Kaas als dessert verreweg te prefereren
- eet verstandig
besluit met kaas
Nieuwe fotoroute in
Zuid-Holland
ROUTE
Tandheelkundigen en medici:
stichting
amateur
fotografie
i
R*5
G<°°
fel
Kinóerdil^Nieuw^ekk
yud-Albias
Giessen-Oudeke
fl
Meer dan 90% van de vaderlanders die nog in het bezit van hun eigen tanden en
kiezen zijn, worden stelselmatig geconfronteerd met ai dan niet ernstig tandbe
derf. De tandartsstoelen zijn overbezet. Desondanks snoept vooral jong Ne
derland nog heel wat af en hebben de maatregelen, die tot dusver ter preventie
van cariës zijn genomen, helaas nog maar bitter weinig effect gehad. De (met na
me voor kinderen gezonde) fluorideringsmaatregelen werden nooit echt doorgezet
en ook het veelbesproken tandenborsteltje bij snoepspots in de STER reclame zet
maar weinig zoden aan de dijk, zo laat het Nederlands Zuiveibureau weten, dat
ook voor het onderstaande tekent.
dergenoemde artikel in het „British
Medical Journal" laat zich over deze
kwestie helemaal niet uit.
SNOEP VERSTANDIG
Tot voor kort heeft men in brede kring
steeds aangenomen, dat de appel een
(harde) vrucht is met een gunstige ui
twerking op het gebit. Door het eten
van appels zouden plaque en voedsel-
resten van tanden en kiezen worden
verwijderd, terwijl door de zuren in de
-vrucht de speekselvloed wordt gesti
muleerd.
Nu is men de laatste tijd niet meer zo
geestdriftig over de appel als „natuur
lijke tandenborstel". De tanden wor
den oppervlakkig gezien wel schoner,
maar de appelvezels bereiken niet de
delen van het gebit, waar de plaque
zich bij voorkeur ophoudt.
Ook het zuur, dat de appel in het
mondmilieu brengt, blijkt niet zo'n
goede invloed op de cariësvorming te
hebben, als men tot nog toe heeft aan
genomen.
Tandbederf treedt integendeel veel ge
makkelijker op, wanneer mondmilieu
en plaque een hoge zuurgraad (en dus
een lage P.H.) hebben.
Er is ook altijd vanuit gegaan, dat het
eten van appels de speekselvorming
bevordert en speeksel heeft een goede,
beschermende werking ten aanzien van
tandbederf. Maar in deze tijd heeft
men nog eens teruggegrepen op oudere
onderzoekingen, waaruit blijkt dat
De meeste kinderen schijnen juist te
denken, zo bleek uit onderzoekingen
hieromtrent, dat het borsteltje alleen
maar wil zeggen dat je gerust mag
snoepen, als je je tanden maar goed
poetst.
Recente wetenschappelijke onderzoe
ken hebben nu ook afdoende aange
toond, dat appels minder goed voor de
tanden zijn dan tot nog toe werd aan
genomen.
Professor Jenkins, vooraanstaand
tandheelkundige aan de universiteit
van Newcastle-on-Tyne heeft geconclu
deerd, dat men als besluit van een
maaltijd bij voorkeur kaas (en ook wel
pinda's) dient te eten.
In een recent redactioneel artikel in het
gezaghebbende „British Medical
Journal" werd, onder de titel „Appels
en de tanden - de natuurlijke tanden
borstel geherwaardeerd", het uitgang
spunt „Snoep verstandig, eet een
appel" aan een kritisch onderzoek on
derworpen. In dit artikel werd de visie
van professor Jenkins over het nut van
kaas of pinda's aan het slot van een
maaltijd, in grote lijnen onderschre
ven.
Hieronder zullen we nader ingaan op
de diverse aspecten van de zorg voor
het gebit, alsmede op de belangrijke
rol die zuivelprodukten spelen in de
opbouw en het onderhoud van onze
tanden.
CARIËSVORMING
Cariës is in onze overvoede welvaarts
maatschappij een ware volksziekte ge
worden. Zelfs de gebitten van jonge
kinderen zijn door fatale snoep- en eet
gewoonten vaak onherstelbaar aange
tast en adolescenten hebben zich in
veel gevallen al een kostbare gebitprot
hese moeten laten aanmeten.
Tandbederf begint, wanneer er bio
chemische processen op gang worden
gebracht binnen de z.g. tandplaque,
een „film" van organische stoffen
(micro-organismen, voedselresten en
slijm bestanddelen).
Vanuit die plaque wordt het tandgla
zuur aangetast; een aanval die inzet,
wanneer de zuurgraad van de daarin
aanwezige organische stoffen stijgt,
doordat licht fermenteerbare koolhy
draten (suikers) de mond binnenko
men. Bacteriën zetten deze suikers om
in zuren die zeer- schadelijk voor het
tandglazuur zijn.
