'HET IS EÉN KWESTIE
VAN WENNEN'
'BOWLING HIER IN
STIJGENDE LIJN'
'JE ZIT NIET
ZO OPGESLOTEN'
Telefoon 732422
Fotografie Studio Passage
STILLE, MAAR
UNIEKE WERKER
Gevraagd:
TWEE
KEUKENPRINSESSEN
EEN
RECEPTIONISTE
Computerman Frans van Rijsbergen, junior:
's Werelds beste bowler was in Musis
Secretaresse Nanda den Houting:
VOORWOORD
Boorspecialist Tjan Thee:
ling
voor de avonduren
G MUSIS SACRUM
De computers. Er is al erg veel aandacht
aan besteed. Een unieke gebeurtenis in
ons land. En zeldzaam in Europa omdat
maar een beperkt aantal bowlingcentra
over dergelijke apparatuur beschikken.
Het is nieuw en dus zal iedereen er aan
moeten wennen. Behalve uiteraard de
bowler zelf die slechts profiteert omdat
het altijd lastige schrijfwerk voor hem of
haar gedaan wordt. Voor de technici ech
ter is het vooral in het begin een kwestie
van constant naar 'achteren' lopen om
een storing op te lossen.
Een van de mannen die er veel van af
weet is Frans van Rijsbergen, junior,
zoon van de directeur van Bowling Musis
Sacrum en naast 'computer-deskundige'
ook bedrijfsleider in het bowlingcentrum.
De 27-jarige Frans startte in Musis zon
der ook maar enige kennis van zowel de
machines als dé computers. 'Daarom heb
ik in Duitsland een cursus van drie we
ken gevolgd' zegt hij „Met uitzondering
van Noord- en Zuid-Amerika en Japan
komen daar mensen uit alle landen van
de 'Die cursus Wordt in Duitsland gehou
den omdat daar op de Brunswick-banen
(die ook in Musis liggen) voor het eerst de
computers werden aangelegd. In drie we
ken tijd word je daar alles bijgeleerd wat
De naam Dick Ritger hoeft in de
bowlingkringen niet geïntroduceerd
te worden. Hij is op dit moment de
man die de meeste kennis heeft van
de snel groeiende sport. Dick Ritger
is ook één van de weinigen die kar
zeggen dat hij miljonair gewor-den is
van de bowlingsport. De Johan
Cruyff onder de bowlers dus. Deze
man bracht nog niet zo lang geleden
een bezoek aan ons land om een
aantal lessen te geven. Uiteraard
een enorm gewild persoon op iedere
.bowlingbaan. Niet alleen omdat de
baan hiermee een flinke reklame
maakt, maar omdat de klanten in de
gelegenheid zijn erg veel te leren
van deze beste bowler van de
wereld.
Een van de banen die Ritger aan
deed was (Hiteraard) Boling Musis
Sacrum. Deels uit nieuwsgierigheid
hoe de computers het deden in Ne
derland en deels om circa zestien in
structeurs en ruim 45 beginnende
bowlers de fijne kneepjes bij te
brengen.
De Amerikaan schreef, toen hij
weer in zijn eigen land was, een uit
voerige brief naar twee instructeurs
die hem gedurende zijn aanwezig
heid begeleidden.
Een enthousiast verhaal van een
sympathieke man die ook later zegt
veel vrienden te hebben gemaakt in
Nederland. Zo schrijft Ritger onder
meer: 'Bedankt voor jullie hulp tij
dens mijn verblijf. Het heeft er toe
bijgedragen dat de bowlingsport
voor leerlingen die ik onder mijn
hoede heb gehad zoveel nuttiger is
geworden. De leerlingen die ik in
Musis Sacrum heb gehad hebben
mij een enorm plezier gegeven. Nog
nooit heb ik een groep gehad die zo
gretig was om deze sport te leren en
zo hard werkte om de bowlingsport
onder de knie te krijgen'.
'Bowling is in Nederland in een
duidelijk stijgende lijn. Net zoals dat
indertijd in de USA is uitgegroeid
tot een enorm populaire sport. Het
meest belangrijke is dat de bowler
eerst de basis-techniek leert. Dan
krijgt hij er veel meer plezier in'.
Wel zou ik jullie aanraden meer be
kendheid te geven aan het bestaan
van de Dragon Fly Pro Shop (de
winkel waarin allerlei artikelen te
koop zijn). Vooral omdat jullie toch
veel tijd, geld en moeite besteden
aan de oprichting ervan. Maar be
langrijker is dat jullie een oplei
dingsschool runnen voor bowlers
die wat meer willen leren.
Het overdragen aan anderen die op
hun beurt weer instructeurs wor
den. Dat is een belangrijke stap in
de goede richting.
