Ontdek de Montbretia
Bolgewassen in borders
Iedere zomer
een verrassing
door Bernadette van den Eerenbeemt-Meinders
Grootbloemige Montbretia.
Montbretia, de rijkbloeiende ver
want van de gladiool, maar met
veel meer gratie en eenvoud, is van
alle zomerbloeiende bolgewassen
misscbien wel het meest onder
schat. De plant verlangt zon of
halfschaduw en groeit zelfs goed
voor een ligusterhaag!
Grootbloemige (als afgebeeld) of
kleinbloemige soorten in geel, oran
je, koper, rood of kombinaties van
deze kleuren staan tot uw beschik
king. Elke knol vormttot 3 ranke
maar stevige 40 cm. lange stengels
met 10 20 bloen, die van juli tct
september bloeien. De bladeren
zijn zwaardvormig zoals die van
gladiolen. De Montbretia is één van
de dankbaarste en sterkste zomers-
nijbloemen.
De knollen worden 5 cm. diep en
eveneens 5 cm. van elkaar geplant
in lichte en humusrijke losse grond.
Gedurende hun gehele groeiperiode
verlangen de planten water. Het is
niet nodig om de planten vóór de
winter op te nemen en binnen te ha
len, want zij verbreiden zich zo snel
dat men om de 2 of 3 jaar wat pol
len zal moeten uitgraven, scheuren
en op nieuwe plaatsen herplanten.
Dit gebeurt in het voorjaar, wan
neer de planten weer aan de groei
komen.
Montbretia's die vast blijven staan
moeten gedurende de winter goed
worden afgedekt tegen vorst.
Er is letterlijk geen enkele zomerbloeiend bolgewas, dat de border niet
tot een sensatie maakt. Het enige waar men op moet letten is vorm en ui
terlijk van de volwassen plant en hoe deze met andere exemplaren in zijn
omgeving harmonieert.
Zelfd de kleine Oxalis deppei of „geluksklaver" en zijn onlangs geïntro
duceerde karmijnrose hybride, Iron Cross, zorgt voor een zeer doeltref
fende randbeplanting in borders, terwijl de grootste lelies en dahlia's een
blikvanger vormen achterin de border.
Zomerbloeiende bolgewassen kun
nen een border van heesters letter
lijk van gedaante doen veranderen
en borders van vaste planten een
extra charme verlenen. Ook kun
nen ze in grote verscheidenheid ge
bruikt worden bij de aanleg van
borders met uitsluitend bollen en
zullen dan in combinatie met voor-
jaarsbloeiende bolgewassen het ge
hele jaar door kleur aan uw tuin ge
ven. Dit soort borders is net zo blij
vend en net zo eenvoudig te onder
houden als een border met strui
krozen. De bollen zullen zich in
feite met het jaar vermeerderen,
waardoor zij nog meer kleur en nog
groter effect gaan vertonen.
Alleen de meer gevoelige zomer
bloeiende bollen, die voor de winter
verwijderd en binnengebracht moe
ten worden, zullen wat extra ver
zorging vergen.
Ontwerp een bollenborder op de
zelfde wijze als u een border van
vaste planten zou aanleggen nl. met
de hooggroeiende gewassen
achterin en de kortstelige soorten
op de voorgrond. Ook dient nauw
lettend aandacht te worden besteed
aan de bloeitijd van elke soort of va
riëteit bol, zodat de gehele border
een ononderbroken kleurenpracht
biedt zonder al te grote niet-
bloeiende hiaten.
Zomerbloeiende bollen worden ge
plant in de buurt van de bollen, die
voor- en najaar bloeien, zodat wan
neer de ene groep begint te verwel
ken, een andere zijn plaats inneemt
en het afstervend blad aan het ge
zicht onttrekt.
De bollen worden niet in een te
sterk patroon geplant, zodat hun
kenmerken niet door een strenge
vormelijkheid worden gehinderd.
Zet ze in groepen van b.v. 10 of 20,
hoewel lelies best in kleinere groep
jes geplant kunnen worden.
LELIES
Zowel in bloembollenborder als in
een gemengde border behoren le
lies ongetwijfeld tot de mooiste van
alle planten die uit bollen gekweekt
worden. Ze zijn op zijn mooist or
tamelijk open plaatsen in de lichte
schaduw en men heeft keuze uit
winterharde rassen en variëteiten,
die achter elkaar bloeien van juni
t/m september.
De Mid-Century hybriden met een
overvloed aan kelkvormige bloe
men aan 1 mtr. lange stelen beho
ren tot de eerste, die in bloei komen
in juni in een prachtige kleu-
renvariatie van oranje, geel en rood
en kunnen in grote of kleine groe
pen vanaf het midden tot bijna de
voorkant van de border geplant
worden.
