Onthulling op 13 maart 1981:
40 jaar na de fusillade
Geuzen verzetsmonument
op Vlaardinuse Markt
Goeman Borgesiusschool:
ai jaren voedingsbewust
HET NIEUWE STADSBLAD PAGINA 31 VRIJDAG 28 NOVEMBER 1980
VLAARDINGEN Op de Markt in Vlaardingen links gezien vanaf het stadhuis
naast de Grote Kerk, zal op 13 maart 1981 een verzetsgeuzenmonument worden
onthuld.
Dit verzetsmonument moet de herinnering levend houden aan de verzet sgeuzen
van het eerste uur die in de beginjaren van de tweede wereldoorlog in verzet kwa
men tegen de Nazi overweldigers uit Hitier Duitsland. Deze verzetsgeuzen kwa
men voor het grootste gedeelte uit Vlaardingen/Schiedam en Maassluis en waren
voor een deel lid van de wandelsportvereniging Flardingha, terwijl een ander deel
uit medewerkers bestond van de Schiedamse scheepswerf Wilton Fijenoord.
De heer J. Houdijk namens de initiatiefnemers het verzetsgeuzenmonument in
Vlaardingen moet er komen.
SCHIEDAM In „Het Nieuwe
Stadsblad" van vrjjdag 21 novem
ber stond een artikel over de
schoolmelkconsumptie.
Daarin propageerde de heer Van
Dam, voorzitter van de landelijke
werkgroep „Schoolmelk", de bas
isvoedingsmiddelen voor lagere
school kinderen, die hij door een
nieuw distributiesysteem „aan de
man" wilde brengen.
„Er worden te veel snacks gegeten,
en te weinig basisprodukten", aldus
de heer Van Dam, die zijn verhaal
besloot met de woorden:
„Met een uitbouw van de zuiveicon-
sumptie op school maak je een uit
stekend begin voor de toekomst".
Dat „uitstekende begin" is in Schie
dam al gemaakt, berichtte ons de
oudercommissie aan de Goeman
Borgesiusschool deze week vol trots.
Op deze openbare lagere school aan
de Ant. Muysstraat bestaat al ge
ruime tyd de mogelijkheid om
naast de schoolmelk ook andere
produkten te kopen, voornamelijk
fruit, en dat tegen een lage prijs.
Dat gebeurt via een zogenaamde
„appelkaart". In de pauze kopen de
kinderen op die kaart sinaasappels,
radijs, peen, mandarijnen, kom
kommer, kokosnoot, en noem maar
op, voor een prijs die ligt tussen de
vijf en tien cent per dag.
Deze prijs wordt dan geschrapt van
de appelkaart, die voor één gulden
te koop is. „De prijs van het fruit
wordt door de welwillende mede
werking van enkele Schiedamse
fruithandelaren bijzonder laag
gehouden", zegt de Oudercommis
sie.
In het algemeen ligt deze prijs zelfs
onder de inkoopprijs van de detail
handel, waardoor zelfs in zoge
naamd „dure fruittijden" de gezon
de snack op de Goeman Borgesius
school niet veel hoeft te kosten.
De verkoop vindt plaats in de hal
bij een speciaal ingerichte markt
kraam die bemand wordt door leer
lingen uit de hoogste klas.
Op die manier worden de leerlingen
„voedingsbewust" gemaakt. „Iets
voor andere Schiedamse scholen?"
vraagt de Oudercommissie zich af.
De datum 13 maart 1981 is gekozen
omdat het dan precies 40 jaar geleden
is dat de eerste groep verzetsstrijders
door de Duitse bezetters werd gefusil
leerd op de Waalsdorpervlakte. Het
waren er 18, namelijk drie die bij de
beroemde februaristaking in Amster
dam waren betrokken en 15 ter dood
veroordeelden uit de Geuzengroep.
Reeds op 14 mei kwam er in deze regio
onder leiding van Bernard IJzerdraat
een verzetsgroep tot stond, die zich de
Geuzen noemde. Daarbij waren ook
talrijke Maassluizers, Schiedammers
en Vlaardingers betrokken.
De groep Geuzen pleegde verzet in di
verse vormen, zoals spionage en sabo
tage en kreeg al spoedig een tamelijk
grote aanhang. Het ontbrak hen zeker
niet aan moed, maar helaas wel
hoe kan het anders in deze beginfase
aan ervaring. In november 1940
werd door voorraad bijna de gehele
groep van ca. 200 man gearresteerd. In
februari 1941 vond er een proces plaats
voor het „Kriegsgerichtshof" waarbij
18 veelal jonge mensen ter dood wer
den veroordeeld. Daarvan werd van
drie beneden achttienjarigen deze straf
omgezet in levenslang.
