Uitgevers somber
over het jaar 1978
Boekbinders
willen
ongebonden
boeken
De
cijfers
Carmiggeit
schreef
boeken
week
geschenk
SCHIEDAMSE DICHTERS LEZEN
VOOR UIT EIGEN WERK
BOEKENWEEKAVOND
I3CI=KI=NWI=I=K
BOEKHANDEL ROODBOL
BCIEKIENWISIEK
I3CI:KI:N\VI:I:K
31 MAART 1979
BOEKHANDEL J. S. VAN LEEUWEN
Aula Stedelijk Museum, 20.15, toegang gratis
mooi kado
tijdens de
Boeken
week van
29 maart
t/m7 april
bij aankoop
vanf 17,50
aan boeken
...met een boek
BROERSVEST 44
SCHIEDAM
TELEFOON 268152
I30I=KI=NWI=I=K
Rubensplein 16, Schiedam
Telefoon 010-269513
HET NIEUWE STADSBLAD - PAGINA 31 - WOENSDAG 28 MAART 1979
Van 29 maart tot en met 7 april is het
opnieuw Boekenweek. Voor de vieren
veertigste keer alweer en het betekent
voor de organisatoren, de commissie
voor de Collectieve Propaganda voor
het Nederlandse Boek, kortweg CPNB,
een reden eens stil te staan bij de situa
tie van het boek in Nederland anno
1979. v
De voorzitter, mr C. G. A. van Wijk
deed dat onlangs op de persconferen
tie, waarop ook de aktiviteiten in de
naderende boekenweek werden bekend
gemaakt.
En hij moest tot zijn spijt constateren,
dat die situatie helemaal niet zo'n
rooskleurige is. Natuurlijk, er was in de
jaren een explosieve groei, maar die
lijkt te zijn gestopt.
Gedurende de periode 1938-1974 (de
jaren van de Tweede Wereldoorlog
even buiten beschouwing gelaten) ver
achtvoudigde de boekenmarkt zich.
Daarbij rekening houdend met de om
zet in geld na de inflatiecorrectie. Toch
verachtvoudigd. Maar nu? Het aantal
verkochte boeken schommelt sinds
1974 rond de Ï4 miljoen. Maar 1978
was zeer ongunstig. In het vorig jaar
werden slechts 32.800.000 boeken ver
kocht. (Encyclopedieën en aankopen
door bibliotheken niet meegerekend).
De waarde hiervan was gelijk aan die
van 1977, te weten 600 miljoen gulden
en dat betekent dan weer, dat de ge
middelde prijs van een boek vorig jaar
is gestegen van 17,45 naar 18,25.
Toch altijd nog een heel bedrag. Het
vaderlandse boekenwereldje heeft na
tuurlijk gezocht wat daar de oorzaak
van zou kunnen zijn.
De belangrijkste oorzaak in deze stag
natie zoekt men in de voortdurende
stijging van een aantal, het boek con
currerende bestedingen in de vrije-
tijdssector. We gaan vaker of langer
met vakantie, we gaan dan vaak ook
verder weg en we kopen ook duurdere
dingen voor onze vrijetijdsbesteding.
Ook de grote warenhuizen constateer
den die verschuiving. In de laatste
maanden van het vorig jaar bleef de
omzet van cadeau-artikelen duidelijk
achter, maar steeg de vraag naar win
tersportartikelen en wintersportreizen.
Voor de boekenjongens spreken zulke
ervaringen, zulke gegevens ook, boek
delen.
NOG WAT CIJFERS
Zitten ze nu echt somber boven hun
boeken te staren? Dat geenszins. On
danks de genoemde stagnatie weet de
uitgeverij en de boekhandel kwa assor
timent en kwa aantal verkrijgbare uit
gaven, goed stand te houden. Eind
1978 telde Nederland nog 1880 erken
de boekverkopers en 491 erkende boe-
kul tgevers, terwijl die cijfers eind 1977,
1857, respectievelijk 457 bedroegen.
Er verschenen vorig Jaar 13.393 titels
(nieuwe en heruitgaven en herdrukken)
en in 1977 waren dat er 13.111. De ge
middelde boekwinkel had 7000 ver
schillende uitgaven voorradig van de
40.000 beschikbare, in het Nederlands
uitgegeven boeken.
En hieruit moge dan blijken, dat we
voorlopig niet te Hjden hebben onder
de zo op het oog wat minder rooskleu
rige gang van zaken in het boekenwe
reldje.
LEZERSVOLK
Uit cijfers alweer blijkt dat wij
Nederlanders toch een echt lezersvolk
zijn. Na televisie kijken besteedt de
Nederlander het grootste deel van zijn
vrije tijd aan lezen. Niet alleen boeken
zijn daarmee bedoeld. Nee, lezen. De
krant, uw Randstad Editie, een tijd
schrift, een stripblad. En, en daar ma
ken vooral de auteurs zich ernstig zor
gen om, het lezen van boeken uit de
bibliotheek.
immers, een schrijver krijgt zijn per
centage over het aantal verkochte boe
ken. De goede man of vrouw verdient
geen dubbeltje als wij wel zijn of haar
kunstzinnige uiting tot ons nemen,
doch het daarna omruilen.
