Van Rotterdams gescheurd
tot Winston bollen
Meer dan 200
broodsoorten
in Nederland
Geen werk? Maak er werk van!
Donderdag 9
oktober: dag
van het brood
6£7(//G SC HRitr,
Kent u dat? Zo in een volle bakkers
winkel te staan en dan, als u aan de
beurt bent, met luide stem te roepen:
„Geeft u mij maar een hallje Rotter
dams gescheurd en oh ja, doet u er nog
maar een Winston bol bij"? Vooral dat
nonchalante toontje doet het uitste
kend en de kans is groot dat iedereen u
verwonderd en met iets van ontzag
aanstaart, de bakkersvrouw incluis.
Want in de praktijk gaat het meestal
niet zo. Wij kenpen op zijn best een
stuk of tien tot vijftien verschillende
namen van broodsoorten.
En als we eens wat buitennissigs willen,
wijzen we dat maar aan op de plank.
Toch is het opvallend hoezeer de vraag
naar broodvariëteiten de laatste jaren
gestegen is.
DUITSE BAKKERS GEEN KAM
PIOEN y
Duitse bakkers hebben in uitingen
naar buiten wel eens gesteld dat zij het
grootste assortiment broden ter wereld
in hun winkels hebben liggen. Als dat
ooit al waar geweest is, dan nu in elk
geval niet meer. In de laatste vijf tot zes
jaar is het aantal verschillende brood
soorten in de gemiddelde Nederlandse
bakkerij meer dan verdubbeld.
Een stuk of vijftig variëteiten hebben
de meeste bakkers in hun winkels nu
wel liggen en dat is dan nog maar een
kwart van het totaal aantal in Ne
derland bekende broodsoorten. Waar
komt die gestegen vraag naar variëtei
ten vandaan?
BRUINE STOKBRODEN
De heer J. M. Bartelsman, voorzitter
van de Commissie Broodgebruik, heeft
er een aantal plausibele verklaringen
voor. Een rol speelt b.v. de groei van
het aantal Nederlanders dat een be
zoek aan het buitenland brengt. Daar
door kon het Franse stokbrood hier zo
populair worden en dat zelfde geldt
eigenlijk voor de harde Duitse brood
jes.
Een leuk trekje is overigens dat de toe
genomen belangstelling voor bruin-
brood er toe leidde dat Nederlandse
bakkers ook „bruine" stokbroden gin
gen bakken. Een totaal nieuwe soort
brood dus. Een andere factor die be
langrijk is geweest voor het toegeno
men aantal variëteiten, is de wijziging
van de eetgewoonten in het weekend.
De klemtoon is daar sterk op samen
gezellig en gemakkelijk eten komen te
iiggen en ook dat 'komt tot uitdrukking
in behoefte aan andere broodsoorten
dan b.v. het geijkte knipbrood.
BRUIN EN WIT
De ruim 200 broodsoorten zijn weer te
verdelen in een aantal hoofdsoorten.
Een bekend onderscheid is b.v. dat tus
sen bruinbrood en witbrood. Eens gold
witbrood als bijzonder luxe, het was
een soort die alleen door de rijken werd
gegeten. Na de oorlog was het bij een
veel groter volksdeel in trek.
Van de tien verkochte broden waren er
zeven wit en drie bruin. Nu is de ver
houding precies andersom, omdat men
meent dat bruinbrood gezonder is dan
zijn blanke broeder. Het kleurverschil
wordt veroorzaakt door het al dan niet
aanwezig zijn van zemelen, het buiten
ste deel van de tarwekorrel, in het witte
meel. Merkwaardig is dat dit type wit
brood vroeger alleen maar voorkwam
in Groot-Brittannië en Noord-Amerika
en sinds kort ook in opmars is in
Frankrijk en Duitsland.
BLIK EN VLOER
Een ander onderscheid kan men ma
ken in de wijze van bereiding. Brood
dat in een blik wordt gebakken, wordt
bus-, blik-, pan- of plaatbrood ge
noemd. Als het deeg voor het bakken
met een schaar geknipt wordt, spreekt
men van knipbrood.
