Waarom
Geduld
Namen
Genealogie
Een nieuwe hobby komt met de dag meer in de
belangstelling: het napluizen van het familieverleden. Allen die zich er mee bezig
houden, hun aantal wordt geschat op enige tienduizenden zijn automatisch
amateur genealogen en alleen al die benaming klinkt interessanter dan bijvoor
beeld postzegel verzamelaar. Waarmee ik overigens niets van de hobby om
postzegels te verzamelen wil miszeggen. Bovendien (What's in a name). Wat is
de naam zei Shakespeare al. Ja wat is een naam? Voor een genealoog heel wat.
Dat kwam ik aan de weet van de heer H. Wapperom aan de Rynstraat 18 te
Dordrecht. Al ruim vier jaar spaart de heer Wapperom kosten noch moeite om
de oorsprong van zijn naam en daarmee van zichzelf aan de weet te komen.
Voor de heer Wapperom betekende dit veel intensief speurwerk in archieven.
Copieën maken van alle papieren waar de naam Wapperom op voorkwam en
reizen naar gemeenten waar één of meerdere van zijn voorvaders gewoond of
geleefd hebben. Hoeveel speurwerk dat deze tocht naar het familieverleden heeft
gekost, laten vele dozen met copieën van oude geschriften zien de heer Wapperom
kan overleggen.
Door Leon Zoeteman
Met uiterste precisie lagen
alle vellen op elkaar en zo
dra de heer Wapperom ook
maar even moeite deed om
mij aan de hand van één
van die papiertjes iets over
zijn voorvaders te vertel
len, werd ik al nerveus dat
de hele boel in een giganti
sche chaos zou veranderen.
HET NIEUWE STADSBLAD - PAGINA 20 -
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1978
O jp
O O
Or. e O
Speurtocht naar het verleden
vv;,S:,s^^
-
Praten met oudere mensen in bepaalde gemeenten kunnen desspeurder soms een aardig eind op weg helpen.
In de oude archieven snuffelen om soms alleen maar een aanwijzing te
vinden.
al voor in de geschriften van rond
1500. Voor veel mensen beginnen
de problemen rond de echte fami
lienaam echter veel vroeger. Voor
1800 waren achternamen namelijk
nog vrij zeldzaam. Veel mensen
behielpen zich in die dagen nog
met doopnamen, gevolgd door va
ders naam, het zogenaamde patro-
nykum. Zo kan het bijvoorbeeld
gebeuren dat u tijdens het speur
werk plotseling stuit op namen
zoals: Willem Barentz (Willem de
zoon van Barent) of Grietje Tjeb-
bes (Grietje de dochter van Tjeb-
be). Pas na verloop van tijd traden
hier veranderingen in en ging men
namen geven van beroepen. Zoéils
Jan Schoenmakers (Jan de zoon
van de schoenmaker) of Kees Dek
kers (Kees de zoon van de lei of
dakdekker). Ook werden er rond
deze tijd veel namen van plaatsen
gebruikt zoals Van Amersfoort,
Van Amerongen, Van Ameiden
enz. Vooral rond 1750 waren dit in
de grote steden vrij algemeen be
kend.
Pas in april 1811 werd er een
definitieve streep gezet onder deze
willekeurige naamgeving. In dat
jaar namelijk gelastte Napoleon
dat iedereen zich van een achter
naam voorzien. Ook toen n> wer-
David. Omstreeks de 15e eeuw wer
den echter de grondslagen gelegd
voor de moderne genealogie. Deze
werd toen beoefend door een klei
ne elite van historici en juristen,
die voor het eerst ook bronnenkri
tiek toepasten (d.w.z. de betrouw
baarheid van hun bronnen onder
zochten). Omstreeks de 18e en de
19e eeuw kwam genealogie weer in
verval door gewetenloze beroepsge
nealogen die zich leenden om tegen
klinkende munt voor de top hoge
posities opgeklommen burgers
fraaie stambomen samen te stellen.
Waar authentieke gegevens ontbra
ken kwam de fantasie te hulp. In
de 20e eeuw kwam het herstel:
Met dit stempel bevestigde de
eerste burgemeester Wapperom
zijn berichten (Foto Archief 's-
Gravenhage)
Het wapen waarmee notaris
Wapperom de brieven bestem
pelde ten tijde van Napoleon
(Foto Archief 's-Gravenhage)
De heer Wapperom bleek echter
helemaal geen moeite te hebben
met het uit elkaar houden van de
16e en I7e eeuwse geschriften en
hoefde maar even te kijken om te
kunnen zeggen: Ah, dat is Cornelis
de zoon van Willem Wapperom, en
die had dit of dat beroep.
