ZONDER ELEKTRICITEIT ZIJN WE
NERGENS
HAVENPAND IN OUDE GLORIE HERSTELD
VEILIGHEID THUIS
NEEMT TOE
OMBOUW VOLTOOID
OMVANGRIJK
SCHEEPSWERF
RESTAURATIE
JENEVER-VERLEDEN
In 1906 berichtte de Nieuwe Schiedamse Courant dat elektriciteit een dwin
gende voorwaarde was voor de ontwikkeling van Schiedam als centrum van
industrie. En begrijpelijk. Elektriciteit was bezig het aanzien van de wereld
ingrijpend te veranderen. Direkt na de eerste wereldoorlog zou ze haar intre
de doen in het huishouden en met het elektrisch licht, de eerste stofzuiger, de
eerste wasmachine en de eerste elektrische kookplaat in de vroege twintiger
jaren een omwenteling teweeg brengen.
Gelegen aan een haven, omgeven door monumentale panden en aan de
voorzijde een uitzicht op het stedelijk museum en de Appelmarktbrug: het
pand Lange Haven 95. Daar zijn nu achter de gerestaureerde gevel zeven
premie-koop appartementen in aanbouw. En het mag zeker geen wonder he
ten, dat inmiddels bijna alle woningen zijn verkocht.
VRIJDAG 23 DECEMBER 1988
W .VW T.' T' V .'W.V.'
'f STAD SERF PAGINA 3
Voorgevel Lange Haven 95 fraai gerestaureerd.
'Kookt electrisch' zou meer worden dan
een aansporing toch maar veel elektri
sche energie af te nemen. Het was een
opwekking tot deelname aan een nieuwe
tijd, waarvoor zelfs verenigingen van elek
trisch kokende, elektriciteit toepassende
huisvrouwen werden opgericht. Kompleet
met kursussen en ontmoetingsdagen.
'Kookt electrisch' was het motto van de
sociaal bewuste vrouw uit het midden van
de samenleving. De oude rijkdom had
nog z'n dienstmeisjes die de stoffer
mochten hanteren en de wasvrouw voor
aan de tobbe. De moderne mens werkte
elektrisch.
Het ideaal in dat opzicht bereikte Schie
dam in de vijftiger jaren bij het totaal ver
dwijnen van het gas als lichtbron in de
oude huizen aan de rand van de stad en
de volledige elektrificering van de open
bare verlichting.
Na de tweede wereldoorlog is met het
stijgen van de welvaart de vraag naar
elektriciteit enorm toegenomen.
Jan Broeders, hoofd elektriciteitsbedrijf:
„In Schiedam was in eerste instantie ge
kozen voor een spanningsniveau van
220V voor de distributie van laagspan-
ning. De kabels in de straten waren uitge
rust met slechts 3 hoofdaders. Tussen
deze aders stond een spanning van 220
Volt. De capaciteit van het kabelnet bleek
na verloop van tijd met dit spanningsni
veau te gering in verband met de alsmaar
toenemende vraag. In het oudere gedeel
te van Schiedam," vertelt Broeders ver
der, „bleef men lange tijd op dit oude
spanningsniveau werken, totdat echter
aan het eind van de zestiger jaren de situ
atie onhoudbaar werd. Op koude dagen
gingen de verbruikers bijverwarmen met
elektrische kachels en bleek het voor het
personeel van de afdeling Laagspanning
niet meer mogelijk om de levering in
stand te houden. De smeltveiligheden van
de distributiekabels vlogen de ONS-men-
sen om de oren. Daar moest een eind aan
komen.
Met veel kunst en vliegwerk heeft men in
die dagen soms de levering weer kunnen
hervatten. Het personeel van de storings
dienst was toen 's avonds vaak op pad
om de levering van elektrische energie in
goede banen te leiden," weet het hoofd
van het jarige bedrijf te vertellen.
