i
I
7 EEUWEN SCHOENEN
LESJE IN DICHTEN
SPAANSE SNACKS
VOOR SINTERKLAASAVOND
HANDSCHOENEN
Honderdduizenden schoentjes stonden in de loop der eeuwen
klaar om de Sint-Nicolaasgaven in ontvangst te nemen.
"SINTERKLAAS Kapoentje, gooi wat in mijn schoentje, gooi wat in
mjn laarsje, dank u Sinterklaasje!"
Hoeveel kinderen zingen dit zeer oude Sint-Nicolaasbedelversje in de
ze tijd, wanneer zij hun schoentjes bij de gashaard of de radiator plaat
sen? Duizenden en nog eens duizenden kleintjes doen dit omstreeks
eind november begin december. Met een hart vol verwachting zingen zij
hun liedje. Dan gaan ze naar bed en... daar staan ze, de schoentjes!
Zo ging het door de eeuwen heen. Jaar in jaar uit stonden de schoen
tjes bij de haard. Schoentjes vol verwachting. Schoentjes, die hopelijk
de volgende morgen gevuld zouden worden weergevonden, gevuld met
zoete gaven, waarmee de goedheiligman in deze tijd van het jaar zo gul
De schoentjes bij de haard, door 7 eeuwen heen.
KWETSBARE VOETZOOL BESCHERMEN
WE WETEN, dat ook onze ouders
dit deden en onze grootouders in de
vorige eeuw en zo zouden we enige
honderden jaren terug kunnen gaan.
We zien ze in onze verbeelding,
schoentjes uit die vervlogen tijden,
staande bij het potkacheltje, de
schouw, het open vuur, kortom
schoentjes van die tijden in hun pas
send milieu.
In diepste wezen is er een grote ge
lijkenis met het heden. Van het mo
ment af dat de mens tot het inzicht
kwam dat het lopen op de blote voet
zekere nadelen inhield en dat men er
verstandiger aan deed die kwetsbare
voetzool op de een of andere manier
te beschermen, werd de schoen gebo
ren, die steeds een bescherming van
de voet bleef.
HET BEGIN
WEL HEEFT de mode door de eeu
wen heen het uiterlijk van de schoen
sterk beïnvloed. Daar waar de schoen
het stadium van de sandaal is ont
groeid, begint de mode.
In de vroege middeleeuwen droe
gen de edelen en de rijke poorters
schoenen of laarzen uit verschillende
materialen, die zich bij de vorm van de
voet geheel aansloten. In de loop van
de 13de eeuw werden de vormen iets
puntiger, In de 14de eeuw werd dit
nog sterker. We zien dan puntige
schoenen van over het algemeen zeer
soepel materiaal, dat zich naar de
voet vormt, waarbij de schoen uit niet
meer bestaat dan een zool, met een
verhoogd hakstuk en waarvan het voor
ste puntige deel een lange lip over de
wreef voert, welke lip via banden met
het hakstuk is verbonden (zie schoen
van 1250).
Naar gelang in de loop der tijden de
schoenen nog puntiger worden, ont
staat de behoefte ook de zijkanten
van de schoen te sluiten hetgeen we
duidelijk zien in de "tootschoen" van
1450, het zeer puntige model, waarbij
de gehele voet bedekt is en de schoen
opzij gesloten wordt door een veter.
Als reaktie op de bijzonder puntige
schoenen krijgen we dadelijk aan het
begin van de zestiende eeuw, in over
eenstemming met de geheel andere
stylering van de menselijke figuur,
platte brede schoenen, met afgeplat
te neuzen, de zogenaamde "koeiemui-
len" in het Duits "Ochsenmëuler" ge
naamd.
DE EERSTE VERSIERING
AAN HET BEGIN van de zeventien
de eeuw ontstaat er als het ware een
soort revolutie in de schoenenmode.
