Opsporing Verzocht Extra
iroo r u ui
GREBBEBERG
O.L ui cis hei neet £00 jl ir n
ll ~t IS cl lil 6 it S cTa
-c-ócv O al en klei u
cl ai diï Je laats-te Vxv
Jl# i e e r m a o u n.
Schepen.
is clHrs i S l r cicl i
ét A V
HET NIEUWE STADSBLAD PAGINA 24 VRIJDAG 1 MEI 1981
Smullen in de
Hongerwinter
SCHIEDAM Het begon in de jaren
zestig. Toen kwam het allemaal weer
boven. „Ik zag Mies Bouwman op de
tv, tydens de aktie Open Het Dorp. Ik
zei: ze willen allemaal geven, maar dan
wd met hun gezicht voor de camera.
Ze willen dat iedereen t ziet. Ze willen
geven, maar er 'n hoop voor terugkrij
gen. Mijn ouders wilden dat nooit. Ze
dede het gewoon.
Mlfo moeder zei naderhand: ik heb t
gedaan omdat het een opdracht was. Ik
weet nog goed dat ze tegen het einde
van de oorlog ziek werd. Ze kon er niet
meer bij zjjn. Toen hebben we haar in
de bovenkamer gelegd, voor t raam.
Vanuit haar bed kon ze dan toch in de
zaak kijken. En als je dan opkeek zag
je de tranen over haar wangen stromen,
m gelukkig was ze".
Mevrouw Hermans-Van Oudheusden
was toen een meisje van 14,15 jaar. Sa
men met haar zus woonde ze de fees
tmaaltijden bij die haar ouders zeker
één keer per maand organiseerden
voor de hongerende kinderen uit de
buurt.
LOPEND VUURTJE
Telkens als er zo'n onwaarschijnlijk
feest was aangekondigd liep het sorm.
De kinderen in lange rijen voor de deur
van ,Het Ijsonder", de zaak van Aat en
Guus van Oudheusden, die in de hele
wijk bekend stond als een zoete inval
waar 't altijd gezellig was en waar on
danks de barre tijden veel gelachen
werd.
„Zoiets ging natuurlijk als een lopend
vuurtje", zegt één van de twee dochters
van dit hartelijke echtpaar, mevrouw
Hermans, die soms nog klanten in haar
pat at zaak aan het Rubensplein krijgt
om herinneringen op te halen aan die
feestjes van weleer.
In de laatste oorlogsjaren werden de
Van Oudheusden diep getroffen als ze
weer kinderen voorbij zagen komen
met een pannetje dat in de gaarkeuken
aan de Fabristraat gevuld moest wor
den met één of andere slappe brei. „Ze
hadden geen vel meer aan hun iyf".
ven. Een enkele regel (...wenst in aan
merking te komen voor een panne-
koekmaal alstublieft") was al voldoen
de. Betalen hoefde niemand.
SLAGCREAM
Een aantal van die taarten heeft me
vrouw Hermans nog in bezit. Veel da
teren van na de oorlog. „Meneer Oud
heusden, ter herinnering aan de oor
logstijd neem ik even de tijd om een
vers voor u te gedenken, die ons kinde
ren eten en drinken heeft willen
schenken", schreef W. C. Dijkers uit de
Vriendschapstraat.
Fietje van de Klundert uit de Kort
landstraat dichtte over „het ijswonder,
dat door iedereen werd benijdt, om zijn
heerlijke slagcream en royaliteitOO, en
Wim Schulze plakte poeziëplaatjes op
zijn herinnerin9skaart aan de Pink
stermaaltijd 1945.
Die „slagcream" was iets heel bijzon
ders. Want daarmee werden de maal
tijden grotendeels geffnancieerd. Het
spul, een soort surrogaat slagroom, dat
in de buurt „slagcrème" werd ge
noemd, werd achterin de zaak vervaar
digd, en was heel gewild.
TANDEM
Het was een surrogaatmengseltje dat
ontstond door lucht in een machine te
persen. Om die luchtdruk te verkrijgen
trapte het personeel om de beurt de ra
deren van een grote tandem rond.
,,'t Was niks als lucht, die cr*me. De
mensen kwamen het halen in een pan
netje, voor een of twee gulden. Als je 't
te lang liet staan bleef er alleen een
laagj? water over".
„En als je het ophad, dan had je een
voldaan gevoel. Maar zodra je boerder
was 1 weg", herinnert mevrouw Her
mans zich.
Gemeentevoorllchter Bas van Bochove,
die indertjjd ook in de Westwijk woon
de, zat regelmatig méé aan tafel. Jfe
stond er lang voor in de rjj", herinnert
hij zich, ontroerd bjj de aanblik van de
foto's. Van Bochove was toen 14 jaar.
,Als je die slagcrème ophad moest je
extra voorzichtig lopen. Als je hardliep
moest je boeren en dan was 't weg".
heus brood.
De dochter: „Ik zeg het dikwjjls tegen
m(jn twee zonen: de oorlogsjaren zjjn
de mooiste tyd van mjjn leven geweest.
Dat klinkt wel raar, maar ik zeg dat
omdat we één grote familie waren. Je
deed alles voor elkaar, er was een
saamhorigheid die je nu helemaal
mist".
