WOONGULDEN
WOONDROOM
Wonen boven winkels
WONEN
WOONNIEUWS
/a
Kl
1
■town
W>
/r~
ZONWERING SCHIEDAM
WASSENAAR
VERLICHTING
VERWARMING - SANITAIR
DOE-HET-ZELF ZAKEN
Óók voor taxaties van
onroerende goederen
CAMPINGSPORT SCHIEDAM
HET NIEUWE STADSBLAD - VRIJDAG 28 FEBRUARI 1986
paginaTï]
In 1981 was er voor het eerst een confrontatie. Een straatje
in Lekkerkerk was gebouwd op vervuilde grond. Het jour
naal, alle actualiteitsrubrieken en de schrijvende pers gin
gen kijken. De rest van Nederland zag de beelden op de
televisie en las het verhaal in de kranten. Vol medeleven,
maar in de gelukkige overtuiging dat ze zelf niet in Lekker
kerk woonden.
De werkelijkheid bleek anders. Minister Ginjaar stelde een
dnderzoek in naar de kwaliteit van de grond in de rest van
Nederland. Een controle-rondje wees uit dat er nauwelijks
een gemeente te vinden was, waar geen bodemverontreini
ging geconstateerd werd. De vervuiling was overal. Een
alfstandelijke houding-kon eigenlijk niemand zich meer
permitteren. Over de situatie van gif-bewoners" gaat dit
artikel. Over de schok, de angst, de woede en het zoeken
naar oplossingen.
Huursubsidie onder druk
Gemeentegarantie
Pracht huis op een pracht plekje
Bezorgdheid
Hulpeloos
Gegijzeld
Overheid
Niet bij de pakken
neer
Hulp
„Ik ben erg blij dat ik u dit nu als eerste kan meedelen.
Onze plannen worden dit voorjaar nu echt gerealiseerd. Ik
kan nauwelijks onder woorden brengen wat dit voor ons
betekent. We zijn al vijftien jaar met dit idee aan het werk,
nu kan het eindelijk van start gaan". Een gelukkig archi
tect J. van Brugge staat ons te woord over zijn project
'wonen boven winkels'.
In het Haarlemse stadscentrum staan de ruimten boven de
winkels bijna zonder uitzondering allemaal leeg. Vroeger
woonden de winkeliers zelf boven de panden. Daarna heb
ben ze een tijd als opslagruimte gediend, maar met de
snelle bezorgdiensten van de groothandel is dat tegenwoor
dig vaak overbodig. Lege ruimte dus. En dat met ongeveer
6000 woningzoekenden in de gemeente. Daar gaat dan ook
verandering in komen. Een aannemer koopt de verdiepin
gen op en verbouwt ze tot ruime drie-kamer-koop-etages.
In de premie-A sector zullen ze ongeveer 130.000 gulden
gaan kosten.
Bewoonbaar
Architectonisch
Stuurgroep
Adressen voor
informatie
RANDSTAD-EDITIES
TELEFOON 03473-72727
Eindredaktie
Marijke Sterk
NIEUWS
Q"
TUINMEUBELEN ZONWERINGEN
De moderne koneKtie
Dijkstra verlichting
/1^r$-snop*\ tf^irnr»
li N yf, K )WN/ «yiUvTO
VERWARMING
SANITAIR
ZEEMAN'S IJZERHANDEL11
KAMPEERARTIKELEN TENTEN
CARAVANACCESSOIRES
a.
-4 I
Bodemverontreiniging en de bewoners
stijding komt. Een donderslag bij
heldere hemel, wanneer blijkt dat
juist jouw woning op gifgrind ge
bouwd is. En dat terwijl je er al
jaren woont. Direct dringen zich
beelden op van eerdere affaires:
een lege wijk, met luguber verla
ten huizen, waaruit de bewoners
massaal zijn vertrokken.
;Het is er opeens, terwijl het er al
jaren lag. Een giftige bodem. De
allereerste schok, wanneer de job-
f
De voorgevechten zijn zo'n vier
«rpaanden geleden al begonnen.
