DURE KERSTKAART
STATUSSYMBOOL?
I
BIJ DE PLATENWINKELS
IS GENOEG TE KOOP
ONZE KERSTPUZZEL
4f
nvviNOZiaoH
Een greep uit het assortiment.
DE GESCHATTE verkoop aan ansichtkaarten in Nederland zal dit
jaar vermoedelijk boven de 100 miljoen gulden uitkomen. Onder dit
pakket aan z.g. wenskaarten, waartoe met name kaarten bij verlo
ving, huwelijk en geboorte behoren, nemen de kerstkaarten een do
minerende plaats in.
Noch de toenemende ontkerstening, noch andere factoren zoals
de snelle stijging van de P.T.T.-tarieven, hebben kunnen verhinderen
dat de gemiddelde Nederlander ieder jaar meer kerstkaarten of in elk
geval duurdere kaarten verstuurt.
Ook dit jaar zullen we weer kunnen kiezen uit een enorm
assortiment van kerstkaarten, die in prijs variëren van 25 cent tot
zo'n vijf gulden per stuk. Omzet en assortiment van nieuwjaarskaar
ten is een stuk kleiner.
RUIME KEUZE IN RELIGIEUZE MUZIEK
ZOALS het in de paasweek in ons land wemelt van uitvoeringen
van Bachs Mattheus- en Johannespassion, zo worden in de maand
december in het met talloze oratoriumkoren gezegende Nederland
velerlei uitvoeringen van Bachs Weihnachtsoratorium gegeven. Ook
de platenmaatschappijen zorgen er voor dat in deze maand altijd wel
een nieuwe uitvoering of een her-persing van een oude uitvoering in
de etalages van de muziekwinkels ligt.
Maar iedere rechtgeaarde liefhebber van religieuze muziek (en dat
zijn er in een "koorland" als het onze vele tienduizenden) wil wel eens
iets anders dan het Weihnachtsoratorium of Handels glorieuze
oratorium The Mesiah en aan die wensen komt de platenindustrie in
ruime mate tegemoet. Alle min of meer bekende meesterwerken der
religieuze muziek alsodk vele minder bekende werken op dit gebied
zijn, veelal in diverse uitvoeringen, in de platenzaken voorhanden. De
keus is overweldigend groot, de kwaliteit van de uitvoeringen vaak
van topniveau, wie in de kersttijd "stemmige" muziek wil beluisteren,
kan dus ruimschoots aan zijn trekken komen, ook al gaat het meestal
niet om typische kerstmuziek.
- PROBEER OOK EENS EEN „MODERNE" BACH
"ouderwetse" plaatuitvoering van
het kerstoratorium heeft, kan zijn
muzikale horizon aanzienlijk verrij
ken door nu eens een "moderne" uit
voering van hetzelfde werk te kopen.
Handels Messiah is dus eveneens
een werk, dat de gemiddelde koor
liefhebber allang bezit. Maar Handel
heeft meer religieuze werken
geschreven, die zeer de moeite
waard zijn. Andere religieuze oratoria
als Judas Maccabeus, Saul, Israël in
Egypte, Jephta en Salomon bevatten
ook prachtige muziek en zijn het aan
schaffen meer dan waard. Vooral van
de drie eerstgenoemde oratoria zijn
diverse uitvoeringen in de handel.
Met name de bekwame Engelse diri
gent Charles Mackeras, die. ook voor
de mooiste plaatuitvoering van The
Messiah tekende, heeft enkele schit
terende Handelprodukties op de
plaat gezet.
Heel bijzonder is bijv. zijn pas ver
schenen versie van Judas Macca
beus, met de beroemde Engelse alt
Janet Baker als soliste. In deze uit
voering zijn de vrouwen in het koor
vervangen door jongens en het sub
tiele, doorzichtige klankbeeld dat
hierdoor is ontstaan, moet vele diri
genten van gemengde koren te
denken geven.
Bach en Handel waren wel de
belangrijkste barokmeesters, maar
dat wil niet zeggen dat hun tijdgeno-
tao geen indrukwekkende religieuze
muziek konden componeren.
Probeert u bijv. het Gloria van Vivaldi
eens, dat in ons land erg populair is
geworden sinds het tijdens de huwe
lijksplechtigheid van Beatrix en
Claus in de Amsterdamse Wester-
kerk werd uitgevoerd.
