Politieke Schetsen.
Biiiteiilandsche Sprokkelingen.
Drankbestrijding.
Vakbeweging-.
In verschillende districten werd in de afge-
loopen week door onze mannen flink gepro
pageerd, Melchers en Pokkum, Hermans in
Jt district Brielle, Mendels in 't district Zaan
dam, Hugenholtz in 't district den Huider,
Bchaper in 't district Appingedam.
Over 't geheel waren de vergaderingen goed
hezocht. Nu en dan was er debat, wat nu
meestal niet ten nadeele van onze mannen
is, omdat ze dan nogeens een extra mooie
gelegenheid hebben de zwakke zijden dei-
burgerlijke partijen te toonen.
(Slot.)
Spanje VI. De omwenteling van 1868 was
veel ernstiger dan een der vorige, reeds het
wegjagen der koningin duidde dat aan. Op
het einde van 1870 werd het koningschap
aangeboden aan den hertog van Aosta, een
zion van Victor Emanuel. Deze nam zijn
benoeming aan maar moest na vruchtelooze
pogingen om een krachtig bestuur in te
stellen in 1873 zijn ambt weer neerleggen.
De republikeinen riepen nu de republiek uit,
maar de koningsgezinden wilden daarvan
niets weten, terwijl de Carlisten overal den
guerillaoorlog voerden en de geestelijken aan
het hoofd der boeren op de meest woeste
wijze huishielden. Generaal Martinez Campos
maakte door een provinciamento in Dec. 1874
aan dezen toestand een einde. De pas meer
derjarig geworden zoon van Isabella, Alphon-
sus, werd als koning erkend en het uitvoerend
bewind in handen gesteld van Canovas del
Castillo. De Carlisten waren nu na 2 jaar
volkomen vernietigd. Maar de geestelijkheid
^ette den strijd voort, op voorbeeld van den
paus Don Carlos (een kleinzoon van den in
het vorige artikel genoemden) als wettigen
koning erkenende. Om dit verzet te breken,
sloot Canovas een nieuw concordaat met den
paus (1876): deze erkende Alphonsus XII
en liet Don Carlos in den steekde katho
lieke godsdienst werd hersteld als godsdienst
van den staat maar ook andere kerkgenoot
schappen werden toegelaten. Staatkundig
werd Spanje nu een liberale constitutioneele
(grondwettelijke) monarehie: de koning on
schendbaar, de ministers verantwoordelijk
tegenover volksvertegenwoordiging (de Cortes)
van 2 kamers. Dit stelsel heeft zich tot nu
toe weten te handhaven; alleen is er in 1890
een geringe uitbreiding van het kiesrecht
bijgekomen. Daar evenwel de ministers dooi
de koning worden benoemd zonder dat deze
daarbij rekening hoeft te houden met de
volksvertegenwoording, en daar de niet-
clericale partijen met ieder nietclericaal
ministerie meegaan, is in werkelijkheid
aan den ouden toestand niet veel veranderd
alleen zal de koning moeten oppassen, door
een openlijke bescherming van het clerica-
lisme niet een nieuwe omwenteling uit te
lokken. Dit wordt intusschen iedereen dag
moeielijker, omdat de revolutiepartij van
1868 zich allengs in 2 groote groepen is
gaan splitsen, de liberale en de conservatieve,
waarvan de eerste het burgelijke huwelijk,
persvrijheid en vrijheid van vereeniging op
haar programma heeft, terwijl de tweede
daarvan niets wil weten en daardoor steeds
meer onder den invloed der geestelijkheid
raakt. De liberale willen ook niets weten
van de republikeinen, bestaande uit een repu-
blikeinsche bourgeois partij, sociaal-democra
ten en revolutionaire socialisten, en dreigen
dus te worden doodgedrukt tusschen de conser
vatieven en de republikeinen. Maria Christina,
die den dood van haar man Alphonsus XII in
1885 als regentes regeert voor haar in 1885 ge
boren zoon Alphonsus, komt bovendien weer
geheel terecht in de overleveringen en ge
woonten van het koningschap der 18e. eeuw.