We zien weer een meer sierlijke
schoenvorm en daarboven meer ver
siering. De schoen van 1600 toont dit
duidelijk. We gaan het tijdperk bin
nen van het dekoratieve, sierlijke en
sterk modieuze. De schoen van 1600
geeft hiervan een voorbeeld, doch dit
is toch nog een schoen die in een ze
ker opzicht aan de oude vorm vast
houdt want... deze heeft nog geen
hak! De hak zien we zich ontwikke
len in de zeventiende eeuw, terwijl de
versiering in onze ogen soms overdre
ven vormen aanneemt. Schoenen met
strikken, fraai gestyleerde lippen en
rozetten zijn schering en inslag in die
tijd evenals trouwens in de volgende
eeuw.
Het spel met de hak is in die tijd be
gonnen en gaat nog steeds voort, ook
in onze tijd. We behoeven daarbij
maar te denken aan de vrij snelle wij
zigingen in hakvormen alleen al in on
ze eeuw, vooral bij de damesschoe
nen.
HET SPORTIEVE MODEL
DE HEREN- en jongensschoenen
hebben veel van hun vroegere op
schik verloren. Sinds de vorige eeuw
worden deze schoenen eenvoudiger
en minder opvallend, om tenslotte
zeker wat de jongensschoenen be
treft - via de soliede, sportieve model
len terug te keren naar sierlijker
schoeisel met brede neus en nieuwe
opschik in diverse opvallende kleu
ren.
Zo stonden ze daar bij de haard ge
durende al die honderden jaren, de
eenvoudige kinderstappertjes zonder
hak van enige honderden jaren gele
den, de, tot in het overdrevene versier
de schoentjes van jongens en meisjes
uit de zeventiende en achttiende
eeuw en tenslotte de stevige trappers
stoer en dikwijls beschadigd, wach
tend op de gaven 'van de goede Sint,
die net als in al die vervlogen eeuwen
omstreeks begin december door weer
en wind over de daken rijdt en door
zijn zwarte knecht de kleine geschen
ken in de kinderschoentjes laat depo
neren.
BEGIN MAAR MET EEN BEKEND LIEDJE
ZIET U er ook zo tegen op als u sinterklaasgedichten moet maken?
Hebt u de neiging alle gekochte cadeautjes voor de kinderen dan maar
roef-roef in papier te wikkelen en er alleen de naam op te schrijven?
Kunt u zelfs voor uw man de juiste woorden niet vinden en als u toe
passelijke woorden bij de hand hebt kunt u er dan geen passend rijm
woord bij vinden?
Of lukt het wel met de rijm, maar worden het dan van die ongelukkig
gekonstrueerde zinnen met de woorden in een verkeerde volgorde, om
het rijmwoord maar achteraan de regel te krijgen?
Ik zal u vandaag eens helpen.
ER IS KEUS GENOEG
NEE, ik ga geen les geven in dicht
vormen en versvoeten. We stappen
meteen de praktijk in.
U kent natuurlijk onze bekendste
sinterklaasliedjes. Het is niet nodig
dat u er alle woorden van kent, want u
hebt al genoeg aan het wijsje en enke
le regels. We nemen het eerste het
beste liedje dat ons maar te binnen
schiet. Schrijf daar een of twee regels
van op en ga dan zelf eens verder op
de wijs van dat liedje, maar met eigen
woorden. Het is de gemakkelijkste
methode om op dreef te komen.
Een héél eenvoudig voorbeeld om
te beginnen: u kocht een das voor uw
man en u kunt dan opschrijven:
Zie ginds komt de stoomboot
met dassen weer aan.
Sint doet je de das om,
hij zal je goed staan.
SUIKERHART
MAAR het kan ook veel moeilijker.
U hebt iets goed te maken bij manlief
en u besloot hem een suikerhart aan
te bieden. Dan kunt u beginnen op de
wijze van Hoort wie klop daar, kinde
ren en meteen de regels aanpassen:
Hoor, wat klopt daar, liefje?
hoor, wat bonkt daar, liefje?
t Is een hart, dat harder tikt voor
jou.
Wiens hart is dat,
wiens hart is dat?
Wiens hartje doet al wekenlang
En een ongehuwde, die een oogje
heeft laten vallen op een aardige,
maar vooralsnog ongenaakbare of on
bereikbare jongen is misschien ge
baat met deze regelen:
Och wat fijn zou 't zijn te spelen
met jou in de maneschijn...
