Binnen een jaar beslist kamer over Rijksweg 19
MANIFESTATIE
riiDPEV- deltian p
Waar een wil is,
is geen weg
Vlakbij duizenden weidevogels sluipt
rijkswaterstaat rond als een hongerige
zwerfkat Kwijlend tuurt het beest
naar de einder: lekker gevogelte en
mollig pluimvee zover hij kan zien.
Maar een drommelse poldersloot
scheidt de jager nog van zijn kistdo-
mein. Nergens kan hij erover* Doch h|j
wacht, watertandend... tong uitde bek.
Binnen een jaar valt de beslissing. Na
vijf jaar debatteren hakt de Tweede
Kamer de knoop door, heeft de minis
ter van verkeer en waterstaat aange
kondigd. En misschien niet alleen die
knoop: als ingenieur Danny Tuijninan
een kamermeerderheid vindt voor aan
leg van rijksweg 19, wordt daarmee een
poldergebied in tweeën gespleten, dat
nu nog geldt als „groene bufferzone".
Midden-Delfland b het laatste siltege-
bied in de tjokvolle zuidwestelijke
Randstad, het laatste stuk natuur van
nog een beetje behoorlijke omvang en
dwars daar doorheen dreigt rijksweg
19 te gaan lopen.
Dat niet alleen „de polder" bedreigd
wordt maar ook de stedelijke omge
ving, zal duidelijk zijn. In de laatste
vijfjaar is er dan ook heel wat te doen
geweest rond de voltooiing van de
rijksweg. Acties van milieug p n kwa
men los en uiteindelijk protesten
oe zelfs van overheidsinstanties. De ge
meenten Rotterdam, Schiedam, Vlaar-
dingen en Delft spraken zich uit tegen
de aanleg, en zij vonden de provincie
Zuid-Holland achter zich.
Dat was niet zomaar. Het ging er niet
om rijkswaterstaat te pesten, de staat
in de staat, die zo volgaarne de rijks
weg omschrijft als onontbeerlijke scha
kel tussen Den Haag en Brussel, tussen
Amsterdam en Parijs. Het ging om een
mildere levenshouding, met meer oog
voor natuurschoon, zonder geronk,
benzinestank en gejaagd reizen. En
daar gaat het nog om.
DE RECHTLIJNIGEN
Rijksweg 19. Sprake was er al van in de
jaren vijftig en het was een van die
plannen, die leidden tot de grootste
2000-gedachte van de vroegere jaren
zestig. Het was de tijd van asfaltlinten
en wolkenkrabbers, de tijd waarin alles
met een liniaaltje strak werd doorge
trokken. In de denkbeelden van de
Rechtlijnigen paste zo'n supersnelweg
tussen Amsterdam en Parijs wel, en uit
de volkse bijnaam Beneluxweg sprak
ook iets flitsends, zelfs iets van saam
horigheid.
In het rijkswegenplan van 1968 kwam
nummer 19 op het voorkeurslijstje, en
vier jaar daarna werd begonnen met de
aanleg. Opmerkelijk is wellicht, dat tot
op dat moment geen centje kritiek was
losgekomen. Achteraf is de verklaring
misschien dat Provo, flowerpower
en de Kabouters even tijd nodig had
den om hun ideeën te laten doord
ringen tot in details. Tenslotte doelde
de Club van Rome ook niet recht
streeks op rijksweg 19.
Voor een groot deel vlotte de aanleg
dan ook. Maar inmiddels was het 1975
en gedurende twee jaar was er bij Mi
lieudefensie een stijgende verbazing:
wat spookt rijkswaterstaat daar in de
polder uit?
In mei 75 barstte het verzet los met
een massale actie. Meer dan duizend
mensen kampeerden op het zandli-
chaam, dat dwars door Midden-
Delfland voor de weg was aangebracht.
Ogen gingen toen open en ontwaken
deden ook leden van het parlement.
