Plannen
voor GVO
Bij invoering basisonderwijs:
Diploma
meisjes
minder
waard
Aanvullend examen
voor gezakten
wijs a
MIX 11
Veel onderwijs-
krach ten werkloos
Direkt
examen
niveau
bepalen
Afleggen
examen
zevende
vak
IIJN JLjJeiK'''
ONDERWIJS
WIJZER
Conferentie
onderwijs
culturele
minderheden
uiminminmmmmmm11111111
Meisjes lijken in het la
ger onderwijs in veel
opzichten een voor
sprong te hebben op
jongens. Er gaan meer
meisjes dan jongens na
de lagere school naar
„hogere" vormen van
voortgezet onderwijs.
Maar die voorsprong
blijkt later maar schijn
te zijn.
Gemiddeld verlaten
evenveel meisjes als
jongens het voortgezet
onderwijs met een di
ploma, maar omdat
meisjes vaak eindexa
menvakken kiezen
waarmee ze minder
mogelijkheden hebben
is hun diploma minder
waard op de arbeids
markt.
Daarbij komt nog dat
ze met dat diploma
maar in beperkte mate
terecht kunnen in het
hoger onderwijs.
Kan een kind van zes
jaar nu nog vol trots
melden dat hij naar
de „grote school"
gaat, over pakweg
drie jaar zal een aan
de kleuterperiode
ontgroeid kind nau
welijks meer iets van
deze, zo belangrijke
stap merken.
Op vierjarige leeftijd gaat
het kind dan naar school
en acht jaar later heeft het
het „basisonderwijs" door
lopen.
Zoals de zaken er nu voor
liggen zal in augustus 1985
de basisschool ingevoerd
worden. De huidige kleu
terscholen en lagere scho
len worden dan samenge
voegd tot één basisschool,
voor kinderen van vier tot
twaalf jaar.
Verandering
Zittenblijven
Creativiteit in denken, praten, gebaar en gedrag moet ontwikkeld worden.
Voorbereiding
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIII11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
Niet ieder kind is in staat zijn schoolloopbaan door
te brengen op een gewone lagere school. Het kan
voorkomen dat een kind verwezen wordt naar het
speciaal onderwijs, de nieuwe benaming voor bui
tengewoon onderwijs.
Ouders die te horen krij
gen dat hun kind beter
naar het buitengewoon
onderwijs kan gaan, heb
ben daar vaak veel moeite
mee.
Vooral de term BLO, die
allang in onbruik is ge
raakt, heeft het buitenge- Kentering
woon onderwijs niet popu
lair gemaakt en veel ou
ders zouden het een ramp
vinden wanneer hun kind
naar dit buitengewone on
derwijs verwezen zou wor
den.
V erzamelnaam
Onderzoek
Eigen tempo
Categoriën
De overgang van spelen naar leren zal langere tijd in beslag kunnen nemen en voor
ieder kind mag dat verschillen.
Wens
Studie
Soms is extra begeleiding nodig.
Aansluiten
Eindexamenkandidaten
van dagscholen voor
VWO, HAVO en MAVO,
die gezakt zijn, kunnen
onder bepaalde voor
waarden alsnog het di
ploma behalen aan
avondscholen of bij
staatsexamens met vrij
stellingen.
Voorwaarde is dat men
tweemaal is afgewezen. Ook
wanneer men eenmaal afge
wezen is, komt men hiervoor
in aanmerking maar dan
moet men de leeftijd van 21
jaar bereikt hebben (bij
MAVO 18 jaar).
Men krijgt een vrijstelling
voor de vakken waar men
wel een voldoende voor be
haald heeft. Bij het avondon
derwijs kan men dan voor de
resterende vakken studeren,
waarna in deze vakken exa
men wordt gedaan.
Volgend jaar zal waar
schijnlijk het Kort Middel
baar Beroeps Onderwijs
ingevoerd worden. Deze
nieuwe onderwijsvorm is
bestemd voor 16- tot 18-jari-
gen en biedt leerlingen de
keuze uit een beroepsoplei
ding in volledig dagonder
wijs of in deeltijdonder
wijs.
Dit jaar starten drie nieuwe
opleidingen computertech
niek. Deze worden onderge
bracht bij het middelbaar
technisch onderwijs. Het is
een éénjarige cursus.
Pas over twee jaar zal de
nieuwe pedagogische aca
demie basisonderwijs
(PABO) ingevoerd wor
den. Aanvankelijk zou dat
dit jaar starten. Ook zullen
pas over twee jaar de
HAVO-toppen bij de huidi
ge PA's afgebouwd wor
den.
Bijna vijftig procent van de
leerlingen van het middel
baar economisch en admini
stratief onderwijs (MEAO)
verlaat de school zonder di
ploma.
