Politieke Schetsen. Buitenlaiidsche Sprokkelingen. Vakbeweging. Yaria. Spanje III. „Zoo werd de absolute vorstelijke macht in Spanje het petekind der Inquisitie." Den grooten keizer Karei Y, die in Duitsch- land tevergeefs zijn wil oppermachtig zocht te maken, komt de eer toe, Spanje te hebben overgeleverd aan eén bloeddorstige, hebzuch tige geestelijkheid, die „ter eere Gods en der kerk" een toonbeeld was van Christenhaat. Kareis zoon Philips II, als ketterjager be rucht ook in de Ned. geschiedenis, ging nog verderhij stelde zich zelf en al zijn bezittingen in uitsluitenden dienst der ketterjagers. De lange regeeringen van Karei en Pilips, tezamen van 15151598, waren daardoor beslissend voor den politieken toestand van Spanje de bevolking werd niet alleen ge drild in blinde gehoorzaamheid aan de Kerk, maar ook in slaafsche onderworpenheid aan het (naar de inzichten der Kerk handelende) koningschap. En daar de, in het vorige artikel genoemde, omstandigheden een toe stand van voortdurend strijden schiepen, ontstond de driebond Kerk, Koningschap en Militairisme in volledige harmonie. Maar de roemvolle 16e eeuw werd gevolgd door de roemlooze 17e eeuw vol rampzalig verval, de groote mannen ontbraken om een zoo groote organisatie als dien driebond te leiden. De koningen tusschen 1598 en 1700, Filips III, Filips IV en Karei V, waren domme, liederlijke menschen, en de Kerk beschikte niet over krachten groot genoeg, om het koninklijk gezag te vervangen, al spande zij al haar krachten in, om de be staande verhoudingen te handhaven en al ging haar eigen macht daardoor ook aan zienlijk vooruit. Het eenige wereldlijke re- geeringslichaam, de Cortes, trachtte tever geefs zich te verzetten tegen het opslorpen van alle bezittingen door de kerk en het overstroomen van het land door geestelijken (in het begin der 17e eeuw waren er in Spanje alleen 900 kloosters voor mannen en telden de Dominicaner- en Franciskaner-orden alleen reeds 32000 ledenvoor den dienst in den kathedraal van Sevilla waren 100 geestelijken beschikbaar, voor dien in de diocees Sevilla liefst 1400). Zóó groot was de macht der Kerk geworden, dat de groote schrijvers van Spanje uit dien tijd allen in de een of andere orde werden opgenomen, b.v. Cervantes in de Franciskanerorde, vele ook kregen een post in de Inquisitie, bijv. Lope de Vega. De bekende Calderon was kapelaan van Filips IV en was „de dichter der Inquisitie." En zóó groot ook was de macht der kerk, dat Filips III zich liet overhalen, de laatste afstammelingen der Mooren, de zgn. Morisko's het land uit te jagen, omdat (volgens den aartsbisschop van Valencia) de ondergang van de Onoverwin nelijke Vloot in 1588 een straf Gods was geweest voor het toelaten der heidensche Morisko's in het Christelijk Spanje. Dat dit besluit in strijd was met Jezus' eigen voor schriften, en dat Spanje daardoor ontdaan werd van zijn allerlaatste beetje arbeidskracht, want kon dat de „overwinnende" Kerk schelen Hongersnood en pest ontstonden, de Kerk juichte om haar overwinning. Benden roovers vormden zich in alle deelen van het land en beroofden ook de kerkelijke goederen, de Kerk vervloekte die door haar zelf broode loos gemaakte troepen. Hoe groot de achteruitgang van Spanje in de 17e eeuw was, blijke uit enkele cijfers: de bevolking van Madrid ging van 400.000 terug tot beneden de 200.000; in Sevilla werkten op het eind der 16e eeuw 16000 weefgetouwen, op het eind der 17e eeuw slechts 300, terwijl de bevolking met 3/t was verminderd de zuidelijke provinciën brachten in de 16e eeuw zóóveel in de schatkist in, dat het overige land bijna niets hoefde op te brengen, in den loop der 17e eeuw verarmden die provincies zóózeer, dat de regeering geen enkele rentegevende belasting ervoor wist te vinden enzIn 1680 schreef de Fransche gezant aan zijn regeering, dat hij zijn gezantschapsgebouw in volslagen staat van tegenweer had moeten brengen tegen de gewapende hongerlijders, maar dat hij vreesde ten slotte Madrid toch te zullen moeten verlaten Het jaar daarna schreef hij, dat zelfs aan aan het hof ellende en honger heerschten. Dat waren de zegeningen van het onbeperkte bestuur der overwinnende geestelijkheid Gelukkig voor Spanje stierf het onzalige vorstenhuis in 1700 uit en kwam het met zijn nieuwen koning onder Franschen invloed (Filips V was een kleinzoon van Lod: XIV van Frankrijk.) J. v. L. Socialisme in Schotland. In Aberdeen doet zich het verschijnsel voor, dat de sociaal democratie beslist geleden heeft onder haar samengaan met niet-sociaal-democratische arbeiderslichamen. Vóór den tijd dier samen werking stond de arbeidersbeweging in veel gunstiger omstandigheden dan daarna. Een der voormannen schreef er o. a. over: „De samenvoeging van whiskey en water verslapt de whiskey en ik kom meer en meer tot de overtuiging dat het samengaan van sociaal democraten met andere lichamen dezelfde uit werking heeft op den sociaal-democraat". Een les uit de praktijk. Verzekering tegen ongelukken. In Duitsch- land is het aantal ongelukken met doode- lijken afloop