Politici onder wie Jaap van der Doef en
Leo Jansen, probeerden vergeefs de
aanleg te stoppen. Pas eind 76 toen
Arend Voortman een motie indiende
de derde motie die daarover in de
Kamer kwam was er een meer
derheid die ook een grondig onderzoek
naar de noodzaak en naar alternatie
ven nodig vond.
Tot ongeveer halverwege tussen het
Kethelplein (op de grens van Schiedam
en Vlaardingen) en het verkeersplein
bij Ypenburg, Rijswijk, lag er toen al
een zandlichaam. Geen dijk van oog
strelend karakter was het, maar de
schade viel op dat moment tenminste
nog mee.
Wie nu van de Beneluxtunnel onder
de Nieuwe Waterweg naar 's -Gra
ven hage wil, moet even een stukje om
via de rijkswegen 20 en 13, ofwel via jet
Kleinpolderplein in Rotterdam.
SALAMI-TACTIEK
Het onderzoek, waarom Voortman
vroeg, is nog steeds niet gehouden.
Toch verwacht minister Tuijnman een
beslissing binnen een jaar. Vragen over
het structuurschema verkeer en ver
voer (SVV) van 1977 werden door het
kabinet onbevredigend beantwoord.
Ondertussen lijkt een salami-tactiek te
worden gevoerd: het ene worstje dat
binnengehaald wordt is het stuk rijks
weg 19 ten zuiden van Rljswyk, dat te
gelijk deel uitmaakt van het Hoefijzer
om Den Haag. Sluw heeft men dit stuk
uitde discussie gelicht. En als men dan
de smaak te pakken heeft, komt het
tweede worstje binnen bereik en dat
betekent in feite: aanleg van rjjksweg
19 tussen Schiedam en Rijswijk, of:
tussen het Kethelplein en Ypenburg,
of: tussen Amsterdam en Barcelona.
Dat was alleen maar leuk geweest als
Cruyff er nog had gezeten.
Een noodzakelijk onderzoek niet hou
den is niet netjes en weinig democra
tisch, want er is die motie-Voortman.
Nu moet gerommeld worden met aller
lei voorspellinkjes: hoelang kan rijks
weg 13 de verkeersstroom tussen Rot
terdam en Den Haag nog verwerken,
hoeveel auto's komen er nog bij en wat
is het effect van nieuwe rijkswegen op
de verkeerssituaties in en bij de ste
den?
De diverse peilingen zijn niet alle even
diep. Het openbaar lichaam Rijnmond
dacht te moeten kiezen uit twee kwa
den en gaf aan aanleg van rijksweg 19
de voorkeur boven aanleg van rijksweg
14/16 via de Rottemeren, Berkel en
Leidschendam. Dat staat in het regio
naal verkeers- vervoersplan (RVVP),
dat Rijnmond eind vorig jaar aannam.
Toch was in hetzelfde jaar het streek
plan Zuid-Holland-West vastgesteld,
waarin de provincie rijksweg 19 niet
opnam. Overigens ligt het niet in de
bedoeling van provinciale staten om
dan maar rijksweg 14 aan te leggen.
De tegenstrijdigheid is er ook op lager
niveau. Achtereenvolgens spraken
Schiedam, Vlaardingen, Delft en Rot
terdam zich uit tegen rijksweg 19 en
vóór verklaarden zich de Westlandse
gemeenten en Den Haag. In de resi
dentiestad bestaat daarnaast nog een
sympathie voor aanleg van rijksweg 14.
Rijswijk is alleen voor aanleg van het
Hoefijzer en Schipluiden wil een be
hoorlijk onderzoek afwachten.
Het samenwerkingsorgaan Westland
noemde in het structuurplan voor dit
gebied, dat nog in een ontwerpfase is,
rijksweg 19 nodig voor ontlasting van
secundaire en tertiaire wegen. Eerder
zou je daar als motief een betere
ontsluiting van de veilingen kunnen
verwachten, maar dat werd niet ge
noemd. Tot slot is rijksweg 19 nog op
genomen in het maatschappelijk
ontwikkelingsplan (MOP) van het ge
west 's -Gravenhage.
