Keuze van isolatiemateriaal
belangrijk
wol was aangebracht daarente
gen was nauwelijks rook te
zien en de temperatuur kwam
daar niet hoger dan 40 graden
Celsius. Na 25 minuten was
de brand uitgewoed en werd
de schade opgenomen. De da
ken met organisch isolatiema
teriaal erop waren vrijwel ver
woest, terwijl het door steen
wol beschermde dak wel was
doorgebogen, maar verder nog
vrijwel in de oude staat ver
keerde.
Lagere premie
Steeds meer mensen die met
gebouwen en het voorkomen
van brand te maken hebben,
ontdekken de goede eigen
schappen van steenwol. Dat is
niet zo gek, want het gaat im
mers om veel geld en niet te
vergeten: veiligheid. Verzeke
ringsmaatschappijen krijgen
met steeds meer gevallen van
brand te maken en de verze
kerde bedragen waar het dan
om gaat, worden ook steeds
hoger. Niet alleen grotere on
voorzichtigheid of meer geval
len van brandstichting spelen
daarbij een rol: ook de aard
van een constructie is belang
rijk. Moderne manieren van
bouwen maken het mogelijk
steeds grotere gebouwen neer
te zetten en daarvoor steeds
lichtere materialen te gebrui
ken. Maar sommige van die
materialen zijn niet voldoende
bestand tegen brand. Dat heb
ben de brandverzekeraars ook
gemerkt en daarom willen ze
steeds vaker weten welke
bouw- en isolatiematerialen
zijn toegepast. Ze houden daar
dan rekening mee als ze de po
lisvoorwaarden opstellen en
de premie bepalen. Het kan
zelfs voorkomen dat ze een ri
sico zo groot vinden dat ze het
niet willen verzekeren. En om
gekeerd: als ze merken dat de
gebruikte materialen heel
brandveilig zijn, weten ze dat
ze weinig risico lopen, zodat
de verzekeringspremie lager
kan zijn. Dat is zeker iets om
rekening mee te houden bij
het kiezen van isolatiemateri
aal. Een minder goede isolatie
kan goedkoop lijken, maar als
de verzekeringspremie daar
door hoger wordt, is dat uit
eindelijk vaak duurder. Want
die premie komt elk jaar te
rug. En dan hebben we het
maar niet eens over wat er ge
beuren kan als er ooit brand
zou uitbreken! Gedegen isole
ren is een verantwoorde inves
tering: de woonlasten vermin
deren door een lagere energie
rekening en het comfort in
huis of gebouw verbetert.
Kiest men steenwol (vervaar
digd uit een 'keiharde' grond
stof) als materiaal, dan komt
daar een extra voordeel bij:
meer bescherming bij brand
en een lagere verzekeringspre
mie.
Nog geen 25 jaar geleden boden de
Nederlandse hulskamers dit beeld.
Met het vertrek van de kolenkachel
verdween weliswaar een stukje roman
tiek, maar c.v. met aardgas is wel
comfortabeler.
HET NIEUWE STADSBLAD - VRIJDAG 24 NOVEMBER 1989
PAGINA 15
Bij brand spelen oor
zaak, plaats van ont
staan en verspreidings
snelheid een belangrijk
rol.
Daarom heeft de (on)-
brandbaarheid van de
diverse bouw- en af
werkingsmaterialen
veel invloed op de om
vang van de schade.
Bovendien is de rook
die bij een brand ont
staat vaak nog schade
lijker dan het vuur en
de hitte.
De brand onlangs in
een Chinees restaurant
in Hilversum heeft dat
triest genoeg weer eens
bewezen. Het is dus
van groot belang dat
het materiaal waaruit
een constructie is opge
bouwd, zelf geen bij
drage levert aan de ver
spreiding van het vuur
en dat het zeer weinig
of geen rook produ
ceert.