Het bekende casino orood wordt ge
bakken in gesloten broodblikken van
geribbeld plaat. Over vloerbrood
spreekt men als de deegstukken met
tussenruimte op planken, die tevoren
met rijstemeel zijn bestrooid, worden
geplaatst en in de oven worden gescho
ven. Door het deeg van tevoren met een
mesje in te snijden kunnen verschillen
de soorten worden verkregen.
Ook kan de bakker over de nat ge
maakte deegpil een deegstrengetje leg
gen. Hierdoor scheurt het brood tijdens
het bakken van boven open. Door vóór
het bakken de deegstukken met een
papje van rijstemeel, suiker, olie, gist
en water te bestrijken, krijgt het brood
een korst die doet denken aan het vel
van een tijger. Vandaar de naam tij
gerbrood.
WATER EN MELK
Het verschil tussen water- en melk-
brood zullen de meesten wel kennen.
In melkbrood dat kan zowel wit als
bruin brood, blik als vloerbrood zijn
wordt in plaats van water melk of wa
ter met melkpoeder gebruikt.
Naast het „gewone" brood, bestaan er
ook kleine broodjes, zoals koffiebrood-
jes, kadetjes, krentenbollen enz. Klein-
brood luidt de verzamelnaam hiervoor.
Meestal gaat het om wit brood, maar
na de opmars van het bruine brood,
bestaan er nu ook bruine variëteiten.
Dikwijls bevat het kleinbrood wat meer
suiker, vet of melkpoeder dan de grote
soortgenoten, dat geldt ook voor de
soorten waaraan geen zuidvruchten
zijn toegevoegd. De laatste tijd is er een
toenemende belangstelling te constate
ren voor broodjes waarin gehakt, ham
of kaas is verwerkt.
ROGGE EN VRUCHTEN
Roggebrood behoort ook in het rijtje
broodsoorten thuis, ook al is het allang
geen belangrijk volksvoedsel meer
zoals in vroeger dagen. Meestal is het
volkoren brood, d.w.z. dat de hele rog-
gekorrel wordt gebruikt. In de berei
ding bestaan streeksgewijze verschil
len.
Voor Fries, Gelders en Gronings rog
gebrood wordt geen gist gebruikt. Voor
het Friese roggebrood neemt men ge
broken rogge dat men laat „broeien",
waarbij het zetmeel wordt omgezet in
suiker. De rogge voor Gelders rogge
brood wordt extra fijn gemalen.
In steeds meer gezinnen komt tegen
woordig regelmatig vruchtenbrood op
tafel. Eigenlijk ten onrechte spreekt
men van krentenbrood, want meestal is
sprake van een mengsel van krenten,
rozijnen en sukade. Ook spijsvullingen
zijn populair. Voor de feestdagen kent
men o.m. kerst bollen, zwaar gevuld
paasbrood en het met amandelschaaf
sel bestrooide pinksterbrood.
NAAMKAARTJES
Om alle 200 broodsoorten hier op te
noemen zou te ver voeren. Maar op de
jaarlijkse terugkerende Dag van het
Brood, dit jaar op donderdag 9 okto
ber, kunt u bij uw bakker vragen om
een boekje getiteld „Ons dagelijks
brood, wat 'n variatie", waarin op veel
uitvoeriger wijze op dit onderwerp
wordt ingegaan.
De Commissie Broodgebruik heeft de
bakkers ook aanbevelingen gedaan ten
aanzien van duidelijke naamkaartjes
bij de uitgestalde broden. Als u dan
straks inderdaad om dat „halfje Rot
terdams gescheurd" vraagt, hoeft nie
mand in de winkel meer verbaasd te
kijken.
Arbeid is schaars geworden. Dit is een
struktureei probleem, waarmee onze
samenleving moet leren leven. Niet
werken kan eigenlijk iedereen op enig
moment in het leven overkomen: ar
beidsongeschikten, werkloze vrouwen
en mannen, jonge mensen die van
school komen en geen baan kunnen
vinden, vervroegd gepensioneerden.
Het boekje „Geen Werk? Maak er
werk van!", waarvan een 2e, herziene
uitgave is verschenen, is speciaal ge
schreven en samengesteld voor al die
groepen. Ze vinden er veel informatie
in. Want zonder werk zijn, betekent
voor bijna iedereen, dat je wordt ge-
kon fronteerd met een situatie, waarin
geheel nieuwe faktoren een rol spelen.
