,.<^*408
k
f &yMfk
JN X
m lp
o mm
38WÉE
110111
f «t*1
WOENSDAG 16 AUGUSTUS 2000
33-144 2
WRK3&
Wk - ,t»i
1- V
Wie Schiedam zegt, denkt
vaak alleen aan een
bescheiden stad aan de
Maas. Met zijn Broersveld,
de Gorzen en Nieuwland.
Maar de stad kent nog vele
andere interessante plek
ken, die de moeite van het
bezoeken meer dan waard
zijn. Hierbij een blik op een
van de mooiste delen van
Schiedam, maar ook
Vlaardingen: de
Holiërhoekse Polder.
door Look J. Boden
Wanneer je de verstedelijking
achter je laat, en je waant in het
rustieke landschap ten noorden
van Vlaardingen, komen als van
zelf die bekende woorden van
Wim Sonneveld weer bovendrij
ven: 'En langs het tuinpad van
mijn vader/zag ik de hoge bomen
staan/ik was een kind en wist
niet beter/dan dat dit nooit voor
bij zou gaan...' Alsof de tand des
tijds het landschap nooit heeft
aangeraakt, ontvouwt zich in één
van de dichtstbevolkte gebieden
van de Randstad een gebied, dat
de Holiërhoekse Polder wordt
genoemd.
Voor wie zich een blik op de
kaart gunt, ziet dat het eigenlijk
maar om een bescheiden stukje
Vlaardingen (en Schiedam)
gaat, dat echter door zijn bijna
onmogelijke eenvoud uniek mag
worden genoemd. Het wordt aan
de westelijke kant begrensd door
de Vlaardinger Vaart, in het zui
den door de Holyweg en de
Woudweg, en in het oosten door
de Harreweg; de Oostveenseweg
en (in het verlengde daarvan) de
Willemoordseweg vormen de
noordelijke begrenzing.
En er is één iemand, die er wer
kelijk honderduit over kan ver
tellen, en dat is Paul Meuldijk.
Het begon allemaal met een
grote interesse voor fotografie.
Vele plekken in Vlaardingen
werden door hem op de gevoeli
ge plaat vastgelegd, zowel in
kleur als zwart-wit. Allereerst
waren dat voornamelijk de hot
spots van de stad, zoals de Grote
Kerk, de Visbank en het Oude
Stadhuis. Maar gaandeweg kwa
men ook andere onderwerpen in
zwang. Nu was Meuldijk toch al
een natuurliefhebber, en is de
Ml m
natuur van onze stad niet eens zo
ver weg, dus besloot hij op een
gegeven moment ook te gaan
fotograferen in de Holiërhoekse
Polder.
Honderden foto's
"In begin maakte ik alleen maar
foto's van het landschap," vertelt
Meuldijk, in het dagelijks leven
werkzaam voor de gemeente
Schiedam. "Maar het ging
steeds verder. Ik ging ook foto's
maken van mensen aan het werk.
Vervolgens nam ik contact met
de boeren op, of ik misschien
ook wat dichterbij mocht foto
graferen. En dat deed ik dan."
De collectie van Paul Meuldijk
beslaat inmiddels al ruim 700
foto's, en hij is nog lang niet
klaar. Hij denkt er zelfs over om
er in de toekomst een boekje van
te maken. Want naast foto's heeft
hij ook tientallen verhalen en
beschrijvingen van het gebied.
Soms ook van de boeren zelf,
van wie hij zo nu en dan iets
opvangt. Zo kent hij van diverse
mensen al illustere bijnamen, en
weet hij inmiddels hoe intensief
het is om alles op het land nog
met de hand te moeten doen.
Meuldijk kan er gedetailleerd
over meepraten. "De oude
manier van werken is het meest
interessant," zegt hij, en laat
foto's zien van een boer die
bezig is zijn zeis te slijpen. "Je
kan natuurlijk gewoon een gras
maaier gebruiken, maar hij doet
kenshokken, maar ook diverse
koeienstallen. Hoewel al menig
boer zijn dieren voor een goede
prijs van de hand heeft gedaan,
staan deze bouwsels nog als ico
nen van de tijd overeind. Enkele
boeren hebben nog koeien, en
dat geeft dagelijks een ontspan
nen schouwspel van leiden en
geleid worden. Overigens wel
tot ergernis van sommige stads
mensen, die met hun tanden in
het stuur wachten, tot een horde
koeien de weg is overgestoken.
Maar wie maalt daar nu om? De
boeren laten zich immers niet zo
makkelijk opjutten. Net zo rus
tig zijn ze op het land, of in de
moestuin, waarvan er vele welig
tieren rondom de vaak pittoreske
boerderijen met hun 'oude' heb
bedingetjes. Ook daar zijn zat
n $gM
O**
Sis
het nog gewoon met de hand."