Bij particuliere organisaties staat ja
ook weer tegenover nee. De drie Hol
landse Landbouworganisaties zijn vóóó
aanleg, evenals de betrokken Kamers
van Koophandel: Delft, Den
Haag/Rijswijk, Rotterdam en de
Beneden-Maas en Dordrecht.
Tegen zijn de betrokken plaatselijke en
regionale afdelingen van de ENWB en
vereniging Milieudefensie, de afdeling
Delft/Rijswijk van de NIJN en ACN en
voorts de stichting Het Zuidhollands
Landschap, de vereniging tot behoud
van natuurmonumenten, stichting
Centrum Milieubeheer Zuid-Holland,
stuwgroep Midden-Delfland Schie
dam, milieugroep Maasland en werk
groep Delfland Gaardingen/ Schiplui
den; deze organisaties hebben zich
verenigd in de samenwerkende milieu
werkgroepen Midden-Delfland
(SMMD). Van bewoners- of wijkorga-
nisaties is het de stichting voor samen
levingsopbouw in Schiedam-Noord
(SS SN), die heeft laten weten bang te
zijn voor overlast in de wijken
Vlaardingen-Holy en Schiedam-Groe-
noord en -Woudhoek.
ARGUMENTEN
Wat allemaal voor rijksweg 19 pleit, is
best indrukwekkend, zo op het eerste
gezicht.
De weg betdrent een internationale
verbinding tussen een oaar hoofdste
den, althans een essentiële schakel
daarin. Aanleg ervan ontlast rijksweg
13, welke route tussen Haag en Rotje-
knor niet te verbreden schijnt bij Over-
schie en Delft. Ook zal aanleg aanvan
kelijk de Van Brienenoordbrug in Rot
terdam ontlasten en als nummer 19
wordt aangelegd, kan de komst van
rijksweg 14/16 vermeden warden. Ook
kan het Westland beter ontsloten wor
den en rijksweg 19 zal vast het sluip-
verkeer uit Midden-Delfland trekken;
immers, de „zwartrijders" nemen het
brede asfalt dan we'.
Een vaak gehoord argument voor
rijksweg 19 is ook, dat er al zoveel geld
in is gepompt: vijftig miljoen naar
schatting. Ook betekent de aanleg
voorlopig weer een boel werkgele
genheid en leuk voor rijkswaterstaat is
dat de weg helemaal past in de huidige
visie op randwegenstdsels. Het is nogal
wat.
Op het tweede gezicht wekken die ar
gumenten een andere indruk Van het
verkeer over rijksweg 13 gaat ongeveer
15 procent door naar het zuiden, nogal
weinig om een andere rijksweg daar
voor aan te leggen die vijt tien min.
sneller is. Voor internationaal verkeer
telt de tijd niet zó sterk.
Het ontlasten van rijksweg 13 is zo
noodzakelijk nog niet als vaak beweerd
wordt. De capaciteit laat toe, dat er
nog 20.000 auto's per etmaal bijko
men, zonder dat files ontstaan. Alleen
in de spits is soms sprake van filevor
ming, maar dat mag wel geaccepteerd
worden. Trouwens, verbreding van
rijksweg 13 is bij
Delft volgens de plaatselijke Kamer
van Koophandel best mogelijk, al zegt
waterstaat van niet, en om Overschie
niet onder druk te zetten is een alter
natief tracé denkbaar, tussen de rijks
wegen 13 en 20, door de Oostabtspol-
der. Deze mogelijkheid is nog niet door
rijkswaterstaat onderzocht
Aanleg van rijksweg 19 door Midden-
Delfland is geen werkelijk argument
om de Van Brienenoordcorridor te
ontlasten, want een zuidelijk deel van
rijksweg 19 gaat voor 1990 niet door en
bovendien gaat van het huidige verkeer
op rijksweg 13 maar 15 procent rich
ting Drechtsteden.