Een grondige bestudeering van Spanje's
toestanden leidt dus tot den slotsom (zie
no. 3 van De Moker), dat Spanje zelf vol
komen onmachtig is tot het aanbrengen van
verbeteringen. Alle pogingen daartoe in de
19e eeuw zijn mislukt, alle omwentelingen
zijn gevolgd door het herstel van den ouden
toestand, en alle nieuwe omwentelingen zullen
mislukken om dezelfde redenen waarom de
vorige niet zijn geslaagd */l0 van de be
volking mist ieder gevoel van zelfstandigheid
en recht op ontwikkeling, loopt blindweg
aan den leiband van een gewetenlooze geeste
lijkheid die het baas blij ven over haar schapen
als eenig doel heeft en daarom alle ontwik
keling en vooruitgang belemmert. En het
1 10 overblijvende deel verloopt als alle liberale
partijen in alle landen in den modder.
De opheffing uit zijn ellende aal voor
Spanje dan ook van geheel andere zijde
moeten komen, en Spanje ziet al iets daarvan
in het verschiet. Het denkbeeld, dat ieder
mensch recht heeft, op een behoorlijk bestaan
en recht op een groot maatschappelijk geluk,
is ook in Spanje begonnen op te komen. De
sociaal democratie, de eenige werkelijke be
strijder van ellende en gebrek, is ook in
Spanje den strijd begonnen tegen een maat
schappelijk stelsel, dat toestanden mogelijk
maakt en met bewustheid handhaaft, zooals
die in Spanje best»an. De politieke vrijheid
van Spanje. dat volgt logisch uit zijn
geschiedenis, zal eerst kunnen komen door
het socialisme.
J. v. L.
Familieregeering. De Pruisische minister van
Puttkammer heeft in Pommeren groote bezit
tingen, hijzelf evenals zijne familie, tezamen
22 bezitters. Volgens het laatst verschenen
„Handbo k van het grondbezit" heeft deze
familie door de beschermende graanrechten
f 100 000 extra verdiend. De broodverbruikers
moesten dat natuurlijk opbrengen. Hoeveel
zou dat wel bedragen voor de 25000 groot
grondbezitters van Duitschland bij elkaar?
En toch wil men te hunnen bate de graan
rechten nog gaan verhoogen
De Pruisische ministers hebben de eigenaar
digheid, zeer lang aan te blijven. Een der
conservatieve Duitsche kranten heeft dit raad
sel verklaard door de ministers als noodlijdenden
aan te wijzen; hun pensioen is nl. zeer laag,
omdat het slechts over J/j van hun trakte
ment wordt betaald. Een voorbeeld ter
navolging bijv. voor Ned. O. Indische gou-
venieurs-generaal e. d.
Drank en Loon. In een door de Engelsche
regeering uitgegeven blauwboek (1891) vinden
wj een staatje, waaruit we eenigszins kunnen
opmaken, wat de arbeiders bij de bierbereiding
profiteeren. De loonen zijn hier in procenten
aangeduid van de totaal>ntvangsten der onder
nemers of fabrikanten, de cijfers zijn op 1/2
procent nauwkeurig.
Mijnwezen 55. Waterwerken 26.
Scheepsbouw 37. IJzer en Staalfabrieken 23.
Dok- en Havenwerken 35. Textielnijverheid
Spoorwegen 30. Weverijen 23.
Land- en Tuinbouw 23. Gasfabrieken 20.
Kanaalaanleg 29. Brouwerijen 7.
Katoenfabrieken 29.
Bij de bierfabrikatie ontvangen ze dus
het geringste deel van de geheele ontvangst,
waarin ze zelf weer een groote portie
bijdragen. Bier, wijn en sterke drank, hoe ook
beschouwd, zijn niet alleen in dit opzicht niet
voordeelig voor den werkman.
