In vertrouwde handen van
de radiotherapeut
Specialistische bestraling
is geen verschrikking
RESULTATEN
EERLIJKHEID
ken vele jaren arbeid. Pas in de jaren
'30 werd aanschaf en toepassing van
bestralingsapparatuur langzamerhand
in diverse landen geïntroduceerdIn
Nederland was dr. D. den Hoed de gro
te pionier.
Toch is de belangrijkste vinding, de
bestraling met radio-actief kobalt, ge
borgen in een bol die kan draaien, pas
na 1950 in gebruik gekomen. In die tijd
sloeg deze ontdekking zo in, dat er ge
sproken werd van de „kobalt-bom'„
ook al vanwege die beweegbare bol.
In ons land werd deze bestraling in
1952 voor het eerst toegepast in Leiden,
snel daarop volgden Den Haag, Til
burg, Amsterdam en andere steden.
Bij zo'n „kobalt-bom" en nog sterker
bij de electrische al dan niet beweegba
re apparaten die later werden ontwik
keld, dringt de straling met veel min
der schade aan de huid en gezond
weefsel tot diep in het lichaam door en
daardoor kan een sterker effect op het
zieke weefsel worden bereikt.
Ook het „naar worden" van bestraling
is nu teruggebracht. Chemische wer
king van straling op het lichaam kan
moe en misselijk maken, maar nu de
moderne apparatuur de straling ver
fijnder en strakker kan richten zodat
minder uitwaaiert over het lichaam,
zijn die bijve/schijnselen ook aanmer
kelijk minder.
GENEZING
De radiotherapie kan genezing bren
gen, dikwijls ook samen met een op
eratie of soms met medicijnen. Als de
ziekte vlug wordt ontdekt. Een huid
kanker of een uitwendig zichtbare
kanker, bijvoorbeeld in de mond, kan
meestal snel worden geconstateerd.
Tegenwoordig wordt, mede dank zij
goede voorlichting, ook borst- en baar
moederhalskanker veel sneller gevon
den. j
Maar andere kankers laten zich vaak
pas ontdekken als de ziekte al lang
woekert. Daarom zijn beginnende kan
kers in deze tijd zeker geneesbaar. De
specialist zegt: wel 90 procent van de
gevallen van stembandkanker is, met
behoud van de stem, door bestraling
geneesbaar.
Bij baarmoederhalskanker in kleine
vorm ligt het percentage genezingen
even hoog, bij grotere plekken is 70 tot
50 procent geneesbaar. Ook borstkan
ker is redelijk goed geneesbaar. En zo
zijn er meer geneesbare processen, me
de dank zij de bstralingsmogelijkhe-
den. Bij longkanker is de genezings
kans minder rooskleurig.
Maar toch... de radiotherapie maakt
het mogelijk, bij patiënten die men
vroeger niet meer kon behandelen, nu
allerlei verschijnselen te verbeteren:
pijn, zwellingen en slechte conditie te
verminderen en het leven te verlengen
of draaglijker te maken.
Niet alleen met bestralingsapparaten
wordt gewerkt, de specialist kan ook
voor enige tijd een bestralingsstaafje in
het lichaam aanbrengen, bijvoorbeeld
in de baarmoeder, de blaas of de tong.
Zo gaat de ontwikkeling van de bestra
ling nog steeds door en er zijn zeker
nog belangrijke verwachtingen voor de
naaste toekomst.
De arts, die zich tot radiotherapeut wil
specialiseren, moet een opleiding van 4
jaren doormaken. Van groot belang is
ook het in de praktijk in instituten of
daartoe gespecialiseerde ziekenhuizen
opladen van laboranten die de voor
schriften van de arts uitvoeren.
