Boortorens
in het
Westland
Zó werkt een boring
Al een paar maanden lang prikken twee
boortorens van de Nederlandse Aardolie
Maatschappij (N.A.M.) her en der gaten in de
Westlan dse gr on d.
Het hoge peil van de (sinds 1973 explosief
gestegenolieprijs maakte het namelijk de
moeite waard toch eens te kijken of er in
deze omstreken niet wat meer
olie in de grond zit.
De draaitafel met de vierkantige meeneemstang
Kil
door Ton Janszen
Er wordt dieper geboord dan in 1953 toen bij
Rijswijk de eerste olie vondst in West-Neder
land werd gedaan. Later ontdekte men hier
negen andere veldjes, die samen met Rijswijk
nooit spektakulaire hoeveelheden olie hebben
geproduceerd: momenteel 1750 m3 per dag.
Rond Schoonebeek pompt
de N.A.M. sinds 19g44 da
gelijks 2400 m3 per dag
naar boven. Beide velden
voorzien in slechts 5 «a 6%
van de Nederlandse be
hoefte.
Verkenningsboring
foto's Ed Dewaerheijt
Veiligheid
De dampende tanks, waarin de spoeling wordt ge
mengd. Verwacht men veel tegendruk in het gat, dan
verhoogt men het soortelijk gewicht ervan.
De boring Monster 2 gezien vanaf het dichtsbijzijnde huis.
Een boorwerker schroeft op de boorvloer twee pijpen
van elkaar los.
Lokatie Monster
De assistent-boormeester bij de bedienings- en kon-
trole-panelen op de boorvloer. Als de druk te hoog op
loopt kan hij van hieruit maatregelen nemen.
HET NIEUWE STADSBLAD - DINSDAG - 18 MEI 1982
PAGINA 17
.A.M. verwacht geen tweede
Slochteren in Monster
Het speuren naar meer vloei
baar goud gaat evenwel voort
met negen boorplatforms op
land en vijf op zee. Waarvan er
twee in deze buurt aktief zijn:
één in Monster en één in De
Lier. Voorlichter Frank Duut
van de N.A.M., op de boring in
Monster: „We hebben uitgebrei
de grondonderzoeken opgezet
om te kijken waar het lonend is
om een verkenningsboring te
doen.
Bij Monster en De Lier zagen
we mogelijkheden. De laag, die
nu produceert ligt tussen de 800
en 2000 meter. In Monster, waar
naar gas gezocht wordt, gaan we
voorlopig naar 2400 meter en in
De Lier, waar we gas én olie ho
pen te vinden, over de 3000 me
ter".
Een verkenningsboring kost
ongeveer 60.000 gulden per
dag oftewel in totaal 3.6 mil
joen gulden. Op zee wordt het
vijfvoudige bedrag uitgetrok
ken.
Mensen van het Shell Laborato
rium in Amsterdam kontroleren
frekwent of het niet te gek
wordt. Op het moment van ons
bezoek, toen er niet uitgebouwd
werd, konstateerde de aanwezi
ge technikus een „nette gevel-
waarde" bij het dichtsbijzijnde
huis. Vooral als de boorpijp (tu
bing) wordt opgehaald of als er
mantelpijp (casing) wordt gezet
om het gat voor instorten te be
hoeden moet het evenwel geen
pretje zijn.
Frank Duut: „We hebben uitge
breide voorlichting vooraf ge-
gheven en de gemeente bij de
plannen betrokken. Het blijf na
tuurlijk lawaai maken, met
name 's nachts. We moeten 24
uur per dag bezig blijven, anders
maken we geen boorvorderin-
gen omdat het gat instort".
Hoe staat het met de veilig
heid?
De hoorders kunnen voor on
verwachte problemen komen,
zoals het onder hoge druk naar
boven komen en in vlam raken
van aangeboord gas. Denk eens
aan de erupties (blow-outs) in
het recente verleden voor de
Noorse en Mexicaanse Kust.
Frank Duut: „Bij iedere boring
staat de veiligheid bovenaan.
