Vliegende kruideniers
wacht gastvrij onthaal
Het verhaal van een Poolse voedseldropper
Vluchten
Voedsel en Vrijheid
Wat data,
feiten
en cijfers
Al 45 jaar
marnm
HET NIEUWE STADSBLAD - VRIJDAG 30 MAART 1990
PAGINA 13
Van 28 april tot en met 6 mei
a.s. zal een groep ex-piloten uit
Engeland, Australië, de Vere
nigde Staten, Canada en Polen
een bezoek aan ons land bren
gen. De bemanningsladen
maakten aan het eind van de
hongerwinter van 1944/45 deel
uit van de grootste en spectacu
laire voedseldroppingsoperatie
die ons land kent; Operatie
'Manna'.
In totaal werden meer dan
5.500 vluchten met viermotori
ge Lancaster bommenwerpers
en Vliegende Forten uitgevoerd,
waarmee van 29 april tot en
met 8 mei 1945 zo'n elf miljoen
kilo voedsel door de lucht werd
aangevoerd. Daarmee werden
ongetwijfeld de levens van vele
Nederlanders gered. In de we
ken vóór de voedseldroppings
stierven dagelijks zo'n duizend
landgenoten door dé honger...
Programma
De ex-voedseldroppers volgen
een door de Stichting 'Voedsel
en Vrijheid' te Den Haag opge
steld programma, waarbij zij
o.a. de droppingsgebieden van
destijds zullen bezoeken (Ypen-
burg, Valkenburg en Vogelen
zang) en voorts te gast zullen
zijn in Rotterdam, Vlaardingen,
Rijswijk, Valkenburg, Katwijk,
Amsterdam, Zoeterwoude en
Laren.
Z.K.H. Prins Bernhard, die des
tijds de stoot gaf tot deze le
vensreddende aktie en die thans
President is van de Manna As
sociation, zal zijn uitvoerders
van toen eveneens weer ont
moeten.
Op Koninginnedag, maandag
30 april, zal ter herdenking een
aantal propellervliegtuigen van
de Britse, Amerikaanse, Cana
dese, Nederlandse en wellicht
ook de Poolse luchtmachten in
een langgerekte formatie over
de droppingsgebieden in die pe
riode vliegen, waarbij ook vele
dorpen en steden in Noord- en
Zuid-Holland zullen worden
'aangedaan'.
De 'Vliegende Kruideniers', nu
allen in leeftijden tussen de 65
en 85 jaar, zullen ook deelne
men aan de herdenkingen op 4
en 5 mei in ons land. Op 4 mei
zijn zij bij de herdenking in
Dronten, waar een vliegermo
nument staat. Op 5 mei nemen
zij deel aan het bevrijdingsdéfi-
le dat dan in Wageningen wordt
gehouden.
Toen we Nederland bij de
kust binnenvlogen, konden
we duidelijk zien dat het
Duitse luchtafweergeschut
op ons was gericht. De
bommenrichter in de neus
van mijn Lancaster zei:
'Pas op Viktor, straks
gaan ze schieten...' Maar
gelukkig deden die Moffen
niets.
In Rotterdam zagen we
een grote brug over de
rivier. Toen ik langs die
brug vloog zag ik op één
van de twee torens mannen
zitten met een oranje doek.
Ze zwaaiden als gekken.
Ik denk, dat we niet hoger
dan vijftig meter boven hen
over die brug vlogen..."
Aan het woord is één van de
Poolse piloten die in april en
mei 1945 aan de voedseldrop
pings boven hongerend west Ne
derland deelnam, Viktor Sam
borski. Hij begint zijn verhaal
met de voorbereidingen voor
operatie 'Manna'.
Geruchten
„Op de vliegbasis Faldingworth
van ons Pqolse 300e Squadron
gingen al een paar dagen ge
ruchten, dat we misschien naar
het nog door de Duitsers bezet
te Nederland moesten vliegen
om daar voedsel te droppen
voor de bevolking. Daar was
namelijk na de strenge winter
een groot gebrek aan voedsel
ontstaan en de Duitsers gaven
de Hollanders geen eten meer.
In het begin was er nogal wat
weerstand tegen deze operatie
onder onze bemanningen. Ons
squadron, het Poolse Masovia
squadron, had immers heel
zware verliezen geleden bij de
nachtelijke vluchten naar onze
doelen in Duitsland. En deze
klus kon ook wel eens heel ge
vaarlijk worden met al dat
Duitse afweergeschut in Hol
land. We wilden eigenlijk nu
wel graag snel terug naar Polen
om daar als lid van een nieuwe
Poolse luchtmacht na zes jaar
bezetting te helpen bij de op
bouw van ons zo zwaar getrof
fen land.
