Journaliste Thea Schryer:
is veel vereenzaming
onder oudere emigranten
Ontario ligtdrogerdan
u denkt
"SENIOR
CLUBS" WEER
TERUG VAN
WEGGEWEEST
u
DUTCH CANADIAN WEEKLY
HET OUDSTE EN ENIGE WEEKBLAD IN DE NEDERLANDSE TAAL IN CANADA
SECOND CLASS MAIL.
REGISTRATION NO: 1807
POSTAGE PAID IN
SCARBOROUGH.
ONTARIO. CANADA
9
de nedei
Ontario
rlandse courant
15 SEPTEMBER 1977
De „grote trek" zal in de komende weken/maanden wel
weer aanbreken. Goedkope charters op Noord-Atlanti
sche routes nemen de plaats in van wat we tot voor kort
nog beter kenden als zgn. affiniteitsreizen.
De laatsten als een soort luchtbrug Nederland-Canada
door speciale verenigingen als „Wij Komen", „We
reldcontact" en de Nederlandse Vereniging Ouders, Fam-
lieleden en Vrienden van Emigranten", OVE, onderhou
den.
Maar hoe dan ook, via affiniteitsreizen of via een ABC-
charter, een reisorganisatie, u kunt Canada op alle moge
lijke (en onmogelijke) manieren „doen".
Ukunt dit land, het op één na grootste ter weerld, ook van
west naar oost verkennen via de 7570 kilometers lange
Trans Canada Highway, maar dat lijkt een beetje te veel
van het goede.
Canada wordt dit jaar met tal van arrangementen aange
boden in de toeristenpakketten van ANWB, Holland In
ternational, Amca Tours, Interland Reizen e.a.
PLENTY MOGELIJKHEDEN
En dan moet u zo'n arrangement zien in een „vliegge-
deelte" (heen en terug per charter of lijndienst) en een
landgedeelte. Om de gedachten even te bepalen, zoals
daar, zijn mogelijkheden voor een 14-daagse rondreis voor
gemiddeld 2000 gulden (vol pension) of een ontdekkings
reis per kampeerauto of camper, huur vanaf 400 gulden
per week, óf voor hetzelfde bedrag maakt u al een kano
tocht. Gratis tip onzerzijds: ontdek Canada eens via de
originele „canoe" voor een sportieve vakantie. Bij deze
prijzen, waarop nog vele andere varianten mogelijk zijn,
komt dus nog wel de prijs voor de retourvlucht.
Zie de wereld, maar ontdek Canada zelf. Dat zouden we
nu als welgemeend advies, zeg maar ter enthousiasmering
mee willen geven, mocht u plannen in die richting heb
ben. Enne, voor de benzine, als u zich eenmaal ter ?laatse
tussen vier wielen wil bewegen, hoeft u het niet te laten.
DROOG?
Voor 55 Nederlandse centen schenken ze er u een liter su
per. Wat dat betreft is Canada allerminst drooggelegd.
Wat dan weer niet opgaat voor de meer spirituele kant
van de zaak. Over z'n natje en uw droogje hoeft de bezoe
ker zich weinig zorgen te maken. Over het ontbijt ook
niet. Dit kunt u er in alle mogelijke variëteiten krijgen.
Een continental breakfeast bijvoorbeeld behoedt u voor
het overmatige, dat een angelsaksisch ontbijt vaak aan
kleeft. Maar een self-service ontbijt hapt ook lekker weg.
En u heeft, hapt en snapt, voor nauwelijks twee doller,
echt een gat uit de dag met: 2 stukjes kaas, 1 bordje pap, 1
gebakken ei, kannetje thee, 3 stukjes boter, stukje citroen
en (onvervalste) jus d'orange.
Sandwiches zo uit de blote vuist kan ook, via een eethuisje
aan de straat als u wilt. Een stevige steak kunt u als zoveel
andere gebraden heerlijkheden weer in elke rotisserie tus
sen mes en vork nemen en wie veel van zoet houdt kan in
Canada kilo's aankomen. Al was het alleen maar door die
populaire pannekoeken met maples-syrup of appelgebak
met-kaas. Kortom je kunt het op het culinaire vlak zo
goedkoop of zo duur, zo simpel of zo exquise niet beden
ken of u kunt er voor terecht
VAN DE FRISSE
Maar toch even terug naar dat droogleggen, waar wij Hol
landers hele andere gedachten over hebben. Het hoge
woord moet er maar eens uit, voor de onwetende, die wij
eerlijk gezegd ook waren. Sterke drank is nog altijd niet
het sterkste punt van dit verder zo gezegende land, waar
bij we dan speciaal de provincie Ontario voor ogen heb
ben en houden. Tot voor pakweg vijf jaar moesten tal van
horecabedrijven zich er behelpen met limonade en andere
frisdranken, die wél verkwikkend mogen heten, maar bij
tijd en wijle een wat laffe smaak op de tong en tegen gehe
melte achterlieten.