Zou niet een van de vele branders in Schiedam
en niet een der brouwers ze mogen ook
buiten onze gemeente wonen ons willen mee-
deelen, welk gedeelte van de totaalontvangst
zij uitkeerden aan arbeidsloon? Die vraag
zou ook als een brutaliteit opgevat kunnen
worden. Wat hebben wij met hun zaken ook
noodig? 't Is ons echter te doen om het volk
voor te lichtenwij hebben geen vrees, dat
de arbeiders te leep zullen worden.
Alle wijsheden stichten niet en ze zouden wel
eens den bezitter of fabrikant kunnen hin
deren in zijn vreedzame uitbuiting.
Biersoorten. Het hoofdbestuur van den Volks
bond, vereeniging tegen drankmisbruik, heeft
een tweede commissie benoemd, om een onder
zoek in te stellen naar de hoedanigheid en de
hoeveelheid van de in ons land gebruikte
binnen- en buitenlandsche biersoorten.
Op het biergebruik komen we later in een
uitvoerig artikel terug.
Drank en Eigendom. Aan het Sociaal Week
blad wordt gemeld, dat in een onlangs ge
sloten pachtcontract betreffende een boeren
woning de volgende zinsnede voorkwam:
„Het zal den pachter uitdrukkelijk ver
boden zijn, in of op het gepachte perceel sterken
drank te gebruiken of door anderen te doen
gebruiken
„zullende bij niet-nakoming van een of meer
der in deze acte gemaakte bepalingen en voor
waarden de pacht terstond kunnen worden
ontbonden, enz."
Uit dit bovenstaande en het volgende blijkt,
dat eigenaars wel eens, bij uitzondering, wat
meer dan hun portemonnaiebelang op het oog
kunnen hebben.
Onder den rook van Schiedam (te Overschie)
woont een vrome eigenaar, die een huis met
vergunning verhuurd heeft op de voorwaarde,
dat er op Zondag niet getapt mag worden.
Hierbij een paar vragen. Hoe moet de 1ste
verpachter zijn pachter nagaan om met zeker
heid te weten, of het contract goed wordt
nageleefd? Het beste voor hem zou zijn, dat
de huurder geheelonthouder is of wordt. Zou
de tweede verhuurder ook den verkoop van
andere waren in zijn huis op den Christelijken
rustdag verbieden, of is alleen de drankhandel
hem op Zondag een doorn in het oog?
't Is waar, het drankgebruik zou een heilige
Sabbathsviering kunnen storen, hij zou zeker
ook een Züricher statistiek gelezen hebben,
waaruit hij zag, dat op Zondagen de meeste
misdaden door den drank worden gepleegd
en dat de Zater-, Zon- en Maandag meer
misdrijven voor hun rekening hebben dan de
4 overige dagen der week.
Te Havre staken de havenarbeiders, waar
door tal van booten moeten blijven liggen,
't Gaat hard tegen hard. Geen van beide
partijen wil toegeven.
Te Montceau duurt de staking voort,
't Congres van mijnwerkers, dat te Lens
gehouden werd besloot het referendum te doen
beslissen of al dan niet tot de algemeene
werkstaking zal worden overgegaan. Binnen
eenige dagen moet dit referendum afgeloopen
zijn. De waarnemende minister-president
Leygeus heeft een delegatie van 't Congres
ontvangen en verklaard dat regeling der
arbeidsvoorwaarden van mijnwerkers ten
spoedigste door de regeering aan 't parlement
zal worden ingediend.
Te Köslin (Oost-Pruisen) hebben de ver-
eenigde ondernemers bij gemeen overleg alle
arbeiders omslagen, die lid waren van een
vakvereeniging.
Millerand, de Fransche socialistische minis
ter heeft voor de arbeiders bij telefoon- en
telegraefaanleg den 8 urigen werkdag en een
minimumloon van 5 francs (ongeveer f 2.40)
per dag, ingevoerd, 't Zelfde deed hij reeds
vroeger voor de arbeiders in de werkplaatsen
der posterijen.
in.