Natuurlijk, blow-outs kunnen
altijd gebeuren maar een derge
lijke kalamiteit kondigt zich
aan. Door het soortgelijk ge
wicht van de boorspoeling (mud)
te verhogen kun je voor tegen
druk zorgen. Ja, moedertje na
tuur zorgt wel eens voor verras-
In Monster en De Lier werken vijf ploegen van acht man onder
leiding van de toolpusher, de hoogst verantwoordelijke. Elke
ploeg bestaat uit een boormeester, de rechterhand van de tool
pusher, die het verloop van de boring in de gaten houdt en ge
holpen wordt door een assistent, drie boorwerkers, een mecani
cien, een spoelingkontroleur en een bovenwerker, die bovenin
de mast op een klein vloertje (zogenaamde monkeyboard) de af
geschroefde pijpen wegzet en terugpakt. Onafhankelijk hiervan
opereert de petroleum engineer die in een veldlaboratorium
wetenschappelijk onderzoek verricht. Veel werk wordt uitbe
steed aan specialisten, zoals het met cement vastzetten van de
mantelpijp aan de boorwand, het schuin boren, de metingen en
het maken van de mud.
Frank Duut: „De gestegen olie
prijzen maken intensivering van
onze speurtochten rendabel.
Dankzij de gestegen prijzen
kreeg de Westerse olie-industrie
nieuwe impulsen om investerin
gen te doen".
Investeringen, die nodig zijn om
het goedje uit de grond te krij
gen. Komt in de Arabische lan
den de olie onder druk naar bo
ven, in Nederland moet er har
der aan worden getrokken. Er
komt voor 90% water en voor
10% olie omhoog en men is
voortdurende bezig de velden
aan de praat te houden.
In 1980 is men in Schoonebeek
zelfs begonnen met het onder
hoge druk injekteren van stoom
om toch maar zoveel mogelijk
olie te kunnen oppompen. Maat
regelen, die evenals het boren
op zee vóór 1973, toen de olie
prijs nog niet zo vlamde, onren
dabel waren.
De lokatie Monster 2 nu, zoals
die officieel bij de N.A.M. te
boek staat.
Monster 1 heette de boring ruim
twintig jaar terug op exakt de
zelfde plaats, die aanzienlijk
minder diep ging. Op 60 meter
van de huizen rijst het gevaarte,
vijftig meter hoog, op aan de
Rijnweg. Het eerste doel is de
zandsteenlaag Delfland op 2400
meter diepte, die volgens de rap-
s
singen. In de loop der jaren
heeft de N.A.M. veel ervaring
opgedaan. De kans op het ergste
is zeer klein maar blijft altijd po
tentieel aanwezig.
We hebben eigen inspekteurs
die net als de mensen van de
Mijninspektie onaangekondigd
op de boring opduiken. Per jaar
investeert de N.A.M. miljoenen
in veiligheid. Dat is in ons eigen
belang.
Stel je voor, dat we in dit kleine
landje door onze eigen schuld
een ramp veroorzaken. Dat
werkt in ons eigen nadeel. We
zijn afhankelijk van vergunnin
gen. Eén blow-out en je kunt het
voor een groot aantal jaren ver
geten".
Wat gaat er gebeuren als in
Monster en De Lier wordt ge
vonden, waar men naar
zoekt?
Frank Duut: „We hebben alleen
vergunning voor een proefbo
ring. Die duurt hooguit twee
maanden. Als we gas of olie vin
den en willen overgaan tot pro-
duktie gaan we met de gemeen
te om de tafel zitten. De toren
gaat dan in ieder geval weg en
daarvoor in de plaats komt een
geruisloze, lage produktie-instal-
latie met beplanting eromheen
of andere dingen, al naar gelang
het bestemmingsplan.
Het kan ook zijn, dat de produk-
tie-unit een paar kilometer ver
derop komt. Het is bepaald niet
zo dat we in Monster een tweede
Slochteren verwachten, maar
verrassingen zijn niet uitgeslo
ten. Het kan ook zwaar tegen
vallen. Wijst de boring uit, dat
er niets te vinden is, dan bren
gen we het terrein in de oor
spronkelijke staat terug".
Mocht de N.A.M. (overigens een
bedrijf dat voor 50% eigendom is
van Shell en voor 50% van Esso
met 2400 mensen in rechtstreek
se dienst, terwijl een veelvoud
daarvan via de toeleveringsin
dustrie zijn brood verdient) olie
of gas aantreffen, dan worden
ook de gemeentes er wijzer van.
Sinds 1977 is de Wet Opper
vlaktevergoeding van kracht,
die bepaalt dat wanneer met
het produceren wordt begon
nen, de gemeentes recht heb
ben op een éénmalige uitke
ring of op een geïndexeerde
jaarlijkse vergoeding, die
naar schatting voor Monster
en De Lier 10.000 zou bedra
gen.
porten gas zou kunnen bevatten.
