Historicus Van der Vlis zoekt verhalen van weeskinderen voor jubileumboek
Oproep verkiezing
boerderij van het jaar
NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW
IN HET HOF VAN SPALAND
WOMAN AND MANS YOUNG FASHION WEAR
Diverse spectaculaire
openingsaanbiedingenonder andere:
Vero Moda leder jack
Jeans rok
Indian Rose jeans
en nog veel meer!!!
24.95
69.95
overdekt
winkelen
GRATIS
parkeren
DE EERSTE 50 KLANTEN
KRIJGEN EEN LEUK PRESENTJE
Graag tot ziens bij XI Eü E
Hof van Spaland 60
vanaf zaterdag 3 mei om 9.30 uur.
Woman o.a.:
Vero Moda
Only
Indian Rose
Miss Sixty
Man o.a.:
Energie
Indian Rags
Vierhonderd jaar jeugdzorg 'bij'Jan en Kaat
W-
van 119.95 voor 69.95
van 39.95
van 109.95
voor
voor
NS-10
Door KLAASKE GEERST
SCHIEDAM - In 2005 is het vierhonderd jaar geleden dat
het 'Weeshuis der Hervormden te Schiedam' aan de Lange
Achterweg werd gesticht. Het eerste kind dat ooit met dit
weeshuis te maken kreeg, was zelf geen wees maar het
zoontje van een welgestelde inwoner van Schiedam. Hij
mocht de eerste steen leggen voor het instituut waarin vele
minder fortuinlijke kinderen - voornamelijk wezen - uit
de achterliggende vier eeuwen een vervangend thuis heb
ben gevonden. Historicus Dr. Ingrid van der Vlis schrijft er
een boek over en is op zoek naar persoonlijke ervaringen
en of dagboeken van oud-bewoners van het weeshuis, en
van het hierin later gevestigde kindertehuis 'De
Lindenhof'.
Het valt niet meer te achterhalen
wanneer het weeshuis precies
werd opgericht, waarvoor al in
1598 verzoeken bij het stadsbe
stuur werden ingediend. Die toe
stemming kwam nog datzelfde
jaar maar de financiering ont
brak wellicht, want er werd ver
der geen actie meer onderno
men. Pas in 1602 werd een grote
loterij georganiseerd dat tijdens
de jaarlijkse Schiedamse feest-
week een flinke som geld in het
laatje bracht. In archiefstukken
uit 1605 staat beschreven hoe
een achtjarige Pieter Niesen de
officiële eerste steen voor het
gebouw legde, dat later in de
volksmond bekend zou staan als
'het weeshuis van Jan en Kaat'.
Die volkse naam verwijst naar
de aandoenlijke beelden van
twee weeskinderen die boven de
ingang van het complex werden
geplaatst, dat rond december
1605 werd 'afgetimmerd'.
Jubileumboek
Nog altijd sieren Jan en Kaat de
gevel, maar weeskinderen tref je
er niet meer aan.
Ter gelegenheid van het 400-
jarig bestaan van het 'Weeshuis
der Hervormden te Schiedam'
zijn opnieuw stappen onderno
men, maar nu om een jubileum
boek aan de instelling te wijden.
Historicus Ingrid van der Vlis,
auteur van 'Weeshuizen in
Nederland', is inmiddels aan de
slag gegaan met het nodige spit-
werk in het Schiedamse archief.
Ze heeft goede hoop om ook nog
enige oud-bewoners van het
weeshuis of de Lindenhof over
hun 'weeshuis'-periode te spre
ken.
Van der Vlis is vooral benieuwd
naar persoonlijke herinneringen:
"Juist het dagelijkse leven inte
resseert me, dat kom je namelijk
niet in de archiefstukken tegen"
legt Ingrid van der Vlis uit. "Van
alles werd genoteerd, zoals het
tijdstip waarop een weeskind het
weeshuis binnenkwam, verliet of
soms zelfs was weggelopen.
Ook beschreef men algemene
huishoudelijke zaken als uitga
ven en inkomsten. Dat alles is
goed gearchiveerd, maar het
emotionele aspect blijkt lastiger
te achterhalen."
Kinderen in een weeshuis misten
weliswaar een familie-netwerk,
dat in de zestiende- zeventiende
eeuw onontbeerlijk bleek om te
overleven, maar ze waren mate
rieel vaak toch beter af dan veel
kinderen mét ouders. Ze werden
goed gevoed en warm gekleed
(weeshuis-uniform) en konden
op een gedegen vakopleiding
rekenen dankzij de goedgevig-
heid van rijke lieden. Een
omslag kwam na het ontstaan
van de eerste sociale wetgeving
in 1854.
Weeskinderen werden vanaf dat
moment steeds minder afhanke
lijk van de toevallige weldadig
heid van goedgezinde stedelin
gen. Bovendien nam het aantal
weeskinderen snel af door de
In Zuid-Holland gaat de provinciale verkiezing 'Boerderij van het
Jaar' van start. Het gaat om de verkiezing van de mooiste provin
ciale boerderij (met erf). Wie zelf een boerderij bewoont, of een
boerderij in zijn omgeving kent, waarvan de gebouwen en erf hun
karakteristieke verschijningsvorm hebben behouden of zijn ver
sterkt, dan kunnen deze tot en met 31 mei aangemeld worden bij
de werkgroep Jaar van de Boerderij Zuid-Holland.