Wanneer het glazuur eenmaal is aan
getast, nestelen de altijd aanwezige
bacteriën zich in de aldus ontstane ga
ten en kan ook het inwendige tandbe
derf beginnen. Opmerkelijk is, dat de
plaque zich soms op zeer bepaalde
plaatsen afzet en dan natuurlijk uitge
rekend in die gedeelten van het gebit,
waar zelden een tandenborstel komt.
Hierbij gaat het vooral om de kontakt-
vlakken tussen aangrenzende elemen
ten, groeven op de kauwvlakken en om
de tandhalzen.
Overigens moet worden opgemerkt,
dat ten aanzien van de exacte oorzaken
van cariës of tandbederf wetenschap
pelijk het laatste woord nog niet is ge
sproken. In elk geval staat vast, dat de
zuurgraad van de plaque en de invloe
den van de suikers daarop, voor het
bederf van essentieel belang zijn.
TANDENPOETSEN
Dat laatste betekent voor kinderen zo
weinig mogelijk snoepen en zeker niet
vlak voor het slapen gaan, omdat de
bacteriën dan de hele nacht hun nare
werk kunnen doen. Het poetsen van de
tanden met een goede voor kinderen
bij voorkeur fluor bevattende tand
pasta is uiterst wenselijk.
Nu is het tot nog toe de gewoonte ge
weest het gebit né snoepen of eten te
reinigen. Uit recente onderzoekingen
van de eerder vermelde professor Jen
kins is echter gebleken, dat de tanden
beter gepoetst kunnen worden alvórens
iets te nuttigen.
Door dén te poetsen kan immers al
dus Jenkins c.s. een groot deel van
de tandplaque verwijderd worden en
verdwijnen in elk geval de allergrootste
concentraties van bacteriën, die anders
vrijwel meteen in actie komen, wan
neer iets suikerhoudends wordt gege
ten en die het werkzaamst zijn binnen
tien minuten na de maaltijd. Het eer-
Van de geplande serie van elf foto
routes (eén in iedere provincie) is
kortelings de tiende van de persen
gerold: de fotoroute Zuid-Holland.
Een prachtige route van ongeveer
90 km. voert u langs onverwacht
stille plekjes van deze drukbevolkte
provincie.
Nederland staat bekend om zijn
molens; een groot deel daarvan
staat in de Alblasser- en Krimpe-
nerwaard. De route volgend, door
wijdse polderlandschappen met veel
water en knotwilgen, komt u er niet
minder dan 41 tegen! De route is
verder zó gekozen, dat deze in elk
seizoen zomer én winter inte
ressant is om te volgen.
De routes worden door de Stich
ting Amateurfotografie samen
gesteld in samenwerking met de re
gionale VVV's en de ANWB om een
toeristisch interessant gebied onder
de aandacht te brengen. Daarbij
wordt speciaal gewezen op de foto
grafische mogelijkheden ter plaat
se. De folder bevat een routekaartje
en toeristische informatie over de
langs de route gelegen steden en
dorpen en geeft verder wat algeme
ne tips en ideeën over hoe en waar
te fotograferen.
Hoewel de route geschreven is voor
de automobilist, is deze zeker ook
zij het in gedeelten per fiets af
te leggen. O.a. in Schoonhoven is
Eén van de foto's, die zijn opgeno
men in de fotorontefolder Zuid-
Holland. Een voor de Alblas-
serwaard karakteristieke boerderij,
die verhoogde vloeddeuren en op
kamers heeft. Bij een overstroming
bleef men dan toch droog wonen.
Ook voor de koeien is er een zgn.
waterzolder.
een korte wandeling in de route op
genomen, zodat de automobilist de
gelegenheid krijgt even de benen te
strekken.
Zoals gebruikelijk, zijn de fotorou
tes weer verkrijgbaar via de ANWB-
kantoren en de meeste VVV's in het
betreffende gebied. Ook kan men
de folder rechtstreeks aanvragen bij
de Stichting Amateurfotografie.
In dat laatste geval bedragen de
kosten/ 1,te voldoen door mid
del van postzegels in een envelop en
deze vervolgens te zenden naar het
adres: Singel 32, Amsterdam. De
folder wordt dan toegezonden,
wanneer men naam en adres én de
gewenste route tenminste niet ver
geten heeft te vermelden.
Stolwijk
ï\\C*
HOONHOVEN
Beikenwoude
Bergambacht
leuwpoort
ÏÏjrreRDAM#
Lekkerkerk
KRIMPEN A/D LEK jr
Streefkerk
Ottoland
oudnaan
Brandwijk
Bleskejggraaf
Hoornaar
t ALBLASSERDAM
RICHTING DORDRECHT
Giessenburg
HARDINXVELD
GIESSENDA
GORINCHEM
speeksel alkalisch moet zijn om die be
schermende functie te kunnen waar
maken en de zuren in de appel neutra
liseren het alkaligehalte juist.
