Politieke Schetsen.
Buitenlandsche Sprokkelingen.
We kunnen niet anders, dan ons aansluiten
bij den laatstën wensch van onzen partijgenoot
Spiekman. Waar vooral te Schiedam de vak
beweging bijna geheel ontbreekt, is het wen-
schelijk. dat zij, die er iets voor gevoelen,
hun best doen, met de geschiedenis van het
vakvereenigingswezen op de hoogte te komen.
Laten zij bedenken, dat kennis macht is.
De brochu ren verkoop bracht ditmaal f2.28 op.
a. Grondwetsherziening om te komon tot
algemeen enkelvoudig kiesrecht voor mannen
en vrouwen met toepassing van het stelsel
der evenredige vertegenwoordiging.
b. Arbeiderspensioneering voor mannen en
vrouwen op kosten van den Staat.
c. Uitbreiding der ongevallenverzekering
tot de landarbeiders, zeelieden, zeevisschers,
handelsbedienden, dienstboden en andere uit
gesloten arbeiders of met dezen gelijk te stel
len personen.
d. Inwilliging der eischen door de vak-
vereenigingen gesteld aan den Staat, als
uitvoering van rijkswerken in eigen beheer,
maximum arbeidstijd en minimum loon in
bestekken van rijkswerken, enz.
e Invoering eener wet op de arbeids- en
rusttijden, die als overgang naar den acht-
urigeD arbeidsdag, voor geen bedrijf langer
arbeidstijd dan tien uur toelaat en den nacht
arbeid afschaft, of, waar dit onmogelijk is,
invoering van een behoorlijk ploegenstelsel
eischt.
Verbetering der arbeidswetgeving ook in
ander opzicht, en de uitbreiding daarvan tot
den veldarbeid en de huisindustrie.
f. Vermeerdering van den volksinvloed op
de samenstelling der rechterlijke macht en
opheffing der militaire rechtspraak.
Schadeloosstelling aan onschuldig veroor
deelden en preventief gevangenen. Kostelooze
rechtspleging.
g. Handhaving der vrijheid van denken,
spreken, drukpers, vereeniging en vergade
ring, ook voor ambtenaren en militairen.
h. Bestrijding van het militairisme, be
vordering van volksweerbaarheid onder voor
waarde van belangrijke verlichting van per
soonlijke en financieele lasten.
i. Kosteloosheid van het Lager Onderwijs.
Bij gebleken bekwaamheid gratis openstelling
van inrichtingen voor Hooger- en Middelbaar
Onderwijs, ook voor minvermogenden.
Gratis verstrekking van leermiddelen.
Uitbreiding der bestaande Wet op den Leer
plicht in dien zin, dat de verplichte cursus
minstens 7 jaar omvatniet eerder beginnende
dan op 6-jarigen en uiterlijk eindigend op
17-jarigen leeftijd; verplicht stellen van het
Herhalings onderwijs gedurende minstens twee
jaren.
Erkenning van den plicht der overheid er
voor te waken, dat de lichamelijke verzorging
van het schoolkind voldoende zij, derhalve
invoering van schoolartsen.
Invoering van schoolraden.
Wijziging vau de Arbeidswet zoodanig, dat
1. kinderen die nog leerplichtig zijn, vallen
onder de arbeidswet, ook al zijn ze ouder dan
12 jaar;
2. verbod van allen loontrekkenden arbeid
voor leerplichtige kinderen en als gevolg
daarvan intrekking der vrijstelling van zes
weken uit de leerplichtwet;
3. verplichting voor den werkgever om
kinderen, die herhalingsonderwijs willen vol
gen hiervoor den noodigen tijd te verstrekken.
j. Betere regeling van het pacht contract,
berustende op het beginsel, dat alleen pacht
behoeft te worden betaald van de netto op
brengt van het bedrijf, met recht van den
vertrekkenden pachter op vergoeding wegens
de door zijn arbeid of kapitaal aan het ge
huurde aangebrachte verbeteringen.
Toezicht op de naleving van liet pachtcon-
tract door pachtcommissies, waarin alle be
langhebbenden zijn vertegenwoordigd.