Berchtesgaden
Op 25 april hadden we voor de
laatste maal een bombarde
mentsvlucht uitgevoerd. Doel
was toen Berchtesgaden, waar
Hitier en zijn 'bonzen' hun luxe
villa's schenen te hebben. Een
beter doelwit leek voor ons, Po
len, nauwelijks denkbaar.
We herinneren ons nog heel
goed, dat twee dagen daarna, op
27 april 1945, ineens een lange
kolonne vrachtwagens ons
vliegveld Faldingworth opreed.
Er werden duizenden zakken
met allerlei voedsel uitgeladen,
die vervolgens naar onze Lan
casters werden gebracht.
De bomluiken van de machines
werden een beetje opengezet en
één voor één werden de zakken
op de luiken gelegd. We lieten
dat door de kleinste soldaten
doen om zoveel mogelijk zak
ken in het bommenruim te krij-
Aan de voedseldroppings na
men vele honderden Britse en
Amerikaanse toestellen deel.
Aan de operatie 'Manna' van de
R.A.F. namen 35 squadrons
deel, aan operatie 'Chowhound'
van de U.S.A.F. zelfs 36. Het
aantal bij de akties ingezette
vliegtuigen was op:
29 april 1945 260
30 april 504
1 mei 906
2 mei 909
3 mei 804
4 mei 227
5 mei 623
6 mei 380
7 mei 797
8 mei 158
Totaal zo'n 5568 vluchten,
waaronder 3610 vluchten op
dagen dat de Duitse bezetters
nog heer en meester waren in
West-Nederland...
gen. De volgende dag zouden
we naar Nederland vliegen,
maar het weer bleek te slecht te
zijn, de operatie werd afgelast.
Bovendien waren er kennelijk
nog problemen met de Duitsers
in dat gebied...
Rotterdam
Maar toen brak de dag aan,
waarop we de opdracht kregen
naar Rotterdam te vliegen en
daar voedsel af te werpen.
Heel laag vlogen we over de
Noordzee en zo bereikten we de
Zuidhollandse eilanden. Nog
nooit hadden we Nederland van
zo'n geringe hoogte kunnen be
kijken. Vanwege het vijandelij
ke luchtafweergeschut vlogen
we altijd zo hoog mogelijk.
In het westen was veel land on
der water gezet. Hier en daar
zag je een boerderij. Sommige
mensen leken nog bang voor
ons te zijn; toen we over een
dijk vlogen zag ik een man die
zich plat op de grond gooide...
In de verte, in het noorden,
konden we Rotterdam al zien
liggen. Duidelijk zagen we de
havens en de vele kale plekken
midden in de stad. De wonden
van het Duitse bombardement
in 1940. Aan de noordkant van
de stad, bij een ongeveer vier
kant meer, moesten we onze
voedselpaketten afwerpen.
Ontroerend
Overal zagen we nu vlaggen,
zelfs ook Engelse en Ameri
kaanse. De mensen zaten op de
daken en stonden in de straten
wild naar ons te zwaaien. Ze
Binnenkort is het 45 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd.
Weer vrij en weer voedsel...
Na vijf jaar van bezetting en honger, dat laatste vooral in die
winter van '44-'45. Totdat op 29 april 1945 plotseling de lucht
zwart zag van de grote, laagvliegende bommenwerpers, die op
allerlei plaatsen tienduizenden balen met voedsel afwierpen:
Operatie 'Manna'! Ook de dagen erna bleven zij komen. Weer
met honderden tegelijk. Toen was de bevrijding al voelbaar.
Een golf van geluk en uitzinnige vreugde spoelde over ons
land.
Nu, 45 jaar later, staan we daar nog één keer bij stil. Mét de
vliegers die het voedsel dropten en nu zijn uitgenodigd door de
Stichting 'Voedsel en Vrijheid'.
Veel Nederlanders die zich de voedseldroppings herinneren,
zullen nog wel hun dank willen laten blijken. Dat kan; door
een bijdrage over te maken op giro 6768 van de Stichting
'Voedsel en Vrijheid' in Den Haag. Op die manier kunt u
daadwerkelijk helpen een aantal Manna-veteranen een grandi
oos bezoek aan ons land te bieden.
Vindt u ook dat we een flink aantal geallieeerde vrienden van
toen nog éénmaal naar Nederland moeten halen? En vooral de
Polen, die ons tóen voedsel brachten, nu terug te betalen met
dankbaarheid en voedsel? Stort dan ook een bijdrage op het
genoemde gironummer van de Stichting, daarmee kunnen dan
de reiskosten worden betaald en voedselpakketten worden ge
kocht zodat wij nu 'manna' over Polen kunnen laten regenen...
trokken zich niets meer van de
Duitse bezetters aan. Wat een
ontroerend gezicht..!