Lilium henryi met zijn massa oran
jegele bruingestipte tulbandvor-
mige bloemen bloeit vanaf augus
tus tot eind septemner. Eén van de
gemakkelijkst te kweken lelies is de
Lilium regale met zijn geurige
trechtervormige witten en van bui
ten karmijnrode bloemen, die in ju
li/augustus tot bloei komen.
De ca. 1 mtr. hoge plant is ideaa
om een heestergroep te verlevendi
gen en er een bepaald hoogteaccenl
aan te geven.
Gladiolen zijn uitermate geschikt
om een border op te vrolijken in
een periode, waar weinig planten in
bloei staan. Plant ze in groepen van
een dozijn of meer, en kies die soor
ten die in de vroege, late en hoogzo-
mer bloeien, zodat uw border vanaf
juli tot aan de eerste flinke nacht
vorst een kleurrijke aanblik biedt.
U kunt een keuze maken uit allerlei
variëteiten, die in elk kleuren
schema passen, maar bedenk wel
dat de zachtere kleuren een heel
speciaal effect geven. Omdat ze
hun zwaardvormige bladen prakti
sch rechtop dragen, nemen gladio
len weinig plaats in en zijn daarom
ideaal tussen éénjarige en overblij
vende planten, die te dicht op el
kaar staan om plaats te bieden aan
forsere gewassen.
De moderne dahlia's bieden een
rijkdom aan soorten en variëteiten
voor de border. De enorm groot
bloemige showvariëteiten z-jn min
der geschikt, maar de tuinbezitter
heeft de beschikking over een
breed assortiment vormen en kleu
ren van de verschillende kaktus,
semi-kaktus, dekoratieve en pom
pondahlia's. De hogere variëteiten
kunnen het beste in groepen van
twee of drie achterin de border ge
plaatst worden, waarbij hun dicht
gebladerte voor een welkome op
vulling zorgt en hun bloemen, zo
mogelijk tegen een achtergrond
van groenblijvende heesters of een
schutting, een opeenvolgende reeks
van vrolijke kleuren tentoonsprei
den.
Er zijn tegenwoordig dahlia's die in
hoogte variëren van 25 tot 150 cm.,
al naar gelang soort, vorm en uiter
lijk, en de lagere Topmix of dwerg
dahlia's, de enkelbloemige of mig-
nondahlia's en de anemoombloe-
mige vormen een onmisbaar ele
ment aan de voorkant van uw bor
der. Plant dahlia's op een plaats
met veel zon.
Knolbegonia's, speciaal de meer-
bloemige soorten, die de volle zon
beter verdragen dan de grootbloe
mige, vormen opwindende kleur
vlakken op de voorgrond van bor
ders in de halfschaduw, de groot
bloemige soorten voelen zich in
hun element op plaatsen met scha
duw.
Groepjes van vijf of meer vrolijke
Cannas, met hun levendige bloei
en fraai blad, kunnen in gemengde
borders zeer spectaculair zijn. Hun
bloei heft de eentonigheid op van
zomer borders met b.v. geraniums
en alyssum. En ze bloeien vanaf
augustus tot in oktober. Neem voor
een zeer aparte witte border eens
een proef met een redelijk grote
groep zoetgeurende Acidanthera,
in combinatie met de welriekende
„zomerhyacint", Galtonia candi-
dans. Beide bloeien gelijktijdig
van juli tot in augustus, Acidant
hera zelfs nog langer.
Montbretias met hun warme tinten
geel, oranje, abrikoos, koper en
oranjerood en hun gelijkenis met
miniatuurgladiolen, geplant in
groepen van minstens 25 stuks, zijn
in gemengde borders één en al gra
tie en schoonheid en zelfs in smalle
borders bieden zij, verspreid langs
heggen, een fraaie aanblik. Ze zijn
winterhard en bloeien van juli tot
in september.
De welriekende zuiverwitte trom-
petvormige bloemen van de Hyme-
nocallis (syn. Ismene) aan 50 cm
lange stengels vormen in juli en au
gustus een waardevol element aan
de voorkant van elke border.
Ze kunnen prachtig constrasteren
met grote groepen blauwe helio
troop of tussen warmgekleurde
pentunias.
Met een beetje fantasie kan elke
tuinliefhebber met behulp van het
uitgebreide assortiment zomer
bloeiende bolgewassen van zijn
borders exotisch gekleurde beziens
waardigheden maken.
Doe eens iets met lelies
Betrekkelijk kort geleden kwa
men alleen nog maar wilde le
liesoorten in tuinen voor.