En ook hier spreken de cijfers weer
boekdelen. We zien daaruit namelijk
dat het aantal uitleningen in bibliothe
ken toeneemt, evenals de boekenvoor-
raad van deze toch oh zo nuttige instel
lingen.
De boekenwereld acht deze ontwikke
ling toch gunstig. Het illustreert name
lijk de belangstelling voor het boek, die
in Nederland duidelijk groeiende is.
Maar wat is nu de praktijk. Wie een
boek leent in de bibliotheek betaalt
niet mee aan het inkomen van de au
teur (laat staan aan dat van de uitge
ver, die aan de bibliotheek maar een
maal dat boek verkoopt, waar het door
velen gelezen kan worden. Dat heeft
tot gevolg, dat hij een boek in een klei
nere oplage ziet, dan wel laat, verschij
nen. Maar de kosten blijven even hoog,
dus wordt het boek duurder. De boek-
kopers betalen dus indirect, we kunnen
wel zeggen subsidiëren, de boek-leners.
Mr. Van Wijk van de CPNB benadrukt
nog eens, dat dit geen kritiek is. Het is
gewoon zo. Geen kritiek aan het adres
van de bibliotheekwereld. Eerder aan
dat van de overheid, die de huidige bi
bliotheekwet heeft uitgedacht. En niet
een verlekkerd oog kijkt de boekenwe
reld naar het buitenland, waar een en
ander geregeld is. Mr. Van Wijk: „Een
oplossing zou gevonden kunnen wor
den in een door de overheid te betalen
hefting op elk door de bibliotheek aan
gekocht of uitgeleend boek. Ter com
pensatie van de inkomensderving van
de bij de verkoop van een boek be
trokkenen".
Niettemin blijft de CPNB, en dat is ook
haar taak, zich beijveren voor de pro
paganda van het Nederlands boek. Ze
organiseert de boekenweek, de klnde-
renboekenweek, organiseert akties in
het onderwijs, werkt mee aan de tot
standkoming van het Boek van de
Maand en geeft een catalogus uit, de
Boekenmolen.
Voor de toekomst wordt nog gedacht
aan gerichte akties voor kleuters. Een
aparte vooriichtingsaktie ten behoeve
van de zg. bellettrie. Een landelQke
boekenbeurs. Een soort RAI of HIS-
WA, maar dan voor boeken en dat dan
naar Vlaams voorbeeld, waar in An
twerpen jaarlijks een boekenbeurs
wordt gehouden. Ook streeft zij naar
nog nauwere samenwerking met de bi
bliotheken en met de Vlaamse boeken
wereld.
G0GDÜ
De schrijver en de illustrator
van het boekenweekgeschenk
1979, Simon Carmiggeit en Peter
van Straaten
Bij de aanbieding van bet Boeken
weekgeschenk 1979, pleitte drs. J.
Traas, secretaris van de Organisatie
van Fabrikanten van Grafische Eind-
produkten FGE ervoor dat uitgevers
gaan overwegen kleine series van an
ders z.g. garenloos gebonden eens niet
Uit de eerste voorlopige cijfers van
Stichting Speurwerk over 1978 valt
af te leiden dat in dat jaar het nivo
van de boekenmarkt bi Nederland
zich naar alle waarschijnlijkheid
niet heeft kunnen handhaven op het
peil van 1977. In aantallen (bijna 33
miljoen) valt een dalende tendens te
bespeuren, terwjjl de marktomvang
in geld nagenoeg gelijk is gebleven
600 miljoen).
Het belangrijkste verkoopkanaal
blijft de boekhandel met een mark
taandeel dat In aantallen en in geld
boven de 50% ligt. Overigens be
staat de indruk dat dit verkoopka
naal haar positie niet volledig heeft
kunnen behouden. Hetzelfde geldt
voor de rechtstreekse aankopen bij
uitgeverijen; deze geven ten opzich
te van 1977 een negatieve ontwikke
ling te zien.
Boekenklubs daarentegen lijken
een goed jaar achter de rug te heb
ben, evenais de verzendboekhandel
die naar verluidt in 1978 erg aktief
is geweest.
De verhouding fiction - non fiction,
Uj kt zich in geld te stabiliseren op
een 45/55 nivo. In aantallen boeken
neemt het non fiction aandeel ver
der toe: het ziet er naar uit dat in
1978 de 40% grens wordt gepas
seerd. Belangrijke genres zijn: lite
raire werken, ontspanningsromans,
jeugd- en kinderboeken, boeken
over geschiedenis, levensbeschou
wing en boeken over planten.
Deze gegevens zijn afkomstig uit
kontinu konsumentenonderzoek,
dat in (fpdracht van Stichting
Speurwerk wekelijks wordt gehou
den door het NIPO. Deze gegevens
hebben nog een voorlopig karakter.
te laten binden, maar deze in losse ka-
tems, dus ongebonden, in de boekwin
kel te brengen.
