'deze neering is merkelijk verloopen en veel naar elders geweeken'
Geuzen verzetten zich als eerste
Miljoen
de Weekkrant
Het Nieuwe Stadsblad
SCHIEDAM - Schiedam, Je-
neverstad. Zo kennen vele
Nederlanders Schiedam.
Maar dat deze stad lang ge-
leden ook een vissersplaats
was, is veel minder bekend.
In de loop van de 18e eeuw
ruimde de visserij het veld
voor de branderijen.
Net als in voorgaande eeuwen
was de visserij in Schiedam in
de 17e eeuw het hoofdmiddel
van bestaan. Als in 1585 de Sta-
ten van Holland Schiedam een
extra belasting opleggen ten be-
hoeve van de zeer hoge oorlogs-
kosten, wijst Schiedam dat af:
geen geld! Immers, de inkom-
sten uit de haringvisserij zijn
achteruit gegaan ten gevolge
van de verbeurdverklaringen
van schepen en lading in de
omringende landen.
Haring
De omvang van de visserij in die
tijd kan worden vastgesteld aan
de hand van de resultaten van
de aanvoer van haring. Er is een
aantal registers bewaard geble-
ven uit de periode 1597 tot 1788.
Nauwgezet is daarin vastgelegd
welke schipper met welk schip
de vis aanvoerde. Opvallend
zijn dan de oorlogsjaren 1652 en
1653 waarin een fractie werd ge-
vangen van wat gebruikelijk
was. Een dieptepunt waren de
jaren 1665 en 1666 waarin geen
of bijna geen aanvoer was. 1672
Kapers
Vanaf 1700 tot ongeveer
1710 leden de reders grote
verliezen vanwege de activi-
teiten van kapers uit Calais
en Duinkerken. Mogelijk
trokken zij daarop hun geld
uit de visserij terug en staken
dat in de meer lucratieve
branderijen. Als de haring-
schepen gingen naar zee
gingen, moest de reder maar
afwachten of zij terugkwa-
men. De rentabiliteit van
branderijen was groter dan
die van de visserij, waarvan
de resultaten uiteindelijk de
ondergang hebben ingeleid.
Ook werden vissersschepen
omgebouwd tot koopvaar-
ders om granen voor de pro-
ductie van moutwijn aan te
voeren. Diverse oorzaken
zijn derhalve aan te dragen
voor de teloorgang van de
Schiedamse visserij.
en 1673 waren eveneens dra-
matisch slecht te noemen. Oor
zaken zijn de oorlogen met En-
geland. Tijden de Spaanse Suc-
cessieoorlog is de vermindering
ook waameembaar. Omstreeks
1720 begint het proces van
langzame teruggang van de
aanvoer. Over en uit voor de vis
serij in Schiedam was het in het
tweede deel van de 18e eeuw als
er jaren zijn dat er niets wordt
aangebracht.
m,
Net als in voorgaande eeuwen was de visserij in Schiedam in de 17e eeuw het hoofdmiddel van be
staan. F0T0: PR
Maar, hoe komt dat eigenlijk,
die temggang van de visserij in
Schiedam? Daar blijken diverse
mogelijkheden voor te bestaan.
deze neering is merkelijk ver
loopen en veel naar elders ge
weeken,' valt te lezen in een
werk uit 1744 geheten de 'Te-
genwoordige Staat van alle vol-
keren'.
Moutwijnindustrie
Volgens historici werd het ont-
stane gat in de lokale economie
opgevuld door de opkomst van
de moutwijnindustrie.
Voor de visserij was in het 18e
eeuwse Schiedam geen plaats
meer aan de kades vanwege de
benodigde ruimte die de bran
derijen nodig hadden voor de
opslag van graan aangevoerd
door koopvaarders. Of de vis-
sers uitweken naar bijvoor-
beeld Vlaardingen is onbe-
kend.
College
Ondanks het verdwijnen
van de haringvisserij uit
Schiedam bleef de stad wel
lid van het College van de
Grote Visserij dat op de vis
serij toezicht hield. Toen de
visserij stagneerde ver-
dween ook het lidmaat-
schap. Dit stopte in 1795.