Gevolg: vele restaurants en nachtclubs waren op zondag
gesloten. Bijkomende omstandigheden: velen namen hun
toevlucht tot een spirituele excursie in een bar of bistro in
het aanpalende Quebec.
De reglementen zijn ondertussen al aanzienlijk versoe
peld, al staan er ook nu nog altijd heel wat etablissemen
ten en restaurants daar op de prikklok of op de wachtlijst
voor een alcoholvergunning. Voor geheelonthouders is
Canada dan nog altijd het land van melk en honing en
voor de matige mens en drinker is Canada nog immer het
continent waar het alcoholgebeuren op een laag pitje staat
en met name de bierdrinkers er her en der slechts op be
paalde uren en plaatsen terechtkunnen. Al hebben we de
indruk dat ook het wat dat betreft het wat puriteint inge
stelde Toronto en Ontario er mét de dag vloeibaarder bij
komt te liggen.
De Canadese cano is voor de stille meren wat een gondel is voor Ven-
etiaanse kanalen en lagunes...
Charles de Bourbon, die als hobby het troonpretendentschap van Frank
rijk heeft, maar als beroep mode en makelaardij zegt het zo langs zijn neus
weg, tijdens de lunch, onderweg naar de Finch-subway voor het onder
grondse retourtje Toronto-stad.
„Ben je al langs je collega Thea Schryer, van de Nederlandse Courant ge
weest, het oudste weekblad in de Nederlandse taal in Canada", zoals de
ondertitel luidt. Het zijn goede vrienden van me, de Schryers en als je wilt
rij ik je er even langs. Is wel een uurtje om, maar een ontmoeting met Theo
van the Dutch Canadian Weekly mag je niet missen.
Het klinkt gezond en dat is dus leuk geregeld. Thanks, Charles, of gewoon
maar Kareltje de Twaalfde, want het is eigenlijk exact de „missing link"
als je na een toeristisch weekje Ontario-doen zou verruimen, even dit zij
weggetje in te slaan.
Je voelt het op je klompen aan: zo'n
stukje bedrukt Nederland in Canada,
daar moeteen hele wereld van mensen
en feitenkennis achter schuilgaan. En
zo'n vrouw als die Thea Schryer moet
goud waard zijn om je in een verloren
uurtje nog even rap vol te laten lopen
met locale en regionale informatie. Om
over de „gossips", de laatste roddels uit
de Hollandse kolonie, ofwel de
Nederlands-Canadese binnenhuisjes
maar te zwijgen.
„Even horen of ze er ook ,Jn"voor is",
oppert Charles na de lunch, die we heel
cosy gebruiken in een tot restaurant
verbouwde kerk. Immers, in Canada
kijk je niet gauw vreemd van iets op.
En als de keuktn goed is, wat zou je
dan nog afgeven op waar eerst toch op
je over komt als ten top gevoerde kitsch
in een afgedankte kerk. 's Lands wijs,
enz., enz.
Kortom, het zit snor met Thea. We zijn
meer dan welkom. Up to Thea dus.
Pittig vrouwtje, hartelijk Hollands
mens, met man, 2 dochters en 6 zonen,
al heel wat jaren residerend daar in de
winkelgalerij op 2458 Kingston Road
in Scarborough. En dan zijn we toch
anders dan anders, gewoon weer even
met collega's onder elkaar.
Oh, ze weet al precies wat je wil: veel
doen en zien in weinig tijd. En om in
die opzet te slagen heb je een vrouw
nodig die van wanten weet, de weg de
spraak kent. Well, Thea Schryer heeft
dat allemaal en het straalt je als het
ware reeds uit haar bruine pretoogjes
tegemoet, die de optimistische, maar
daarom nog niet /minder/ het zake
lijke Hollandse verraadt.
KRANTJE MAKEN
Eerst even wat inside-irnformation
over heer krant, die ze overigens met
bijna de hele „family" runt. Ze is er
oprecht trots op. Doet de geschiedenis
ervan uit de doeken, die nu zowat 25
jaar terug gaat en naar Laura Schip
pers leidt, die er mee begon, om daar
na door Ton Diening te worden over
genomen. Maar die had nog wat an
ders aan zijn hoofd en van lieverlee liep
het abonnementenbestand terug tot
het dieptepunt van 1500.
„Daarna ging ik, of liever gingen wij
met z'n allen er (link tegenaan. Want
mijn man Frans, de drukke en tech
nisch fotgraaf moest het, met later de
hulp van een paar van zijn zoons en
dochters, toch helemaal maken. Maar
het zakelijke gedeelte, de hele organi
satie, deed ik en binnen een jaar had ik
de hele krant weer op poten. Via haar
even eenvoudige als succesvol gebleken
formule: weet wat ze van je vragen en
geeó het ze dan ook". Dus rolde er weer
gezellig, tamelijk populair, krantje de
bus in.