MOZART EN HAYDN
OK Joseph Haydn en Wolfgang
Amadeus Mozart hebben prachtige
religieuze muziek geschreven.
Terwijl Haydns oratorium Die Schöp-
fung een paradepaardje van vrijwel al
onze oratoriumkoren is, zijn zijn vele
missen tamelijk onbekend. Ten
G.F. Handel
BACHS Weihnachtsoratorium en
Handels Messiah' zijn zonder twijfel
de klassieke koorwerken, die in de
kersttijd het meest in de belangstel
ling staan. De meeste koorliefheb
bers zullen juist deze werken echter
allang in hun discotheek hebben.
Hooguit zullen velen onder hen
geneigd zijn om van Bachs oratorium
een nieuwe uitvoering aan te schaf
fen, nirwe de laatste jaren een beetje
losraken van de romantische uitvoe
ringspraktijk, die het herscheppen
van Bachs muziek zolang heeft ge
kenmerkt. Een romantische praktijk,
waarbij Bachs religieuze muziek
werd uitgevoerd door grote gemeng
de koren, terwijl nochtans vaststaat
dat tijdens Bachs leven deze werken
werden uitgevoerd door aanzienlijk
kleinere koren, waarin niet de
vrouwen, maar jongens de sopraan
partijen vertolkten.
Voor muziekliefhebbers, die
gewend zijn aan een romantische
Bach, is dat wel even wennen, maar
de stijgende verkoop van z.g. authen
tieke plaatuitvoeringen van Bachs
catates en passionen bewijst dat de
nieuwe (en musicologisch gezien
juiste) visie op Bach steeds meer
ingang gaat vinden. Wie dus een
JARENLANG stuurde wij onze fa
milie, vrienden, bekenden en zaken
relaties met Kerst ansichtkaarten,
waarop vooral wat glitterige sneeuw
moest voorkomen. Ook de stal van
Bethlehem, de arreslee en het kerst
boompje, eventueel ook nog de
kerstman, waren zeer in trek. Enig
artistiek niveau hadden deze kaarten
niet, maar het publiek vroeg er nu
eenmaal om. Deze eenvoudige
clichékaarten, die nimmer boven de
pretentieloze kitsch uitkwamen, wer
den in grote collecties gedrukt en
grif verkocht.
Ook dit jaar zult u deze ansicht
kaarten nog in groten getale kunnen
kopen voor soms enkele dubbeltjes
Maar de toenemende welvaart maakt
het de meeste Nederlanders nu ook
mogelijk mooiere en vooral originele
re kerstkaarten te versturen, al zullen
we daar natuurlijk een hogere prijs
voor moeten overhebben. De duurste
kaarten hebben een prijs die zelfs
reeds rond de vijf gulden circuleert
en je moet natuurlijk iemand wel héél
aardig vinden om hem (haar) zulk een
prijzige kerstkaart te sturen.
In de praktijk blijken vele mensen
elkaar toch erg aardig te vinden,
want de omzet van de duurdere en
zelfs van de duurste collecties stijgt
met het jaar.
STATUSSYMBOOL
HET HEfFT er soms zelfs de schijn
van dat ook de kerstkaart meer en
meer wordt gezien als een status
symbool, die de welstand en maat
schappelijke betekenis van de afzen
der illustreert. Hoe duurder de kaar
ten zijn die hij verzendt, des te
"meer" is hij. Het is jammer dat de
kerstkaart door sommigen in dit licht
wordt bezien. Wij vinden het veel
meer voor iemand pleiten als hij uit
het reusachtig assortiment aan an
sichtkaarten er eentje weet te peu
ren, die in artistieke zin goed te noe
men valt (en dat hoeft niet altijd de
duurste te wezen).
Een zevental firma's beheert de
Nederlandse kerstkaartenmarkt. De
grootsten onder hen hebben een col
lectie van tegen de duizend soorten.
Verschillende topontwerpers worden
hiervoor ingeschakeld, eerste klas li-
thografen zijn bij de vervaardiging
betrokken. Ook papierfabrikanten
(kaart en envelop) hebben er een zeer
goede business aan, de postbestel-
lers houden er overuren aan over. Per
hoofd van de Nederlandse bevolking
wordt er per jaar circa f 6,50 a f 7,50
aan kerstkaarten besteed.
