In heimweecursus voor kerkverlaters
is God weer praktisch aanspreekbaar
Lang niks
gehoord
van God
H
Vakantieplannen
Voor overige informatie
if
Fassbinder-achtig melodrama in de huiskamer
Richtlijnen en tips voor moderne, vrije geloofsbeleving in zes lessen
Waar gaan we heen?
Maak kennis met het rijke Gouden Eeuwse verleden tijdens grootscheepse zomermanifestatie
ÜM
DONDERDAG 3 AUGUSTUS 1995
31-1001
Trommel negen vrienden op,
lap allemaal een tientje en je
hebt je theater aan huis. De
enige vereisten zijn: een ruim
te van drie bij drie meter, drie
stoelen, een keukentafel en
natuurlijk een mooi plekje
voor het publiek. Sanseveria's
in het raam strekken tot aan
beveling. Het idee is al eens
eerder uitgevoerd (onder an
dere door het Onafhankelijk
Toneel), maar blijkt nog
steeds enorm tot de verbeel
ding te spreken. De zeventien
voorstellingen van het stuk
'Het Vermoeden', die het
Rotterdamse amateur thea
tergezelschap Rogeto in okto
ber op de huiskamer-, keu-
ken- dan wel kelderplanken
wil brengen, zijn alle ver
kocht.
Mensen die Rogeto hebben ge
contracteerd staat een onge
woon avondje te wachten. Ze
zullen een jongen (gespeeld door
Dennis Taapken) hun huis zien
binnenkomen die kort tevoren
na jaren van gevangenschap uit
een Duits concentratiekamp is
vrijgelaten. In het huis ziet hij
zijn vader (Janfrans Sinke) te
rug, die zich tijdens de oorlog
door zwarthandel in koffie heeft
verrijkt. De moeder (Martha
Brouwer) kan niet voorkomen
dat het 'oorlogsgeheim' van va
der de atmosfeer al snel verpest
en de spanning in het kleine ka
mertje daardoor stijgt als in een
hogedrukpan.
Rake klappen
Vlak onder de ogen van het als
huisgenoten meegenietende pu
bliek ontspint zich een schok
kend tafereel, waarbij driftig
m
wordt gescholden en gehuild,
flink met deuren wordt geslagen
en rake klappen vallen. Kortom,
een situatie waarin de toeschou
wer gegêneerd moet vaststellen,
beland te zijn in een familiedra
ma dat zo privé is, dat hij er
eigenlijk absoluut niet bij hoort
te zijn.
„Ik hoop zeker dat het publiek
in de kamer erbij zal zitten hui
len. Het is toch de uitdaging om
iets te maken dat zoiets teweeg
brengt", zegt regisseur Fedde
Spoel over het stuk. „Die zoon
heeft in het verzet gezeten en is
er van overtuigd dat hij goed
heeft gedaan. Maar de vader ge
looft ook dat hij juist heeft ge
handeld. Op zijn eigen wijze
heeft hij goed gedaan omdat hij
met zwarthandel ervoor gezorgd
heeft dat zijn gezin in de oorlog
te eten had. Tjeetje wat een
treurnis! Het is heel tragisch als
die twee om die reden niet meer
met elkaar kunnen omgaan." Na
vijfjaar komedies en kluchten te
hebben gespeeld met Rogeto is
Het Vermoeden zijn eerste -
'Fassbinder-achtig sentimenteel'
en 'volks' melodrama, vertelt
Spoel.
Het Vermoedengeschreven
door Arne Sierens, was perfect
voor de gelegenheid, omdat in
het kader van Podium '95 - Rot
terdams theater in het teken van
vijftig jaar bevrijding - het thema
'macht en vrijheid' aan de beurt
was. Bovendien zag Spoel in Het
Vermoeden eindelijk een moge
lijkheid voor opvoering van een
stuk in huiskamers, iets wat in de
oorlog ook wel werd gedaan
door toneelspelers die weigerden
lid te worden van de Kultuurka
mer.
Favoriete spelers
Omdat hij met Het Vermoeden
afscheid neemt van Rogeto en
het bovendien het jubileumstuk
voor het vijftigjarig bestaan van
het gezelschap is, kreeg hij toe
stemming voor één keer met al
leen zijn drie favoriete spelers
van Rogeto te werken. „Door te
spelen in zo'n kleine ruimte cre
ëer je een grotere betrokkenheid
van het publiek. Zie je theater in
de grote zaal, dan is het net TV
kijken, waarbij veel meer spekta
kel mogelijk is. In de huiskamer
gaat het erom dat je er zo dicht
mogelijk bovenop zit en zo het
contact tussen speler en publiek
intenser wordt."
In wat voor kamers, schuren of
keukens ze in oktober terecht
komen is hen nog onbekend.