Dick Ritger besluit de brief met de
woorden: 'Ik heb een geweldige tijd
in Nederland gehad. Veel vrienden
gemaakt en hopelijk heeft mijn ken
nis ertoe bijgedragen dat de bowlers
in jullie land hierdoor nog vele jaren
plezier beleven aan deze tak van
sport. Dat ik nog eens terug zal ko
men is iets wat zeker is'. Dick Ritger
heeft mede dankzij de uitstekende
hulp van Ron Liem, Peter Lefeber
en de mensen van bowling Musis Sa
crum een goede indruk gekregen
van de bowlers in ons land. Het is
bovendien prettig te horen van een
kenner dat het niveau stijgt. Wie
weet...
in eerste instantie belangrijk is. Natuur
lijk kunnen ze niet alles duidelijk maken.
Daar heb je zeker twee jaar voor nodig
om zonder boeken een defect te verhel
pen'.
De banen opzich zijn voor de leek al niet
te volgen. Het principe echter lijkt moei
lijker dan het in feite is.
Opvallend is wel dat de achterkant van
de banen (dus de machines) volledig het
zelfde zijn als bij banen waar geen com
puter aanwezig is. 'De machines zijn in
derdaad onafhankelijk van de computer'
legt Frans junior uit 'Het enige wat ze 'sa
men' doen is het registreren van de func
ties van de computer. Schroef je twee
bouten los dan zijn de computers op
iedere andere baan te gebruiken. In prin
cipe zelfs op een 'touwtjes-baan' waar de
pins met touwen worden opgehaald en
neergezet'. Dat de techniek in deze tijd
niet meer bij te houden is duidelijk. Zo
ook wat de computers van de bowling
centra betreft.
Een jaar geleden nog waren de compu
ters in Musis de meest moderne. Frans
van Rijsbergen 'Nu zijn ze al weer verou
derd. Wij hebben het zogenaamde 4-ba-
nen-systeem. Dat houdt in dat één com
puter vier banen bijhoudt. Nu hebben ze
het 2-banen-systeem uitgevonden. Dat
heeft natuurlijk een groot aantal voorde
len. Je hebt minder storingen en als die er
toch zijn dan zijn maar twee banen bui
ten gebruik'.
Dat het voor veel mensen wennen is aan
de vergevorderde techniek is een duide
lijke zaak. De mensen die voor het eerst
met de computers geconfronteerd wor
den moeten zeker nog een keer terugko
men om het normaal te vinden. Zelfs de
top-bowlers, die zowel in het kampioen
schap voor de nationale jeugd als voor de
training van voor de nationale selectie in
Musis speelden, hebben het er nog wel
eens moeilijk mee.
De ervaring van Frans junior: 'De com
puters zijn er neergezet in het belang van
de bowlers. Maar het blijkt dat de goede
bowler nog lang niet aan het automati
sche tellen gewend is. Hij vindt het nu
nog irritant om steeds die computer in te
moeten stellen. Dat is ook wel logisch.
Een wedstrijd is vooral een kwestie van
concentratie. Hij gooit eigenlijk alleen.
Het schrijfwerk wordt door iemand ge
daan dus daar hoeven ze zich geen zorgen
om te maken. Nu kan je moeilijk iemand
anders steeds die baan op laten komen
om de computer in te stellen. Maar toch is
het voor mij zeker dat ais men er een
beetje aan gewend is ze niet meer anders
willen. Want gemakkelijk is het wel'.
Bowling Musis Sacrum wordt frequent
bezocht door bowlers uit alle delen van
Nederland. Dit is dan ook één van de re
denen dat in het centrum een zoge
naamde Pro Shop is opgezet. Een soort
winkeltje waar men alle sportuitrusting,
nodig "óm de top te halen of je daarin te
handhaven, kan aanschaffen. Op het uit-
stallingsrek ligt onder meer een grote se
rie bowlingballen, schoenen, tassen, pols
banden en andere belangrijke attributen.
Uiteraard is de bowlingbal het meest be
langrijke uitrustingstuk. Tenslotte is dat
het attribuut waarmee de pins moeten
vallen. Derhalve is het belangrijk om een
zo goed passende bal te kiezen of zelfs
aan te schaffen.
De bowlers die naar Bowling Musis Sa
crum komen laten zich een bowlingbal
naar hun eigen hand aanmeten. Het ge
specialiseerde werk wordt gedaan door
Tjan Thee. Een zeer bescheiden man die
het liefst volkomen anoniem bergen werk
wenst te verzetten. Slechts als omgeroe
pen wordt 'Telefoon voor Tjan Thee'
merk je pas dat hij er is. Gelukkig maar
dat de telefoon veelvuldig voor hem rin
kelt. Het betekent dat de vele mensen die
hij toch wel kent hem even een paar mi
nuten kunnen spreken.
