Iets over schoolvoediag en -kleeding.
Hoogerhuis-Comité.
Politieke Schetsen.
Buitenlandsclie Sprokkelingen.
Drankbestrijding.
Voorloopig zijn als sprekers uitgenoodigd
Troelstra en Bergmeijer, wellicht evenwel
zullen nog anderen gevraagd worden.
Vereenigingen, die geen uitnoodigingkregen
en toch wenschen mede te doen gelieven zich
spoedig aan te melden bij Maas Tuinlaan 92.
Door onvoorziene omstandigheden kon de
vergadering van het comité op 1.1. Zaterdag
niet doorgaan. Ze zal nu Zaterdag 6 April
plaats hebben, 's avonds om 9 uur in het
"Volkshuis.
Wij herhalen nog eens onzen oproep. Er
moet gehandeld worden. Het onrecht mag
niet langer blijven bestaan.
Spanje IV. Filips V, de kleinzoon van
Lod. XIV vond Spanje in een zoodanigen
toestand van verval, dat hij de regeerings-
posten bij gebrek aan bekwame Spanjaarden
in handen moest stellen van vreemdelingen,
vooral Franschen. Zij stieten allen evenwel
op de geestelijken, die van hun onmetelijke
schatten geen cent wilden afstaan en Filips
V met een omwenteling dreigden, indien hij
aan hun macht dorst te raken. De Italiaan
Alberoni, le minister geworden, voerde des
ondanks een kerkbelasting in en wist die
tegen het verzet der geestelijkheid in door
te zetten. Maar wat gebeurde toen? De
geestelijkheid, onbeperkt heerscher over het,
tot in de hoogste rangen toe, flink-domge-
houden volk, stond uit zelfbehoud haar poli
tieke macht af aan het kleine groepje wel
ontwikkelde vreemdelingen om den koning
heen, dat op die wijze geheel afgezonderd
van het gansche Spaansche volk kwam te
leven M. a. w. het werkelijk gezag over
de Sp. bevolking bleef bij de geestelijkheid,
het (grootendeels schijnbare) staatkundige
gezag kwam aan den koning en zijn raadgevers.
Het Sp. volk bleef dom en onontwikkeld:
wetenschap was een misdaad, onwetendheid
een deugd. Een Spaansch geleerde uit de 18e
eeuw, in Frankrijk aangeland, verklaarde
dat men aan de voornaamste hoogeschool
in Sp. de wetenschap der wiskunde niet eens
kende. Diezelfde hoogeschool verbood nog op
het einde der 18e eeuw de bestudeering van
de wetten van Newton. De meeste edelen
zelfs vonden onderwijs voor hun kinderen
overbodig en wisten zelfs niet wat er omging
buiten het kleine stukje land, dat zij kenden.
Op praktisch gebied leidde dit tot de grootste
dwaasheden. Zoo moest de regeering in 1760
haar besluit intrekken om de straten van
Madrid schoon te maken, want de genees
kundigen verklaarden dat het beter was de
zaken te laten zooals die vroeger waren ge
weest. Geen wonder, waar de Sp. geneeskunde
slechts 2 geneesmiddelen kenden bloed aftap
pen en purgeeren. Filips V nam daarom eeu
Ier tot huisdokter. In het midden der 18e
eeuw moest een der ministers van Ferdinand
VI verklaren, dat er in geheel Spanje niet
een professor was in de rechtsgeleerdheid,
in de natuurkunde, in de ontleedkunde en
in de plantkunde, dat de eenige kaarten
over Spamje uit I rankrijk en Holland kwamen
en zeer onnauwkeurig waren, enzDe
regeering deed de wanhopigste moeite om hierin
verbetering te brengen, maar de domper der
geestelijkheid had meer uitwerking dan al
hun moeite. Spanje bleef dom, onontwikkeld
en ellendig, omdat de geestelijkheid dat wilde.