Vooraf wordt echter nog wel
grondig geïnspecteerd of de mi-
s-en-scène wel in de huiskamer
past en wordt gecontroleerd of
de tevens benodigde krant van
de dag, koffiepot met drie kop
jes, vaatdoek, dienblad, twee
borrelglaasjes, drie ontbijtbord
jes en een radio aanwezig zijn.
Ondanks dat het er 'vrij fysiek
aan toegaat' garandeert Spoel
dat alle huisraad ongehavend
weer uit de strijd tevoorschijn
komt.
Tot op heden zijn er overigens
geen plannen voor reprises.
'God is nu per fax bereik
baar'. Onder dit prikkelend
motto nodigt het Esda-insti-
tuut iedereen uit die heimwee
heeft naar God maar niet
naar de kerk. De uitnodiging
geldt een zestal boeiende,
korte lessen waarin Gods be
doelingen met de mens nog
eens helder en in bijna ge
waagd taalgebruik uiteen
worden gezet. De lessen gaan
niet over nieuwe inzichten
maar brengen oude, christe
lijke waarden die door soci
aal, politiek en economisch
'misbruik van religie' onder
gesneeuwd zijn geraakt op
nieuw en op eigentijdse wijze
onder de aandacht.
'Net als de Koran, biedt de bij
bel in beginsel tal van practi-
sche oplossingen voor heden
daagse levensvragen en proble
men", verklaart Joanne Balk
van het Esda. „God toont in de
bijbel zijn bezorgdheid over he
dendaagse zaken als milieu,
schepping en evolutie en geeft
raad en biedt hulp bij levensvra
gen. Hij laat bij voorbeeld zien
hoe door betere eetgewoonten
ziekte en ellende voorkomen
kunnen worden. Ook zegt de
bijbel dat God voor jou niet
hoeft te zijn wie hij voor mij is.
En dat het erkennen van zijn
bestaan je niet ontslaat van
eigen verantwoordelijkheid."
Huiswerk
Les één van de serie stelt de
vraag: Lang niks van God ge
hoord? Hoewel in eerste instan
tie geopperd wordt dat Nietz
sche gelijk dreigt te krijgen met
zijn God is dood doordat steeds
meer mensen de kerk uitlopen
en de aarde en elkaar dreigen te
vernietigen, blijven er aan het
eind van deze les twee andersge-
richte aandachtspunten ter
overweging over. Het eerste is:
Probeer het beeld dat u van God
heeft te vergelijken met dat van
mensen in uw directe omgeving.
Zijn er grote verschillen? waar
door worden die veroorzaakt?
Het tweede: Welke rol speelt
traditie in het ontstaan van het
beeld dat we van God hebben?
Waardoor verlaten juist nu zo
veel mensen tegelijk de kerken?
In les 2: Deed-ie 't of deed-ie 't
niet?, worden God en Darwin
probleemloos tegenover elkaar
gezet met de in beginsel open
vraag of we van God of van de
apen afstammen. Na een uitge
breide bespreking en vergelij
king van een aantal gangbare
theoriën, worden de volgende
twee vragen ter overweging
meegegeven: Welke invloed
heeft de evolutietheorie op uw
persoonlijk leven.' en Waardoor
wordt eventuele twijfel aan het
scheppingsverhaal ingegeven?
Deze vragen vormen het enige
huiswerk, op elk gewenst tijd
stip uit te voeren.
Afstotend taalgebruik
De volgende vier onderdelen
van de cursus behandelen: de
bijbel als instructieboek vol
harde feiten over zinnige advie
zen, de voorspellende kracht
van dit 'boek der boeken' en
vragen over leven, dood en
daarna. Ter afronding wordt
een mogelijk 'weerzien met een
oude bekende' geopperd.
De gratis serie is daarmee geen
algemene bijbelcursus maar een
speurtocht naar antwoorden
voor sceptische mensen.
Taalgebruik in de kerk
Joanne Balk: „We richten ons
met deze schriftelijke cursus op
een doelgroep die er bij inschiet.
Die de kerk verlaten heeft maar
daarmee niet perse God. Alleen
al het taalgebruik in de kerk
stoot deze mensen af. Het roept
negatieve gevoelens en associa
ties op. Daarom hebben we dit
in de cursus anders aangepakt.
Het is niet onze bedoeling men
sen terug naar de kerk of iets
anders georganiseerds te krij
gen. We willen ze alleen op
nieuw in contact brengen met
God. Wat ze daarmee doen is
aan henzelf. Veel mensen voe
len zich liever onderdeel van een
beweging dan dat ze ergens aan
vastzitten."
De stichting Esda is onderdeel
van de Kerk der Zevende-dags
Adventisten maar lijkt mogelijke
vooroordelen tegen deze chris-
tendomvariant door zijn open
aanpak tegen te spreken. Joanne
Balk: „Laten we zeggen dat onze
ingang vroeger strikt bijbels was.