Eerlijk zouden we alles delen,
huw'lijksvreugd en ouderpijn.
Maar o wee, wat bitt're smart:
'k Krijg van jou geen enkel hart!
NYLONS
ALS uw dochters tobben met hun
panties, kunt u bij een of meer nieuwe
paren versregels voegen die geïnspi
reerd zijn op dat andere welbekende
liedje:
Zie de maan schijnt door de
bomen
pijn?
"it--, -■
- V -
en het vel schijnt door je kous,
Er zijn ladders ingekomen,
en een spatje van de saus.
Eén been is zo licht geraakt,
een paar gaten gauw gemaakt.
Jij kunt zó niet meer verschijnen
met die rafels aan je been;
die schande moet vandaag
verdwijnen,
daarom stuurt de Sint maar één
naadloos nylonpaar voor 't kind
Kan ze pronken, voor de sint.
HETSCHEERAPPARAAT
IS EEN van uw zoons al zo groot, dat
hij zich geregeld moet scheren, dan
kunt u hem geen groter plezier doen
dan hem een eigen scheerapparaat te
geven. En als hij neiging heeft zijn ha
ren of zijn baard lang te laten groeien,
spreken de volgende regelen al van
zelf:
O, kom er eens kijken,
wat een baard die jongen daar
teelt!
Hij gaat over lijken
als hij kusjes uitdeelt.
Hij kriebelt met z'n kinnedons,
zijn lippen lijken behaarde
spons;
de stompjes staan op élke wang
zo'n struikgewas maakt me zo
bang!
Ofwel op een ander motief:
Struiken snoei je, honden trim je,
heggen knip je met een schaar;
voor het gras bestaan machines,
maar hoe maai jij ooit je haar?
Sint verzint, ja, het bestaót:
jij een snoei-trim-apparaat.
DE VRIENDIN
VOOR VRIENDINNEN is veel te ver
zinnen. Bij een nieuwe tas kunt u de
mooiste woorden inflansen en zelfs
naar verkiezing meer regels toevoe
gen:
De zak van een lieve meid,
lieve meid, lieve meid,
daarin kan ze van alles kwijt,
kan ze kwijt en raakt ze kwijt:
haar rommel, gefrommel,
ONDANKS de vernieuwingsdrang
om ons heen zullen de meesten van
ons de sinterklaasavond wel weer op
de oude vertrouwde traditionele wijze
vieren. Gezellig in de huiselijke- of fa
miliekring, elkaar verblijdend met de
goedkope en dure cadeau's voorzien
van dwarze gedichten en juist daar
door in vrolijke sfeer, vol scherts en
kleine plagerijen.
De vrouw des huizes moet er onder
tussen ook voor zorgen, dat alle huis
genoten en aanwezige gasten niets
tekort komen, want de sinterklaas
avond is niet alleen een avond van ge
schenken, maar ook van snoepen en
lekker eten.
Dikwijls horen we tegen het eind
van de avond wel eens de verzuchting
slaken: "Nu zou ik toch wel eens trek
hebben in iets hartigs, iets pittigs!".
Een dergelijke ontboezeming is volko
men begrijpelijk, want alle sinter
klaassnoeperij is wel erg aan de zoete
kant.
In veel families is het al een
gewoonte geworden om in verband
hiermee aan het eind van de avond
wat hartige hapjes te presenteren, om
op die manier tegemoet te komen aan
de behoefte aan wat pittigs.
OOK DE SPANJAARDEN
Om in stijl te blijven zouden we op 5
december onze huisgenoten en
gasten eens hartige snacks uit het
land van Sinterklaas kunnen voor
schotelen. De Spanjaarden zijn men
sen, die ook wel weten hoe zij een
heerlijk hartig hapje moeten creëren.
Elk land heeft zo zijn eigen eetge
woonten en die hebben de
Spanjaarden uiteraard ook. Hierdoor
krijgen hun gerechten een geheel
eigen karakter. De zogenaamde tapas
zijn welbekende lekkere hapjes die
veelal bij een glas wijn worden gege
ten.