De toenmalige chef van het elektriciteits
bedrijf Wil van Meggelen, de inspirator
van de ombouw van het elektriciteitsnet
van 220V naar 380V merkte op dat voor
de eerste grote uitbreiding van Schiedam
van na de tweede wereldoorlog, in ver
band met de nieuwe inzichten en het ver
wachte hogere elektriciteitsverbruik, ge
kozen werd voor een hoger spanningsni
veau: 380/220 Volt. De distributiekabels
voor deze spanning bevatten 4 geleiders.
Met de invoering van dit nieuwe span
ningssysteem is ook gekozen voor het
meevoeren van extra hulpaders in de dis
tributiekabels.
Met deze hulpaders werd het mogelijk de
openbare verlichting centraal in te scha
kelen en de tarieftelwerken van de kWh-
meters en de elektrische boilers te scha
kelen. (Van dag- op nachtstroom). Een
apart kabelnet voor de openbare verlich
ting was niet meer nodig voor de nieuwe
woonwijken. In de bestaande wijken be
hoefde het openbare verlichtingsnet niet
meer vernieuwd te worden.
Een en ander was, in het begin van de ze
ventiger jaren voor het Gemeentebestuur
van Schiedam aanleiding te besluiten kre
dieten ter beschikking te stellen voor het
leggen van nieuwe 220V/380Volt kabels
in oudere gedeelten van Schiedam waar
vanaf het begin van de oprichting van het
elektriciteitsbedrijf 3x220V kabels waren
gelegd. Vanaf 1972 is de Gemeente be
gonnen nieuwe laagspanningsnetten te
leggen. Schiedam Oost was het eerste
aan de beurt.
Onlangs werd het omvangrijke ombouw-
project in Schiedam West afgerond, ge
lijktijdig met de slotbijeenkomst in ver
band met het 75-jarig bestaan van het
Elektriciteitsbedrijf Schiedam. De heer A.
G. Wiegman, wethouder van Financiën en
Nutsbedrijven en de heer J. van Willigen,
directeur van de Nutsbedrijven, stonden
ten overstaan van degenen die aan het
ombouwproject hebben meegewerkt even
stil bij deze twee mijlpalen.
Inmiddels concentreert ONS-deskundige
Chris Bierbooms zich op de dingen die
ons in de toekomst nog te wachten staan.
„De grenzen gaan in 1992 open in Euro
pa.
Dat heeft voor de elektriciteitsbedrijven
eveneens gevolgen. De Europese elektri
citeitsbedrijven en fabrikanten van elek
trische apparaten willen op Westeuropese
elektriciteitsnetten dezelfde netspanning
invoeren. Wil Nederland mee-harmonise-
ren, dan zal 'onze' 220 Volt moeten wor
den verhoogd tot 230 Volt. Dat heeft con
sequenties die nog niet allemaal even hel
der zijn, laat staan bestudeerd," aldus
Chris Bierbooms. Maar elektriciteit blijft
een onmisbaar produkt in de huidige mo
derne samenleving.
Initiatiefneemster is de stichting Be
schermd Stadsgezicht Schiedam
(S.B.S.S.). De S.B.S.S. werd in februari
1986 opgericht door een aantal vrijwilli
gers die het behoud van historische pan
den een warm hart toedraagt. „We zijn
een nog jonge stichting en we vonden het
opknappen van het pand aan de Lange
Haven een mooie starter om te bewijzen
wat we konden. Dat huis stond immers
twaalf jaar met een zwartgeblakerde en
afbrokkelende voorgevel in de steigers,
na een brand in 1976. Niemand was er in
geslaagd op deze markante plek iets van
de grond af te krijgen. Wij wel", zegt
coördinatrice ir. Edith Janzen op trotse
toon.
De eerste bebouwing aan dit deel van de
Lange Haven dateert uit 1600. Er stond
toen een scheepstimmerwerf met ver
schillende loodsjes. De bebouwing op de
plaats van het huidige nummer 95 werd in
de loop der jaren in de richting van de
Vismarkt steeds meer tot woonhuis ver
bouwd.