Het is altijd de radiotherapeut zelf, die
de patiënt onderzoekt en de behande
ling vaststelt, zonodig in overleg met de
chirurg of de internist die de patiënt
eerst heeft onderzocht of behandeld,
maar nu bestraling adviseert. Ook hui
sartsen kunnen een patiënt naar een
radiotherapeut verwijzen. Uit het ziek
terapport en aan de hand van al ge
maakte foto's weet de bestralingsspe
cialist, waar hij of zij de patiënt moet
onderzoeken.
„En kijk eens, wat daarbty een onmis
baar instrument Is?" zegt de dokter, en
toont dan een doodgewoon klein kan-
toorllneaaltje. Ja, wat Ik betast de zie
ke plek en dan is het van groot belang,
die precies zo te meten, zodat straks by
de bestraling zo min mogelfjk gezond
weefsel geraakt".
Zo maar een gewoon wit Iineaaltje, on
misbaar by het onderzoek naar een zo
ernstige ziekte. Wat vreemd doet dat
aan 1 Maar och, de pen waarmee de la
borant de bevindingen van de specia
list noteert, is óók maar een balpen van
niks. Zo biyf je met de voeten op de
grond en dat moet ook.
Het is veel beter, eerlijkheid te be
trachten in de voorlichting, dan de er
nst van de ziekte te versluieren. Maar
de voorlichting moet niet zo overmatig
zijn, dat zij angstwekkend wordt. Be
tracht de specialist ook eerlijkheid te
genover de patiënt?
Het antwoord is: ja, zoveel mogelijk.
Wel wordt gepeild, hoeveel waarheid
een patiënt kan verdragen. Dat ligt
dikwijls heel verschillend, Maar opzet
telijk de ernst van een ziekte verhullen
door de patiënt gewoon in alle onwe-
Ter onderstreping dat specialisti
sche bestraling geen verschikking
is, in vertrouwde handen van de ra
diotherapeut.
De operatie is voorby. Het is allemaal
zo goed gegaan. De patiënt mag weer
naar huls. Maar dan zegt de dokter:
„Het zal nu goed voor u zHn, als u nog
wat bestralingen krygt". Dan slaat de
schrik om *t hart: bestraling? Dan is
het fout. Dan is alles verloren. En bo
vendien word je zo naar van
bestraling»
„Ja, ik ken die angst, die schrik", zegt
de radiotherapeut, de specialist aan
wie de patiënt dan wordt overgegeven.
„Maar het is niet waar, dat bestraling
altyd een laatste hulpmiddel is. Be
straling kan wel zeker genezend kan
werken, kan zelfs toegepast worden by
zommlge goedaardige aandoeningen.
Ook is de nare werking op het lichaam
belangrijk teruggebracht in de laatste
tientallen jaren".
Nee, we kunnen er niet omheen en er
moet ook duidelijkheid zijn. De tijd dat
een patiënt zo weinig mogelijk van zijn
ziekte te horen kreeg, is voorbij. We
hebben nu in Nederland te maken met
zeer veel gevallen van de gevreesde
ziekte, die nog altijd liever niet bij de
naam wordt genoemd: kanker. Men
spreekt van „fout", van ,Jc", van „mis"
en men gebruikt eerder het Latijnse
woord „carcinoom" dan het harde Ne
derlandse woord kanker.
,Maar nog veel te veel wordt gedacht,
dat het dan allemaal om hetzelfde
ziektebeeld, dezelfde aandoening
gaat", zegt de bestralingsspecialist, die
praktisch altijd juist déze ziekte be
handelt. „Dat is niet waar. Er zijn vele
soorten kanker. Op elke plek in het li
chaam gedraagt de ziekte zich anders.
Daarom zijn er zoveel soorten behan
deling ook. Dikwijls vooral als men er
gauw bij is, kan een operatie uitkomst
bieden.