In het nieuwe scheikunde
leerplan voor het VWO
wordt de milieu-problema
tiek samengevoegd met het
traditionele programma.
Nieuwe onderwerpen zijn
ondermeer: biochemie, in
dustriële chemie en ener
gie.
Het voortgezet buitenge
woon onderwijs zal worden
uitgebreid met nieuwe vak
ken: machineschrijven, kan
toor- en winkelpraktijk,
schei- en natuurkunde,
Grieks en Latijn.
Volgend jaar komt het
onderscheid tussen Athe
neum A en -B, en Gymna
sium A en -B te vervallen.
De leerlingen krijgen dan
een vrijere keuze wat be
treft de samenstelling van
hun vakkenpakket.
Met ingang van 1 augustus
dit jaar mogen eindexamen
kandidaten op HAVO's en
VWO-scholen voor het vak
Nederlands kiezen tussen het
traditionele opstel of uit „ge
richt .schrijven". Gericht
schrijven is een vorm van
stellen waarbij men minstens
twee onderwerpen heeft be
studeerd aan de hand van
documentatiemateriaal.
Steeds minder afgestudeerden aan de Opleidingen
voor Kleuterleidster en de Pedagogische Academies
slagen erin een baan te vinden.
Recent onderzoek wees uit dat ongeveer de helft van
het aantal afgestudeerden na negen maanden nog
geen werk had kunnen vinden.
In 1977 kon 71,2% aan de slag binnen het onderwijs, in
1979 was dit al gedaald tot 60,5% en in 1981 daalde dit
aantal tot 55,1%.
In Zuid Holland blijken afgestudeerden gemakkelijker
een baan te kunnen krijgen dan in Groningen, Friesland
of Limburg.
Zo verschilt ook het werkloosheidpércentage: in Zuid
Holland is dat tien procent, in de twee noordelijke en
zuidelijke provincies ligt dit al op 25 procent.
Onderwerpen die aan de
orde zullen komen zijn: de
ontwikkeling van het in
tercultureel onderwijs, de
plaats van de eigen taal en
cultuur daarin en de posi
tie van de internationale
schakelklas.
Samenstelling: Raymond Barneveld
Foto's: Rinie Boon
Leerlingen van Havo's en Mavo's kunnen met in
gang van dit jaar tijdens hun eidexamen getoetst
worden in een extra, door hen gekozen zevende vak.
Dit jaar zal opnieuw een
conferentie gehouden wor
den over het onderwijs aan
culturele minderheden.
Het betreft in hoofdzaak
het kleuter- en lager onder
wijs en de eerste fase van
het voortgezet onderwijs.
■««TOS
Bij het nieuwe examen van de
integrale vier-jarig MAVO, heb
ben scholen de vrijheid de keuze
voor het niveau van het eind
examenvak direkt na afloop van
het schoolonderzoek vast te stel
len.
Bij de intergrale vier-jarige
MAVO, die dit jaar van start
gaat, doen leerlingen persvak op
twee niveau's eindexamen.
Dit betekent dat de kandidaten
sommige vakken op een hoger
en andere op een lager niveau
afleggen. Alle zes vakken afleg
gen op hoger of lager niveau is
ook mogelijk.
Na de basisschool zullen volgens
huidige plannen alle leerlingen
terechtkomen in het geïnte
greerd voortgezet onderwijs
(GVO). Het GVO zal een cursus-
Zittenblijven is
er niet meer bij
Behalve het samenvoegen van
kleuter- en lagere school bete
kent de invoering van de basis
school een enorme inhoudelijke
verandering van het onderwijs.
Die inhoudelijke verandering
van het onderwijs is in feite
het belangrijkste onderdeel
van de invoering van de basis
school.
Kinderen en ouders kunnen te
maken krijgen met een school
waarin de jaarklassen niet meer
zijn voorgeschreven. En onder
wijskrachten kunnen te maken
krijgen met een school waarin
zij aan groepen kinderen les ge
ven, soms van uiteenlopende
leeftijd.
Doel van de nieuwe opzet van
het onderwijs is dat kinderen
een ononderbroken ontwikke
lingsproces kunnen doorlopen.
Dat houdt in dat een kind zich
niet meer heeft aan te passen
aan het leerprogramma, maar
dat het leerprogramma afge
stemd wordt op de voortgang in
de ontwikkeling van het kind.
Men wil alle kinderen het on
derwijs geven dat past bij hun
eigen aard en hun eigen aanleg.
De overgang van spelen naar le
ren zal langere tijd in beslag
kunnen nemen en voor ieder
kind mag dat verschillen.
Zittenblijven zal dan kunnen
verdwijnen en kinderen of
groepen kinderen kunnen dan
onderwijs krijgen dat is aan
gepast bij hun mogelijkheden.