SCHIEDAM - De leden van de
eerste verzetsgroep noemden
zich Geuzen. Om het officieel te
maken gingen ze over tot het
beedigen van de manschappen.
Pamfletten ondersteunden hun
acties. 'Onthoudt namen en da-
den van landverraders en
Duitsgezinden,' was het credo.
De bal gaat rollen. De stencil-
machine draait, wapens wor
den de bezetter afhandig ge-
maakt, draden doorgesneden
en ondertussen groeit het Geu-
zenleger. Hierdoor neemt ook
het gevaar toe ontdekt te wor
den. Arie Kop ontmoet als huur-
ophaalder Jan Smit die op de
werf van Wilton-Feyenoord in
Schiedam werkt. Ze raken aan
de praat en Smit wordt contact-
man bij Wilton. Ze zijn van me-
ning dat ook groepen binnen
bedrijven van belang zijn. Dit
contact blijkt later fatale gevol-
gen te hebben. Jan Kijne heeft,
net als Schiedammer Bernard
IJzerdraat, bij het onderwijs ge-
werkt. A1 loopt hij graag mee, lid
is ie niet van wandelclub 'Flar-
dinga'. Tussen de twee verschil-
lende mannen is een beging
van vriendschap ontstaan. Als
Kijne enkele Geuzenberichten
heeft gelezen is hij opgetogen.
Hij wil er tegenaan. In zijn ogen
moet er worden gesaboteerd,
gespioneerd, er moeten inlich-
tingen komen over de Duitse in-
stallaties en versterkingen, over
munitieopsiagplaatsen. A1 die
Ik beloof.
Als de Vlaardingse wande-
laar Jan Klijne bij Ijzerdraat
op bezoek komt en een paar
van de Geuzenberichten
leest is hij opgetogen.
Ijzerdraat gaat met Kijne
naar het huis van Kop, de
eerste Geuzen beedigen. Im
mers, alle leden van het
Geuzenleger moeten een
eed van trouw afleggen, aan
hem en aan elkaar verbon-
den zijn.
'Iedere goede Nederlander
dient Geus te zijn,' zo lijkt
zijn standpunt.
Kop is er niet, maar Ijzerd
raat kan niet wachten. Kor-
pershoek en Van der Ende
zijn gei'mponeerd door zijn
woorden en doen mee: 'Ik
beloof in deze ernstige tijden
een goede Nederlandse
Geus te zijn.' De mannen
gloeien van geestdrift.
gegevens moeten worden door-
geseind naar Engeland, waar de
regering van Nederland zetelt.
Alleen dan zijn ze de naam
'Geus' waardig.
Aan de wandel
Ijzerdraat vindt het prachtig.
Samen zullen ze de organisatie
opbouwen. Kijne voor de prak-
tische kant en hij voor de pamf
letten en de verbinding met En
geland. Kijne gaat naar de
De wandelvereniging "Flardinga"op de Hoflaan. Vooraan rechts loopt Arie Kop
Tweede Maasboschstraat, naar
het huis van Arie Kop. Hij is niet
alleen. Ook Flardinga-bestuurs-
leden Ies Korpershoek en Sjaak
Van der Ende zitten er. Kijne
ontvouwd zijn plannen. Het
moet als wandelclub eenvoudig
zijn om tijdens het lopen de
ogen meer gericht te houden op
telefoonleidingen, kabelaan-
sluitingen, afweergeschut en
dergelijke dan op koeien en
bloemen. 'Engeland' kan er
enorm gemak van hebben. Ze
zijn enthousiast. Eindelijk kun-
nen ze wat tegen de vijand on-
dememen!
De productie van de pamfletten
gaat onverminderd verder.
Nummer 7 alweer: 'De hele we-
reld weet nu reeds, dat Duits-
land deze oorlog spoedig moet
opgeven.' Ondertussen ont-
snappen Britse soldaten ter-
nauwernood op het strand van
Calais aan de Duitsers
De gedachten van de ver-
zetsmannen gaan uit naar
een Geuzenleger van hon-
derdduizenden Nederlan
ders. Medewerking van een
half miljoen landgenoten is
wel nodig. Zij moeten zor-
gen voor een snelle zending
van berichten.
