstraat 11 heeft een
voorgevel uit het eind van de 19e eeuw,
doch het bouwlichaam is veel ouder, uit de
16e, begin 17e eeuw.
Het hoge hoekpand Schiedamseweg 2
Vlaardingerweg 1, met een uitgebouwde
kamer aan de Vlaardingerweg, dateert uit
het derde kwart van de 19e eeuw en heeft
een schilddak.
Tenslotte in het oude dorp nog een goede
boerderij aan de Schiedamseweg 12, ver
moedelijk uit de 17e eeuw. Het langgerekte
woonhuis, haaks op de straat, heeft een
laag-rijkend schilddak. Aan de straatzijde is
een opkamer, een vertrek dat hoger gelegen
is dan de andere vertrekken op dezelfde ver
dieping. De vensters zijn voorzien van luiken,
ook zijn er drie dakvensters.
Op de hoek van de Kerkweg en de Groene-
weg, maar genummerd Kerkweg 105 een
fraaie oude boerderij uit het eerste kwart van
de 18e eeuw, prachtig gelegen tussen zwaar
geboomte. Het pand, dat echt wel aan res
tauratie toe is, heeft links een puntgevel en
verder twee afgeknotte puntgevels, waarin
boven twee-lichtskozijnen. Rechts een op
kamer, waaronder keldervensters onder uit
springende omlijstingen. De vensters hebben
in de ramen een goede roedeverdeling,
de derde boerderij op de monumentenlijst is
de Hoeve "Vrijlust" aan de Woudweg 12.
Van deze goed bewaarde boerderij uit de 17e
eeuw heeft het woonhuis links een afge
knotte puntgevel en rechts een langwerpig
gedeelte met een opkamer. De vensters van
de opkamer en de bovenvensters in de punt
gevel hebben geblokte "ontlastingsbogen",
die het metselwerk daarboven steunen. Van
de laatste twee vensters zijn de oude kruis
kozijnen bewaard gebleven. Bij de overige
zes-delige schuiframen zijn onlangs bij een
herstel de kruiskozijnen vernieuwd, maar de
bijbehorende oude luiken met gehengen (dat
zijn hengsels) zijn verdwenen.
Nog maar een jaar geleden is aan de monu
mentenlijst toegevoegd de rooms-katholieke
St. Jacobuskerk aan de Kerkweg 51 in
Kethel-Noord. Deze neo-romaanse bakstenen
basiliek, inwendig bekleed met mergelsteen,
is ontworpen door A. C. Bleys en gebouwd
in de jaren 1888-1890. De aanduiding basi
liek, naar het oud-Romeinse basilica, geeft al
aan dat het een langwerpig vierhoekig ge
bouw is met zuilenrijen langs het midden
schip, de hoofdruimte van een kerk. Het
zuilenstelsel langs de brede middenbeuk of
middenruimte waarvan de bekapping van
beneden zichtbaar is, bestaat afwisselend uit
niet-gelijkvormige zuilen of pijlers. In de zij
beuken zijn de gewelfvlakken tussen de bo
gen beurtelings hoog en laag opgetrokken
naar het voorbeeld van de O.L. Vrouwekerk
te Maastricht en de Abdijkerk te Rolduc. Het
koor heeft een plattegrond in de vorm van
een klaverblad. Op de hoek staat de acht
kantige toren met verzonken vlakken en ver
sierende boogfriezen.
Hoewel nog niet zo erg oud is het toch een
fraai gebouw met oudheidkundige en kunst
historische waarde.
Met ingang van maandag 10 maart a.s.
zal de Nieuwe Damlaan, voor wat betreft
het gedeelte tussen de Burg. van Haaren
laan en de Sportpark brug, voor alle ge
motoriseerde verkeer afgesloten worden.
Zulks in verband met de reconstructie
van het kruispunt Nieuwe Damlaan -
Schiedamseweg, welk werk naar men
hoopt op 17 mei voltooid zal zijn. Dit
houdt in dat het autoverkeer tussen
Schiedam-Noord en het stadscentrum, in
beide richtingen, gebruik zal moeten gaan
maken van de Rijksweg 20. Op het Plein
1940-45, op de Horvathweg, de Burg. van
Haarenlaan en op de Churchillweg zullen
duidelijke verwijzingsborden naar de
Rijksweg worden geplaatst. Daarnaast
komen op vele plaatsen in de stad waar
schuwingsborden.
