Nieuwe
MEDEDEUNG
VRIJDAGMIDDAG
VANAF 12.30 UUR
GESLOTEN
0
f
I
SUPER Z0MERPRIJZEN
20% 30% 40% 50%
KORTING
DIEBIED0E
RANDSTAD
EDITIES
m „Die weekenden zijn het
ergst. Dan gaan alle kinde-
ren naar de camping en
krijgt hij het meteen be-
nauwd."
f,
40 OCCASIONS
m
Inbraak
Steekpartij
Tweemaal
Koe zoekt
verfrissing
1h
m
en
Pantalons OflOA
Sweat- /O
ERBEMA AUTO'S
VANDAAG:
Schiedams zangtalent hoopt op
doorbraak
Coöperatie Museum heropend
Uniek rolstoel tennistoernooi bij TSN
Tophonkbal in Rotterdam
Speciale Lancia's trekken aandacht
Nu zélf electrich epileren
Zo vrij r-
sis ©©n
vogeltje in het OMNIVERSUM
wekelijks
met 71 edities
IN HEEL ZUID-HOLLAND
VRIJDAG
3 JULI 1987
NR. 54 39e JAARGANG
kantoor
Rroersvest 125, Postbus 257, 3100 AG Schiedam, telefoon 010-4732877
oplage 39.135
SCHIEDAM „Het leuke van mijn vak is dat je er
so creatief van wordt. In een ziekenhuis^ heb je alles
keurig voor het grijpen. Wij moeten altijd improvi
seren."
Wijkverpleegster Lilian Harmsma typeert met die
uitspraak meer zichzelf dan haar beroep. Ieder an-
ier had geklaagd over ijzer met handen breken of
vechten tegen de bierkaai. Tenslotte zijn uitge
kauwde kreten als bezuinigingen, vereenzaming en
vergrijzing voor Lilian bittere werkelijkheid.
Solexen, leren jassen, wandelschoenen, zo onverbre
kelijk verbonden met het onwankelbare immage
van de wijkzuster horen inmiddels thuis in de oude
doos.
Lilian en haar collega's stappen op de fiets of in de
auto - als het erg hard giet - en trekken gewoon iets
aan wat lekker zit.
Toch gaan de veranderingen niet veel dieper dan de
uiterlijke schijn. Het smetteloze uniform mag dan
verdwenen zijn, het keurkorps van de Kruisvereni
ging straalt nog hetzelfde nuchtere optimisme uit
als dertig jaar geleden.
m
'm
M
M
Wegens A.T.V. zijn onze kantoren
m.i.v. vrijdag 3 juli 1987 on
Alle overige
werkdagen
graag van
08.30-17.00 uur
tot uw dienst.
M 08.30 uur
SSSm
Lilian pakt als het erg hard giet de auto, anders stapt ze op de fiets.
ÜH
sssssss
KORTINGEN
TOT 70%
TRIANGEL
Tehivtc x op 9ehele
-SmriS u spijkerkollektie
2voorZO.- OE0/
wachten op 'n
verwende
automobilist
Er is in de gezondheidszorg
waarschijnlijk geen enkele
sector waarop de „moderne
tijd" zo weinig, greep heeft ge
had. Waar tandartsen zich hul
len in een plastic harnas uit
angst voor aids, pakt de wijk
verpleegster, als er tenminste
geen besmettelijke ziekte in
het spel is, onbevreesd soms de
vieste karweitjes aan zonder
handschoenen. „Huishoudbac-
terieën zijn niet echt gevaar
lijk. Ik vraag eigenlijk alleen
altijd om een eigen hand
doek," verklaart Lilian die
„weloverwogen zorgeloos
heid."
Eenzame flatbewoners wachten
op wonder van barmhartigheid
heeft, is mijn hulp overbo
il;:::: dig en kan ze weer onaf-
Si:::: hankelijk verder leven. Ik
jij;:::: heb dit verhaal gelijk aan
:§ii|: al mijn collega's doorgege-
ven zodat die er ook hun
voordeel mee kunnen
doen."
K*i
!;!;X
Eén van de mooiste, maar ook
één van de moeilijkste kanten
van haar werk noemt Lilian
na enige aarzeling de band die
ze opbouwt met de patiënten.
„Als je na een bezoek de deur
achter je dichttrekt, dan vraag
je je altijd af: zou die mevrouw
wel slapen vannacht? Zou die
man wel eten? Gelukkig be
schikken we nu ook over
avondverpleegkundigen, maar
echt afdoende is dat niet. Joost
mag weten wat ze uitspoken
terwijl jij weg bent. Je leert
nooit af je daar zorgen over te
maken."