Tjan Thee heeft voor het boren en aan
meten van de bowlingballen diverse
opleidingen moeten volgen. Zowel onder
getekende als erkende specialisten uit
Amerika hebben hem opgeleid. De taak
van Tjan Thee is erg omvangrijk. Zo
geeft hij advies over de maten, gewichten,
gewichtsverdeling, grip-keuze, hardheid
en nog meer facetten van de bowlingbal.
Het is niet alleen van belang om blessures
te voorkomen maar ook omdat het het
spelpeil van de betrokken bowler wezen
lijk verbetert.
Anatomische verhoudingen, fysieke mo
gelijkheden, condities van bowlingbanen
zijn factoren die hierbij een rol spelen.
Tjan Thee, van Chinees-Indische af
komst, is een expert op dit gebied. On
langs nog maakte hij een trip van drie
weken naar de Verenigde Staten om mee
te reizen met een aantal profs. Tjan
wacht nog op een certificaat van Bill Tay
lor, de grote man van de cursussen, waar
door hij ook op papier te boek staat als de
meest gespecialiseerde 'ballen-boorder'
die in ons land rondloopt.
Niet genoeg overigens voor Tjan Thee die
van plan is om terug te gaan naar Ame
rika om in zijn specialiteit een academi
sche graad te halen. Tjan zou dan de
meest gespecialiseerde man zijn op het
gebied van het Bowling-equipment. Die
genen die dan ook bij hem komen om een
bowling-uitrusting aan te schaffen (waar
nog altijd een bedrag van rond de 250 gul
den mee gemoeid is) zal zich dan ook
goed geadviseerd voelen en ondergete
kende staat voor een goede kwaliteit van
de aankoop in.
Ron Liem, nationaal jeugdtrainer/coach
Het kantoor ziet er wat grauw uit. De mu
ren zijn voorzien van duidelijke herken
bare lekkage-plekken. De bouw van de
panden naast het eigenlijke bowlingcen
trum Musis Sacrum laat duidelijk sporen
na. In het kantoor klinkt zo af en toe tus
sen de muziek van Hilversum III door de
stem van Madeleine 'Attentie baan 3, uw
tijd is verstreken, wilt u de baan verla
ten?'
Voor Nanda den Houting, de secretaresse
van directeur Frans van Rijsbergen een
welkome onderbreking. Zij is het die da
gelijks van negen tot zes het kantoor als
domein heeft. Omzetten van de dag con
troleert, kasboeken bijhoudt, opbreng
sten telt, rekeningen bevestigt, sollicitan
ten antwoordt, hetzij positief hetzij nega
tief, kortom alle administratieve klussen
voor haar rekening neemt.
Nanda werkt vanaf maart in het bowling-
centrum. Ze vertelt: 'Ik kwam op mijn
zestiende jaar van de Mavo. Ik wilde gaan
werken maar ik kon niets vinden. Dus
was ik een half jaar werkloos. Toen kon
ik een baan krijgen waar ik het echter
niet zo naar mijn zin had. Omdat mijn
vriend en ik erg vaak hier komen bowlen
hoor je nog wel eens wat. Dus ving ik op
dat Van Rijsbergen een meisje voor de
administratie nodig had. Ik heb een ge-
aeruro
Een jaar Musis Sacrum moet gevierd wor
den. Het is voor mij, maar ook voor mijn
personeel in alle opzichten een jaar ge
weest waarin we aan u, aan het werk en
aan de bowlingsfeer op zich hebben moe
ten wennen. Net zo goed als u waarschijn
lijk ook aan Bowling Musis Sacrum beeft
moeten wennen. Toch blijkt dat er nog al
tijd Schiedammers zijn die het historische
pand in haar nieuwe opzet nog niet van
binnen hebben bekeken.
Enerzijds heb ik het idee dat het te maken
heeft met een gesprek aan tijd, of moge
lijkheden. Anderzijds is het volgens mij
ook een kwestie van de overbekende
'drempelvrees'. Vandaar dat wij op zater
dag 2 september een 'open huis' houden.
Om u in de gelegenheid te stellen het bow
lingcentrum, maar ook de feest- en verga
derzaal, op uw gemak te bezichtigen.
Voor uw kinderen staat een kleine attr
actie klaar en tevens een flesje limonade.
De ouderen zullen zeer waarschijnlijk
meer behoefte hebben aan een gratis
kopje koffie. Ook dat staat klaar! Van 9.00
tot 18.00 uur staat ons huis voor u open. En
zal een gedeelte van ons 21 man tellende
personeel u gastvrij ontvangen en wegwijs
maken. Op die manier hopen we u een
beeld te kunnen scheppen van de manier
waarop wij het afgelopen jaar geprobeerd
hebben al zoveel van uw voorgangers te
vreden te stellen. Musis Sacrum staat op 2
september voor u open. Al betekent het
natuurlijk niet dat dat alleen die dag het
geval zal zijn. Onze gezellige bar is uiter
aard dagelijks open. Voor iedereen.