Dankzij een omwenteling op
het gebied van de lelieteelt met
als resultaat krachtiger en
kleuriger hybriden, kunnen
tuinbezitters thans onafgebro
ken van juni tot eind septem
ber over bloeiende lelies be
schikken.
Lelies kunnen overal gebruikt
worden waar hun majestueuze
schoonheid een blikvanger in
de tuin moet vormen. Ze kun
nen geplant worden in bedden,
borders, rotstuinen, in verwil
derde tuinen, in de snijbloe-
mentuin, in bloembakken voor
terras of balkon. Veel lelies
kunnen ook binnenshuis in
bloempotten tot bloei gebracht
worden, hetzij als decor in de
kas of in huis, of om later bui
ten uitgezet te worden in
bloembakken of een saaie plek
in de tuin op te vullen.
De bollen zijn misschien niet zo
goedkoop, maar bieden veel
waar voor hun geld omdat ze
jaar na jaar bloemen blijven
vormen. En de verzorging van
lelies niet niet moeilijker dan
die van andere bolgewassen.
Het geheim van een succesvolle
bloei is dat men niet vergeet,
dat het van nature planten van
de bossen zijn en dat ze het
liefst met hun toppen in de zon
en hun wortels in de schaduw
staan. Plekken tussen heesters
en éénjarige planten zijn
daarom uitermate geschikt
voor lelies en een laag turf
molm zal niet alleen de wortels
beschermen maar de lelies ook
vochtig en onliruidvrij houden.
Ongeacht de grondsoort is
goede waterdoorlatende grond
belangrijk voor lelies. Om de
grond vochtig te houden wordt
vóór het planten van de knol
len volop turfmolm of bla-
daarde ondergewerkt. Een
vooraf goedbewerkte grond le
vert later een goede kwaliteit
bloemen op. Daar de knollen
een aantal jaren in de grond
blijven verdient een jaarlijkse
kunstmestgift eveneens aanbe
veling.
Lelies worden tussen februari
en april of in het late najaar ge
plant, 10 15 cm diep. Als regel
moet de houder van de bol 2 1/2
maal de hoogte van de bol met
aarde bedekt zijn. Indien de
bollen in het najaar wordt ge
plant is een winterbescherming
belangrijk. Lelies komen altijd
het best tot hun recht in groe
pen van minstens drie. De plan-
tafstand van kleine bollen is
ongeveer 20 cm, die van grotere
25 cm of meer. Kies, indien mo
gelijk, een vrij koele plaats, be
schut tegen de wind.
Na het planten wordt flink wa
ter gegeven, waarna de turf-
molmlaag wordt aangebracht.
Verwelkte bloemen worden zo
nodig verwijderd, maar de
stengels worden pas in het na
jaar geheel afgesneden. Zorg
ervoor dat al het verdroogde
blad is verwijderd en opge
ruimd voordat u de lelies een
verse turfmolmlaag geeft voor
de winter.
Lelies zijn ook prachtige pot
planten. Zodra de bollen in het
voorjaar in de winkel verkrijg
baar zijn, kunnen ze gepot wor
den en dit moet dan direkt ge
beuren om uitdroging van de
bollen te voorkomen. Voor het
Leliebollen zullen op dezelfde plaats in uw tuin jarenlang bloemen ge
ven.
oppotten van kant-en-klare
compost gebruikt worden. Leg
wat potscherven op de bodem
van elke pot om overtollig wa
ter te laten afvloeien. Een
bloempot van 15 pm is door
gaans voldoende voor een en
kele leliebol, maar de echte le
lie-liefhebber plant bij voor
keur drie bollen in een twee
maal zo grote pot.
Druk de compost stevig aan,
met de top van de bol 5 cm on
der de aarde. Wanneer de bol
len in het voorjaar worden ge
plant, kunnen de potten on-
middelijk in een onverwarmde
ruimte geplaatst worden en
men behoeft ze niet in de tuin
in te graven. Een eenvoudige
manier van ingraven is echter
om de pot tot de rand in een be
schut hoekje van de tuin te zet
ten.
Wanneer de toppen van de sten
gels tevoorschijn komen,
brengt men de pot in de huiska
mer of een koele kas in bloei.
Wordt een vervroegde bloei ge
wenst, dan kunnen lelies bij ge
matigde temperatuur, te begin
nen bij 13-16 graden Celcius,
geforceerd worden. Zorg voor
voldoende frisse lucht. Geef de
eerste tijd matig water, daarna
ruimschoots wanneer de plan
ten in volle groei zijn en de
wortels zich sterk hebben ont
wikkeld.
Veel lelies zijn geschikt voor
potcultuur, zoals de Mid-Cen
tury hybriden met kelkvormi
ge, Lilium regale met trompet-
vormige en de speciosum-soor-
ten met tulbandvormige bloe
men.
