Barend Vieveen:
artistieke Deiftse
duizendpoot
HET NIEUWE STADSBLAD PAGINA 32 WOENSDAG 3 SEPTEMBER 1980
Chirurgische belangstelling en opoffering
AMERIKA EN CANADA
Hpt klerenhangerskwartet in c grote Terts
L/ertien maal een zomertournee in
Amerika is wel een bewijs dat de
prestaties een hoog peil hadden be
reikt en niet alleen de muziek was
het belangrijkste punt van de pro
gramma's bij de universiteiten en
de New-York-Yacht-club en de Hol
land-Clubs waar bij deze laatsten
de primasz Barend Vieveen optrad
als Hoogleraar met lezingen over
folkloristische muziekwetenschap,
alles in het kader van de N.B.B.S.,
het Nederlands Bureau voor Bui
tenlandse Studentenbetrekkingen.
De overtocht werd steeds gemaakt Barend Vieveen in diep gepeins verzonken achter het cimbaal.
Barend als leerling van vader Vieveen
De Oud-Delftenaar Barend Vie
veen in vele Deiftse, Leidse,
Haagse en Rijswijkse muzikale
kringen bekende musicus, viert dit
jaar zijn 60-jarige loopbaan in ver
scheidene artistieke functies met
een gespecialiseerd lerdeel in de
folkloristische se' en wel in het
bijzonder het vi orkestspe!
van de Zuid-O pese Bal
kan-Staten met n-cen
Hongarije, Roem lgarije.
Reeds als 15-jarig peesde
hij in het hoogsei, de fiets
naar Scheveninge orn urenlang
zittend op de steni.n trap van de
Kurhaus-Bar te luisteren naar het
spel van de destijds beroemde Hon
gaarse violist Primasz Serban
Als leerling op het Conservatorium
van de toenmalige viool-pedagoog
Wertheim werd hij al spoedig door
de pianist Bart Storm gevraagd om
op te treden voor een festiviteit bij
het Delftsch Studenten Corps, een
werkzaamheid die tot op de huidige
dag nog voortduurt.
Als je als 15-jarige violist reeds op
treed bij studentikoze gelegenhe
den en dat op je 75ste jaar nog
onverdroten voortzet moet het
ongedwongen studentenleven wel
een stempel drukken op je gehele
geestelijke instelling en dat is bij
Barend Vieveen een onweerlegbaar
gegeven.
Misschien is dit wel het criterium
van zijn muzikale drang naar het
idioom van de hongaarse zigeuner-
muziek dat ook het grootste deel
van zijn werkzaamheid ging be
heersen.
De stijlkenmerken van de ongebrei
delde rapsodieën, het melancholi
sche Lassan-gedeelte gevolgd door
de snelle en wilde czardas en de sle
pende of glijdende toonwisseling
bij de strijkers en in het bijzonder
door de primasz als 1ste violist en
leider van het orkest.
Daarnaast is het meest kenmer
kende instrument in het zigeuneror
kest het „cimbaal" waar Barend
Vieveen zich eveneens op heeft bek
waamd en zich kan uitleven in het
snelle passagewerk én zich ver
drinkt in de pathetische accordiek
en de constructie van de zigeuner-
toonladderreeks die de heetste tra
nen verwekt en bij de snelle czar
das op kookhitte afsluit.
DE HONGAARSE CIMBAAL
De hongaarse cimbaal is een speci
fiek Hongaars instrument dat door
de Boedapester instrumentbouwer
-chunda is uitgevonden en een ver
nuftig systeem van 124 snaren
ïeeft dat door de bespeler meestal
Zelf wordt bijgestemd, hetgeen met
het spel zelf een jarenlange beoefe
ning eist voordat het publieksma-
tig presenteerbaar is.
Tot heden wordt het instrument
nog uitsluitend in Hongarije ge
bouwd en hoofdzakelijk door hon-
garen bespeeld. De hongaarse com
ponist Zoltan Kodaly gebruikte de
cimbaal in zijn opera Hary Janos
en schreef er een verrukkelijke
czaeda voor die bij uitzondering bij
het Residentie Orkest uitstekend
gespeeld wordt.
MUSICOLOOG
Om de veelzijdigheid van Barend
Vieveen en zijn afluisterkwaliteit
verder te belichten moet vermeld
worden dat de hongaarse orkesten
meestal traditioneel alles uit het
hoofd spelen en praktisch zonder
bladmuziek op stap gaan.
Tijdens zijn jarenlange medewer
king bij hongaarse grootheden als
Gregor Serban en Veres Lajos
schreef hij in nachtelijke uren alles
op, inclusief de begeleidende stem
men.
Hierdoor verwierf hij een complete
bibliotheek die hij tussendoor ging
toepassen bij verschillende door
hem opgerichte Hongaars-Neder
landse orkesten die zich hierdoor
konden inwerken in de zeldzaamste
hongaarse zigeunermuzieklitera
tuur.