Alleen in Engeland wordt er aan
kerstkaarten nog meer geld besteed
dan bij ons. Maar voor de Engelsman
heeft de kerstkaart dan ook een an
dere betekenis dan voor ons. Des te
meer kaarten hij ontvangt, des te po
pulairder mag hij zich weten. De
kaarten behoeven artistiek niets voor
te stellen, als hij maar véél ontvangt.
Deze tendens ontbreekt bij de Neder
landers en daar hoeven we niet rou
wig om te zijn ook!
FELLE KLEUREN
DE ENGELSEN zjjn nog steeds
verzot op kerstkaarten, waarop stal
letjes, kerstbomen of een kalkoen
staan afgebeeld. Ook de Amerikaan
se kaart is in artistiek opzicht een
kitscherij als de gemiddelde
Amerikaanse televisieshow. Het
pleit voor ons Nederland dat de Ame-
rikaanse ansichtkaartenfabrikanten
hier geen voet aan de grond hebben
gekregen, in heel Europa trouwens
niet.
Zoetige religieuze afbeeldingen
doen -het bij ons niet meer zo goed.
Een groot deel van ons is in religieus
opzicht zeer modern, vergeleken bij
het buitenland. Dat is van invloed ge
weest op het patroon van onze
keerstkaarten, waar felle kleuren niet
geschuwd worden en .de moderne za
kelijkheid triomfeert over de ietwat
oudbakken sentimentaliteit.
velen zijn wel dol op reprodukties
van beroemde schilderijen. Kaarten
met dergelijke reprodukties zullen dit
jaar ook hun weg wel weer vinden
naar de gretige kopers.
onrechte, wat met name werken als
de Paukenmesse en de Nelson-
messe bevatten prachtige muziek,
die het aanhoren meer dan waard is.
Haydns missen zijn inmiddels stuk
voor stuk in goede platenultvoerin-
gen voorhanden en de ervaring leert
dat wie eenmaal een van deze
werken heeft gekocht, ook snel voor
de overige werken bezwijkt.
Nog verhevener zijn Mozarts reli
gieuze werken. Dat geldt niet alleen
voor het diepzinnige Requiem en het
onmetelijk populaire motet Avé
Verum. Ook Mozarts missen zijn van
grote muzikale waarde en met name
de grote mis KV 427 verdient een
plaats in de discotheek van iedere
koorliefhebber.
EEN geheel andere sfeer ademt de
religieuze wereld van Beethoven. In
alle opzichten wijken Beethovens
werken op relieus gebied af van de
toen gangbare traditie, dat geldt
zeker voor de kolossale Missa So-
lemnis, de laatste en zeer aangrijpen
de religieuze bekentenis van de in
middels geheel doof geworden
meester. Dit avondvullende stuk, dat
aan de solisten en vooral aan het
koor, de hoogste technische eisen
stelt, is in talloze platenuitvoeringen
te krijgen en hoe moeilijk uitvoerbaar
dit werk is bewijst het feit, dat zelfs
grote dirigenten hier vaak hebben ge
faald. Als u-het werk wilt kopen, bent
uitvoering onder de beroemde diri-
"gent Otto Klemperer, een werkelijk
kapitale reproductie van Beethovens
hemelbestormende meesterwerk.
Wie de Missa Solemnis (vooralsnog)
te moeilijk vindt, bewijst zichzelf een
dienst m,et de aanschaf van Beetho
vens kleinere mis (opus 86). Een
prachtig werk, traditioneler dan de
Missa .Solemnis, maar niettemin
typisch Beethoven met zijn drama
tische accenten.
Ook Beethovens jongere
tijdgenoot Franz Schubert heeft vele
religieuze werken gecomponeerd,
aanzienlijk meer zelfs dan Beetho
ven. Met name de missen in Es en As
zijn zonder meer meesterwerken, die
iedere liefhebber van koormuziek in
verrukking kunnen brengen.
HORIZONTAAL:
1. bijb. figuur; 5. plezier; 7. opdracht;
11. toestand v. rust; 13. pl. o.d.
Veluwe; 15. feestboom; 17. fam. lid;
18. vaartuig; 20. dwarshout; 21.
laatstleden; 22. redactie; 23. godin;
25. noot; 27. eerstkomend; 28. lied;
29. godshuis; 31. hert; 33. deel v.e.