Hoewel we meerdere stromingen
binnen onze groep kennen, bewe
gen we ons steeds meer richting
ruime interpretatie."
Esda is telefonisch bereikbaar op
tel. 03404-31509
De gemiddelde Nederlander zoekt zijn vakantiebestemming steeds
verder van huis. Maar het woord 'gemiddeld' zegt het al: niet
iedereen stapt in het vliegtuig om naar verre oorden af te reizen.
En terecht, want wie wil er nou gemiddeld zijn, als er ook in ons
eigen land genoeg te doen is? Bijvoorbeeld in de provincie
NOORD-HOLLAND, waar de komende weken tijdens een
grootscheepse zomermanifestatie in het Land van Leeghwater
enorm veel te bezichtigen is.
Het land van Leeghwater: dat is de Schermer, de Beemster en
het veengebied Schermereiland er tussen in; charmante oude
dorpen tussen weidse droogmakerijen ontstaan met kapitaal uit
de VOC-rijkdommen.
Alleskunner Jan Adriaanszoon Leeghwater (1575-1650) uit De
Rijp, zette een stevig stempel op deze streek, waar ooit veel
kleine en grote meren lagen. Hij ontwierp de dikbuikige binnen-
bovenkruiers, de molens die met tientallen tegelijk grote water
plassen leegmaalden. Hij leidde de droogmaking van de Beem
ster en was bouwmeester van raadhuizen en kerken. Het land
van Leeghwater is rijk aan cultuurhistorie. Molens, boerderijen,
kerken en raadhuizen. Van eind juli tot in september worden ze
opengesteld, elk weekend. Prima te combineren met een
fietstocht door dit Gouden Eeuwse Hollandse landschap of met
andere uitstapjes. Leuk voor een zaterdag of een zondag.
In 35 jaar, tussen 1608 en 1643,
werd in Noord-Holland circa
20.000 ha land 'veroverd' op de
zee. Jan Adriaanszoon Leegh
water uit De Rijp heeft bij deze
droogmakerijen een belangrijke
rol gespeeld. Toen in 1592 in
Uitgeest de eerste houtzaagmo
len verrees, ging Leeghwater op
pad om het mechaniek te bestu
deren. In 1605 bouwde hij een
achtkantige oliemolen met stam-
Wie meer wil weten over de toeristische mogelijkheden van de
provincie Noord-Holland kan contact opnemen met de VVV van de
provincie, op onderstaand adres.
Provinciale VVY Noord-Holland,
Florapark 6,
2012 HK HAARLEM,
tel. 023-31 94 13,
fax: 023-34 00 93.
pers in De Rijp, zijn eigen uitvin
ding. Voor de aardigheid con
strueerde hij een soort duikers-
klok, waarin zelfs Prins Maurits
geïnteresseerd was. Bij de bedij
king van de Beemster was hij
opzichter; 41 molens werden er
gemaakt en gesteld om dit meer
droog te malen. Dezelfde taak
had hij bij de Wormer, de Pur-
mer (15 molens), de Heerhugo-
waard en naderhand de Scher
mer (36 molens). Voor de bedij
king van de Starnmeer maakte
Leeghwater berekeningen en
kaarten. Deze ondernemingen
werden bekostigd uit de enorme
winsten die de Verenigde Oost-
indische Compagnie in deze wel
vaartsjaren maakte.
Landschap en cultuur
De gemeenten Schermer, Graft-
De Rijp en Beemster hebben on
der de titel 'Uit in het land van
Leeghwater' samen met 'Kunst
en Cultuur Noord-Holland en
de VVV's egn manifestatie geor
ganiseerd die het mogelijk
maakt kennis te nemen van dit
typisch Hollandse landschap en
van wat er nog aan cultuurmo
numenten resteert uit deze bloei
periode, de Gouden Eeuw. En
dat is verrassend veel.
Programma
(Hieronder volgt een beknopt
overzicht van de programma
punten. Voor uitgebreide infor
matie: zie de Leeghwaterwijzer,
een op elk weekend toegesneden
folder.)
29 en 30 juli: De musea te kijk
tijdens een open musea weekend.
Het Klienste Huisje in Scher
merhorn bijvoorbeeld en het 19e
eeuwse huisje van Neeltje Pauw
aan de Westdijk van de Beem
ster. Maar ook de Mueseummo-
len, het Rijper Museum en Mu
seum Betje Wolff. In het mu
seum Betje Wolff is een speciale
tentoonstelling ingericht over
deze vroeg-geëmancipeerde
vrouw. In het Rijper Museum is
een expositie van Klaas van
Aken te zien.
5 en 6 augustus: Open Kerken.