Nabestraling kan dan echte genezing
brengen. In andere gevallen is een op
eratie niet nodig en kan een bestra
lingsbehandeling genezing brengen
zoals bij kleine stembandtumoren, bij
baarmoederhalstumoren en sommige
blaastumoren. Als echter een inwendi
ge kanker bijvoorbeeld in de longen of
in de buik laat is ontdekt en ver is ge
vorderd, of uitzaaiingen elders in het
lichaam heeft veroorzaakt, dan kan
bestraling eventueel samen met medi
cijnen, dikwijls verlichting van pijn en
verlenging van het leven betekenen".
De radiotherapeut legt grote nadruk
op de belangrijke vooruitgang, die
kankerbehandeling doormaakt met
het combineren vsn bestraling en me
dicijnen. Deze ontwikkeling is nog
steeds in opmars. In verscheidene lan
den ter wereld wordt voortdurend on
derzoek gedaan naar nieuwe bestrij
dingsmiddelen.
Ook de open voorlichting naar nieuwe
bestrijdingsmiddelen. Ook de open
voorlichting in landen waarin deze
ziekte veel voorkomt en tot die lan
den behoort Nederland draagt bij
aan de kankerbestrijding.
tendheid te laten, nee, dat is er in onze
tijd niet meer bij.
„Trouwens", zegt de bestralingsspecia
list, „wie bij ons komt, is meestal niet
ontwetend.En natuurlijk nemen wij de
tijd, de behandeling met onze patiën
ten reëel te bespreken. Wij hebben op
ons spreekuur in de klinieken of op de
speciale afdelingen in grote ziekenhui
zen, vaak te maken met acute angst
voor de bestraling op zichzelf. Het lijkt
dat wij enorme apparaturen in werking
stellen, maar de patiënt moet weten dat
toch alleen de zieke plek aan de stralen
wordt blootgesteld. Dat houdt ook in,
dat de patiënt tijdens de bestraling, die
enige minuten duurt, alleen is. Maar
zeker niet verlaten! Normaal wordt de
bestralingskamer betreden door een
zigzag-gang, zodat er geen deur nodig
is.
De toegang blijft dus open. Via televi
sie met monitoren wordt de patiënt in
het oog gehouden er is ook een goede
geluidsverbinding. Van griezelige een
zaamheid is dus geen sprake".
Het is niet de specialist zelf, die deze
stralingsbehandeling uitvoert. Daar
voor zijn speciaal opgeleide laboranten
aanwezig. Zij leggen van tevoren alles
uit,oefenen rustig met de patiënt in het
gaan liggen in de juiste houding, en to
nen de werking van de apparatuur, die
ook verschillend kan zijn. Het toestel
kan stilstaan, maar er kan ook appara-
tuur werken dei ronddraait ofwel de
ligbank met de patiënt kan draaien.
Volwassenen zijn meestal gauw ge
wend, maar met kinderen wil het nog
wel eens bange huilpartijen geven. Ook
dat kennen de laboranten door en door
en zij zullen net zo lang toegewijd en
kalm met het kind repeteren, tot het
aan alles is gewend en rustig blijft lig
gen.
De stralingswerking op het menselijk
lichaam werd na lange bestudering
voor het eerst door de specialist Thor
Steinbeck in Stockholm gedemon
streerd. Radiumpreparaten werden
door metalen filters op kankerzwei
lingen gericht, het eerst op die, veroor
zaakt door leukemie (bloedkanker)
In het begin van deze eeuw werd ook
van Amerika uit in verschillende Euro
pese landen geëxperimenteerd. Men
moet hierbij niet vergeten, dat ook het
medisch onderzoek naar kanker nog
lang niet zoveel mogelijkheden kende
als nu. Wat de ontwikkeling van de be
straling betreft, daaraan blijven de na
men van de grote Nobelprijswinnaars
Röntgen alsmede Marie en Pierre Cu
rie onverbrekelijk verbonden.
Met hun schitterende ontdekkingen
zijn medici, fysici en technici aan het
werk gegaan en samen met de stor
machtige vooruitgang in de technische
vindingen is ook het medisch onder
zoekingswerk sterk gestimuleerd. Van
zei feprekend kostten al deze onderzoe-