Er moet schuin (gedevieerd)
worden geboord omdat de
N.A.M. het platform niet recht
boven het diepste punt kon in
stalleren. Na 150 meter lood
recht naar beneden boren zorg
den speciale instrumenten voor
een afwijking van een halve
graad per tien meter (de zoge
naamde kick-off).
Op 550 meter volgde de dropoff,
dat wil zeggen: men boog de
boorstang langzaam terug om
weer gewoon recht naar bene
den te gaan. Afhankelijk van de
formatie vordert men tussen 60
(leisteen) en 150 meter (zand)
per dag. Afgelopen week had de
boorbeitel een diepte van 2300
meter bereikt.
Waar geboord wordt, wordt ge
luid gemaakt. Het sonore ge
brom van het boren zelf, de bon
kende slagen van de pompen, de
trillingen van de schudzeven en
het gekletter van metaal op me
taal. Speciale geluidwerende
schotten moeten ervoor zorgen,
dat de omwonenden niet al te
veel overlast hebben.
Verder gebeurt het uitbouwen
van de boorpijp (waarbij de hele
pijp, die op dit moment 2300 me
ter lang is en bestaat uit stukken
van 9 meter, met veel lawaai uit
het gat gehesen wordt en in
lengtes van drie uit elkaar ge
schroefd moet worden) zoveel
mogelijk overdag, net als het
maken van cement. De geluids
bronnen zijn zover mogelijk van
de huizen afgezet.
Wat gebeurt er eigenlijk onder die vijftig meter hoge mast? Een
rondleiding met voorlichter Frank Duut op de Monsterse Bo
ring en het boekje „Energie uit de diepte" van de N.A.M. licht
ten een tip van de sluier op.
Tussen de top van de toren en de vloer hangt een serie zware
hulpstukken, die de boormeester in toom moet houden. Bovenin
de boortoren bevindt zich een serie schijven, waarover een ka
bel loopt, die een hijsblok van vijf ton draagt. Aan de onderzijde
van dit blok bevindt zich een haak, waaraan een bolvormig ap
paraat, de spoelkop is opgehangen.
Voor de noodzakelijke roterende beweging zorgt de draaitafel,
een stalen schijf, aangebracht in het hart van de toren: de boor
vloer. Door deze tafel draait een vier- of zeskantige stang mee.
Deze meeneemstang kan in de spoelkop vrij draaien. Bij het be
gin van een boring is de stang aan de onderzijde voorzien van
een beitel. Wanneer de gehele lengte van de stang is afgeboord
hijst de boormeester het boorgereedschap omhoog. Tussen mee
neemstang en beitel wordt nu een boorpijp bevestigd, waardoor
de beitel zijn tocht naar de diepte kan vervolgen. Zo groeit met
de diepte van het gat de lengte van de boorpijpen.
De energie die deze ingewikkelde machinerie in beweging
brengt, wordt geleverd door elektromotoren, die op hun beurt
door eigen generatoren van stroom worden voorzien. Een vloei
stof, spoeling of mud genoemd, die tijdens het boren via de al
eerder genoemde spoelkop door de boorpijpen wordt geperst,
zorgt ervoor dat het door de beitel vermalen gesteente tussen
boorpijp en boorwand naar de oppervlakte wordt gevoerd. Deze
spoeling gaat ook instorting van het boorgat tegen en voorkomt
dat gas of vloeistoffen uit doorboorde lagen het boorgat instro
men.
Boven elk boorgat is een aantal veiligheidsafsluiters aange
bracht, die op elk gewenst moment, eventueel op afstand, geslo
ten kunnen worden. Om het boorgat te beveiligen wordt het
verhuisd door stalen buizen met cement aan de boorgatwand
vast te zetten.
De diepte van het gat, de aard, de dikte en de inhoud van de
lagen zijn bepalend voor de lengte en het aantal malen dat een
buizenserie moet worden aangebracht. Tegenwoordig wordt een
boorgat veelal bekleed met vijf series. In een met staal bekleed
gat van 3000 meter kan voor een bedrag van ruim anderhalf
miljoen gulden aan buis zijn aangebracht.
Kroonblok
Draaiboorpijpen
Motoren
Bordes
Kabel
Hijsblok met haak
Spoelingstang
Spoelkop
Mceneemsrang
Draai rafel
Veiligheid sa tslu iters
Triheef
Afvoergoot spoeling
r Spoelingpornp
j Spoel ingbak
Btxitvloer