Het bekende verzetsgedicht „de acht
tien doden" van Jan Campert heeft be
trekking op deze groep. Ook heeft de
direkteur van het Rijkinstituut voor
Oorlogsdocumentatie, Harry Paape,
een boek geschreven over deze Geuzen,
waarvan kort geleden een herdruk is
verschenen.
De gebeurtenissen van februari/maart
1941 hebben diep ingegrepen in de lo
kale samenleving, maar daarbij bleef
het niet. Een dertigtal Geuzen is na
verloop van enkele maanden vrijgela
ten, maar 154 werden naar Duitse con
centratiekampen overgeplaatst. Van
deze 154 Geuzen kwamen 54 om het
leven.
De Vlaardingse gefusilleerde verzets
geuzen zijn na de tweede wereldoorlog
op de Waaldorpervlakte bij Den Haag
opgegraven/uitgerekend door één van
de leden vai) het scherpschutters pele-
ton dat deel nem aan deze fusillade. Zij
zijn later op de Vlaardingse Algemene
Begraafplaats op het Emaus herbegra
ven.
GELDEN
In de burgerzaal van het Vlaardingse
stadhuis vond woensdagavond een eer
ste bijeenkomst plaats met als doel gel
den bijeen te brengen voor dit verzets
monument.
Hiervoor is een bedrag van 60.000,
nodig; een eerste aanloopbedrag van
5000,afkomstig uit de kas van
service clubs in de noordelijke water
weg, is al binnen.
Het initiatief is afkomstig van één van
deze serviceclubs, namelijk de Rotary
club Maassluis. Later bleek dat dit in-
tiatief zo aan sloeg bij brede lagen van
de bevolking dat er een initiatiefcomite
ontstond uit de drie steden Schiedam,
Vlaardingen en Maasluis.
Woordvoerder van dit comité is de heer
J. Houdijk, die inging op de eerste oor
logsdagen en het moedige initiatief van
de eerste Geuzen. „Men had in 1940
geen idee met wat voor niets ontziende
en onderdrukkende tegenstander men
te maken had aldus de heer Houdijk.
KUNSTWERK
Het kunstwerk zal worden vervaardigd
door een kunstenaar uit eigen regio.
Op of rond 15 december zullen Leen
Droppert uit Vlaardingen en Jaap
Noorlander uit Hellevoetssluis een
voorlopige ontwerptekning klaar heb
ben.
Tijdens de bijeenkomst kwam ook Piet
Nieuwstraten uit Vlaardingen, zelf ver-
zetsgeus van het eerste uur hij stond
terecht in het tweede geuzenproces,
nog eens terug op die donkere jaren.
„Slechts tien procent was de Neder
landse bevolking was te vinden om ver
zet tegen de nazi's te plegen", zei hij.
Een opmerkelijk en vooral negatief cij
fer noemde hij ook namelijk dat per-
centagegewijs de meeste SS'ers uit Ne
derland kwamen.
Ook stond hij stil bij de gedachten van
de Verzetsgeuzen. „Hun iedeaal was
militair", zei hij. „De bedoeling was dat
als de invastie vanuit Engeland zou ko
men wij de Nazi Duitsers in de rug
zouden aanvallen".
Verder stond hij stil bij de figuur Ber
nard IJzerdraat, de Geuzenideoloog
die vanaf de Nederlandse grens bij
Duitsland even voor de oorlog was ver
huisd naar Schiedam en daar leraar
handenarbeid werd. Hij wist uit erva
ring met wat voor lieden men toen te
doen had en schreef reeds op 15 mei
1940 zijn eerste Geuzen brief. Het zijn
er in totaal 14 geworden, waarvan ove
rigens maar een zeer klein deel in han
den van de Nazi Duitsers viel.
Over het toekomstige monument
merkte hij op: „Het moet een levende
brief worden die onze boodschap en
onze gedachten uit die jaren moet goe-
ven aan de toekomstige generaties".
BESTUUR
Tijdens de eerste bijeenkomst trad ook
het initiatief comité terug.
Hiervoor in de plaats is nu een bestuur
geformeerd die alle plannen definitief
gestalte gaat geven.
Dit comité bestaat uit de drie burge
meesters: Willem Kieboom van Vlaar
dingen als voorzitter, John te Loo
Schiedam en Hans van Es uit Maas
sluis als vice voorzitters, terwijl als
penningmeester de heer De Ranitz di
recteur van de Schiedams/Vlaardingse
vestiging van Mees en Hope gaat funk-
tioneren.
Verder maken deel uit van dit bestuur:
de heren Han Spruijt chef voorlichter
van de gemeente Vlaardingen als p.r.
man en de heer C. Kuylman. Er wordt
nog gezocht naar vertegenwoordigers
van de kerken en de vakbeweging zo
dat het bestuur zich weet gedragen
door alle lagen van de bevolking uit de
drie steden.
Het iniatiefcomité met belangstellenden achter de tafel