Het werd in die tijd uitsluitend bewoond
door 'deftige' burgers, zoals fabrikanten
en toekomstige burgemeesters. Ook huis
de er enige tijd een meubelzaak in. De
voorgevel is uit de 19e eeuw. Toen waren
het huidige pand nummer 95 en het huur
pand rechts één geheel. Later verschenen
achter de gevel twee woningen, die ook
nu nog als monument beschermd worden.
Na een voorbereidingsfase van anderhalf
jaar waarin architectenbureau Lelieveldt,
gemeente, aannemer Slavenburg (die het
pand aan de S.B.S.S. verkocht) en de
S.B.S.S. actief waren, werd in maart dit
jaar de eerste paal geslagen. Daarvóór
waren de witte gevelresten gerestaureerd
met behulp van oude tekeningen en fo
to's. Om de verloren gegane ornamenten
van de gevel zo getrouw mogelijk te her
stellen, werden afdrukken van delen van
het huurpand gemaakt. „Een leuk detail
is dat de voorgevel van het pand iets
vooroverhellend werd teruggebouwd, net
als de naastgelegen woning. De binnen
muren staan natuurlijk loodrecht", aldus
Edith Janzen.
De inrichting van nummer 95 is pure
nieuwbouw, omdat de brand niets heeft
heelgelaten van de oorspronkelijke be
bouwing. De entree van de zeven appar
tementen bevindt zich in een hal. De vrij
staande trap staat in een overdekt bin
nenterrein. Op de begane grond liggen
twee twee-kamerwoningen. Verder be
vindt zich op de eerste verdieping aan de
achterzijde een drie-kamerwoning. Vier
van deze woningen liggen een verdieping
hoger. De bijbehorende slaapkamers op
de derde verdieping. De oplevering van
het pand volgt begin 1989.
Om dit project haalbaar te maken, gaf zo
wel het Rijk (premie D: 20.000 gulden per
woning) als de gemeente (stadsvernieu
wingsfonds) een bijdrage. Voor de restau
ratie van de voorgevel werd uit het Ge
meentelijk Meerjaren programma Restau
raties tevens een bedrag beschikbaar ge
steld.
De S.B.S.S. is ook eigenares van de pan
den Lange Haven 74-76: de voormalige
distilleerderij 'De Locomotief'. Plannen
om daar een Nationaal Gedistilleerd Mu
seum in te richten zijn al in een vergevor
derd stadium. Zo zou de zolder na ver
bouwing als proeflokaal annex petit res
taurant kunnen dienen. Bovendien staan
op de parterre nog de originele ketels en
grondvaten.
Het idee voor een museum voor het
Schiedams jenever-verleden ontstond een
paar jaar geleden al bij een groep plaat
selijke distillateurs. Zij richten de Stich
ting De Gekroonde Brandersketel op on
der voorzitterschap van burgemeester R.
Scheeres. 'De Locomotief' bleek toen een
geschikt pand voor een museum. Door
een brand waren de daken van deze sterk
verwaarloosde gebouwen echter verloren
gegaan. Begin dit jaar kwam er door toe
doen van de S.B.S.S. een nooddak.
De elektrische veiligheid in onze huizen
neemt toe. Uit gegevens van de Arbeids
inspectie blijkt, dat het aantal dodelijke
ongevallen in woonhuizen de afgelopen
vijftien jaar duidelijk is afgenomen. Waar
in de jaren vijftig en zestig nog 10 dodelij
ke ongevallen per jaar met elektriciteit in
huizen plaatsvonden is dit nu terugge
bracht tot, helaas nog, 3 doden per jaar.
De aardlekschakelaar heeft daaraan het
nodige bijgedragen, zoveel is zeker, meldt
het landelijke blad 'Energie en Water' in
haar winternummer.
Het team dat in de afgelopen jaren het ombouwproject tot een goed einde bracht.