Je ziet het straks wel, als ik je een
paar krantjes mee geef dat we niet pri
mair een nieuwsfunctie vervullen,
maar des te meer een sociale functie.
Vooral voor de oudere emigranten,
want 'die maken in hoofdzaak het
abonnee-bestand uit.
Zes jaar is ze al bezig met deze Hol
landse krantebusiness, waarvan drie
jaren als eigenaresse. Zoon Eric doet
de lay-out, dochter Frieda de hele ad
ministratie en runt en passant nog een
reisbureautje in de winkel, zoon Frans
is courantier óf en doceert nu als hoog
leraar antropologie aan deze of gene
universiteit. En natuurlijk lopen we
met Thea het hele bedrijf, inclusief de
onderkelderde drukkerij door; zij maar
honderduit vertellend, wellicht blij
weer eens een man uit het vak te zien.
Zegt ze heel wijs: „Ik heb in al die ja
ren van krantjes maken en vol schrij
ven, één ding geleerd en wel dit: dat de
mensen mij niet kennen is niet bel
angrijk, als ze de krant maar kennen,
en dat doen ze. We hebben nu zo'n
15.000 readers, ja ik zeg met opzet le
zers, want dit krantje rouleert veel on
der de (zuinige Nederlanders). Maar
toch zijn er nog genoeg die de 8 dollar
per jaar of de 14 doller per twee jaar
abonnementsgeld er voor over hebben.
We hebben er zelfs nog een paar hon
derd abonees in Amerika zitten".
De telefoon gaat over en energieke
Thea meldt zich in accentloos Neder
lands met „ja, met de Nederlandse
Courant,'wat kan ik voor u doen".
VEEL VEREENZAMING
Ze geeft toe dat ze van de ouderen
Ze geeft toe dat ze het van de ouderen
moet hebben, van de eerste generaties
Hollandse emigranten.
„Die willen het einge weekblad in de
Nederlandse taal in Canada voor geen
goud missen. Waarschijnlijk omdat
het iets vertrouwds heeft en door de
taal van vroeger herinnert. Er is veel
vereenzaming onder de oudere
emigranten". Ze zal dit thema in de
loop van die middag nog in diverse
toonaarden behandelen. Maar op haar
krantje geprojecteerd ziet ze er een sa
menhang in met de stijgende belangs
telling.
UIT ROTTERDAM
Ze weet waar ze het over heeft, ze kent
haar pappenheimers, haar lezertjes
van haver tot gort. Tenslotte emigreer
de ze zelf ook al zo'n twinig jaar gele
den uit Nederland.
„Uit Rotterdam kwam ik gevaren, ja",
lacht ze monter. „En wisten wij toen
veel. We gingen immers onder in het
half miljoen Nederlanders dat na de
oorlog emigreerden, gewoon een ander
land kozen om er een bestaan op te
Waarom? Ja, gewoon omdat ze het in
dat kikkerlandje van toen het niet
meer zagen zitten. En dan lag voor de
meesten hunner Canada nog het meest
voor de hand, het dichts bij huis mis
schien ook. Zo verging het ons eigenlijk
ook, in Canada. Waarop je je met de
anderen eerst lelijk verkeek. Onwetend
dat Canada een land zo groot als een
compleet continent was, maar met een
handje vol inwoners".
Thea duikt dan diep onder in de herin
neringen van die eerste jaren, die voor
de meesten de moeilijkste waren.
„En ik weet ze je nog zó aan te wijzen,
de halfslachtige groep onder de emi
granten, die met één been in Holland
bleven en met het andere in Canada
stonden. Zeg nau zelf, dan sta je toch
wankel en stel je je kwetsbaar op".
Enfin, ze kent ze bij naam en toenaam,
de emigranten die het „maakten" en
die andere grote groep die het net met
de hakken over de sloot haalden.
Een vice-consul in Toronto heeft het
eens zo gezegd: „je kunt een boom die
in Nederlnad geworteld is wel verplaat
sen, maar hij neemt toch z'n moede
raarde mee".
Thea: „Geloof me, die emotionele bin
ding met het moederland, raak je nooit
kwijt, wordt sterker met het stijgen der
jaren. Ik zie het toch om me heen.
Waarbij komt, dat oudere mensen hier
dus heel snel vereenzamen".
Ze vertelt, of beter, verklaart op haar
wijze met zoveel woorden, waarin zij
(lit verschijnsel zoekt.
VOOR DE KINDEREN
„Ze gingen destijds voor de kinderen.
Maar dat was niet het juiste uitgang
spunt. Je deed er het beste aan gewoon
aan je eigen toekomst te denken en die
uit te stippelen. De kinderen krijgen
het dan ook vanzelf beter. Ik hoor het
nog wel eens om me heen: „als hij in
Holland was gebleven had hij nu al zijn
pensioen, nu moet hij nog steeds
werken".