Frans van Rijsbergen
directeur Bowling Musis Sacrum
sprek met hem gehad en ik kon begin
nen'. In eerste instantie zag ik het hele
maal niet zitten. Er wérden me dingen
verteld waar ik nog nooit van gehoord
had. Mijn taak was ondermeer samen
met Van Rijsbergen de administratie op
te bouwen. Dat is nu al aardig gelukt'.
In de vijf maanden dat Nanda hier werkt
kan ze best oordelen over de positieve en
de negatieve punten van Bowling Musis
Sacrum op zich. De negatieve: 'Dat is
moeilijk te zeggen. Het is wel eens lastig
dat Van Rijsbergen zo actief is'.
Dan is hij zo vaak onvindbaar. Of hij
staat net te praten met iemand als ik hem
dringend nodig heb. En ik kan niet over
de kas bijvoorbeeld gaan praten als hij
met een buitenstaander staat te praten.
Maar verder zou ik geen echte punten die
niet leuk zijn op kunnen noemen. Want
die zijn er niet'.
Sneller vertelt ze over de positieve erva
ringen: 'Het voordeel van het werk wat ik
doe is dat je niet zo opgesloten zit. Als ik
eens vijf minuten geen zin heb kan ik rus
tig binnen wat gaan dHnken. Gewoon op
kantoor werken lijkt me erg saai. Ook
een voordeel is dat ik maar een baas heb.
Daardoor heb je ook een v el beter con
tact en het is natuurlijk een stuk gezelli
ger'.
De samenwerking tussen de personeelsle
den onderling levert tot nu toe nog geen
problemen op. Zegt de charmante 17 ja
rige secretaresse: 'Natuurlijk heb ik al
leen met de dagploeg te maken. Maar
problemen hebben we eigenlijk nooit. Het
is ook iedere dag erg gezellig. Gaan we
een half uur met z'n allen koffie drinken
en praat je eens over wat anders'.
Toch was de start van Nanda niet al te
aantrekkelijk. Woensdag begon ze, zater
dag nacht werd een geroutineerde in
braak gepleegd. „Dat was een erg verve
lende tijd," zegt ze, „Voor mij ook heel
wat extra werk. Ik moest zeker drie da
gen lang alles óp een rijtje zetten. Die tijd
was helemaal niet prettig. De spanning
onderling was ook sterk te merken. Ik
hoop ook niet dat ik het ooit nog eens
meemaak".
Precies één jaar draait Bowling Musis Sacrum
nu op volle toeren. Een jaar waarin op deze ex
tra pagina's al uitvoerig over is uitgewijd. Wat
echter niet vergeten mag worden is de humor
die er in een dergelijk „amusementshuis" dage
lijks naar boven komt. Met behulp van de perso
neelsleden, die de lol uit diverse omstandighe
den haalden, zijn we tot de volgende puntenge-
komen:
Zoals al zovele malen werd ook die avond
een koud buffet gehouden. De groep die zou
gaan genieten, deed dat echter in eerste in
stantie op de eigen-wijze. Dus vlogen de bier
viltjes in een mum van tijd door de zaal.
Toen iedereen tot rust gekomen was werd
ook de zaal wat gezelliger gemaakt. Tafels
werden zodoende in de rondte gezet. Toen
ook dat karwei voltooid was vertrokken de
meesten. Slechts tien van de 60 mensen kon
den derhalve eindelijk rust nemen...
Slechts één bezoeker heeft tot nu toe op zijn
kousevoeten moeten bowlen. Logisch ook
want hij vroeg om een paar schoenen... maat
51.
Bowling Musis Sacrum beschikt al vanaf de
opening over een speciaal toilet voor invali
den. Veel gebruik maakt men er echter niet
van. Zo ook toen een lid van het personeel
een invalide op het andere toilet tegenkwam.
De man in kwestie ging weer terug naar de
banen, maar wenste ook daar niet gebruik te
maken van de speciale afrit. Hij stapte met
moeite uit zijn stoel, ging even moeilijk het
trapje af en charterde iemand om zijn stoel
even aan te geven. Uiteraard was de verba
zing toch wel groot-
Alle begin was ook voor het personeel moei
lijk. Zo had chef horeca Rob van Vliet het
niet al te makkelijk toen de vlonders in de
bar er nog niet lagen. Rob, niet al te groot,
kwam net met zijn hoofd boven de bar uit.
Omdat hij constant een sprong moest maken
om bij de tap te kunnen, zijn toen pas maat
regelen genomen...