Het Nieuwe Stadsblad verge
zelde Lilian Harmsma een
(vrij)dagochtend op haar vaste
ronde door Nieuwland. Het
werd een onthullende tocht.
Achter de keurige gordijntjes
in wat ooit zo trots Schiedams
groene flatwijk werd ge
noemd, blijkt heel wat mense
lijk leed schuil te gaan.
Voor een leek onbelangrijke
details vertellen Lilian meteen
alles over het wel en wee van
„haar klantjes". „Ik heb drie
paar ogen in mijn hoofd. En
toch kan ik in veel gevallen
niet meer dan dan de aller
noodzakelijkste hulp bieden en
een schouderklopje uitdelen.
Hoe ik dat volhoud? Ik kan
genieten van een wond die te
gen alle verwachtingen in na
intensieve zorg geneest. Dat is
iets prachtigs."
De wijkverpleegster anno 1987
behoort nog steeds tot het snel
uitstervend ras der barmharti
ge engelen.
Wi
'.Wjf
Ook Lilians volgende pa-
tiënt heeft alleen een insu-
line-injectie nodig. Hij
heeft bovendien een ope-
'IP ratie aan zijn stembanden
ffli gehad, kan niet meer pra-
ten is bedlegerig en wordt
verzorgd door zijn vrouw.
Zij krijgt van Lilian een
bemoedigend schouder-
08.00 uur.
„Ik vind het zo erg, dat je
nog steeds naar me toe
moet komen. Maar ik ben
als de dood voor prikken.
Lilians eerste patiënte
heeft suikerziekte (waar
voor ze insuline moet spui
ten) en naaldangst. On
danks het vroege tijdstip
helemaal aangekleed, haar
huis tip top in orde, alle
benodigde spullen kant en
klaar op een tafeltje,
wacht ze de komst af van
haar steun en toeverlaat
vanachter het raam, één-
hoog. Nog voordat de bel
overgaat, wordt de deur
opengetrokken. Twee
maanden lang hebben ver
pleegsters, tijdens een zie
kenhuisopname gepro
beerd haar het „prikken"
te leren. In een sinaasap
pel lukte dat prachtig, in
haar been niet.
„Als ik zit te naaien en ik
prik in m'n vinger doet
me dat niets. Alleen die
naald er met opzet inste
ken durf ik niet," zegt ze
verdrietig.
„Je bent niet de enige," is
Lilians kalme antwoord.
Binnen niet al te lange tijd
wordt deze patiënte overi
gens afgevoerd van haar
lijst. Met behulp van een
„injectomatic" (waarin de
naald onzichtbaar is ver
stopt) durft zj zichzelf wél
in te spuiten.
„En daar kan ik 'nou zo
kwaad om worden," zegt
Lilian weer buiten. „Dat
het zoveel voeten in de
aarde had voor ze zo'n
ding kreeg. Tot drie maal
toe heeft ze het, met een
recept van de specialist,
aangevraagd bij het zie
kenfonds. Daar werd ze
van het kastje naar de
muur gestuurd. En tenslot
te werd haar verzoek afge
wezen. Las ze ineens in
een tijdschrift voor diabe
tici dat ze het ook zélf
voor 36 gulden kon kopen.
Binnen drie dagen had ze
het apparaat in huis. Als
ze het pakket bijpassende
naalden straks in de bus
li**
pr ppn
Si:: klopje, maar verder richt
Siji die het woord tot haar ei-
genlijke patiënt: „Het is
i;::?:: ontzettend belangrijk, dat
hij het gevoel houdt, dat
hij er bij hoort. Niets is zo
erg als over iemands hoofd
héén praten."
S?i Iedere dag, aan het eind
van haar dienst, gaat Lili-
an of een van haar colle-
ga's deze patiënt een twee-
de prik geven. Zo laat mo-
i#: gelijk, desnoods pas al
ij::!:; haar tijd er in feite al op
xi;i: zit. Een suikerpatiënt móet
iets eten binnen het half
uur na een prik. Daarna
«w mag hij niets meer tot de
S| volgende.
„Als ik dan al om vier uur
kom, dan heeft hij een
yyA avond voor de boeg, daar
word je niet goed van,"
ij&ji vindt Lilian. „Dat zou ge-
woon asociaal zijn."
S'.; 09.00 uur
«8ï: ..Oud worden
is leuk.
Maar zo hoeft het van mij
:S niet meer.
jig: De 90-jarige dame, die in
Sp haar pyama achter de
voordeur van haar flat,
vier hoog geen lift, Lilian
•:S: opwacht heeft suikerziek-
te, is slecht ter been en
ij::;:;: haar gezichtsvermogen
8aat steeds verder achter-
uit. Ondanks dat glimt en
blinkt alles in haar huis
tot het koperen wc-haakje
toe, mede dankzij een be-
hulpzame dochter. Lilian
helpt haar een keer per
week met douchen en drie
keer met het spuiten van
insuline. In de keuken ligt
helemaal in volgorde - on-
derhemd onder borstrok -
haar kleding al klaar. On-
der het wassen, informeert
Lilian hoe het staat met de
eetlust.