Hij kijkt bijna vertederd naar de
plaat, alsof het zijn eigen familie
is, die daar de handen uit de
mouwen steekt voor het dage
lijks brood.
"Het leukste vond ik een man in
de polder ten noorden van de
Woudhoek in Schiedam. Ik zag
hem daar aan het werk, en het
viel me op dat hij echt alles met
de hand doet. Zelfs het schoon
maken van de sloten, waar veel
boeren even een tractor voor
gebruiken, doet hij nog gewoon
met de hand. En dat is vrij bij
zonder, want hij is inmiddels 82
jaar. En sloten schoonmaken met
de hand is toch vrij zwaar
werk!"
Kleine details
Voor wie gedetailleerd verder
kijkt, val er nog veel meer te ont
dekken. Her en der verspreid in
het weidse land staan kleine var
details te ontdekken, die de lief
hebber kunnen bekoren. Diverse
raampjes, versiersels en hout
werken in bijzondere vormen.
Muurschilderingen, maar ook
menige hekschildering. Keurig
netjes onderhouden staan er op
de toegangshekken van de stee
(maar ook net zo goed op die
van het weiland) diverse spreu
ken, die beduidend vaak religi
eus getint zijn. Zoals 'O grote
God hemelkoning/bescherm ons
op deez'woningdie op een hek
van een boer in Schiedam is te
zien.
Ook onder de woning komt men
vaak details tegen, die men niet
zo snel verwacht. Hoewel de
activiteiten er reeds lang
gestaakt zijn, is bij sommige
boeren nog steeds een kaaskel
der aanwezig, waar vroeger de
lekkerste landkazen vandaan
kwamen. Nu is dat vergane glo
rie; het enige dat er nog aan her
innert, zijn de grote baden waar
in de kazen gezouten werden.
Met daarin inmiddels rommel
dat men boven niet meer zo snel
kan gebruiken. Een historische
werkplaats is langzaam tot
opslagplaats verworden.
Oude plannen
In al die jaren dat het gebied er
ligt, heeft het in feite weinig ver
anderingen meegemaakt. Zeker,
de Tweede Wereldoorlog heeft
ook hier haar sporen achtergela
ten. Bij vele Vlaardingers en
Schiedammers zal niet eens
bekend zijn dat onder het gebied
nabij de Harreweg (Schiedam)
een groot deel van het puin ligt,
dat overbleef na het verschrikke
lijke bombardement op
Rotterdam. En dat er diverse
onderduikers waren, die hier een
veilig onderkomen probeerden
te bemachtigen.
Want uiterlijk ligt alles er nog
steeds bij, alsof de geschiedenis
van eeuwen terug de grootste
moeite heeft het los te laten. En
dat, terwijl er toch al zo'n dertig
jaar een uitgewerkt (èn goedge
keurd!) plan klaarligt om het
drastisch te herstructureren. Niet
alleen het ontwerp voor de rijks
weg richting Delft vormt daar
een onderdeel van, ook het idee
om de weilanden om te toveren
tot een soort 'oerbos', met moe
ras en 'zelfregulerende' bossa-
ges. Op zich al tamelijk uniek,
als men bedenkt dat men daar in
de jaren zeventig van de vorige
eeuw over het algemeen niet zo
aan dacht.
"Nu eindelijk willen ze de boe
ren daar dan toch voor een
schijntje weg hebben," vertelt
Paul Meuldijk met een zekere
plaatsvervangende spijt. Het is
alsof er met het veranderen van
het gebied ook iets in hem dreigt
te veranderen.
"Ach, ik zal er wel weer aan
wennen. Maar die boeren niet
meer. Die zeggen 'Als ik al op
zoek naar een opvolger, dan kan
ik daar nu mee stoppen'. Wantje
moet je bedenken dat die men
sen toch al zeker in de zeventig,
en sommigen zelfs in de tachtig
zijn."
Komen uiteindelijk toch weer
Sonneveld's woorden uit datzelf
de liedje naar boven drijven:
'Maar ach. die tijd is nu voor
bij/dit is wat overbleef voor
mij:/een ansicht en herinnerin
gen...' Misschien is het allemaal
wel een droom. Misschien ver
stoffen die herstructurerings
plannen wel op een dergelijke
manier, dat ze net zo oud worden
als het gebied zelf.
Dan kunnen in ieder geval nog
vele generaties genieten van een
natuurgebied tussen de steden,
dat in feite altijd zijn eigen
karakter met verve heeft weten
te behouden.
4- -jv*
X S,
s - v
V
jMgyfi
i
»w
x
4&j^n""W™fi. i
y v
t
De rustieke eenvoud van een vergeten gebied
i i *yE
row»' -.- V
i _l »^Mi_ FÜ jPW
6 y^S W^l
»r4raPrr*-v
9pM »-X;'
■H 'E, *v*T