^Minister de Koning opperde toen
de mogelijkheid subsidies zoals de
huursubsidie af te schaffen en te
vervangen door belastingverla
ging. Hij vond meteen zijn partij
genoot en verantwoordelijk be
windsman, staatssecretaris Brokx
op zijn weg. Zijdelings kwam deze
discussie opnieuw aan de orde tij
dens een kamerdebat over de wet
telijke regeling van de huursubsi
die. De meerderheid van de
Tweede Kamer steunde de be
windsman in zijn streven te ko
men tot een huursubsidiewet. Als
de Eerste Kamer meewerkt kan
een en ander nog vóór 1 juli aan
slaande geregeld zijn. Met name
cje linkse partijen benadrukten tij
dens de behandeling, het belang
van de huursubsidie. Zo'n 1 op de
5 huurders maakt gebruik van
deze regeling waarmee dit jaar een
totaal bedrag van 1,5 miljard gul
den gemoeid zal zijn. De fracties
van CDA en VVD waren echter
niet bereid te verklaren dat de
huursubsidie na de verkiezingen
gespaard zou worden voor de be
zuinigingsdrift van minister RU-
ding. Het idee van minister de Ko
ning hangt daarom nog steeds bo
ven de hoofden van 700.000 huur
ders. Dat een dergelijke verlaging
niet aanvaardbaar is voor velen
blijkt ondermeer uit de reacties
van de Hout- en Bouwbond van
het CNV. Een verlaging van de
doorstroming in de huursector.
Daardoor komen met name in de
lagere prijsklassen te weinig wo
ningen vrij voor jongeren. Dat
zou de aanleiding kunnen zijn
voor een „Kraakhausse", aldus
een woordvoerder van het CNV.
Gemeentegarantie heeft voor de
koper van een huis een aantal
pluspunten. Wordt aan de nor
men voldaan dan kan men méér
hypotheek krijgen tegen een door
gaans wat lagere rente. Daar staan
voor de koper nagenoeg geen kos
ten tegenover. Globaal is men een
paar honderd gulden voor de aan
vraag en de taxatie kwijt. Nu staat
die gemeentegarantie de laatste ja
ren sterk onder druk. De jaren la
ten een voortdurende stijging zien
v^n de verliezen die gemeente en
rjjk op deze garantieverstrekking
lijden. Bij de start in '75 ging het
oim 22 woningen die een totaal
verlies van 300.000 gulden veroor
zaakten. In 1980 was dat aantal
opgelopen tot 336 woningen en
beliep het verlies dertien miljoen.
Ën het eind was nog niet in zicht.
Het verlies over '84 bedroeg 124
miljoen gulden voor in totaal 2487
woningen. Vorig jaar liep het aan
tal terug tot 2100 en daalde het
verlies tot een bedrag van 110 tot
115 miljoen gulden. Aldus staats
secretaris Brokx. Met name de
Vereniging van Nederlandse Ge
meenten verwacht dit jaar nog een
toename van het aantal gedwon
gen verkopen. Zij bepleit een snel
lere invoering van het Interge
meentelijk Risicofonds. Dat fonds
moet de gemeenten en het rijk van
immense verliezen vrijwaren in de
toekomst. Staatssecretaris Brokx
heeft onlangs echter gemeld dat
hij een eerste voorstel in april in
de Tweede Kamer aan de orde wil
stellen. Hij voorziet geen invoe
ring van genoemd fonds vóór de
periode 1 januari '87 - 1 januari
Het Amsterdamse instituut voor
milieuvraagstukken heeft een on
derzoek gedaan naar de gevoelens
van de bewoners van vervuilde
grond. Zij hebben ongeveer 700
intervieuws afgenomen in vier ver
schillende plaatsen in Nederland
waar de problematiek speelt. In
Hengelo, Stadskanaal, Stein en
Maassluis praatten zij over emo
ties en wensen.
's y.