Vijftien jaar lang zijn onderwij-
sexperts en politici bezig ge
weest met de voorbereiding van
de vernieuwing van het eerste
onderwijs.
Het invoeren van de basis
school zal dan ook de grootste
operatie worden die het Ne
derlandse onderwijs ooit ge
kend heeft.
Miljoenen leerlingen en ouders
zullen erbij betrokken worden,
tienduizenden onderwijzers en
onderwijzeressen, schoolbestu
ren, gemeentebesturen en amb
tenaren.
Voordat de wet op het basison
derwijs vorig jaar door de beide
kamers aangenomen kon wor
den zijn daaraan jaren van voor
bereiding en experimenteren
vooraf gegaan.
Honderden scholen hebben
meegewerkt aan experimentele
projekten voor inhoudelijke ver
anderingen.
Die inhoudelijke veranderingen
zullen overigens niet van de ene
op de andere dag doorgevoerd
kunnen worden.
Wanneer de samenvoeging van
scholen een feit zal zijn, moet
het nieuwe onderwijs in samen
spraak tussen onderwijsautori-
teiten, leerkrachten èn ouders
vorm gegeven worden. De wet
op het basisonderwijs geeft al
leen de grote lijnen aan waar
binnen de scholen zelf aan de
slag moeten.
.......•.•.•.•.•.•.v.^v.w.^v.-.v.v.:v:-v.:-:-:w^ kinderen, voor slechtziende kin-
Speciaal onderwijs
is geen schande
Veelal is het onderwijs dat op
buitengewone scholen gege
ven wordt hetzelfde als op ge
wone lagere scholen, maar het
„speciale" is dat er extra en
vaak intensieve hulp geboden
wordt.
Vandaar dus de voorkeur voor
speciaal onderwijs.
En dat is zeker niet terecht,
want buitengewoon onderwijs is
alleen maar een verzamelnaam
voor achttien schoolsoorten die
alle gespecialiseerd zijn op een
bepaald gebied.
Daardoor kunnen ze tegemoet
komen aan medische en/of op
voedkundige problemen.
Dit speciale onderwijs is te ver
delen in drie categoriën: scholen
bestemd voor kinderen met fy
sieke handicaps, scholen voor
kinderen met leerstoornissen en
scholen voor kinderen met ge
dragsmoeilijkheden.
Toch bestaat er momenteel een
kentering binnen het speciaal
onderwijs. Enerzijds is hieraan
duidelijk behoefte, maar ander
zijds wordt meer en meer gepro
beerd met behulp van aangepas
te begeleiding, hulpmethoden en
technische apparatuur kinderen
toch in het gewoon lager onder
wijs te plaatsen.
Niet alleen voelt een kind zich
dan minder „bijzonder", maar
ook Ue vervolgopleidingen slui
ten beter bij het gewone onder
wijs aan.
Geen kind zal ook zomaar bij
het speciaal onderwijs terecht
komen. Dat kan pas na een
onderzoek door een toelatings
commissie. In zo'n commissie
zitten veelal een schoolhoofd,
een kinderarts, een psycho
loog of pedagoog ^opvoed
kundige) en een maatschappe
lijk werker.'
Uit het onderzoek moet blijken
welk schooltype voor het kind
het beste is en of het daarvoor
wordt toegelaten. Na twee jaar
wordt het onderzoek bovendien
nogeens herhaald.
Nadeel van het onderzoek is dat
ouders geen recht hebben op in
zage in het toelatingsrapport,
maar men kan het altijd wel
vragen.
Scholen voor speciaal onderwijs
zijn bestemd voor kinderen van
zes tot ongeveer veertien jaar.
Door de individuele benade
ring kan het schoolprogram
ma in eigen tempo afgewerkt
worden. Vaak wordt er veel
tijd besteed in de begeleiding,
de medische of opvoedkundi
ge verzorging.
Na het speciaal lagere onderwijs
kan op sommige scholen nog een
voortgezet buitengewoon onder
wijs gevolgd worden. Er bestaan
ook afzonderlijke scholen voor
VBO.
Het VBO leidt niet op voor een
diploma, maar wel kan men
voorbereid worden op een staat
sexamen of voortzetting van de
studie binnen het gewoon voort
gezet onderwijs. In dit laatste
geval fungeert het VBO als
schakelfunktie.
Ook komt het vaak voor dat
kinderen tijdelijk naar het
speciaal onderwijs gaan en
bijvoorbeeld na enkele jaren
toch weer verdergaan in het
gewoon lager of voortgezet
onderwijs.
Zoals reeds gezegd is het spe
ciaal onderwijs te verdelen in
drie categoriën.