Natuurlijk is het vanzelfsprekend dat
vanuit tandheelkundig oogpunt de ap
pel nog steeds te verkiezen is boven de
bekende „aanvallers" van onze tanden!
KAAS UIT HET VUISTJE
Het motto „Snoep verstandig, eet een
appel" hoeven we natuurlijk niet af te
schaffen. Want een appel is natuurlijk
altijd gezonder dan snoepgoed.
Maar hiernaast kan men ook zeggen
„eet verstandig, eindig met fcaas".
Want de onderzoekingen der tand
heelkundigen en medici uit Newcastle
hebben bewezen, dat kaas bij uitstek
geschikt is om het mondmilieu in een
gezonde staat te houden. De kaasvezels
reinigen né de maaltijd het gebit
van voedselresiduen en plaque, maar
komen ook op de plaatsen die voor
borstel én appelvezels onbereikbaar
Zuren en suikers komen er in dit voed
zame zuivelprodukt nauwelijks voor en
kaas stimuleert de vorming van speek
sel en tast het alkalische gehalte ervan
niet aan.
In feite is deze „wijsheid" over de goe
de invloeden van kaas op het gebit al
veel ouder, want in Frankrijk en En
geland is het sinds mensenheugenis
een goede gewoonte om elke maaltijd
met kaas te besluiten. Overigens dient
men bij het dessert bij voorkeur wat
oudere en hardere kazen te nuttigen.
Hoe jonger de kaas, hoe minder goed
de reinigende werking is. Maar naast
de goede eigenschappen van kaas als
dessert, is dit produkt ook in staat de
cariogeniteit van eerder gegeten, sui
kerhoudende voeding af te remmen en
kan zo dus het zoete toetje als het ware
netraliseren. Wat overigens de moge
lijke nadelige effecten van kaascon
sumptie betreft, hebben Jenkins c.s.
bekeken of door kaas wellicht op enige
wijze het tandglazuur wordt aangetast,
maar daarvan blijkt geen sprake te
zijn.
GEZOND VOOR HET GEBIT
Hoe waardevol de onderzoekingen van
de Britse geleerden ook in veel opzich
ten voor de preventie van cariës mogen
zijn, het is altijd wel duidelijk geweest,
dat er een positieve relatie bestaat tus
sen het consumeren van zuivelproduk
ten en de toestand van het gebit. Zui
velprodukten bevatten een fors aantal
voedingsstoffen die ons gebit helpen
opbouwen en instandhouden.
De allerbelangrijkste voedingstof is in
dit verband natuurlijk calcium, die bij
de opbouw van onze tanden vooral zo'n
belangrijke rol speelt En ook waar het
om de kalkvoorziening gaat mag kaas
als een ware kampioen beschouwd
worden. Door een dagelijkse consump
tie van b.v. 30 gram kaas ongeveer
de gemiddelde consumptie in ons land
wordt al in meer dan 20% van ónze
dagelijkse calciumbehoefte voorzien
(kaas: 600 mg. Ca. per 100 gr.). Een
halve liter melk levert nog eens 75%
van de dagelijkse calciumbehoefte van
de gemiddelde volwassene.
Maar hoe belangrijk de calcium ook
voor de vorming en instandhouding
van het bot- en gebitsstructuur is; er
zijn nog tal van andere factoren die de
opname van calcium door het lichaam
beïnvloeden. Zo is hierbij van belang
de vitamine D (3)-voorziening: een vi
tamine belangrijk voor de calcium-
stofwisseling die we in ons klimaat zel
den uit zonneschijn, maar wél via zui
vel- en visprodukten binnen krijgen.
Mogelijk nóg belangrijker is bij de op
name van melk de zgn. calcium-fosfor-
verhouding (hoe gunstiger die is, hoe
beter de calcium door het lichaam
wordt opgenomen) die met de factor 1
geldend voor het gehele voedselpakket
al acceptabel is, maar die in kaas maar
liefst 1.6 bedraagt (melk 1.2). Overi
gens hebben de meeste voedingsmid
delen een Ca-f-verhouding die veel la
ger dan 1 is, zodat door het nuttigen
van zuivelprodukten het gemiddelde
sterk opgetrokken kan worden. Daar
naast is ook het melkeiwit het calcium
zeer behulpzaam bij z'n opbouwende
taken binnen het menselijk lichaam.
Waar het gaat om de gezondheid van
ons gebit mag men gesteund door
de moderne voedingsleer de nood
zaak van een regelmatige zuivelcon-
sumptie zonder meer als een onaan
tastbaar gegeven beschouwen. Niet al
leen omdat wellicht in andere, zorgvul
dig geselecteerde voedingsprodukten
niet dezelfde nuttige stoffen en mine
ralen zouden kunnen voorkomen.
Maar vooral omdat de gemiddelde
consument tijd, gelegenheid, noch des
kundigheid heeft om deze selectie te
verrichten. Tot zover de publicatie van
het Nederlands Zuiveibureau.
