Schiedamsch Sociaaldemocratisch Weekblad.
ic,ht No. 8. Zaterdag 20 April 1901. Ie Jaargang.
Nog eens de Paardentram.
FEUILLETON.
EEN JARIGE.
rs en
den
ABONNEMENTSPRIJS:
13 cent per kwartaal ,7
bii vooruubetalinq.
franco per post 20 cent I J
Losse nummers 1 cent.
Bureau, van A.dmimstratie
en Redaktie:
Noordvest 12.
ADVERTENTIEN.
5 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting
De vorige week hebben wij in 't kort reeds
melding gemaakt van bet praeadvies van
B. en W. op het adres van J. Vürtheim Jr.,
om concessie (vergunning) tot 't aanleggen
van paardentramlijnen in onze gemeente.
In de vergadering waarin dit adres behan
deld werd, en om advies in handen van B. en W.
gesteld, vroeg de heer De Groot om ook te
willen overwegen de mogelijkheid en wen-
schelijkheid van gemeente-exploitatie der tram
lijnen. B. en W. zeggen dit gedaan te hebben
doch meenen toch gemeente exploitatie te
moeten ontraden. Wij meenen echter, dat
eenige kritiek niet mag uitblijven op de wijze
waarop B. en W. dit advies toelichten.
Zij beginnen met voorop te zetten, dat
zij tot de conclusie gekomen zijn, dat op dit
oogenblik exploitatie der in het adres bedoelde
.lijnen door de gemeente geen aanbeveling
,zou verdienen, aangezien te verwachten is,
■dat de exploitatie door particulieren eer heter
dan slechter zijn zal dan exploitatie door de
Gemeente.
't Komt ons voor dat het meer regelmatig
is een dergelijke conclusie aan 't slot van
z'el betoog te plaatsen. Nu maakt het den
indruk van al dadelijk vooroordeel te moeten
scheppen. Maar dit daargelatendeze zinsnede
bevat een bekentenis, die minstgenomen zeer
eigenaardig is. Hadden wij haar gebruikt,
men zou ons beschuldigd hebben van insinu-
eeren (zonder grond beschuldigen). Nu is
het evenwel 't gemeentebestuur zelf, dat zich
een brevet van onvermogen geeft, door al
voorop te stellen dat particulieren de exploi
tatie beter zullen voeren. Maar dat ligt toch
maar aan de personen, en als dit gemeente
bestuur 't niet kan, zal er wel een ander te
vinden zijn, dat 't wel kan. 't Komt er maar
op aan een goeden directeur te kiezen. Maar
door L.
Hij was oud, zeer oud reeds. Hij was ook
op totaal op. Geen wonder. Hij was boeren
arbeider geweest- Hij had zijn heele bestaan
door gezwoegd en getobd voor zijn baas, en
later voor diens zoon, en nog weer later
voor diéns zoon.
En die waren rijk en steeds rijker geworden,
van zijn zweet en zijn bloed.
Maar hij zelf was arm gebleven, doodarm.
Hij had de vruchtb'ren grond mogen bewer
ken, het zaad mogen strooien, den oogst
van al dat zwoegen en slaven mogen brengen
in de schuren van den rijken boer. En hij had
letten we nu op de verdere bewijsgronden
van B. en W. Zij splitsen die in drie groepen,
n.l. belangen van verkeer, sociaal politieke
belangen en finantiëele belangen.
De eerste stelling van B. en W. is: „Het
algemeen belang is het meest gebaat door
die exploitatie, welke aan de ontwikkeling van
het verkeer de meeste kans geeft op eene
geriefelijke, veilige en snelle verplaatsing en
zulks bij de goedkoopste tarieven."
Wij zouden hieraan nog graag toevoegen:
„Zonder aan een enkel particulier de gele
genheid te laten voor zich alleen te nemen
een voordeel dat aan alle gemeentenaren toe
komt."
Krijgen B. en W. hun zin, dan zal de tram
geëxploiteerd worden door een naamlooze ven
nootschap, een maatschappij dus van aandeel
houders, die alleen hun geld leenenen daar
voor al een zekere som 's jaars zullen op
strijken. Dat winstje mogen de Schiedammers
betalen, die met de tram rijden.
Komt de tram in exploitatie bij de gemeente,
dan moeten de Schiedammers ook wel die
winst betalen, maar die komt dan in de ge
meentekas, en dus behoeft minder belasting
betaald te worden, of er zal meer geld zijn
voor kindervoeding, verbetering van arbeiders
woningen, pensioneering van gemeente-werk
lieden, enz.