„Ach honger heb ik niet
meer. Maar ik neem iede-
re dag toch wat gezonds,
ijvij Gisteren heeft mijn doch-
ter snijbonen gehaald.
Heerlijk, maar wat waren
•i':::::: die duur zeg, ruim één
gulden per ons." En dat is
niet het enige waar deze
bejaarde stadgenote een
duidelijke mening over
:£:i heeft. Oók de zo veel ge-
prezen renovatie van de
flatblokken in Nieuwland,
•g* komt er weinig genadig
vanaf. „Gisteren hadden
•j::;:!; al mijn overburen 's mid-
dags het licht al aan. Kun
Wï. Je nagaan hoe donker het
wordt van die serres, die
ze eraan vasthouwen. Bo-
Svi vendien heb ik nou straks
geen balkon meer. De trap
kan ik niet meer af. Dan
kom ik helemaal nooit
meer buiten."
09.30 uur
„Hij heeft zelfs lasdemon-
'ïyj straties op de jaarbeurs in
Utrecht gegeven. In zijn
goede jaren was hij een
eersteklas vakman.
Haar ogen glanzen nog, als
ze over vroeger praat.
Haar echtenoot (89) heeft
al jaren de ziekte van Par-
'iw.
kinson en is daardoor van
een vrolijke flinke vent
veranderd in een sneller
prikkelbaar man. Hij is
slecht aanspreekbaar, trilt
en bibbert voortdurend,
maar kan geen seconde
zonder zijn vrouw. Bijna
twee jaar lang heeft ze de
flat van haar dochter - bij
wie ze inwoont - niet ver
laten. Alleen toen hij voor
onderzoek in het zieken
huis lag, kon ze er zélf
weer even op uit:
„Ik was helemaal vergeten
dat je zo slaperig wordt
van de buitenlucht." Iede
re nacht moet ze minstens
tien keer uit bed om haar
man op de wc te helpen.
Alleen het douchen neemt
de wijkverpleging voor
haar rekening. „Het is
prachtig, dat zijn vrouw en
dochter zich zo opofferen,"
zegt Lilian. „Maar eigen
lijk is dit een patiënt die
misschien in een verpleeg
tehuis beter af zou zijn.
Alleen hij wil zélf niet en
zoiets kun je niet dwin
gen."
10.00 uur
„Gaat u over de zuster
schrijven? Dat zou eens
tijd worden. Ze verdient
een mooi stuk."
Ruim tien dagen lang ver-
orgt de vrouw, die verse
koffie klaar heeft staan,
nu al haar schoonmoeder.
Ze moet weer terug naar
haar eigen man, maar met
bloedend hart, dat wel:
„Moeder heeft vijf zoons
grootgebracht. Altijd wer
ken, altijd vrolijk. Als nu
de telefoon gaat, denkt ze
dat het de deurbel is en
dan wil ze opendoen bij de
televisie. Alle knoppen
j zijn er al uitgetrokken."
Wat de eigen kinderen
niet konden of wilden zien
wist zij al veel langer: dat
schoonmoeder niet zomaar
een beetje vergeetachtig
werd, maar stevig aan het
dementeren was.
Eigenlijk zou ze naar een
verpleegtehuis moeten,
maar Drie Maasstede zit
tot aan de nok toe vol. Bij-
komend probleem is haar
zoon. Hij is lichamelijk ge-
j handicapt en werd tot nu
;i toe geholpen door zijn
moeder. Toch wil hij pro-
li beren het straks allemaal
zelfstandig te rooien.
Dit is één van de patiënten
die Lilian na een douche-
beurt met pijn in het hart
alleen achterlaat: „Het is
niet zo simpel om de deur
dicht te trekken, als je zo
hard nodig bent. De ver-
pleegtehuizen nemen bijna
niemand meer op. Maar
het is in feite onverant-
woord demente mensen
i; alleen te laten. Natuurlijk
tob ik daar dan wel eens
over 's avonds thuis."
11.00 uur
•ivi-i »De andere zuster vond
het allemaal zo schoon bij
mij. U ook?"
:Xx
■y.y.
Ze heeft gordelroos, een
infectie die iedereen kan
oplopen. Toch vindt ze het
duidelijk geen pretje dat
een ander de wonden op
haar rug moet verzorgen.