'i- C*
Het pand aan het De la Marplein
23 in Schiedam is gebouwd in
1977. Daarbij is gebruik gemaakt
van eersteklas materialen en dat is
vandaag de dag nog duidelijk
merkbaar. De L-vormige woonka
mer heeft iets aparts met de open
haard, de plavuizen op de vloer en
het schoonmetselwerk. Via een
schuifpui komt men in de bijzon
der fraai aangelegde tuin. Een
royale tuin met een prima zonlig-
ging. De garage en de berging zijn
v^n binnenuit bereikbaar. Op de
eerste etage liggen drie slaapka
mers waarvan de jjuderslaapka-
mer grenst aan de compleet inge
richte badkamer. Op de tweede
etage vinden we twee ruime slaap
kamers en een ruime ber
gingsruimte. Het geheel wordt
centraal verwarmd.
De omgeving van het De la Mar
plein is rustig, aan een vijverpartij
en met tennisbanen en winkelcen
tra in de direkte omgeving.
Voor meer informatie kan kon
takt worden opgenomen met
Vastgoed Van Dorst bv in Schie
dam, telefoon 010-732555. De
vraagprijs bedraagt 290.000,
Kosten Koper.
Uit dat onlangs gepubliceerde on
derzoek blijkt dat meer dan de
helft van de mensen in eerste in
stantie bang en onzeker is.
Meestal richt de ongerustheid zich
op de lichamelijke gezondheid.
Bij ouders van kleine kinderen
zijn die zorgen nog eens extra
groot.
Een andere groep bewoners baga-
taliseert de problemen in eerste in
stantie. Als een soort vlucht. ,,Het
zal allemaal wel niet zo'n vaart
lopen".
Wanneer de eerste angst gezakt is,
beginnen de problemen eigenlijk
pas goed. Hulpeloosheid en ook
woede krijgen de overhand. Juist
omdat het probleem, het gif, zo
moeilijk vatbaar is, zijn de sociale
en psychische problemen groot.
De angst voor het onbekende is
meestal heviger dan wanneer de
problemen concreet aan te geven
zijn.
In eerste instantie stelt men nog
vertrouwen in de overheid. „Die
moet ons toch wel uit deze situatie
helpen", is de verwachting. Dat
blijkt doorgaans tegen te vallen.
De erkenning van de moeilijkhe
den en de belangstelling van de
overheid blijft meestal achter bij
het belang dat de gedupeerde
hechten aan de kwestie. Ook de
traagheid waarmee de ambtelijke
molens werken, wekt wrevel. Ze
ker wanneer de burgers zitten te
springen om oplossingen en ant
woorden.
Wanneer de mensen volledig
doordrongen zijn van de proble
men, raken ze het spoor vaak bij
ster. Ze komen in een vacuüm te
recht, het gof heeft ze figuurlijk
lam geslagen. Ze weten niet waar
het precies zit, en in hoeverre het
misschien al een schadelijke in
vloed op hun gezondheid heeft ge
had. Bepaalde vreemde kwalen
worden aan het gif toegeschreven.
De medische wetenschap kan dat
soms ook niet écht weerleggen. De
psychishce druk veroorzaakt vaak
kwalen van allerlei aard. De zor
gen breken de lichamelijk weer
baarheid. Het is ook onduidelijk
hoe je je moet beschermen tegen
de vervuiling. Kunnen kinderen
nog wel in de tuin spelen, zijn de
zelf gekweekte tomaten nog wel
eetbaar. Een hele reeks vragen en
onduidelijkheden waar niemand
antwoord op geeft.
Daar komt dan nog bij dat de
mensen vaak niet aan de situatie
kunnen ontsnappen. Een koop
huis daalt door de verontreiniging
zo sterk in waarde, dat verkopen
doorgaans niet meer in aanmer
king komt.
Minister Winsemius van Ruimte
lijke Ordening, Volkshuisvesting
en Milieubeheer, erkent deze pro
blemen. „De gezinnen voelen zich
gegijzeld", aldus de bewindsman.
