Eerlijk handwerk
vervaardigd in stilte
Ambachtelijk atelier Wotra in Bleiswijk
Enige atelier
voor Gouds plateel
ter wereld
Het schildersatelier.
Schildersatelier
Gegoten vazen die zojuist uit de mal komen;duidelijk zijn de
randen nog te zien van de mal.
De plateelbakkerij te Bleiswijk, met links onder de oven waarin het plateel tot drie maal toe
wordt gebakken.
En dit is dan het eindprodukt:Gouds mat.
Het industrieterrein De
Hoefslag te Bleiswijk is nu
niet bepaald een plaats waar
men een ambachtelijk bedrijf
verwacht. Overal recht toe
recht aan gebouwen zonder
een persoonlijke tint of be
drijfsruimten die nog in aan
bouw zijn. Ook de entree van
het atelier voor ambachtelijke
kunst Wotra bv doet niet ver
moeden dat achter die strak
ke muren de fraaiste voor
werpen worden gemaakt.
Toch is het de enige plaats ter
wereld waar nog het befaam
de Gouds plateel wordt ver
vaardigd, ook wel bekend on
der de naam Gouds mat. Het
bedrijf is sinds zes maanden
in Bleiswijk gevestigd en
moest door uitbreiding van
de werkzaamheden uit het
meer knusse atelier in Berg-
schenhoek verhuizen.
„Het is begonnen met het ma
ken van houten botervormen
Het mcJten van mallen is de basis voor al het aardewerk.
Drie bak fases
In het schildersatelier wordt al het plateel nog met de hand
beschilderd.
Foto's: TIM HIELKEMA
door Joke van Dijk omstreeks
1970. Louter uit hobby maakte
zij die botervormpjes, die we nu
overigens nog maken,"vertelt
Hans Murk namens Wotra. „Die
botervormen werden al snel ge
volgd door houten koekplanken
en wijnrekken. Er was echter zo
veel vraag naar die puur am
bachtelijk gemaakte kunstvoor
werpen dat besloten werd de
werkzaamheden op grotere
schaal te gaan verrichten. Het
resultaat was vier ateliers in
Nederland, die nu weer onderge
bracht zijn in dit centrale ate
lier in Blei wijk. Met de overna
me van het bekende Regina-ate-
lier dit jaar kwamen we nogal
in de publiciteit, maar onze pro-
dukten werden toen al in heel
Nederland, Duitsland en de Ver
enigde Staten verkocht."
Ambachtelijk handwerk blijkt dus
zeer gewild, ook in het buitenland
en als men ziet met hoeveel liefde
en toewijding de produkten ver
vaardigd worden begrijpt men die
interesse wel. Bij Wotra vindt men
"geen machines, want alle produk
ten worden van het beginstadium
(klei) tot en met de uiteindelijke
vorm (Gouds plateel) met de hand
gemaakt. Stilte overheerst in dit
moderne gebouw en alleen het
vrolijke gezang van een der werk
nemers onderbreekt die rust. Par
ticulieren maar ook grote bedrij
ven doen een beroep op het bedrijf
voor het ontwerpen van een origi-
door TON BREHM
neel geschenk. Een blijvend ken
merk van het ambachtelijk be-
drijf:men kan er bijvoorbeeld tien
duizend stuks van een bepaald
ontwerp bestellen als relatiege
schenk, maar degene die voor een
zilveren bruiloftsfeest een origi
neel Gouds mat bord met afbeel
ding en inscriptie wil laten maken
is óók welkom".
Als een gipsen mal eenmaal klaar
is kan een ontwerp - een vaas, een
schotel, een bord of iets anders - in
produktie worden genomen. Voor
het Regina-blauw beschikt men
over de originele mallen uit 1830
maar voor andere voorwerpen
worden natuurlijk nieuwe mallen
gemaakt. De vloeibare klei wordt
in de mal gegoten en kan daarna
drogen. Uit de mal gehaald moet-
bijvoorbeeld een vaas, goed dro
gen voor ze de oven in kan. Als de
vaas de oven gehad heeft, de eer
ste of bisquitbrand waarbij de vaas
tot 1000 graden wordt verhit, kan
de glazuur worden aangebracht.