Rustig zalft Lilian haar in
met een katoenen hand
schoen als enige bescher
ming.
i,Ja het is natuurlijk onzin,
dat wij voor dit soort werk
geen plastic handschoenen
krijgen, omdat die te duur
zijn. Niet eens voor ons
zelf, maar je loopt toch
van de ene naar de andere
patiënt. Je wast natuurlijk
je handen, maar écht fris
is het niet."
Als het niet snel beter
gaat, wil Lilian tweemaal
per dag langskomen. „We
gaan er alles aan doen om
je voor het eind van het
jaar helemaal opgeknapt te
krijgen," belooft ze haar
patiënte (79), die overigens
ook door de hoge trappen
I; in haar flat nooit meer
naar buiten kan.
11.30 uur
„Ik vind het toch zo
prachtig dat jullie dat alle-
maal doen.
Ze was kwiek en fit tot ze
een half jaar geleden viel
en haar heup brak. Daar is
gji: inmiddels een pen ingezet.
Ze kan weer zo'n beetje
S:-:-: door haar huis heen suk-
kelen. Maar de grote door-
ligwonden op haar rug en
haar hiel zijn nog steeds
•ivi(vijf maanden later) niet
genezen. Tweemaal per
dag komt een wijkver-
pleegster die schoonma-
ken, inzalven en verbin-
den.
„Het ergste is, dat ze een
hele nacht hulp heeft
moeten roepen," vertelt
Lilian. „Gelukkig heeft ze
nu een alarm. Maar het is
zo jammer dat een hele-
boel ouderen zo'n apparaat
te laat aanschaffen."
Dat is overigens geen ver-
wijt van Lilian aan haar
patiënte. Het installeren
van een alarmsysteem - op
H zich ideaal - kost 450 gul-
den, een bedrag dat zeker
AOW'ers niet zo makke-
lijk op kunnen hoesten.
Om half één zit de ronde erop
en parkeert Lilian weer bij het
kruisgebouw op het Wibaut-
plein.
Even een korte lunch en dan
moet ze opnieuw aan de slag.
De meeste middagen worden
besteed aan de baby's en kleu
ters die op controle komen. Li
lian geeft ronduit toe dat deze
„keerzijde van de medaille"
voor haar soms een verade
ming is. Zonder het direkte
kontakt met de jeugd, zou ze
het werken met ouderen min
der goed vol kunnen houden.
SCHIEDAM Een pompbe
diende van benzinestation To
tal aan de Horvathweg miste
woensdagochtend sloffen siga
retten en motorolie. Dieven
hadden de nacht ervoor de
toegangsdeur met een straatte
gel ingeslagen. Schadebedrag
onbekend.
SCHIEDAM Een menings
verschil over de prijs van een
wagen heeft eergisteren geleid
tot een steekpartij. De verko
per, een 36-jarige Rotterdam
mer vroeg naar de zin van de
aspirant-koper teveel geld
voor zijn automobiel.
Het meningsverschil liep
waarschijnlijk op de Parkweg
zo hoog op dat de aspirant-ko
per, een 25-jarige Schiedam
mer, met een mes naar de ei
genaar stak en zijn vingers
raakte. De Rotterdammer
sprong de wagen uit. De poli
tie vond de auto terug op de
Talmalaan. De Schiedammer
wordt momenteel op het poli
tiebureau aan de tand gevoeld
over dit voorval.
slechts 2 dagen
Liquidatieverkoop
Oosterse tapijten
in alle maten tot 370 x 270
vrijdag 3/7 van 13.00 - 21.00 uur
zaterdag 4/7 van 11.00 - 17.00 uur
Cultureelcentrum
Fransenstraat 14 t/o V&D
Vlaardingen.
SCHIEDAM Twee bedrij
ven aan de Koolhovenstraat
zijn woensdagnacht door in
brekers bezocht. Een uitlaten-
bedrijf miste een transistor
radio en aanstekers. Bij een
technische handelsmaatschap
pij een kleurenteevee en een
video gestolen.
SCHIEDAM Een koe heeft
woensdag, vermoedelijk van
wege het drukkende weer, een
frisse duik genomen in een
sloot aan de Kastelenweg. Een
boer trok met een trekker het
beest weer op het droge. De
brandweer, snel ter plaatse,
hoefde geen hand- en span
diensten te verlenen.
t/m maat 176 Kft "W /U
2 v00r 5#wa" KORTING
Chirt« KORTING
91 III W °P gehele
2 voor Ow.— babykollektie
mode vanaf maat 50 t/m 176
Schiedam, Rotterdamsedijk 439, telefoon 010-4739527
Spijkenisae, Winkelcentrum Waterland, telefoon 01880-40388
Kommiezenlaan 1
Spaanse Polder, Schiedam
Telefoon 010-4379040
Donderdag kookavond