Het blijkt dat er tal van redenen
zijn, waarom mensen een speur
tocht naar hun voorgeslacht begin
nen. Sommigen doen het uit een
soort van familieziekte, anderen in
een opwelling van heimwee naar
vroeger en weer anderen om uit te
vinden of er mogelijk een familie
wapen is. De heer Wapperom ver
telde over het komen tot deze hob
by: „Ik werd geïnteresseerd door
een brief van büreau Kleyn uit
Zeist (Historisch Genealogisch Her
aldisch Archief) die schreef dat er
een familiewapen moest zijn. Voor
een bepaald bedrag (enige honder
den guldens) wilden ze de gegevens
over het wapen wel toesturen. Het
feit dat er een dergelijk wapen
moest zijn gaf voor mij aanleiding
mij eens meer in de familiegeschie
denis te gaan verdiepen. Veel Wap
perom s kwamen uit Papendrecht
en Dordrecht dus het speurwerk
kon dicht bij huis beginnen. Nou
ja, van het één komt het ander en
uiteindelijk heb ik hier vier jaar
een leuke hobby aan gehad en nog
erg veel geleerd ook" aldus Wappe
rom.
De speurtocht naar het familiever
leden eist wel een enorm geduld.
Tot zo rond het jaar 1800 is men
zijn voorouders vrij snel op het
spoor. Het begin is heel eenvoudig.
II schrijft de naam van uzelf met
de belangrijkste gegevens zoals ge
boortedatum, beroep, huwelijksda
tum enz. op een stuk papier.
Daarna de naam van uw vader en
moeder met alle gegevens, vervol
gens die van uw grootvader en dan
die van uw overgrootouders. Daar
mee bent u al een heel eind, maar
daar beginnen dan ook de proble
men. Na dit papierwerk wordt het
eerste contact met de burgelij ke
stand onvermijdelijk en begint het
eerste speurwerk. Ook de heer
Wapperom is hiermee begonnen
waarbij hij mij de verzekering gaf
dat hij nergens zoveel medewerk
ing had gekregen en zulke vriende
lijke ambtenaren had meegemaakt
als die van de gemeente Papend
recht. Eenmaal rond het jaar 1800
aangeland, wordt de speurtocht
steeds uitgebreider en moeilijker.
Tijdrovende bezoeken aan rijks
gemeente en streekarchieven zijn
beslist een voorwaarde. Gelukkig
zijn deze archieven ook geopend op
zaterdagmorgen en voor de ware
speurder ligt daar een Aldorado
van onderzoek materiaal als doop-,
trouw- en begraafboeken. Verder
vindt men papieren van notarissen,
rechtbanken ambtenaren, kerken,
wetenschappen en verder alles wat
maar enigszins met de voorvaders
of hun beroepen te maken kan
hebben.
Iedereen mag van de archieven
gratis gebruik maken.
De familienaam Wapperom komt
De uren die de heer Wapperom aan zijn speurtocht naar het familieverleden heeft moeten besteden zijn niet
meer te tellen.
den dictators niet serieus genomen
en uit protest (weigeing werd met
strafvervolging bedreigd) werden
door vele opstandigen de vreemd
ste namen aangenomen.
Namen als Naaktgeboren, Natvan-
tranen, stammen uit deze tijd, om
dan nog maar niet te spreken van
de namen als Lazerom (lazer om)
Verreck (verrek) en andere verbar-
sterde verwensingen voor de amb
tenaar in die tijd, die in opdracht
van hogerhand deze namen moest
registreren. Natuurhjk werd er
door de mensen uit die tijd nog niet
beseft, dat het hele geslacht met
deze naam opgescheept zou zitten.
Ondanks dat momenteel tiendui
zend mensen de hobby van ama
teur-genealogie bedrijven is de „ge
nealogie" op zich al een oeroud
verschijnsel. De genealogie vormde
in veel beschavingen de eerste uit-'
drukkingsvorm van een ontluikend
historisch besef. De eerste schrifte
lijke vastgelegde overleveringen
van volken betroffen vrijwel uit
sluitend lange lijsten met koning
snamen, die door hun onderlinge
verwantschap de continuïteit tot
uitdrukking bedoelden te brengen.
Een goed voorbeeld hiervan wordt
gevormd door de opsomming van
afstamrrielingen in de Bijbel, die
altijd terug gaan tot de aartsvader
Abraham Isaak en Jacob of tot