OPSTANDIG
,,'s Avonds voor spertijd kwamen buren
en kennissen bij ons in de zaak, dan
zaten we achter het verduisteringspa-
pi ct te breien en naar Radio Oranje te
luisteren. Als 't afgelopen was stak ie
mand voorzichtig zijn hoofd om de
deur, waren er geen Duitsers te zien,
dan piepte iedereen 'm snel naar huis".
Jk ben er later wel eens opstandig
door geworden. Mijn ouders hebben
voor al het foeds wat ze hebben gedaan
nooit een lintje gehad. Die gingen naar
grote meneren, die rijk uit de oorlog te
voorschijn kwamen. Mijn ouders niet,
ze hebben nooit een cent gevraagd.
(Van Bochove: „Zelfs als klein jongetje
viel het me op dat meneer Van Oud
heusden een verlegen indruk maakte.
Hij ging er nooit prat op, dat hij daar
boterhammen stond uit te delen. Hij
hield zich eerder wat achteraf).
Geen beloning van Overheidswege dus
voor dit goedgeefse echtpaar. „Maar
Bij de Van Oudheusdens was volop te
eten. Meesta boterhammen of panne
koeken. Er was altijd wel iets extra's.
Voor iedereen die aan de deur kwam
stond de soep klaar. Op de eetpartijtjes
kwamen gemiddeld zo'n honderd kin
deren. „Mijn ouders konden het niet
aanzien, die die honger moesten
lijden", zegt mevrouw Hermans een
voudig.
13e maaltijden waren alleen voor kin
deren bestemd. Wie wilde meeëten
moest van te voren een kaart inleveren,
een foto van de Nederlandse oorlogs
graven op de Grebbeberg. Die kaarten
werden door de twee dochters in brie
venbussen gestopt. Op de achterkant
konden de kinderen een rijmpje schrij-
S AAMHORIGHEID
Van Bochove, die een brok in de keel
kreeg bij deze confrontatie met het
verleden: „Als ik door de Mariastraat
loop moet ik er altijd weer aan denken.
Het is wèl toevallig dat er later op de
zelfde straathoek een cadi-wagen van
het bevrijdingsleger kwam te staan,
waar eten werd uitgedeeld".
De slagcrème betekende voor de Van
Oudheusdens een goede bron van in
komsten. Met het geld kon voedsel
voor de hongerende wijkbewoners wor
den gekocht. Of de crème kon worden
geruild, voor meel bijvoorbeeld, dat bij
bakkerij Des (Door Eendracht Sterk)
inde Kethelstraat werd omgetoverd tot
De foto's by dit artikel dateren alle
van kort voor of kort na de Bevry-
ding. Ze werden gemaakt tydens de
Paas- en Pinksterraaaltyden in het
jJswonder" van de familie Van
Oudheusden in de Mariastraat.
Het zijn geen opnamen van een be
roepsfotograaf, maar kiekjes van
een amateur die de feesten bijwoon
de. Bij de maaltijden was ook
meestal het personeel van de ijssa-
lon aanwezig, en verder kwamen er
altijd wel buren of kennisen langs.
Op één van de foto's in witte kledij,
staan de vrolijke zangers Wim en
Bram Scholten die ook in de Schie-
damse Westwijk woonden.
De foto's zijn een vrij willekeurige
keuze uit een flinke stapel die de
dochter van het echtpaar Van Oud
heusden zuinig heeft bewaard.
Het zelfde geld voor de herinne-
ringskaarten, die intertijd door de
mee-etende kinderen werden ge
maakt.
horen wat ze er van vonden, en wat ze
er nu van denken. Zie je, dan heeft het
zin gehad, wat mijn ouders deden. Het
is jammer dat ze het zelf niet meer
kunnen meemaken. Ze zijn vier jaar
geleden gestorven".
Wie in deze tyd van bevrydlngsfeesten
nog eens wil praten over de tyd, toen er
bitter weinig te vieren viel, en samen
met mevrouw Hermans-Van Oudheus
den herinneringen wil ophalen aan die
vele smulfeesten, kan kontakt opne-
mai met de inzendster van deze foto's.
Zy is te brelken onder telefoonnummer
734151, of in haar snackbar aan het
Rubensplein. Eén reaktie heeft zy al
binnen: die van Bas van Bochove, die
zich er bepaald niet voor schaamt te
bekennen dat de herinneringen aan die
barre tyd hem ten zeerste hebben
ontroerd.
ZIN GEHAD
Daarom ook zou ik het zo leuk vinden
cm al die mensen een weer te zien. Ik
zou zeggen, laat ze nog eens wat lek
kers bij me komen halen. Ik zou graag
gek, hè", zegt hun dochter nu, „ze had
den twee dochters, maar ze wilden al
tijd graag een zoon erbij. En kort na de
oorlog, op 19 augustus 1945, is die ge
boren. Dat beschouwden ze als een ge
schenk uit de hemel".
Ons gezin heeft er geen geld aan over
gehouden, en dat hoefde ook niet. Na
de oorlog hebben we van al die kinde
ren samen een groot herinneringsbord
gehad. Daarop staat een grote stapel
boterhammen, met dansend6 kinderen
er omheen.