Zeven verborgen polderkerken
zetten hun deuren open en tonen
hun prachtige interieurs. Er is
muziek van koor, fanfare, orgel
en fluit en een tentoonstelling
van historische foto's van boe
renfamilies bij hun boerderijen
in de Schermer (in de Boerderij-
kerk van Zuidschermer). In de
dorpskerk van Grootschermer is
een kunstexpositie van Peter de
Rijcke.
Deelnemende kerken: Schermer
horn (Hervormde Kerk), Groot
schermer (Dorpskerk), Zuid
schermer ('t Zwarte Kerkje), De
Rijp (Grote Kerk), Midden
beemster (Hervormde Kerk),
Noordbeemster (Doopsgezinde
Kerk) en Westbeemster (R.K.-
kerk).
12 en 13 augustus: Open Boede-
rijen. Een bijzonder evenement
want in de meeste gevallen gaat
het om privé-eigendommen. De
boederijen behoren vooral tot
het type van De Stolp. Het pira
midale dak van dit type boerde
rij vormt vaak een markant en
uniek uitzicht in de Noordhol
landse landschap. Er is een grote
variëteit aan activiteiten van
kunst tot zuivel. Schermer (Fam.
Reus, Noord Schermerdijk 6;
Fam. Borst, Zuidervaart 139; 't
Zwarte Kerkje, Zuidschermer;
Expostal, Zuideinde 13, Groot
schermer); De Rijp (de Drukstal,
Kerkstraat); Beemster (Wester
hem, Middenweg 185; De Meer
waarde, Middenweg 189 en De
Eenhoorn, Middenweg 196.
19 en 20 augustus: Kunstroute.
Het centrum van de activiteiten
ligt in De Rijp en Graft, waar
langs de ateliers van Kees de
Gooijer, Antonie Bouman, Joy
ce Ennik, Pieter Borstlap, Mar
tin Klaver en Nico van 't Hoff
een atelierroute is gelegd. De
route voert ook langs Groot
schermer en Middenbeemster.
Voor liefhebbers van orgels en
orgelmuziek is het weekend van
26 en 27 augustus een must. Een
ook de argeloze deelnemer zal
versteld staan van de wondere
tonen van de historische, luister
rijke orgels in de polderkerken
van Stompetoren, Grootscher
mer, Schermerhorn (zaterdag)
en Noordbeemster, Midden
beemster en De Rijp (zondag).
De zomermanifestatie wordt in
het zevende weekend, 2 en 3 sep-
0-4
tember, afgesloten met Open
Molens en Gemalen. De Mu
seummolen bij Schermerhorn is
als achtkante binnenkruier het
stoere middelpunt van een tocht
die als ondertitel 'Water tussen
veen en klei' meekreeg.
De gemalen Wilhelmina (Scher
mer) en Wouter Sluis (Beem
ster), normaal potdicht voor pu
bliek, zijn nu open voor bezoek.
Naast dia's over een dag uit het
leven van een machinist en een
tentoonstelling over de pomp-
historie in Wilhelmina, is er in
beide gemalen uitgebreide uitleg
over de waterhuishouding.
Handleiding
Alle tochten worden begeleid
met de Leeghwaterwijzer, een in
formatiefolder met een fietsrou-
tekaart, verkrijgbaar op alle be-
zoekpunten en bij de VW in
Alkmaar, Purmerend en Zaan
dam. Juist nu is het landschap
op z'n mooist en wordt het fiet
send verkennen sterk aanbevo
len. Alle open lokaties zijn gratis
te bezoeken. De Leeghwaterwij
zer kost 2,50.
De Schermer is ongeveer 6 a 7
kilometer verwijderd van Alk
maar. Met openbaar vervoer ligt
het voor de hand de trein naar
Alkmaar te nemen en hier op het
station een fiets te huren.
Voor het fietsen door de Beem
ster kun je beter per trein naar
Purmerend reizen en daar een
fiets op het station huren. Meer
informatie: VW Noord-Hol
land: 023-319413. VW Alk
maar: 072-114284.
'Sanseveria's in het raam
strekken tot aanbeveling'
door F.DO BEERDA
Fedde Spoel: 'Ik hoop zeker dat het publiek in de kamer erbij zal zitten
huilen. Het is toch de uitdaging om iets te maken dat zoiets teweeg
brengt.
Foto JANSSEN 4 DE KIEVITH
Cartoonist van het dagblad TrouwLen Munnik leverde de illustraties
hij de lessen.
Boerderij Westerhem, Middenbeemster te bezichtigen op 12 en 13
augustus.
De hervormde kerk van Schermerhorn met hangend scheepsmodel.
Op 5 en 6 augustus te bezichtigen.
Uitwaaien in het land van Leeghwater
Museum In 't Houten Huis, De Rijp
foto GEORGE STOEKENBROEK
Dit is nou zo'n zogenaamde dikbuikige binnen-hovenkruier, zoals
Leeghwater er veel gemaakt heeft