Zal rijksweg 14 echt afgeschreven wor
den als 19 er komt? Er is gezonde twij
fel. Door het effect van 19 kan het wel
eens zijn, dat zelfs het plan voor rijks
weg 24 door MiddenDelfland
(Maassluis-Berkel) weer uit de ijskast
wordt gehaald, en zo blijf je bezig.
Uverigens kan het rijk er zelf flink wat
aan doenJe kunt een gasgevend beleid
voeren, stimulerend dus; je kunt ook
afwachten welke behoeften ontstaan,
een volgend beleid dus. Ook kan
„gestuurd" worden: proberen het
autogebruik te beperken. Het ligt voor
de hand, dat, als er tussen Den Haag,
Dei ft en de Rijnmond geen oplossing
wordt gezocht of gevonden in beter op
enbaar vervoer, het ook nergens anders
meer op die manier zal lukken.
Wat het Westland betreft kan gesteld
worden dat rijksweg 19 een goede
ontsluiting betekent. Inderdaad. Maar
de Glazen Stad is geen onbereikbaar
achterland: een Hoefijzer ten noord
westen ervan, bij Den Haag, komt er
vermoedelijk wel, en, zoals de provin
cie zegt, rijksweg 20 is meer dan vol
doende voor wie oost-west vice versa
wil
Of een rijksweg 19 het sluipverkeer
door Midden-Delfland tegengaat, is
maar een vraag. Veel wegen werken
juist sluipwegen in de hand, en de
automobilist die nu noord-zuid sluipt,
zal met rijksweg 19 vaak geen korte
verbinding krijgen.
Wie béweert, dat rijksweg 19 maar
moet omdat er al vijftig miljoen gulden
in zit, kan bedenken dat er nog zo'n
honderdvijftig miljoen gulden (inclu
sief het Hoefijzerdeel) bij zal moeten.
Hier ligt een prima kans tot bezuini
ging.
Werkgelegenheid? In de wegenbouw
heb je flink wat machines, relatief wei
nig werkers. Wel zullen vacatures
ontstaan bij politie, ambulancediens
ten. wegenwacht, PTT en valiumfa-
brieken.
Het afgraven van het zandlichaam
schept ook werk, en dat is dan letter
lijk. Ook de aanleg van een plantsoent
je erbovenop, met knotwilgen uitera
ard, zorgt voor permanete arbeidsp
laatsen.
Om op het laatste argument vóór in te
gaan: in het beleid voor een grofmazig
wegennet past rijksweg 19 eigenlijk he
lemaal niet of weet rijkswaterstaat niet
welk beleid het wil?
De Kamer van Koophandel in Rijks-
wijk overdrijf trouwens wel flink als
gezegd wordt dat de route tussen de
Plaspoelpolder aldaar en de Benelux
tunnel in zes minuten te „doen" is.
Korter dan rijksweg 13/20 is rijksweg
19 zonder meer, maar wat maakt die
paar kilometer uit? Twee wegen zijn
kwalijker dan één. Niet omrijden
scheelt enige benzine, behalve als je
een minder drukke weg neemt waar je
kunt scheuren.
NOG MEER TEGEN
Naast alle genoemde argumenten en
weerleggingen daarvan zijn er aspec
ten, die ruimer aandacht vragen.
In de Randstad is het offer extra groot,
als puik polderlandschap in rook op
gaat. Wie de ruimte wil hebben, wie
rust zoekt, is op Midden-Delfland aan
gewezen. Met een fiets in de hand ben
je zo in 't polderland.
Een beslissing binnen een jaar bete
kent ook een uitholling van de recon
structiewet Midden-Delfland. De re
constructiecommissie zou met een
rijksweg opgezadeld kunnen worden,
zonder dat zelf te willen, en haar be
voegdheden zouden zodoende karika
turaal worden.