Franse ontkenning; 34. pers. vnw.;
35. verdriet; 37. vr. titel; 39. heilige;
40. gezamenlijk; 43. water in Noord-
Brabant; 45. lidw.; 46. bijb. fig.; 47.
daar; 48. titel; 50. eerstvolgend; 52.
noot; 54. daar; 55. trek; 56. roem; 57.
dwarshout; 58. voorz.; 59. spel; 60.
bijb. plaats; 61. landbouwwerktuig;
63. heilige; 65. plaag; 66. noot; 67.
Europeaan; 69. niet even; 70. in het
jaar der wereld: 71. maat; 73.
omdraaien; 76. titel: 77. nevens; 79.
vogel; 82. dof; 83. kunstprodukt; 85.
voorz.; 86. lidw.; 87. noot; 88. ge
wicht; 90. telw.; 92. Chinese maat; 94.
ons inziens; 96. roem; 97. feestver
siering; 101. laatstleden; 102. smalle
opening: 103. bloem; 105. mager:
VERTIKAAL:
2. dienstvaardig; 3. woonschip; 4.
grote watervlakte;, 5. onderricht; 6.
halskraag; 7. mondwater; 8. belem
mering; 9. inhoudsmaat; 10. een
duistere zaak; 12 snelle loop; 14.
wapen; 16. motorrace; 17. deel v. ge
beente; 18. gedwee; 19. loopstok; 22.
noot; 24. roem; 26. voertuig; 27. water
in Friesland; 28. op grote afstand; 30.
tor: 32. man v. stand; 33. dichterbij;
36. lidw.; 37. voegw.; 38. bergplaats;
39. het vallen van neerslag; 41. noot;
42. vogelprodukt; 44. vogel; 49.
hevige wind; 51op grote afstand: 53.
bar; 54. pl.i.d.N.O. Polder; 55. god
heid; 61. voor alles; 62 viering; 64.
laten zien; 67. hetzelfde; 68. rege
ringsreglement; 72. jong dier; 74.
deel v.d. Bijbel; 75. water in Fries-
land; 76. hetzelfde; 78. bloeiwijze; 80.
vochtig; 81. verrukkelijk; 83 zuivel-
produkt; 84. soortelijk gewicht; 86.
part; 87. aanspreektitel; 89. steen-
91. pers. vnw.; 92. watering;
93. hetzelfde: 95 een weinig: 97. vr.
munt; 98. heilige: 99. vruchtenat; 100.
opstootje; 104. dwarshout
OPLOSSING KERSTKRUISWOORDRAADSEL
ej ^of '|9J '001 Ides 66 is
'86 :-i» 'Z6 isjai 96 "1! '86 *0| '26 laM'16 isjoj '68 lans 'Z8 !|aap '98 "6s >8 ha '88 :>|(!IJaaM'18 :leu 08 bee '8Z l'P! '9Z leg
'SZ 10 '7Z !ws| ZL -'-u '89 I'll Z9 luauot t?9 -isaa) 89 bsjaa 19 IS03 gg Isug >g !6je eg baA 19 Iwjois '67 beeiape '77
ha 27 'sj 17 :u0Mnaeus 68 lei xe :ua ze lap '98 bapeu X8 laiapa '88 Us^ 08 baA '82 lag Z8 be 92 laja -72 !aj 22 !}|ais
61 f^euj '81 HBjaui zi I'll '91 Ihiop 71 jerp 21 Jaspeej 01 I'IP '6 -war '8 h°P° 'Z lqn| '9 !sa| g l-iaaw 7 :>pe x lAO '2
TVVXIidSA
>)UB|S 901 baise X01 Uaai 201 I'll 101 bats
-tsjan Z6 baa 96 i'io 76 hl '26 :aa«l '06 l'JB '88 hs Z8 lap '98 leu 88 isja 88 liaui '28 ipuaa '6Z ltseeu zz I n 91 luataiOJ
XZ l|9 1Z 1AIV '0Z luo '69 ba| Z9laJ 99 bes 99 l'ts 8916a 19 bn '09 lO|od 6S lu| '89 IBJ 'ZS baa 99 baa '99 ba 79 lej 29
I A9 '08 isp '87 ba Z7 I|I3 97 lap '97 lev '87 ipuaaraA 07 l'ts '68 Ipea ze ipaai '88 Ia6 '78 lau '88 laa-"18 lhTa>| '68 Isjba '82
i'ha Z8 lei '98 laiv 88 lpaJ-28 l |'l 18Tbj 08 Isw 81 leuu 'Z1 Iwooqisjax 91 happn XI lepeJA u bapjo z l|0| '9 luiepv 1