Op een weiland achter het vier
kante meer (zal één van de Kra-
lingse Plassen zijn geweest) wa
ren veel sloten. Langs de ran
den daarvan stond het vol met
mensen. En weer al die vlaggen.
Toen kwam het moment dat we
ons voedsel neerlieten op de
landerijen achter het meer.
Daarna vlogen we eerst nog een
stukje naar het noorden en toen
zijn we weer naar het westen af
gedraaid.
We vlogen nog steeds boven
land toen onze flight-engineer
(boordwerktuigkundige) meld
de, dat we een 'hang-up' had
den, in het bommenruim zaten
nog twee zakken.
Ik schudde ons toestel flink
heen en weer, en in de buurt
van een dorp dicht bij de zee
zag ik dat één van de zakken in
derdaad was losgekomen. Hij
viel vlak achter een fabriek of
een grote loods met een schoor
steen.
oor onze volgende voedsel-
vlucht hebben we eerst in de
mess zoveel mogelijk sigaretten
en snoep ingezameld. Mijn
staartschutter heeft dat boven
Rotterdam-Zuid uit zijn koepel
gegooid, vlak nadat we bij de
stad waren aangekomen. De
eerste dag had ik dat nog niet
durven doen omdat we wisten
dat de Duitsers nog heer en
meester waren in dat gebied.
Daarom waren we bang dat al
les in hun handen zou vallen.
En dat was niet echt de bedoe
ling...
Mooier
Wat een fantastische vluchten
waren dat voor ons, Polen, we
gullen het nooit vergeten. Ik
vond operatie 'Manna' nog veel
mooier dan de aanval op Hit
ler's Berchtesgaden. Het was
voor ons een prachtige gelegen
heid eens echt laag te vliegen
met de Lancaster. En als je zag
hoe blij al die mensen waren!
Nog nooit heb ik zoveel mensen
zien zwaaien. Ze zaten op de
daken en soms zelfs hoog in de
bomen. Op een gegeven mo
ment vlogen we over een stadje
waar op het dak van een huis
met witte verf het woord 'tabac-
co' was geschilderd. Het is dat
we daar niet meer terug zijn ge
weest, anders hadden we daar
zeker onze voorraad sigaretten
gedropt.
Vroeger, toen het in Polen voor
de oorlog slecht ging, hebben
jullie, Hollanders, ons geholpen.
Ik denk dat we na Manna wel
weer ongeveer quitte zijn...
Viktor
25 september 1944
Duitse bezetters verbieden
voedseltransporten naar West
•Nederland
5 oktober 1944
Premier Gerbrandy (Nederland
se regering in Londen) vraagt
Churchill zich in te zetten voor
voedselhulp aan Nederland.
30 oktober 1944
Eerste (bekende) sterfgevallen
van hongerslachtoffers in Ne
derland.
4 december 1944
Het broodrantsoen wordt terug
gebracht naar 1000 gram per
persoon per week.
24 december 1944
Begin van de hongertochten
naar het noord-oosten van Ne
derland om voedsel te halen,
dat overigens vaak bij terug
komst door de Duitsers in be
slag werd genomen.
14 januari 1945
Wegens verergerde voedsel
schaarste roept H.M. Koningin
Wilhelmina hulp in van Koning
George van Engeland en Presi
dent Roosevelt van de Verenig
de Staten om door voedselhulp
massale sterfte in Nederland
door honger te voorkomen.
22 april 1945
De Nederlandse regering in
Londen stelt met klem het af
werpen van voedsel door vlieg-
tuign boven bezet gebied voor.
23 april 1945
Opperbevelhebber Eisenhower
krijgt toestemming om met de
bezetters te gaan onderhandelen
over voedseltransporten.
24 april 1945
De BBC deelt me, dat het Geal
lieerd Opperbevel heeft besloten
dat vliegtuigen dag en nacht
voedsel gaan afwerpen boven
bezet West Nederland.
25 april 1945
De Duitse autoriteiten (Rijks
commissaris Seyss-Inquart) ver
bieden de voedseldroppings.
26 april 1945
De Duitsers binden in en zijn
nu bereid over voedseldrop-
pingsvoorwaarden te onderhan
delen.
27 april 1945
Slecht weer verhindert operatie
'Manna'.
28 april 1945
Wederom te slecht weer om
veilig voedsel te droppen.
29 april 1945
Uitzinnige reakties van het Ne
derlandse volk op de eerste
voedseldropping door 242 zeer
laag vliegende Lancasters met
achttien Mosquito's voor doel-
markering.
V 3 r>
Poolse piloot Viktor Samborski
0
herinnert het zich als de dag van gisteren
1
w'