Woonwijken van Rijswijk, Delft,
Vlaardingen en Schiedam grenzen aan
het tracé voor rijksweg 19. Wie de si
tuatie in Overschie neemt ter verge
lijking, zal even slikken. Ook brengt
een nieuwe rijksweg nieuwe afritten
met zich mee, waardoor steden hun
verkeersstelsels moeten omgooien. Met
name Rotterdam wil niet aan die druk;
daar zou het probleem zich alleen
maar verplaatsen.
GEVOLGEN
De bezwaren, die kleven aan rfjksweg
19, zijn opgesomd. Aanleg heeft ook
veel gevolgen in de vorm van schade en
overlast,en het kan geen kwaad om die
eens op een rijtje te zetten.
De waarde van het polderlandschap
zal verloren gaan. De rust in Midden-
Delfland wordt verstoord, weidevogels
vliegen verschrikt op en vervolgens zich
te pletter, hun broedgebied komt on
der een asfaltlaag en verwacht hoeft
niet te worden dat bijvoorbeeld een tu
reluur in de berm zal gaan broeden.
Kwade dampen verjagen de eerijjk
mestgeur. In eik geval gaat een zekere
lust tot snuiven verloren. Een grazende
koe is een fraaier gezicht dan een zon
weerkaatsende kar. Het zandlichaam
is nu al niet iets van visuele schoon
heid. Inpassing ervan in het land
schap? Zelfs met bomen erlangs blijft
het een barrière in een dak polderland.
En het is wel frappant, dat een ambte
lijke werkgroep die in 1975 begon met
het zoeken naar inpassingsmogelijkhe
den, in 1977 zijn werk moest staken,
omdat rijkswaterstaat geen gegevens
meer wilde verstrekken. Bekend is na
tuurlijk, dat een geluidsscherm langs
een weg geen effect meer heeft op vijf
tig meter van die weg.
De aanleg maakt Midden-Delfland dus
minder aantrekkelijk voor ontspan
ning en/of recreatie. Men zal de groene
vrede gaan zoeken op de Veluwe, of
moeder Natuur aan het werk willen
zien ergens in Zeeland of op het strand.
Daartoe neemt men uiteraard de auto.
Leuk: op een kluitje parkeren aan het
Quakjeswater is net zoiets ais een pick
nick op het Kleinpolderplein.
De verkeersdruk op de gemeenten
rond MiddenDelfland zal groter wor
den. Wie dat ontkent, zal moeten toe
geven dat er dan kennelijk geen auto's
bij komen, en dat maakt een extra
rijksweg natuurlijk volkomen overbo
dig. De bestaande knelpunten in ste
den zullen hier en daar nog groter wor
den, en niet ondenkbaar is het dat
nieuwe ontstaan.
Daarnaast is er de herrie. Weer een
rijksweg langs de bebouwde kom zal in
strijd zijd met de wet op de geluidhin
der, en dat geldt vooral in Delft-Voor
hof, Vlaardingen-Holy en Schiedam-
Noord. In die laatste wijk staat een
verpleeghuis voor gehandicapte oude
ren pal naast het tracé.
En verder, het is in feite al vermeld.
Toegeven aan een steeds grotere
opeenhoping van auto's maakt niet al
leen rijksweg 19 nodig, maar straks
ook de rijkswegen 14, 24 en..
De nasmaak is bitter, ab je ziet dat de
NS er met de nieuwe zomerdienstrege
ling twee treinen per uur uit wil gooien
tussen Den Haag en Rotterdam.
Op 28 april organiseren de sa
menwerkende milieuwerkgroe
pen Midden-Delfland, evenals in
1975, een grote fietstocht door
Midden-Delfland. En dat dan als
protest tegen de dreigende aan
leg van rijksweg 19, die dwars
door dit gebied zou komen te lo
pen. In nevenstaand artikel zet
Henk Tetteroo van de milieu
groepen uiteen, wat er toch alle
maal voor en tegen die rijksweg
is.
lANPLIOjAAM %ÜIC'
[jEM'/mD//V6 Hui}/.'
locpiAHóe uey
bTepetijKE fóftouoiNG