Hij vindt dan ook dat aan die
pijnlijke situatie een einde moet
komen. „De publieke onrust moet
beperkt worden. Dat kan door
meer en betere informatie".
De positieve opmerkingen van de
minister blijken in de praktijk
nauwelijks te werken. Integen
deel. Het onderzoek van het insti
tuut voor milieuvraagstukken
wijst uit, dat het optreden van de
overheid meer woede oproept dan
de verontreiniging zelf. Bewoners
gaan er dan ook al snel van uit dat
de overheid hen bijvoorbeeld lang
niet alle vertelt.
Dit wordt nog eens versterkt door
dat de plaatselijke overheid, het
gemeentebestuur, vaak iets met de
verontreiniging te maken heeft en
een gedeelte van de schuld draagt.
Dat is immers degene die de ver
gunningen afgegeven heeft.De
overheid wordt dus gezien als een
tegenstander. Niet als begeleider
van de problemen. Burgers krij
gen vaak het idee dat ze tegen die
overheid voor hun rechten moeten
vechten.
Dat heeft alles te maken met de
openheid van de gemeente. Juist
wanneer de mededelingen vanuit
het stadsbestuur, het colleg van
burgemeesters en wethouders bek
nopt zijn en maar af en toe gege
ven worden, wekt dit bij de bur
gers argwaan. In Hengelo is het
beleid van de gemeente gericht op
actieve openbaarheid. Daar is het
vertrouwen van de burgers in het
optreden van de overheid dan ook
veel groter.
Wonen op gif is vreselijk. Maar
uit alle nood komt ook nog een
kleine deugd naar voren. De woe
dende, teleurgestelde, verdrietige,
bange en onzekere bewoners blij
ven niet stil in een hoekje zitten.
In de meeste gevallen staan de
mensen na de eerste schok op. Om
samen te werken aan het verbete
ren van de situatie. Ze verenigin
gen zich in een bewonersorganisa
tie.
Dat heeft emotioneel heel belang
rijke gevolgen. Het gevoel van on
grijpbare machteloosheid ver
dwijnt. Daarvoor in de plaats
komt een sociale verbondenheid.
Door over de problemen te praten
verdwijnt het gif niet uit de bo
dem, maar verdwijnt het hopeloze
gevoel wel.
Jet Hardenbol, een van de mensen
die in Dordrecht, in de Merwede-
polder woonde, omschrijft het als
volgt: „De mensen ontdekken
hun verborgen talenten. Ze gaan
stencillen, organiseren bijeen-
kosmten, durven met papieren
langs de deur te gaan en grijpen
op vergaderingen naar de micro
foon. Ze voelen zich nodig".
„Op den duur konden de meesten
ook grapjes over het gif maken.
Chemische termen als tetrachloo-
retheen lagen iedereen voorop de
tong. De term „macwaarde (Ma
ximaal aanvaardbare concentra
tie) werd bij ons een stopwoord".
De Merwede-polder is een van de
ergere verontreinigingen in Neder
land. Daar is ook duidelijk gewor
den dat een bewonersorganisatie
een eigen, belangrijke taak heeft.
Bijvoorbeeld door te gaan zoeken
naar de geschiedenis van het ver
vuilde stuk. Wie heeft goed ge
vonden dat het gif de bodem in
kwam en op welke manieren be
dreigt het nu onze gezondheid.
„Logisch dat wij actievoeren",
meent Jet Hardebol, „wanneer de
huizen in de buurt afgebroken
worden door mensen in maanpak-
ken, dan blijf je als buurtbewoner
toch niet rustig zitten toekijken".
Een dergelijke actieve organisatie
kost veel tijd en energie, maar le
vert ook veel op. „Samen sta je
sterk", zowel naar binnen toe als
naar buiten. Duidelijkheid over
standpunten, en samen op zoek
naar mogelijkheden.
Het oprichten van een bewoners
vereniging is geen alledaags werk.
De activiteiten die men als vereni
ging moet gaan verrichten zullen
voor de meeste mensen ook nieuw
zijn. Gelukkig zijn er in ons landje
met al haar vervuilde grond ook
heel wat instanties die bij dat
soort problemen kunnen helpen.