Kerkdiensten
Schiedam
•Zondag zijn er in de Chris-
telijke Gereformeerde
Hoeksteenkerk (hoek Wa-
rande/BK-laan) kerkdien
sten om 9.30 en 16.30 uur,
voorganger is ds. A. Stehou-
wer
•In de Sint Jan de Doper - Vi-
sitatiekerk, Mgr.Nolenslaan
99, gaat Pater Leo de Jong
O.P. dit weekend voor in de
eucharistie. Zaterdag 17.00 u
met muzikale begeleiding
van Netty Dijkstra. Zondag
10.30 uur met samenzang
o.l. v. Wim v.d. Steen.
•Kerkdiensten Protestantse
Kerk Schiedam om 10.00
uur: Magnalia Deikerk ds.
M. Russchen (SOW/ZWO-^
dienst met koorzang),
Dorpskerkds. J. v.d. Peppel.
De Ark ds. mv. A. v.d. Bos-
v.Straelen. Grote Kerk en
Bethelkapel gesloten.
•Zondag is er een dienst om
10.30 uur bij de Vrijzinnige
Geloofsgemeenschap aan
de Westvest 90-92, voorgan
ger is Ds. G. Chr. Duinker.
•In de Liduinabasiliek aan
de Singel 104 is zaterdag om
18 uur een Stille Heilige mis,
zondag om 10.15 uur Ge-
zongen Hoogmis, predikatie
pastoor P.M. Vismans.
•In de Jacobus en Martinu-
sparochie Kerkweg 53, is er
een zondagsviering om 9.45
uur dinsdag om 9.15 uur:
eucharistieviering of dienst
van Woord en Communie.
•In de Frankelandkapel, Sint
Liduinastraat 10, is zondag
om 10 uur eucharistievie
ring met als voorganger pa
ter K. Veltman en medewer
king van het Liduinakoor.
•Zondag zijn er diensten in
de Nederlands Gerefor
meerde kerk, Westvest 30
om 9.30
Songs of Praise
in Grote Kerk
SCHIEDAM - Op zaterdag 16
februari zal het inloopcon-
cert verzorgd worden door
het Chr. Gemengd Koor
'Song of Praise' uit Rotter
dam. Dit grote koor staat
onder leiding van Reinate
Heemskerk. Het koor wordt
aan het koororgel begeleid
door Jan Teeuw. De aan-
vang is 15.00 uur en de toe-
gang is vrij.
Drie verdachten
aangehouden
SCHIEDAM - Politieagenten
van district Waterweg-
Noord stelden vrijdagavond
rond half acht een nader on-
derzoek in toen een 41 -jarige
man meldde dat hij was mis-
handeld door zijn broer en
ouders.
Na onderzoek bleek het om
een lang slepende familier-
uzie te gaan die op het
Schutterveld tot een klimax
was gekomen. Hierbij was
een mes getrokken en werd
de jas van de 41-jarige man
vernield. Niemand raakte
gewond.
De politie hield vervolgens
een 23-jarige broer, zijn 71-
jarige vader en zijn 67-jarige
moeder aan. Het onderzoek
wordt voortgezet.
Ringleverbokaal
VLAARDINGEN - De presti-
gieuze Ringleverbokaal bij
de atletiekvereniging Fortu-
na ging naar Monique Leen-
vaart. De midden en lange
afstandloopster liep vorig
jaar op de afstanden tussen
de 1500 meter en halve ma
rathon louter nieuwe per-
soonlijke- en clubrecords
Woensdag 13 februari 2008 - Pagina 35
Geen jenever maar vis
DOOR FRANS ASSENBERG
v.
mMMviwmmmmmmmrnmmmmmmimimM
Wandelclub in verzet
DOOR FRANS ASSENBERG
FOTO: STREEKMUSEUM JAN ANDERSON