OPERETTEDIRIGENT
Enige jaren voor de oorlog richtte
Barend Vieveen in Delft het Ope
rette Orkest „FRANZ LEHAR" op
waarvoor hij persoonlijk van de
Hongaarse Componist Franz Lehar
Barend als jeugdig trompettist in
Dixyland
toestemming kreeg zijn naam te
voeren. Dirigent Vieveen heeft nog
kans gezien de operettes Die Lus
tige Witwe, Der Graf von Luxem
burg, Zigeunerliebe en Paganini in
concertvorm op te voeren, maar in
oorlogstijd ging alles helaas ter zie
le.
STUDENTEN ZIGEUNER
ORKESTEN
In vrij korte tijd na de oorlog
bruiste het hongaarse bloed weer
op in de gelederen van de Leidse en
Deiftse studentenwereld en in Lei
den kreeg Barend het „Studenten
Orkest Hospita" in de sociëteit Mi
nerva van de grond en repeteerden
energiek met zijn enthousiastelin
gen de woeste czardassen.
Tegelijkertijd haakten de Deiftse
Studenten hierop in, en in de socië
teit Phoenix werd het Studenten Zi
geuner Orkest „Pipacs" geboren.
Eveneens onder leiding van Maes
tro Vieveen. Nu zult u de naam „Pi
pacs" vergeefs in de Van Dale te
rugvinden, maar het is het hon
gaarse woord voor papaver of dui
delijker gezegd klaproos, vrij ver
taald de melancholie van de „las-
san" en het vuur van de „czardas".
Met deze twee s
tudentenorkesten heeft Barend Vie
veen een intensieve bloeiperiode
doorgemaakt waarvan in het bizon
der de 13 jarige zomertournees
naar de Verenigde Staten en Cana
da.
aan boord van het S.S. „Rotter
dam" van de Holland-Amerika-Li-
ne. In de lounge werd voor zeer vele
passagiers opgetreden als tegenpre
staties voor de tickets. Voor het ui
termate gemêleerd gezelschap was
het dikwijls een artistieke openba
ring omdat zigeunerorkesten zeer
schaarse artikelen zijn.
Vanzelfsprekend raak je bij het af
studeren orkestleden kwijt, vooral
als de functies over alle wereldde
len worden verspreid, maar de pri
masz leidt met onverflauwde ijver
nieuwe leden op voor zijn unieke
orkest.
ZELDZAME AANBIEDINGEN
Een opmerkelijke tegenstrijdigheid
openbaart zich in de klandizie van
de zigeunerorkesten. Bij voorkeur
zijn zij commercieel gehuisvest in
de voornaamste restaurants en
aristocratische huizen tot het Hof
toe. Misschien is de aantrekkings
kracht van de gypsys voor de elitair
geharnaste standen een verlossend
en bevrijdend ideaal en hun con
trasterende muziek dat tussen de
oevers van windstilte tot tornado
kracht wervelt een uitdaging om de
verpozing te begeleiden.
In z'n verbeelding heeft de zigeu
nermusicus het meest vrije en onge
bonden bestaan dat voor ons
menselijke aardwormen denkbaar
is, maar... dat het niet altijd elitair
toegaat op recepties enzo, weet
iedereen. Primasz Barend Vieveen
speelde eens op een receptie van
een bekend chirurg die zijn 50ste
verjaardag vierde met zijn medi
sche staf. Hij had dus Abraham ge
zien maar wat deze stamvader der
Hebreeën daarmee te maken heeft
is nog niemand duidelijk omda
Abram anti-alcohol-minded was.
Niet alzo de genoemde medische
stad en diens feestheer. Er ontstond
het volgende gesprek tussen de ste
vig aangeschoten chirurg en de pri
masz Barend Vieveen:
Chirurg: waggelend naar de pri
masz: Kolossaal primasz, wat heb
ben jullie een prachtige muziek ge
maakt hik...hik...Nou zou ik zo
graag eens wat terug willen
doen...hik...hik... heb jij ni$ks?
Vieveen: Wat bedoelt u, dokter?
Chirurg: Nou, een breuk, een
blinde darm, een verzakking of een
maagzweer of zo!
Vieveen: Nee dokter, ik mankeer
niks!
Chirurg: Sapperloot, wat is dat
jammer, jammer; hik...hik.„nou wil
ik eens wat terugdoen en nou man
keer je niks, ...heb heb...hebben
die andere jongens soms ook niks?
Vieveen: nee dokter, alleen maar
dorst, heel veel dorst!
De receptie is wat uitgelopen, de
medische staf plus het orkest kwa
men tegen de ochtend golvend en
zwaaiend thuis, maar misschien
hebben er na de roes toch nog
maagspoelingen plaatsgevonden.
Orchestre Tzigane Zez Vivian: dit
is de huidige naam waaronder Ba
rend Vieveen op z'n 75ste jaar nog
met zijn musici optreedt in Neer-
land's zalen en bereikbaar op tel.
070-980789. Een speciaal Jubileum
concert is in voorbereiding en zal
tijdig worden gepubliceerd met
vermelding van het charitatieve
doel.
PIET BOUWMEESTER