Er wordt naar gestreefd om op het Plein
1940-45 de verkeersregeling met de hand
te doen geschieden om een snelle door
stroming te verkrijgen, terwijl er bij de af
rit van de Rijksweg bij de 's Gravelandse-
weg zo nodig ook politietoezicht zal ko
men. Voetgangers, fietsers en ook de
RET-bussen kunnen wel van de Nieuwe
Damlaan gebruik blijven maken. Bij een
soortgelijke verkeers-omleiding in het
verleden is gebleken dat de regeling geen
al te grote problemen heeft gegeven.
De reden is dat in maart, april en mei ge
werkt moet worden om en nabii de thans in
aanleg zijnde N.S.-halte Nieuwland naast de
spoorwegovergang in de Nieuwe Damlaan.
Het parkeerterrein direkt ten noorden van de
halte, waarvan de grondwerken in oktober/
november vorig jaar zijn uitgevoerd, zal be
straat worden. Doch belangrijker is de recon
structie van het kruispunt van de Nieuwe
Damlaan met de Schiedamseweg.
De reconstructie houdt in een ophoging van
zowel de rijbanen als de voet- en fietspaden,
terwijl ook de daarin aanwezige kabels en lei
dingen opgehaald moeten worden. Het be
tekent ook een wijziging van de Schiedam
seweg, waarvan het westelijke deel de in- en
uitrit wordt naar het parkeerterrein bii de
N.S.-halte, terwijl voor Bijdorp de
Schiedamseweg wel een uitrit voor het gemo
toriseerde verkeer wordt naar de Nieuwe
Damlaan, maar geen inrit. Het kruispunt zal
beveiligd worden met verkeerslichten (die
gelijktijdig worden aangebracht), met z|bra-
paden, fietsers-oversteekbanen, vluchtheuvels
en extra opstelstroken.
De rijbanen worden geasfalteerd.
Om het werk snel te kunnen uitvoeren en de
hinder zo kort mogelijk te laten duren, is het
noodzakelijk om de Nieuwe Damlaan geheel
voor het gemotoriseerde verkeer af te slui
ten. Fietsers en voetgangers kunnen gebruik
gaan maken van een smalle strook van de
rijbaan, waar ook de bussen van de R.E.T.,
voorzichtig rijdend, gebruik van gaan maken.
Het gemotoriseerde verkeer van en naar de
wijk Bijdorp zal gebruik moeten maken van
de dam in de voormalige Poldervaart naast
de Blauwe Brug,'waarvoor de indertijd hier
ingestelde verkeersmaatregel zal worden in
getrokken. Fietsers en voetgangers kunnen
wel via de Nieuwe Damlaan in Bijdorp ko
men.
Deze week is de Lange Kerkstraat,
voor wat betreft het gedeelte tussen de
Kreupetstraat en het Oude Kerkhof voor
alle verkeer afgesloten en dat zal nog wel
3 4 weken duren. Dit is nodig omdat
het riool in de Lange Nieuw straat, tussen
Broersvest en Oude Kerkhof, vernieuwd
moet worden.
In overleg met de verkeerspolitie is de vol
gende regeling voor de omleiding van het
verkeer vastgesteld. De Kreupelstraat knrat
eenrichting-verkeer en wel vanaf de Lange
k-orkctraat naar de Boterstraat, waar men
mchts-af kan slaan naar de Broersvest. In de
Boterstraat komt ook eenric ting ve
aocn vanaf de Kreupelstraat naar de Grote
Markt, dus in tegengestelde richting dan tot
dusver het geval was.
Overigens is de dienst Gemeentewerken afd.
Riolering reeds vorige week begonnen met
het werk en wel in het trottoir van de Lange
Kerkstraat aan de kant van de Broersvest.