Het jaar 2003 is uitgeroepen tot 'Jaar van de Boerderij', waarvoor een
landelijke Stichting is opgericht. Doel van dit Jaar is aandacht te
vestigen op historische boerderijen en erven en zo bij te dragen aan
hun behoud en zorgvuldig beheer in de toekomst. Een van de acti
viteiten in 2003 is de landelijke verkiezing Boerderij van het Jaar.
Deze verkiezing vindt plaats in oktober 2003. Daaraan voorafgaand
wordt in Zuid-Holland een eigen verkiezing Boerderij van het Jaar
georganiseerd met een feestelijke prijsuitreiking in september.
Zowel boerderijen met een agrarische bestemming als herbestemde
boerderijen komen in aanmerking voor de titel 'Boerderij van het
Jaar'.
Selectiecriteria
Aan de voordracht worden geert speciale eisen gesteld voor wat
betreft het boerderij type of de wijze van gebruik. De voordracht mag
betrekking hebben op een boerderij die al dan niet een beschermd
monument is.
Hoofdgebouw, bijgebouwen en het erf moeten hun karakte
ristieke verschijningsvorm hebben behouden.
Uit de staat van onderhoud moet blijken dat de eigenaar/be
woner zorgvuldig is omgegaan met de historische kwaliteit
van de boerderij. Deze kan bijv. tot uitdrukking komen in
een geslaagde restauratie; een goede aanpassing aan de oor
spronkelijke of aan een nieuwe functie of nieuwbouw in re
latie tot de historische boerderij.
Uit de plaats en de vormgeving van bijgebouwen en voor
zieningen moet de aandacht voor het complex als geheel
blijken.
Diezelfde aandacht moet ook blijken uit inrichtimj en be
planting van het erf; bij voorkeur in samenhang met de situ
ering in het omringende landschap.
Voor meer info en aanmelden kan telefonisch contact opgenomen
worden met tel. 071-5133739 of via de website www.erfgoed-zh.nl
hogere overlevingskansen van
ouders. Ondanks de emotionele
tekorten die 'binnenvaders' en
'binnenmoeders' van het wees
huis wellicht hadden, was de
achterliggende gedachte om
deze kinderen te helpen, goed
bedoeld door de toenmalige
regenten.
Directeur
In 1941 deed J. Ritsema van
Eek, een nieuwe 'binnenvader'
zijn intrede in het huis. Hij
noemde zichzelf liever gewoon
directeur en bracht zeer vernieu
wende en welkome ideeën mee
zoals het afschaffen het wees
huisuniform.
In 1955 hield het Schiedamse
weeshuis, na het vertek van de
laatste wees, als zodanig op te
bestaan. Vanaf de jaren '40-'50
werden er ook al 'geplaatste'
kinderen in het huis opgenomen,
die niet meer bij hun eigen
ouders konden wonen. De
'wezen'-zorg werd na de Tweede
Wereldoorlog door de overheid
overgenomen, en met de invoe
ring van de Algemene
Bijstandswet in de zestiger jaren
verviel definitief het 'bestaans
recht' van het Schiedamse
Weeshuis der Hervormden, die
zich ontwikkelde tot een ander
soortige instelling voor jeugd
zorg: De Lindenhof.
Tot begin jaren '70 heeft de
Lindenhof dienst gedaan als kin
dertehuis. En nog altijd is 'de
Lindenhof' als pedagogische
instelling actiefin Schiedam met
onder meer het beheer van de
kindertelefoon, projecten als
opvanghuizen en begeleid
kamerbewoning. Wellicht leest
iemand dit artikel, die nog in
deze instelling heeft gewoond of
jeugdverhalen van oud-bewo
ners kent. Van der Vlis zoekt dus
onder meer antwoorden op vra
gen als: wat deden de weeskin
deren wanneer ze 's middags uit
school of hun werk kwamen,
mochten ze dan gaan spelen,
moesten ze gaan lezen of in het
huis meewerken? Hoe verliep
het 'binnen-leven'?
De uitkomst kan een beter beeld
geven over het werkelijke leven
tot in de vorige eeuw binnen het
Schiedamse weeshuis aan de
Lange Achterweg. Inlichtingen
en reacties aan Dr. Ingrid van
der Vlis of haar historisch onder
zoeksbureau 'Tijdelijk', tel.
010-4350680 of via
tijdelijk.mail@planet.nl.
mmlil" -
-4»
el weeshuis
eesmeisjes uit
ervormaen te
leaam.
ter m
raditioneelposeren de meisjes
goedvoor de foto, terwijl ze zich bezig houden met 'nuttige handwerkenHoe anders dan de realiteit van toen.
ken(arbeid) was op zondag verboden.
'zondagse
'handwer-
XIEJE
SPALAND