Ten eerste zijn dat de scholen
bestemd voor kinderen met fy
sieke handicaps: voor dove kin
deren, voor slechthorende kin
deren, voor ernstig spraakge-
brekkige kinderen, voor blinde
In de komende jaren zullen
alle onderwijskrachten deel
nemen aan speciale bijscho
lingscursussen. De bedoeling
hiervan is dat onderwijs
krachten na de bijscholing in
elke fase van het onderwij
sproces van de basisschool
kunnen funktioneren.
In de nieuwe wet op het basi
sonderwijs is de onafhankelijke
positie van het bijzonder onder
wijs nog eens nadrukkelijk vast
gelegd. Het onderwijs in Neder
land is namelijk uniek in de we
reld omdat openbaar en bijzon
der onderwijs gelijkwaardig
naast elkaar kunnen voortbe
staan.
Vandaar dat aanvankelijk de
onderwijshervorming nogal kri
tisch bekeken werd door bestu
ren, scholen en ouders, vooral
omdat die maatregelen op het
Persoonlijk gericht onderwijs en
verscheidenheid in leerstof voor
verschillende groepen kinderen
moeten tot stand gebracht wor
den.
Er moet rekening gehouden
worden met de eigen persoon-
liikheid van de kleuter en leer
ling.
Kreativiteit in denken, praten,
gebaar en gedrag moet worden
ontwikkeld.
De manier waarop het onderwijs
leerproblemen onderkent en
daarvoor oplossingen aandraagt
moet worden verbeterd.
Tenslotte moeten achterstanden
in kennis en gedrag van leerlin
gen uit sociaal achtergestelde ge
zinnen worden opgeheven.
Dat een nieuwe aanpak van het
onderwijssysteem in Nederland
nodig is, daarover is iedereen
deren, voor lichamelijk gebrek
kige kinderen, voor landurig
zieke kinderen en voor meer
voudig gebrekkige kinderen.
Ten tweede zijn er de scholen
voor leerstoornissen: voor kin
deren met leer- en opvoedings
moeilijkheden, voor moeilijk le
rende kinderen, voor zeer moei
lijk lerende kinderen.
Binnen de derde categorie val
len scholen voor zeer moeilijk
opvoedbare kinderen, scholen
verbonden aan kinderbescher
mingsinrichtingen en scholen
verbonden aan pedologische in
stituten.
Deze laatst genoemde instituten
(pedologie= leer van het psy
chisch afwijkende kind) funge
ren in sommige gemeenten als
adviesorgaan. Zij brengen advies
uit over een passende school
voor een kind met problemen.
Omdat niet altijd direkt is
vast te stellen wat een kind
nu mankeert is in zo'n geval
enige studie nodig om tot een
goed advies te komen.
Onderwijskrachten die op een
speciale school werken hebben
na de pedagogische academie
een aanvullende opleiding ge
volgd van twee jaar.
Voor deze vrij zware opleiding is
een groeiende belangstelling
waar te nemen van de kant van
onderwijskrachten.
Men wil zich meer specialise
ren om kinderen binnen het
speciaal onderwijs net dat
„duwtje" te kunnen geven dat
ze nodig hebben om een rede
lijke basiskennis en algemene
ontwikkeling te vergaren.
vlak liggen van inhoud en
vormgeving van het onderwijs.
Voor de verandering en ver
nieuwing van de basisschool
dienen een zestal uitgangs
punten.
Het plan van leerdoelen, de on-
derwijsleerinhouden, de manier
waarop wordt lesgegeven en de
interne schoolorganisatie moe
ten aansluiten op de voortduren
de ontwikkeling van het kind
persoonlijk en moeten boven
dien een goed sociaal gedrag be
vorderen.
het wel eens.
Hoe de huidige wet op het basi
sonderwijs dit wil bereiken staat
in grote lijnen vast. Het zal ech
ter van leerlingen, ouders en
leerkrachten afhangen of dit
nieuwe onderwijssysteem gaat
funktioneren.
Eén vernieuwing wordt de
leerlingen echter onthouden:
die van de „glijdende werktij
den". Een wens van de wer
kende ouders. De school blijft
om negen beginnen en blijft
eindigen om vier uur. Dat is
één van de weinige punten die
voor alle leerlingen gelden.
duur hebben van drie jaar.
De doelstellingen van het GVO,
dat nog volop in ontwikkeling
is, zijn: een voortgezette basis
vorming dat aansluit op het ba
sisonderwijs en de voorbereiding
op de keuze van verdere studie
en beroep.
RANDSTAD
EDITIES
kan spelen bij de toelating tot
een vervolgopleiding.
De uitslag van de toetsing van
het zevende vak beinvloedt niet
het resultaat van het examen en
wordt ook niet vermeld op het
diploma en de cijferlijst.
Wanneer men hiervoor slaagt
geeft de school een schoolver-
klaring af.
Voordeel van deze regeling is
dat de schoolverklaring voor dit
zevende vak een positieve rol