NIEUWE LEEFSITUATIE
Van de ene dag op de andere dag blijkt
men in een geheel andere leefwijze te
recht te komen, waarin men te maken
krijgt met regelingen en voorschriften
van instanties, waarmee men voordien
niets te maken had.
Ze hebben plichten, maar zeer zeker
ook rechten; de vraag is alleen welke
welke. En wat misschien nog belang
rijker is: mensen die niet werken heb
ben geen vaste dagindeling, sociale
kontakten gaan verloren. Hun per
soonlijke status krijgt een deuk en hun
financiële positie verslechtert.
In het boekje wordt informatie gege
ven, die voor mensen in een dergelijke
situatie van belang kan zijn. Het gaat
over arbeid, die schaars wordt, over de
plaats van werk in ons persoonlijk le
ven, terwijl in deze tweede druk extra
aandacht gegeven is aan nieuwe
ontwikkelingen ten aanzien van moge
lijkheden voor WAO-ers, werkloze
vrouwen, scholings- en vormingsactivi
teiten voor mensen zonder werk.
Daarnaast wordt uitleg gegeven over
zaken als ontslag, sociale voorzie
ningen en instellingen die van belang
zijn: arbeidsbureau, bedrijfsvereniging,
gemeentelijke sociale dienst, vakbond,
projekten voor mensen zonder werk,
belangenorganisaties, adviesinstel
lingen.
Bovendien komen veel mogelijkheden
ter sprake om de tijd, 'die door niet
werken overblijft, zinvol te besteden.
Daarom staan er passages in over
schriftelijk onderwijs en avondonder
wijs, her- om- en bijscholingsmogelijk
heden, leerlingwezen, beroepsopleidin
gen voor gehandikapten, maar tege
lijkertijd worden ook allerlei mogelij-
heden in de persoonlijke sfeer ge
noemd zoals hobbies, sport en knutse
len.
BEGRIP „WERK" BREED ZIEN
Bovendien hebben samensteller en uit
gever van het boekje in deze tweede
druk meer nadruk willen leggen op het
feit, dat er eigenlijk werk genoeg is als
je het begrip werk maar breder wilt
zien dan wat er gewoonlijk onder wordt
verstaan: betaalde arbeid.
De schrijver van het boekje de Henge
lose free-lance journalist Henk Osse-
waardc, besteedt uitvoerig aandacht
aan de mogelijkheden van mensen die
niet werken om vrijwilligerswerk te
doen.
Als het gaat om akties ten behoeve van
vrede en ontwikkelingssamenwerking,
om ondersteuning van aktiviteiten bin
nen het welzijnswerk, om 't reilen en
zeilen van organisaties in de sport, de
politiek of de vakbondswereld, of om 't
doodgewoon helpen van buren of
vrienden, is er meer dan genoeg te
doen.
GRATIS VANAF 1 OKTOBER
Op dinsdag 9 september j.l. werd om
16.00 uur in het Haagse perscentrum
„Nieuwspoort" een eerste exemplaar
van het boekje „Geen Werk? Maak er
werk van!" overhandigd aan mevrouw
J. G. Kraaijeveld-Wouters, staatssekre-
taris van Cultuur, Recreatie en Maat
schappelijk Werk.
Het boekje zal daarna vanaf 1 oktober
1980 voor mensen zonder werk gratis
verkrijgbaar zijn bij de kantoren van
arbeidsbureaus, gemeentelijke sociale
diensten en bedrijfsvereniginging.
Op 1 oktober e.k. om 20.25 uur wordt
in zendtijd van Socutera via TV Ne
derland 2 een korte televisiefilm uitge
zonden, waarin de buitenwereld attent
wordt gemaakt op „Geen Werk? Maak
er werk van!".
Inlichtingen over projekten voor men
sen zonder werk in uw omgeving en
.over vervangend werk kunt u krijgen
bij de provinciale koördinator voor
Zuid-Holland:
De heer B. van Meggelen. Werkgroep
Jeugdwerkloosheid Zuid-Holland, Be-
noordenhoutseweg 23, 2596 BA Den
Haag. Tel. 070-246806.