Maar dat alles laat B. en W. koud. Verder
zeggen zij, dat in kleinere gemeenten zuiver
privaatbeheer de voorkeur verdient, omdat
dan leiding en eigendom in één hand zijn.
Dat „kleine" had wel cursief gedrukt mogen
wezendaar zit 'm de kneep. Dat gemeente
exploitatie in grootsteden aanbeveling ver
dient is reeds bewezen, maar kleine steden,
zie je, daar moet je mee oppassen.
En toch is 't beweren van B. en W. geheel
zonder zin. In de eerste plaats snappen wij
niet waar hier 't verschil zit tusschen ge
meente exploitatie in groote en* in kleine
gekregen een loon, varieerende tusschen f 1.20
en f0.75 per dag, voor een werktijd van 11
uren en langer des zomers in de brandende
zonnestralen, des winters vaak in nijpende
kou. Als bij dan tenminste werk had.
Nu kon hij al enkele jaren niet meer.
De jonge, rijke boer had hem, armen ouden
man aan den dijk gezet, want hij was ver
sleten. onbruikbaar geworden. „Finaal op",
zoo de boer zeide.
Hij leefde nu van 't weinige, dat hij in
zijn lang leven met moeite, met veel moeite
had kunnen overgaren. En 't armbestuur gaf
hem des winters f 1.50 per week en 2 brooden.
Maar de rijke boer gaf niets.
Zoo sukkelde hij nu voort, al enkele jaren
lang met zijn dochter, ook al oud en boven
dien gebrekkig.
Maar ontevreden was hij niet, o neen.
Alleen die rheumatiek, die deed den ouden
man wel eens vloeken. Die rheumatiek, in
steden. Maar ten tweede is het niet waar dat bij
exploitatie door particulieren leiding en bezit
in één hand zal zijn want volgens de ontwerp
overeenkomst zal de exploitatie moeten ge
schieden door een naamlooze vennootschap.
Deze zal, even wel als de gemeente, een directeur
moeten aanstellen. En zou men nu niet denken,
dat de gemeente éér met een matige winst
tevreden zal zijn dan een particulier onder
nemer, dat dus van de gemeente éér dan van
een particulier te wachten is dat ze 't mate
riaal goed zal onderhouden, dat de tarieven
laag zijn, de dienst goed geregeld is en ten
laatste, maar niet 't onbelangrijkste, dat ze
haar personeel goed behandelen zal, maar dit
punt komt straks ter sprake. B. en W. zijn
toch niet zoo naïef te denken dat de heer
Vürtheim c.s. een tram willen aanleggen uit
philantropie (menschlievendheid), alleen om
de Schiedammers een pleiziertje te doen? Ze
willen winst maken, dat blijft No. 1.
We komen aan de 2e groepsociale be
langen, en nu moeten zelfs B. en W. tot de
conclusie komen, dat in dit opzicht meer van
de gemeente, dan van particulieren te ver
wachten is. Toch durven ze aan 't slot zetten
„Doch dit neemt niet weg, dat door het op
nemen van doelmatige voorschriften in de
concessie omtrent dagelijkschen arbeidsduur,
rusttijden en minimumloon voldoende tegen
misbruiken kan worden gewaakt."
Dat woordje „voldoende" hadden wij niet
graag voor onze verantwoordelijkheid.
3". de finantiëele belangen.
B. en W. zeggen, dat al mogen die winsten
in een groote gemeente belangrijk zijn, voor
de ontworpen tramlijnen in onze gemeente
zullen zij er op dit oogenblik niet toe kunnen
leiden tot gemeente exploitatie over te gaan.
Maar wat drommel, waarom is het den heer
Vürtheim te doen? Als die geen goede kans zag
om winst te maken zou hij de zaak niet be
ginnen. En in elk geval staat tegenover deze
dien arm van dat schot. Want hij had
ook koning en vaderland gediend, weet je.
Hij was oudstrijder. Den Tiendaagsche veld
tocht had hij meegemaakt en hij was ge
wond geworden. En men had hem een stukje
ijzer met een lintje gegeven, dat mocht hij
nu voortaan op zijn borst dragen. Maar
brood, neen, dat gaf het land hem niet, wel
ijzer.
En nu was hij jarig 90 jaar werd hij.
Het was wat een gebeurtenis op het dorp.
Men stak de vlaggen uit. men versierde het
nederig woninkje van den jubilaris en velen
kwamen hem gelukwenschen. Het was ook
zoo'n zeldzaam geval.
Wordt vervolg dl)