Bovendien kan de mate
van brandveiligheid
van een object een gun
stige invloed hebben op
Vuur en brand. Twee begrip
pen die enerzijds nauw ver
want zijn, maar anderzijds een
totaal andere betekenis kun
nen hebben. Wanneer iemand
zegt „er is vuur", hoeft dat
niet op iets verontrustends te
duiden. In de tijden dat we
voor verwarming en koken af
hankelijk waren van hout, turf
of kolen, moest het gedoofde
vuur 's ochtends vaak weer
nieuw leven worden ingebla
zen. Soms een heel getob met
laden vol as, onvoldoende
'trek' in de schoorsteen en 'on
willige' brandstof. Vandaag de
dag levert eigenlijk alleen de
open haard soms wat aan-
maakproblemen op. Centrale
verwarming en moderne kook-
apparaten hebben het vuur
vrijwel aan ons gezichtsveld
onttrokken.
Nieuwe fase
Het zal zo'n 1 miljoen tot
750.000 jaar geleden zijn, dat
mensen het vuur leerden be
heersen. Niet onaannemelijk
is, dat tijdens een bosbrand
een moedig man wat branden
de twijgen wegsleepte, waarna
men het vuur met droge bla
deren en takjes gaande wist te
houden. Een nieuwe fase op
weg naar „de beschaving";
vuur bood bescherming tegen
wilde dieren, verspreidde
warmte en maakte een betere
bereiding van het voedsel mo
gelijk. En dat gaf weer een sti
mulans tot het bouwen van -
primitieve - behuizingen.
Maar daarmee kwam tevens
een gevaarlijk element van het
vuur tot uiting. Vooral in koe
le, noordelijke streken bleken
de overwegend houten huizen
en gebouwen zeer kwetsbaar.
Alles verwoestende stadsbran
den in de Middeleeuwen wa
ren schering en inslag. Lang
zaamaan verdween daardoor
het houten huis, om plaats te
maken voor vrijwel geheel ste
nen bouwsels. Behoorde daar
mee de vaak gehoorde en on
heilspellende roep 'brand' tot
het verleden? Bepaald niet.
Ondanks de verandere bouw
wijze, Jan van der Heyden's
brandspuit en strenge verorde
ningen, kreeg vuur nog vaak
vrij spel. Heden ten dage, uit
gebreide veiligheidsvoorschrif-
heid, blikseminslag, technische
mankementen en brandstich
ting gaan voor miljarden gul
dens in vlammen op. In Ne
derland gaat zo naar schatting
per jaar ongeveer 600 miljoen
gulden verloren. In Engeland
is dat 2 miljard, in Duitsland
3,2 miljard en in Frankrijk
zelfs 9,3 miljard gulden! Bo
vendien komen er in West-Eu
ropa zo'n 2000 mensen per
jaar bij brand om het leven.
Technische vooruitgang
In de tijd dat men vrijwel al
leen houten huizen bouwde,
werden soms hele steden in
één keer door brand verwoest.
Sindsdien is er veel veranderd.
Er zijn veel technische vorde
ringen gemaakt. Zo bouwen
we nu voornamelijk in steen
en er bestaan brandweerveror
deningen en brandwerende of
brandvertragende materialen
en ga zo maar door. Maar niet
elke vooruitgang op het gebied
van bouwmaterialen was ook
een vooruitgang op het gebied
van brandveiligheid. Tijdens
en kort na de Tweede Wereld
oorlog zijn er vele nieuwe pro-
dukten uit organische stoffen
ontwikkeld en geproduceerd.
Ook in de bouw hebben deze
'nieuwelingen' - vervaardigd
langs chemische weg op basis
van aardolie - ruime toepas
singen gevonden. De ervaring
heeft intussen geleerd dat an
organisch materiaal - materie
die niet is opgebouwd uit oor
spronkelijk plantaardig of
dierlijk leven - veel beter is
opgewassen tegen hoge tempe
raturen en nauwelijks rook
ontwikkelt.
Steenwol geen voedsel
voor vuur
Een van deze anorganische
materialen is steenwol. In la
boratoria is vastgesteld dat
steenwol voor vuur een niet te
nemen barrière vormt. Steen
wol is een materiaal dat wordt
'gesponnen' uit het vloeibaar
gemaakte vulkanische gesteen
te diabaas. Het isoleert en is
vochtwerend en daarbij in
hoge mate brandwerend.