Toen eindelijk alle pogingen, om Spanje
door invoer van vreemde de arbeidskrachten
op te heffen, mislukt waren, besloot het poli
tieke clubje van goed ontwikkelden de oorzaak
van het kwaad aan te tasten. In 1767 ver
bande zij de voornaamste geestelijke orde,
die der Jezuieten, uit Spanje. Onverwacht,
onvoorbereid, onvoorzien kwam deze maat
regel, die met de uiterste strengheid werd
doorgevoerd. De inwerking van dit besluit
op de geheele Sp. geestelijkheid was enorm
zelfs de Inquisitie bond zich in en verbrandde
in de eerstvolgende 20 jaren slechts 4 ketters.
Nu volgden spoedig ook de vreden met de
Mohamedanen in Turkije, Tripoli, Algerië
en Tanis, waarmee Spanje sinds 10 eeuwen
op voet van oorlog had geleefd. Zóó zocht
Karei III (1759-1788) het politieke gezag
tot de werkelijk heerschende macht in Spanje
te maken. Maar zóó gemakkelijk gaf de
geestelijkheid hem geen gewonnen spel. Zij
had in het begin der 18e eeuw afstand van
haar politiek gezag gedaan, om in werkelijk
heid der heerschappij over het Sp. volk te
kunnen houden. Nu die werkelijke heerschappij
ging gevaar loopen, organiseerde zij het verzet
tegen den koning. Tegen Karei III zelf durfde
zij niet openlijk optreden, tijdens diens leven
werkte zij in het geheim. Maar nauwelijks
was de onbeduidende bekrompen Karei IY
aan de regeering gekomen, of de geestelijkheid
hernam het bezit harer vroegere politieke macht.
Binnen 5 jaren waren alle ontwikkelings
maatregelen, tusschen 1700 en 1788 genomen,
buiten werking gesteld; de groote bestuurs-
lieden uit den tijd van Karei III werden
ter dood gebracht, gevangen gezet of ver
bannen Spanje was teruggebracht in zijn
domheid en ellende van vóór 1700; de
geestelijkheid had op nieuw gezegevierd!
Toen kwam Napoleons invloed ook in Spanje.
J. v. L.
Oorlog en Onderwijs. Een Engelsch tijd
schrift voor statistiek heeft een berekening
gemaakt van wat per hoofd wordt betaald
in de verschillende landen van Europa voor
oorlog en onderwijs. Griekenland en Dene
marken zijn niet opgenomen, omdat onderwijs
en godsdienstige doeleinden daar samen zijn
gevat. Zie hier het lijstje:
Oorlog.
Onderwijs.
Engeland
f 14.—
f4.10
Frankrijk
12.-
2.70
Duitschland
8.75
2.75
Oostenrijk-Hongarije
4.30
1.70
Rusland
4.20
„0 47 7,
Noorwegen
7.75
2.65
Zweden
4.60
2.25
Nederland
7.65
4.10
België
3.80
2.35
Italië
7—
0.95
Spanje
5.50
0.677,
Portugal
5.25
0.627,
Zwitserland
4.30
6.20
In 10 jaar zijn de
3 eerste landen in hun
oorlogsuitgaven per hoofd aldus toegenomen
Engeland is vanf 9.30 gekomen op f14.
Frankrijk „10.— „12.—
Duitschland 5.95 8.75
Een bestudeering dezer getallen is wel
nuttig te noemen.
Woningengebrek in Pruisen. De vrome Vrij
heer van Mirbach, de raadgever van keizerin
Frederik, heeft in zijn lijfblad het plan ge
opperd, voor de dakloozen eenige kerken be
schikbaar te stellen als nachtverblijf, daar
een aantal kerken „bij het helaas voorkomend
gebrek aan vroomheid gevoegelijk op het
oogenblik gemist kunnen worden." De Heer
van Mirbach meent, dat op die wijze de
kerken tenminste nuttig worden gebruikt,
en hoopt bij velen aldus weer op te wekken
„niet alleen het vertrouwen in den godsdienst
maar ook de liefde tot onze orthodoxe instel
lingen." Onbewust legt de Heer v. M.
hier getuigenis af van de dalende macht der
kerkidee en de stijgende macht der sociale idee.