Uitbreiding van het onteigeningrecht der
gemeenten om te kunnen voldoen aan den
eisch, gesteld in het gemeenteprogram, lui
dende: „Het tegen matigen prijs in gebruik
geven van grond en van bedrijfsmateriaal,
om 1 andbewerkers daarop een zelfstandig be
staan te verschaffenin verband hiermede
bevordering van coöperatie der kleine en mid
delmatige landgebruikershet aanleggen van
wegen en bosschen, het droogleggen van plas
sen en de ontginning van woeste gronden.
Afschaffing var, alle bevoorrechting inzake
het jachtrecht.
k. Meerdere zelfstandigheid der gemeenten
ook op belastinggebied.
1. Belasting van uitwonende eigenaren.
Invoering van staatserfrecht in de zijlinie.
Sterk opklimmende belasting op erfenissen,
vermogens en inkomsten. Afschaffing der be
lasting op de levensmiddelen.
m. Opheffing der wetsbepalingen, die de
vrouw ten achter stellen bij den man. Op
heffing van het verbod van onderzoek naar
het vaderschap en verplichting van den natuur
lijken vader om zijn kind te onderhouden.
n. Bestrijding van het alcoholisme o. a. door
aan de meerderjarige mannen en vrouwen
van iedere gemeente het recht te geven, bij
meerderheid van stemmen den drankverkoop
in de gemeente te beperken of te verbieden
(local option).
o. Ontwikkeling van het koloniaal beheer
in de richting van het zelfbestuur der kolo
niën. Uitgaande van. dit beginsel worden de
volgende eischen gesteld.
Wat Oost Indië betreft:
a. Beëindiging van den Atjeh oorlog. Schei
ding der finantiën, de 'centralisatie van het
Bestuur.
b. Afschaffing der heerendiensten en van
de gedwongen koffiecultuur. Overname der
pandhuizen in eigen beheer.
c. Krachtige voortzetting van bevloeiings
werken. Landbouwcrediet.
d. Verschaffing van verloskundige hulp.
e. Verbetering van den maatschappelijken
toestand der Indo Europeanen.
Wat Wes-t Indië betreft.
a. Opheffing van subsidie aan Suriname.
Hulp verschaffen aan Curagao en de andere
eilanden.
b. Bevordering van den kleinen landbouw.
Einde maken aan de bevoorrechting der plan
tageeigenaren en der mijnbouw-maatschap-
pijen.
e. Arbeidswetgeving.
De Gemeente werklieden-vereeniging „Ons
Belang" te Leeuwarden heeft besloten deel
te nemen aan 't verkiezings congres.
We hebben hier een dergelijke vereeniging,
die zich zelf niet aansloot bij den Bestuur-
dersbond. De Schiedamsche gemeente werk
lieden mogen een voorbeeld nemen aan hun
Leeuwarder collega's.
In Amsterdam zijn onze partij-genooten
reeds in het vuur, voor de tusschentijdsche
verkiezing in het 3e distrikt.
Hun candidaat is Henri Polak, de tegen
woordige partij-voorzitter en voorzitter van
't hoofd-bestuur van den Alg. Nederl. Dia-
mantbew.-Bond.
Woensdagavond werd in „Handwerkers
Vriendenkring" de eerste openbare vergadering
gehouden met Hugenholtz en Polak als spre
kers. Hugenholtz kritiseerde de tegenwoordige
regeering en drong er op aan Polak te steunen
ook als protest tegen die regeering.
Polak gispte de halfheid der radicalen
en liberalen, die bij al hun democratie nog
wel zorgen ook de bezitters behoorlijk in
bescherming te nemen. Hij verweet den heer
van den Bergh, den candidaat der radicalen,
dat deze ook nog tusschen beide kwam nu
de heer den Hertog (lib.) reeds de soc. demo
cratie bestreed. Hij laakte het dat de radicale
inplaats van een openbare vergadering een
„onder-onsje" wilden houden.
Mr. van den Bergh kwam in debat. De
beide sprekers dienden hem behoorlijk van
antwoord.