in 3 jaar tijds van 7000 tot 8000 gestegen, dat met zeer zware verwonding in datzelfde tijdsverloop van 79000 tot 95000. Daar de werkgevers de eerste weken geen schadevergoeding behoeven te betalen (in deze rubriek staan 267000 ongelukken) en later slechts een klein prccent van het gewone loon, en daar blijkens de officiëele statistiek der ongelukken aan de werkgevers uitsluitend te wijten was, hebben de ongelukken den werkgevers (alleen voor dit 1/k) een voordeel bezorgd van 20 millioen Mark in het le, 24 in het 2e en 28 in het 3e jaar. De kosten van verzekering der arbeiders zijn voor de werkgevers 41/k Mark per arbeider. De onkosten der administratie beloopen bijna 1 Mark per verzekerden arbeider. Hieruit blijkt o. a. de noodzakelijkheid, de werkgevers volkomen aansprakelijk te stellen voor de door hun schuld voorkomende ongelukken, en de ver zekerden aandeel te geven in het beheer van het verzekeringfonds. Het katholieke Duitsche blad „Germania" klaagde dezer dagen over de achteruitzetting van Duitschland bij de benoeming van kar dinalenvan de 71 kardinalen zijn er nl. 43 Italiaan en de overige 28 over alle andere naties tezamen verdeeld. Het blad schrijft dan ook deze eigenaardige woorden: „Wij gelooven, dat de H. Geest de Kerk Gods regeert, in wiens hand de toongevende per sonen slechts werktuigen zijn. Bij allen eer bied voor het onbetwiste gezag van den apostolischen stoel kan men evenwel toch den wensch uitspreken, daten dan volgt een zuurzoete critiek op den regeerings- arbeid van Duitschland in China heeft nu reeds 276 mil lioen Mark uitgegeven, d. i. meer dan de Duitschers gezamenlijk in de laatste 12 jaren in China verdienden. Vaderlandsliefde Onlangs werd in den Duit- schen Rijksdag geklaagd over den kanonnen - koning Krupp, die aan eigen land dezelfde hoeveelheid pantserplaten voor de vloot voor 60 millioen Mark meer leverde dan aan Ame rika. Dezer dagen werd in dienzelfden Rijks dag er over geklaagd, dat het syndicaat van papierfabrikanten aan het buitenland veel goedkooper levert dan aan het binnenland. Te Montceau zijn in den nacht van Zondag op Maandag een paar honderd leden van het „gele" (onderkruipers) syndicaat onder sterk militair geleide aan het werk gegaan. De „rooden" evenwel houden stand. Voor ernstige mijnexploitatie schieten de krachten der „gelen" te kort. Ze zijn daartoe te gering in aantal. De staking te Marseille duurt nog altijd voort door het afwijzen van het voorstel tot arbitrage door de patroons. Het antwoord van een vergadering van 2500 arbeiders hierop was, dat zij nu de staking tot het uiterste zullen voortzetten. Te Almadovar (Spanje) staken 3000 mijn werkers. Te Leek (Groningen) is een tichelwerkers- vereeniging opgericht. Uit het Haagsche vakkomité heeft zich een commissie tot voorbereiding van een centrale arbeidsbeurs gevormd. De inrichting wordt als die der Amsterdamsche centrale arbeids beurs. Te Schiedam is eeu tuindersvereeniging opgericht op initiatief van een partijgenoot. We hopen, dat anderen dit goede voorbeeld zullen volgen. Aansluiting bij den Bestuur- dersbond achten wij zeer gewenscht. Dat onze partijgenoot ook hiertoe het zijne bijdrage. De schildersgezellen te Utrecht hebben in hun laatste huishoudelijke vergadering be sloten, deel te nemen aan het Verkiezings congres. Vervolgens werden de concept-sta tuten van den Bestuurdersbond aangenomen. Wanneer volgen de Schiedamsche schilders? Een snugger Raadslid. De heer Dienske, lid van den Raad, zond een exempl. No. 4 van „de Moker" aan de redactie terug. Deze heer heeft zeker genoeg aan de wijsheid in zichzelf en aan die in zijn kiezers! Onze verontschuldiging voor onze onwe tendheid. DE GARDE VAN DEN DIKKEN MAJOOR of wat een schutter overkomen kan. Onder 't geliefhebber der meneeren behoort ook het schuttertje-spelen. Net als voor kleine kinderen looden soldaatjes zijn uitge dacht, als aardige tijdpasseering, zoo worden voor groote menschen vleeschelijke soldaten neergezet om zich te vermaken. Dat zou nu op zich zelf een der onschuldigste genoegens, zijn, waarmee de bourgeoisie zich bezighoudt als 'tniet zoo verduiveld veel centen kostte, en als ze zich onder mekaar wat vermaakten, met schouderrr 't geweer, rechtsss keerr enz. Maar neen, 'tzijn alweer de arme proletaren, die hier als speelpop dienst moeten doen en men vraagt daarbij niet of de afge beulde loonslaven na een vermoeienden dag lust of tijd hebben om netjes aangekleed wat rond te komen huppelen en wat fratsen uit te halen met een geweer roest-B. Neen, hoor, komen zal je en moet je. 't Vaderland mocht eens in gevaar geraken. En kom je toch niet? Wel dan heb je boete. Ja, boete voor dat deel der bourgeoisie, die ook aan die poppenkasterij maling heeft; maar gevangenisstraf voor de onwillige prole taren, die natuurlijk de dikwijls vrij hooge boeten niet kunnen betalen. In ons goede Schiedam worden de onwillige schutters dan gegijzeld in de reeds vroeger genoemde catacomben van ons Raadhuis. Zoo

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Moker | 1901 | | pagina 3