Als dit ingedroogd is gaat de vaas
opnieuw de oven in waarmee de
tweede fase bereikt is. De derde en
definitieve fase is het beschilde
ren. Een beschilderde vaas gaat
voor de derde maal de oven in,
wordt tot zo'n 1020 graden verhit
en is dan gereed. Het hele proces,
de drie bakfasen, neemt ongeveer
twintig uur in beslag!
Die tweede en derde fase, eerst
glazuren en dan beschilderen, is
nu het verschil tussen het origine
le Delfts blauw en het Gouds mat.
Delfts blauw wordt namelijk eerst
beschilderd en dan geglazuurd.
Het porcelijn is dan helder wit,
terwijl het Gouds plateel er mat
wit uitziet. Voor beide technieken
is echter veel ervaring vereist en
de waardering voor Gouds plateel
doet niet onder voor het beroemde
Delfts blauw.
Een tussenfase is het moment
waarop de vaas uit de mal komt en
moet drogen. De randen van de
mal zijn dan nog duidelijk te zien
en worden met vloeibare klei bij
gewerkt totdat de vaas een glad
oppervlak heeft. Ook het drogen is
belangrijk, een vaas die te vochtig
de oven ingaat kan gemakkelijk
springen.
bracht. Voor de kenners, het Rosa-
rio-motief wordt bij Wotra het
meest gebruikt. De geglazuurde
voorwerpen komen met een kleine
lift in het schildersatelier waar ze
kleur voor kleur vorm krijgen.
Grote of kleine voorwerpen, het
beschilderen blijft een precisie
werk dat veel tijd vergt. Het be
schilderen van twee vazen kan zo
een hele morgen in beslag nemen.
Iedere schilder signeert z'n werk,
een garantie dat elk voorwerp met
aandacht en toewijding tot stand
komt!
In een kleine ruimte naast de
schilders worden beelden in was
geboetseerd, de beginfase voor een
stenen of bronzen beeld. Uit de
was wordt de mal vervaardigd
waarin het brons of de vloeibare
klei gegoten kan worden. Deze
kleinere afdeling is bij Wotra voor
klanten met wensen die in brons
of steen moeten worden uitge
voerd.
Behalve dus Gouds plateel en
bronzen en stenen beelden wordt
er bij Wotra in Bleiswijk ook Mak-
kums tegelwerk gemaakt met oud-
Hollandse motieven. Tevens heeft
Een bijzonder rustig plekje is het
schildersatelier, waar de motieven
op de produkten worden aange-
men een kleine afdeling Poli-por-
celijn, 'in verschillende kleuren
uitgevoerd aardewerk. In hout is
men begonnen en ook nu nog pro
duceert men houten botervormen,
koekplanken (de „Abraham"), ori
ginele brievenbussen, wapenschil
den in hoog reliëf en naamborden
naar eigen ontwerp.
Een hobby is uitgegroeid tot een
ambachtelijk bedrijf waar oude
technieken nog in ere worden ge
houden. Vermeldenswaard zijn de
opdrachten van Unicef in het ka
der van het jaar van het kind en
van Greenpeace voor het vervaar
digen van een beeldje van een za-
delrob. Op vele terreinen van de
aardewerkkunst houdt men zich
bij Wotra bezig, en een bezoek aan
het bedrijf is zeker de moeite
waard. In het najaar kunnen rond
leidingen voor groepen worden ge
organiseerd. Voor meer informatie
kan men contact opnemen met
Wotra bv, Alfred Nobelstraat 5-7
te Bleiswijk, telefoon 01892-33.00.