Heel direct, door te vertellen hoe
„Het weer bewoonbaar maken
van de binnenstad is positief. Al
lereerst is het voor een groot aan
tal mensen aantrekkelijk om in de
binnenstad te kunnen wonen. Al
les lekker dicht bij de hand, van
kruidenier tot theater, en midden
tussen de mensen", vindt Van
Brugge. Ook voor de winkeliers
heeft het bewonen van de binnen
stad grote voordelen. De etages
stonden anders toch maar leeg.
De Stuurgroep Experimenten
Volkshuisvesting is een on
derdeel van het ministerie van
Volkshuisvesting, Ruimte
lijke Ordening en Milieuhy
giëne. De stuurgroep bege
leidt mensen die werken aan
een experiment op het gebied
van de volkshuisvesting. Bij
het uitkiezen van de te bege
leiden experimenten wordt de
nadruk gelegd op verschil
lende aspecten. Betrokken
heid van de bewoners is be
langrijk, maar ook bijvoor
beeld een kwalitatieve woon-
verbetering. Voorwaarde is
wel steeds dat de experimen
ten herhaalbaar zijn. Dat ze
'een 'voorbeeldfunctiever
vullen. Na afronding van een
experimentbegeleiding brengt
de stuurgroep een advies over
het experiment uit aan de
staatssecretaris. Dit is een
reeks artikelen over de lo
pende experimenten die door
de stuurgroep worden bege
leid. Een schets van de
buitenkant. Wanneer u meer
informatie wilt, kunt u te
recht bij de stuurgroep. Zij is
telefonisch te bereiken onder
nummer 010-130935.
Daar komt bovendien een tweede,
groter belang bij. De binnenstad is
na de winkelsluiting en in het
weekend helemaal verlaten. Door
de bewoning van de bovenetages
zal de sociale controle vergroot
worden. Daar profiteren de win
keliers natuurlijk van mee. Zij
stonden dan ook unaniem achter
de plannen van de architect. Van
Brugge: „Daar zijn de winkeliers
erg enthousiast over. Wij hebben
hier in de straat twee zaken van
Vroom en Dreesman. Meneer
Dreesman heeft zich persoonlijk
positief uitgelaten over ons pro
ject. Hij vond het met "name voor
de sociale controle een goede zaak
dat het centrum van Haarlem
weer bewoond kan worden".
De bouw van de etagewoning is
een zeer origineel architectonisch
hoogstandje. De bewoners kun
nen natuurlijk niet via de winkels
de bovenetage bereiken. Daarvoor
hebben de Haarlemse architecten
een zogenaamde 'bovenstraat'
aan de achterkant van de panden
bedacht. In de zijstraten is door
poortjes vaak toegang tot de ach
terkant van de winkelpanden.
„Wij willen nu die poortjes ge
bruiken, en daar de opgang ma
ken naar een galerij die op de eer
ste verdieping ligt. Met luchtbrug
gen kunnen de mensen van die ga
lerij naar hun voordeur. Die ligt
dan ook aan de achterkant van het
pand".
In eerste instantie werd gedacht
aan een galerij aan de voorkant.
Dat bleek in verband met de vele
monumentale gebouwen in het
centrum niet mogelijk.
Van Brugge: „Met ons plan kun
nen we nu juist gebruik maken
van de vele oude bouwsels die
Haarlem rijk is. De poortjes die
naar de achterkant leiden stam
men uit de 16een 17e eeuw. Aan
die poortjes koppelen wij de ach
teropgang".
De Stuurgroep Experimenten
Volkshuisvesting (zie kader) bege
leidt het architectonische experi
ment in Haarlen. Zij bekostigt
mede het haalbaarheidsonderzoek
naar de ontsluiting van de achter
kant van de winkelpanden. Secre
taris F. van Nimwegen: „Wij
stemden in met dit experiment met
het oog op de uitstraling naar de
binnensteden in de rest van het
land. Veel gemeenten kennen het
probleem van het bewoonbaar
maken van leegstaande verdiepin
gen boven winkels. Door de stuur
groep werd dan ook de voorbeeld
functie benadrukt. Wij hebben ex
pliciet vermeld dat de resultaten
op een overzichtelijke en handel
bare wijze bruikbaar gemaakt
moeten worden voor derden".