Het spant er nu in Amsterdam. Wij wen-
schen onze partijgenooten goeden moed en
veel succes.
Spanje I. Het rommelt weer in het land
der Inquisite. In de 19e eeuw beleefde het
niet minder dan 6 omwentelingen. Het schijnt
zich nu te haasten, de 20e eeuw met een
nieuwe omwenteling in te wijden, maar even
min als in de 19e eeuw maakt deze oproerige
beweging den indruk van een werkelijke
hervorming. Van waar deze talrijke woelingen
en hun eentonige mislukking?
De levensvoorwaarden in Spanje zijn bui
tengewoon ongunstig. De staatsschuld bedroeg
in 1897 ruim 7100 millioen peseta's (1
pes. f 0.50)voor jaarlijksche renten enz
is daarvoor noodig 400 millioen peseta's of
45% van het jaarlijksche inkomen. (Een
vergelijking met Duitschland geeft aan, dat
daar de rijksschuld slechts '/3 van die in
Spanje is en de inkomsten het dubbele van
die in Spanje bedragen). De bevolking, die
door deze lasten wordt gedrukt, heeft slechts
zeer geringe middelen van bestaan, gelijk
reeds hieruit blijkt dat in Spanje op een
vierkanten kilometer slechts 35 pei sonen wo
nen (tegen 148 in Nederland). De waarde
van in- en uitvoer is voor Nederland 4 maal
grooter dan voor Spanje, dat toch een 4 maal
grootere bevolking bezit dan Nederland. De
getallen der landverhuizers wijzen dezelfde
ellende aantusschen 1870 en 1880 weken
er 172 000 personen uit, tusschen 1880 en
1890: 367.500 en tusschen 1890 en 1895:
579,700. en nog steeds is dat getal stijgende
Nog één getal: het procent der bevolking,
dat niet lezen of schrijven leerde, is in Spanje
52%, in Nederland 1.6%; Spanje wordt in
Europa daarin alleen nog overtroffen door
Roemenië, Servië, Rusland en Montenegro.
Al deze getallen wijzen op een algemeene
materieele ellende. Het uiterlijk van het land
is daarmee in overeenstemming. De groote
hoogvlakte, die de helft van het geheele
Pyreneesche Schiereiland omvat, is een arm,
dor, leelijk land, met hier en daar een ellen
dig vervallen dorp, het eigendom van enkele
grootgrondbezitters, die een deel van den bodem
door hun merinoskudden laten afweiden en
van het andere deel nog zooveel mogelijk
pacht trekken. En als hun kudden geen
ander voedsel vinden, dan eten zij van den
oogst der pachters, die geen recht van weiden
hebben, omdat de eigenaars met hun „Mesta"
(naam van hun vereeniging) het monopolie
bezitten. In het Z. dezer hoogvlakte wonen
de zoogenaamde Batuecas, de miserabelste
menschengroep uit geheel Europa, „levende
zonder wetten, zonder zeden," minder dan
beesten. Soortgelijke toestanden bestaan in
geheel Spanje; alleen de kleine kustvlakten
in het Oosten hebben het iets beter. In de
streken met mijnontginning en wijnbouw
en in de handelsplaatsen aan de ku:st heeft
men dezelfde arbeidsverhoudingen als overal
elders in mijn wijn- en handelsdistrikten,
d. w. z. de uitbuiting van den arbeider door
grootkapitaal, grooindustrie en groothandel.
Tot het aanbrengen van verbeteringen in
deze toestanden, is Spanje zelf volkomen on
machtig. Het korte bestuur van Napoleon
over Spanje was het begin van een nieuw
en beter leven voor deze beklagenswaardige
bevolking. Na Napoleon is Spanje onmachtig
teruggezonken in zijn vreeselijke ellende
Een kort overzicht over de 6 revoluties der
19e eeuw en de politieke verhoudingen zal
dit duidelijk maken.
J. v. L.
In Oost Pruisen heeft de regeering f2000
beschikbaar gesteld ter „verheffing der arbei-
Ontwerp Verkiezingsprogram der S. D. A. P.