Steenwol wordt toegepast bij
het isoleren van spouwmuren
en massieve muren, daken en
vloeren. Verder wordt ook op
De oude binnenstad van Lis
sabon ging deels in vuur en
vlam ten onder, toen een in
een warenhuis begonnen - mo
gelijk moedwillig aangestoken
- brand zich snel uitbreidde.
Ondanks de te hulp geroepen
brandweer (zo'n 1000 man),
werden complete winkelstra
ten grotendeels vernietigd. Ge
sproken wordt van de grootste
ramp sinds 1755, toen een
aardbeving, gepaard met
brand, de stad trof. Unieke ge
bouwen en hun inhoud zijn
voor altijd verloren gegaan. En
Veel dieren kwamen om in vuur en
rook toen in Mierlo in Noord-Brabant
een varkensstal door brand werd ver
woest.
Vorig jaar augustus werd een groot
gedeelte van Lissabon's oude binnen
stad verwoest door de grootste stads
brand sinds eeuwen.
misschien herinnert u zich nog
de ondergang van het Engelse
booreiland, dat verleden jaar
na een explosie in brand
vloog. De meeste werkers had
den door de snel om zich heen
grijpende vlammen en sterke
rookontwikkeling zelfs niet de
kans een vluchtweg te vinden.
Een situatie die zich ook in
andere omgevingen (we noem
den reeds de brand in een Chi
nees restaurant in Hilversum)
vaak voordoet.
Financiële schade
Als gevolg van onachtzaam-
scheidingswanden en deuren
vaak een beschermende laag
steenwol aangebracht. Bij
brand houden deze afscheidin-
Met steenwol is niet alleen vrijwel al
les te isoleren, het materiaal verhoogt
ook de brandveiligheid.
gen dan langer stand en ver
spreidt het vuur zich minder
snel. Steenwol is ook het isole
rende en brandwerende mate
riaal dat ervoor zorgt dat
houtskeletbouw even veilig
kan worden gemaakt als de
gangbare stenen bouwwerken.
Levensechte proeven
Denemarken heeft een lange
traditie op isolatiegebied. Niet
zo lang geleden heeft men daar
proeven genomen om te zien
hoe brandwerend verschillen
de isolatieprodukten zijn. Om
de werkelijkheid zo goed mo
gelijk te imiteren, werd de
proef uitgevoerd in drie 'huis
jes' van ongeveer 3 meter
breed, 5,5 meter lang en ruim
2 meter hoog. Het dak van
deze huisjes bestond uit staal
platen, met daar overheen drie
verschillende soorten isolatie
materiaal met ongeveer dezelf
de isolerende eigenschappen.
De daken waren verder afge
werkt met twee asfaltachtige
deklagen. Toen de meetappa
ratuur was opgesteld, werd in
alle huisjes een flinke bos den-
nehout in brand gestoken.
Daarbij waren voor de veilig
heid wel brandweerlieden aan
wezig, maar die keken alleen
toe. Wie ook toekeken, waren
honderden deskundigen uit
verschillende landen. Zij za
gen hoe de organische isolatie
lagen een dicht gordijn van
zwarte en stinkende rook ont
wikkelden. Op die daken wer
den temperaturen gemeten
van 850 en 900 graden Celsi
us. Op het dak waarop steen
ten, efficiënte en goed uitge
ruste brandweerkorpsen ten
spijt, gaan er ieder jaar huizen,
boerderijen, gebouwen en in
dustriecomplexen in vlammen
op. Jaarlijks eist dat talrijke
slachtoffers en dieren vinden
soms zelfs bij honderden tege
lijk de dood. Veel mensen en
dieren worden het slachtoffer
van brand doordat ze stikken
in (giftige) rook of doordat er
paniek uitbreekt en vluchten
onmogelijk is, meestal als ge
volg van grote rookontwikke
ling of snelle verspreiding van
het vuur. Een vrij recent voor
beeld - van een welhaast mid
deleeuwse brandramp - was de
in de laatste week van augus
tus 1988 optredende vuurzee
in de hoofdstad van Portugal.
f
Brand slaat
steeds vaker toe