Zoiets mag misschien een wat mer
kwaardige uitspraak lijken van een or
ganisatie als de FGE, waarin ook de
Nederlandse industriële boekbinders
zijn georganiseerd, doch de secretaris
noemde hiervoor als reden, dat zo
doende echte boekenliefhebbers in de
gelegenheid gesteld worden hun boe
ken geheel naar eigen keuze door een
handboekbinder te laten inbinden. Als
een boek eenmaal garenloos gebonden
is, is dat namelijk naderhand nauwe
lijks meer mogelijk. Volgens de Neder
landse boekbinders, die tezamen jaar
lijks ruim 125 miljoen boeken inbin
den, zou voor dit idee best belangstel
ling bestaan, zeker wanneer men be
denkt dat ruim 14% van de boeken als
cadeau-artikel wordt verkocht.
De FGE-secretaris benadrukte boven
dien het grote belang dat uitgevers en
boekverzorgers in een vroegtijdig sta
dium overleg plegen met de binders,
waardoor een betere presentatie van
hun boeken mogelijk kan worden. Om
te tonen wat er zoal mogelijk is op am
bachtelijk boekbindersgebied, trak
teerde de op 9 maart a.s. 70 jaar be
staande FGE op een zéér onalledaags
verjaarscadeautje: zeven exemplaren
van het Boekenweekgeschenk „Mooi
Kado", van Simon Carmiggeit en Peter
van Straaten, gebonden in zeven ver
schillende materialen. Behalve voor de
auteur en de tekenaar, die ieder een in
„Boeken aan banden". Dat is het the
ma van de naderende 44e Boekenweek,
die van 29 maart tot en met 7 april
wordt gehouden. En met dat thema wil
men dan ook eens de aandacht vesti
gen op de boekbinders, mensen, die
toch een zeer belangrijke rol vervullen
in de boekenwereld.
Zonder daarbij natuurlijk de oprechte
propaganda voor het boek en het lezen
voorbij te streven. Daarom ook koos
men niemand minder dan onze natio
nale gepensioneerde Simon Carmiggeit
als auteur voor het boekenweekge
schenk en vroeg men Peter van Straa
ten als illustrator. Het premieboek heet
„Mooi Kado", en bevat naast enkele al
eerder als Kronkels verschenen cur
siefjes van de meester, ook nieuw werk.
Zoals daar zijn herinneringen aan A.
Roland Holst. Het verslag van twee cu
rieuze ontmoetingen met Koos Speen-
hoff. Een navrant verhaal rond het
laatste blaadje, dat Herman Heijer-
mans ooit vol schreef. Gegevens over
Willem Elsschots schermutselingen
met de Duitse censuur van Goebbels.
Voorts een reeks kronkelachtige ver
tellingen over lezingenhouders, bi
bliotheekklanten, boekverkopers, lite
raire jeugdzonden van Marsman en
Vestdijk en de soms komische gevolgen
van schrijversroem.
REVE
Voor liefhebbers van het proza van
Gerard Reve, is beslist uniek de in dit
geschenk opgenomen brieven, die Si
mon Carmiggeit schreef als antwoor
den op de brieven, die Reve opnam als
„Brieven aan een kunstbroeder", in
zijn Dp Taal Der Liefde. Carmiggeit
maakte er een selectie uit, maar dank
zij de bijvermeldde data, is een goed
beeld te krijgen van deze, voor de lief
hebbers zeker de moeite waard zijnde,
briefwisseling tussen twee groten uit de
Nederlandse literatuur.
Het boekenweekgeschenk „Mooi
Kado" is verschenen bi een recordo
plage van 370.000. Men kijjf^ het in de
boekenweek gratis bij aankoop van
17,50 (of meer) aan boeken.
GD00Ü
respectievelijk leder en linnen gebon
den exemplaar kregen aangeboden,
was er voor vijf bekende Nederlanders
uit de literaire wereld een exemplaar
van zacht velours (Marga Minco),
glanzend metaal (Anton Koolhaas),
modern plastic (Ischa Meijer), perka
ment (Reinold Kuipers) en papier (Rijk
de Gooijer). Gezien de totale waarde
(vele duizenden guldens) van deze pre
sentjes zal het duidelijk zijn dat het
hier niet om dagelijks bindwerk gaat,
maar ja, „noblesse oblige", vooral als
je jarig bent.
van S. Carmiggeit en
Peter van Straaten
Een echte 'cadeau-bundel'
'met 22 Kronkels over schrijvers,
boeken en lezers. Prachtig geïllustreerd
door Peter van Straaten.
Speciale
Boekenweekattractie
Dick Bruna-affiche
Een hartveroverende,
splinternieuwe
Dick Brana-poster (formaat
45 x 65 cm) voor allen die
van boeken en lezen
houden. Voor de bijna q so
'weggeefprijs'van Z,