Er zullen ongetwijfeld Nederlan
ders zijn die niet houden van olijven
en knoflook, twee ingrediënten die
dikwijls in Spaanse gerechten worden
verwerkt. Maar voor hen die daar wel
van houden en voor hen die met deze
hapjes nog geen kennis maakten, is
het beslist de moeite waard het eens
te proberen. Het klaarmaken zal maar
weinig tijd en moeite kosten.
Koopt u eens gedroogde vijgen en
een stukje boerenkaas. De kaas snijdt
u in kleine blokjes. Nu prikt u aan
cocktailprikkers een vijg en een
blokje kaas. Een schaal met deze
snacks zal ongetwijfeld aftrek vinden:
Ook kunt u de vijg in een stukje
bacon wikkelen en deze bakken. Ont
pitte dadel gewikkeld in ham en dan
gebakken in hete olie is ook een aan
trekkelijke lekkernij. Wel even uit
laten lekken op een stuk keukenpa
pier alvorens te serveren.
UITGEBREIDE HAPJES
EEN WAT uitgebreider hartig
hapje, dat wel wat werk vraagt, is het
volgende. U neemt een stuk smeer-
leverworst, dat u in een kommetje
fijnwrijft. Hierdoor mengt u slasaus
tot er een mooie gladde massa ont
staat. Dan voegt u al roerende wat
mosterd toe en kleine stukjes
knapperig gebakken bacon. Deze
heerlijke pittige massa wordt op
toastjes gesmeerd. Deze toastjes
worden op een schaal geplaatst en
gegarneerd met olijven en kleine
stukjes gesneden augurk.
Iets dergelijks kunt u ook maken
met zalm. U maakt de zalm in een
kommetje fijn en vermengt deze met
slasaus. Dan roert u er wat fijngehak
te olijven en een klein beetje worces-
tersaus door. Het mengsel? smeren
we op toastjes. Het geheel bestrooien
we met geraspte kaas en zetten het in
de oven onder de grill, totdat de kaas
is gesmolten. Voor dames met een
klein beetje fantasie en goede smaak
is het zeker mogelijk hierop nog de
nodige variatie te bedenken. Wanneer
u bijvoorbeeld de zojuist genoemde
zalm vervangt door gepelde garnalen,
dan krijgt u natuurlijk een geheel
andere smaak en... zeer zeker ook iets
heel aparts.
Deze hartige hapjes zullen er onge
twijfeld toe bijdragen uw sinterklaas
avond tot een groot succes te-maken.
gefrunnik, gepunnik,
wat is die zak toch wijd
Blijft het b.v. bij een lippestift, begin
dan eens met het volksliedje
O schitterende kleuren
van miss-Hollands mond,
Wat kunt gij weer geuren
wat kijkt gij fier in 't rond...
En dan loopt de rest vanzelf!
DE ZOON of man met bromfiets
kan bij een paar stevige handschoe
nen worden bedacht met een gedicht
in deze geest:
In een natte overjas
reed een net figuurtje:
motorhelm en aktentas
en daarin zijn 12-uurtje.
En de regen ging van tik-tak-tik
de brommer bromde slip-slak-
slik,
maar één ding zit er fout:
zijn handen worden koud!
Bij die nieuwe overjas,
valhelm, stofbril, krantje,
regenpijpen, aktentas,
hoort ook iets voor 't handje.
Want de regen gaat van drip-
drup-drap,
je zakdoek is geen zemelap,
een handschoen moet er zijn,
een motorkap is fijn!
En u ziet, dat we langzamerhand al
overgeschakeld zijn naar de andere
liedjes uit onze kinderjaren. Maar
waarom geen aktueel lied, een echte
hit bj de kop gevat? Ook zo'n nieuwe
song, waar uw grote kinderen de hele
dag van zingen, is prahctig bruikbaar
voor uw doel. En het sukses zal groot
zijn, omdat ze juist zo leuk aansluiten
bij hun eigen belangstelling en inha
ken op de huiselijke sfeer.
Luister eens naar de radio als de
"top-hits" worden gedraaid en kies
daar een liedje uit om zelf woorden op
te maken. U zult er geweldig plezier bij
hebben!
Ellen Eeckhof