Dit voorjaar zal dus gestart wor
den met de eerste verbouwingen.
In dit stadium zullen zeven wonin
gen in de Grote Houtstraat tot
driekamerappartementen omgeto
verd worden. Na de eerste zeven
volgen er nog vijf.
Van Brugge: Onze proef bestaat
in eerste instantie uit deze twaalf
woningen. Dat is ook het aantal
dat de Stuurgroep Experimenten
Volkshuisvesting begeleidt".
De gemeente Haarlem heeft zich
echter al enthousiast verklaard
voor meer woningen. „Het beleid
is er in de toekomst op gericht nog
veel meer van deze appartementen
af te leveren. We hebben daar in
Haarlem leegstaande verdiepingen
voldoende voor. En dan praten we
alleen nog maar over Haarlem. Ik
heb al meer gemeenten hier ge
zien. Ik denk dat het plan brede
toepassingsmogelijkheden heeft,
in veel Nederlandse binnensteden.
Maar de eerste twaalf komen er
nu. En dat is voor mij voorlopig
het belangrijkst!"
achtergebied met toegangen woningen via gemeenschappelijk dakterras
Hieronder volgt een lijstje,
met adressen van mensen die
helaas al enige ervaring heb
ben in het begeleiden van der
gelijke actiegroepen. Daar
kan men terecht voor nadere
informatie.
Voor publikaties over bo
demverontreiniging:
Ministerie van VROM
afdeling voorlichting en ex
terne betrekkingen
Van Alkemadelaan 85
2597 AC Den Haag
070-264201 toestel 2301.
Voor informatie en hulp:
Nederland gifvrij
Donkerstraat 17
3511 KB Utrecht
030-331328 (tussen 14.00 en
17.00 uur)
Dit samenwerkingsverband
heeft onlangs een handleiding
voor bewoners en milieugroe
pen uitgegeven. „Het gif de
grond uit" gaat over oorza
ken, gevolgen en de aanpak
van bodemverontreiniging en
behandelt concrete vragen en
problemen.
Vereniging Milieudefensie
TweedeWeteringplantsoen 9
1017 ZD Amsterdam
020-221366.
Hoofdinspectie milieuhy
giëne
Postbus 450
2260 MB Leidschendam
070-209367.
je een initiatiefgroep opzet, en.
daar acties mee kunt voeren.
Na Lekkerkerk is de vervuiling,
een onderdeel van het dagelijks le
ven geworden. Geen probleem-
van twintig gezinnen op een'
veldje, maar iets dat ons allemaal-
aangaat!
f
Broersvest 95c
3111 ED Schiedam
telefoon 010-264477
privé na 6 uur: 268708
alle
verzekeringen,
persoonlijke
leningen,
financieringen,
hypotheken
Boterstraat 10, telefoon 010-267215 achter Hema
Voor Goede Verlichting
Schiedam
Broersvest 58-60-62. Tel. 010-267718
;>vi
SANITAIR EN KACHEL VAN DER MOEZEL SCH,E 40-52 SCH,EDAM
SPECIALISTEN
TEL. 010 - 73 20 77
Spanjaard
medew.'arch
Ijzerwaren - gereedschappen
sleutelservice - naamplaten f
Broersvest 52-54, Schiedam. Telefoon 267594
-SI 101'
Boterstraat 10, telefoon 010-730074 achter Hema
UW DOE-HET-ZELF EN KASTEN SPECIALIST
Mariastraat 17-19 - Schiedam - Tel. 262959
MAKELAARS OG/VERZEKERINGEN
Gerrit Verboonstraat 12 - tel. 010-737933'Schiedam