Gewerkt wordt volgens het gebruikelijke
"open-dicht"-systeem, waarbij nooit meer
dan ca. 50 meter bestrating open zal zijn.
Met ingang van vandaag, 5 maart, is de nieuw-
geprofileerde Mozartlaan opengesteld voor
alle verkeer, waarbij gelijktijdig de verkeers
lichtinstallaties op de kruispunten met de
Churchillweg, de Vivaldilaan en de
Borodinlaan (voor voetgangers) in werking zijn
gesteld. Het betreffen overigens nog maar
tijdelijke installaties, terwijl de definitieve
verkeersregel-installaties medio mei a.s.
worden geplaatst.
Tevens zijn de verkeerslichteninstallaties op de
kruispunten Churchillweg/Laan van Bol'Es en
Churchillweg/op- en afritten Rijksweg^ 20
aangepast en wel zodanig dat de hoeveelheid
verkeer vanaf de Churchillweg in de richting
Laan van Bol'Es enigszins wordt beperkt.
Automobilisten die naar Groenoord ten
noorden van Oreliosingel willen, kunnen
daarom' beter gebruik gaan maken van de
Churchillweg en Mozartlaan.
Nu de Mozartlaan is opengesteld is de
bestaande tijdelijke verbinding tussen
Woudhoek-Zuid oostelijk gedeelte en het
Bachplein afgesloten voor het autoverkeer.
Woudhoek-Zuid is dus alleen te bereiken via
de Mozartlaan en de Van Dalsumlaan.
Er zijn maatregelen genomen om de leerlingen
van de kleuterscholen en basisscholen op het
Bach-plein zo goed mogelijk voor te bereiden
op de gewijzigde situatie en om ze vertrouwd
te maken met de beveiligde voetgangers
oversteekplaats. De wethouder van
Onderwijs, mevrouw C. Visbeen-Stroman
heeft het onderwijzend personeel uitgenodigd
om met hun klassen een demonstratie door de
politie van de verkeerslicnten te gaan
Bijwonen.
Vandaag heeft de politie op de tijden dat.de
scholen aan- en uitgaan een toezicht
gehouden bij de oversteek plaatsen, doch dit
toezicht zal geleidelijk aan minder worden.
De afd. Plantsoenen' van de dienst
Gemeentewerken is al druk bezig geweest met
de „groene aankleding" van de Mozartlaan en
een deel van de Zwaluwlaan, die hetzelfde
karakter zal krijgen als de voltooide groen
aanleg langs de Churchillweg. Het gaat in
hoofdzaak om bomen (waaronder de tien vrij
grote iepen die van de Nieuwe Damlaan zijn
overgeplant) om veel z.g. bosplantsoen (7.100
stuks) en 5.000 lage struiken. Op de
uitzichthoeken bij de kruispunten wordt
bodembedekkend materiaal geplant.
Over 3 4 jaar zal al te zien zijn, zij het in nog
wat jonge vorm, wat de ontwerpers van de
Plantsoenendienst hebben willen bereiken met
hun groen-aankleding.
Wie niet alleen belangstelling heeft voor de
"grote" geschiedenis van Schiedam, doch
ook voor de "kleine getuigen van het verle
den", kan deze laatste vinden in een eenvou
dig boekje, het tweede nummer van Atten
tie. Dit is geheel gewijd aan het detail, zoals
het ook nu nog voorkomt aan de huizen in
het oude Schiedam, gelegen aan de Lange
Haven. Met vele foto's worden getoond
deuromlijstingen, raamversieringen, sieran-
kers, Mercuriuskoppen (waarvan één boven
is afgebeeld), deurtralies enz.
Het boekje, geschreven door drs. G. v. d.
Feijst en C. H. A. M. van Es, is voor f 0.50
verkrijgbaar 'bij de WV-Schiédam Over-
schiesestraat 1, het Stedelijk Museum,
Hoogstraat 112 en het gemeente-archief, Uu-
de Kerkhof 5. Daar zijn overigens ook num
mers verkrijgbaar van Attentie I, met o.a. de
bij recente opgravingen verkregen gegevens
van het St. Anna-convent en een beschou
wing op de vermaarde kaart van De Gheyn.