Zóó spreekt Geschiedenis!
Spandauer armenzorg. In het Pruisische
Spandau worden de lijkjes van de in het
stedelijk ziekenhuis gestorven kinderen, die
ten laste der armenzorg komen, door een
vrouw in een ouden kinderwagen naar het
kerkhof gebracht. Het doodkistje steekt altoos
er buiten uit en wordt slechts onvoldoende
gedekt door een oude lap tapijt. In den
Spandauer-gemeenteraad werd hierover ge
klaagd, maar de meerderheid vond deze
begrafenis van ,,arm-lastige kinderen" vol
strekt niet onvoldoende of eerbiedloos. Het
zijn immers maar armen!!
De schoolbesturen en de hoofden van scholen
(op één loffelijke uitzondering na) hebben
aan Burg. en Weth. geadviseerd, dat voeding
en kleeding voor schoolgaande kinderen niet
noodig zijn.
De heeren wisten het volgende bepaald niet.
Aan een der scholen ontving het hoofd
onlangs de volgende boodschap Compliment
van dominéof de meester zou kun
nen zorgen, dat er in gezin schoenen
en klompen gestuurd werden, want de kinderen
liepen barrevoets en konden dus onmogelijk
schoolkomeu.
Of de meester gezorgd heeft, weten wij niet.
Maar uit de gemeentekas is het geld niet
gekomen. Dat weten wij wel.
Nog iets. Onlangs vernam een onderwijzer,
dat een van zijn leerlingen 's morgens zonder
eten naar school was gestuurd.
Wel had moeder beloofd, dat, indien hij
goed oppaste heel den dag, zij dan zou zorgen,
dat hij 's middags om 4 uur een boterham, kreeg.
Een boterham. „O, zeggen schoolbesturen
en hoofden van scholen (minus 1), „die leer
ling krijgt eten. Schoolvoeding onnoodig
Nog een geschiedkundige bijzonderheid.
Dat alleen het hoofd van school D vóór
voeding en kleeding adviseerde, verwondert
ons sterk. Vooral toen wij opsloegen de num
mers van een vorigen j aargang der Schiedam-
sche Courant, waarin zeker schoolhoofd her
haaldelijk in ingezonden stukken en beroep
doet op zijn stadgenooten en hen aanspoort hun
garderobe eens na te zien.
Misschien kon er dan wel iets overschieten
voor schoolgaande kinderen, die erstig behoefte
aan kleeding hadden.
En nu is 's mans advies juist contra.
Ook een leepeerd
Goed voorgaan doet Het aantal adhesie
betuigingen van ouders van schoolgaande
kinderen betreffende bet adres van de N. O.
P. C. inzake kinderbescherming op het ge
bied van de drankkwestie bedraagt ruim
1100 en er komen er steeds meer bij.
Wanneer kunnen we melden, hoeveel hand-
teekeningen er uit Schiedam nog zullen
komen? Zouden de onderwijzers en geestelij
ken hier niet iets kunnen doen? Engeland
geeft ons weer een schoon voorbeeld.
Het Lagerhuis heeft verleden week de
Children's Bill met 372 tegen 54 stemmen
aangenomen. Daar is de drankverkoop ook
van bier aan kinderen beneden de 16 paar
verboden. Kinderen mogen daar dus zelfs
voor hun ouders niet meer om een fleschje
bier gaanBravo
Het wetsvoorstel werd door de arbeiders
afgevaardigden verdedigd, terwijl de regeering
en de rechterzijde, maar schoorvoetend hebben
toegestemd in deze beperking van den
drankhandel.
We gaan vooruit. De burgemeester van
Enschedé heeft aan de afd. der verschillende
drankbestrijdingsvereenigingen daar ter stede
verzocht om de verslagen harer werkzaam
heden over het afgeloopen jaar ter opname in
het gemeenteverslag
Wat blijkt hieruit?
