Politieke Schetsen.
Buitenlandsclie Sprokkelingen.
Nog eens over den geschorschten
onderwijzer.
Coöperatie.
In 't kort ging Spr. nu den toestand in
frankrijk, het land der revoluties, na.
Werden daar in 1789 de rechten van den
mensch afgekondigd, reeds in 1791, dus twee
jaar later kreeg men er het verbod van
vereeniging. Dit bleef zoo voortbestaan tot
1810, toen de Code pénal (strafhoek) bepaalde
dat valcvereenigingen met meer dan twintig
leden zich moesten opgeven bij de politie, met
verschillende inlichtingen. In 1848 verkreeg
men mildere bepalingen, in 1849 het tegen-
stelde, totdat in 1867 en 68 de toestand
beter werd en alleen aanmelding noodig was.
Daarvoor verkreeg men dan eenige rechten.
Toen ontstond de periode der stakingen,
waarna de Commune uitbrak. Deze had de
verbanning van verschillende personen tot
gevolg, zoodat alleen de radicale beweging
overbleef.
Vermelden we nu nog, dat door Crémieux
een congres van 101 valcvereenigingen en
46 locale vereenigingen (Chambres syndicales)
werd belegd, dan rest ons te wijzen op de
groote verdeeldheid, die in Frankrijk altijd,
zoowel op het gebied der politiek als op dat
der vakbeweging, heeft bestaan.
Daardoor zijn er geen sterke vakbonden.
Weerstandslcassen ontbreken er, zoodat bij
werkstakingen geheel gesteund wordt op
vrijwillige bijdragen.
De arbeidsbeurs te Parijs b.v. kreeg in
'87 van den gemeenteraad een subsidie van
20000 francs, welk bedrag in 1892 steeg
tot 100000 fr. en in 1894 tot 154000 francs.
In '96 werden de arbeidsbeurzen door den
minister Charles-Dupuy gesloten, doch later
weder geopend.
Na met een enkel woord de stand der
vakbeweging in België geschetst te hebben
waaruit bleek, dat deze zeer verwaarloosd
was, terwijl de politieke actie er zeer krachtig
was, eindigde Spr. zijn rede met de mede-
deeling, dat hij de volgende maal de beweging
in Zwitserland, Oostenrijk, en Amerika zal
behandelen.
Schiedamsche arbeiders, verzuimt vooral
niet, deze voordracht bij te wonen. Waar
hier totnutoe de vakactie bijna totaal ver
waarloosd is, moet uw belangstelling in deze
voordrachten juist zooveel te grooter zijn.
Een ieder zij dus een volgend maal op zijn
post.
Zaterdag a.s nog even herinneren wij eraan,
is onze feestavond. Om aan den wensch van
enkelen tegemoet te komen is de toegangs
prijs nog iets verlaagd. Die is nu f0.25 de
persoon, doch voor elke persoon meer uit eenzelfde
huisgezin f 0.15. De feestcommissie heeft nu
evenwel het bal van 't programma moeten
schrappen.
De laatste voordracht van de Cursus Spiek
man zal gehouden worden op Dinsdag 7 Mei
a.s. 's avonds 8 uur in het Volkshuis.
De nieuwe kerk crisis I. De eerste groote
aanwijzingen van een nieuwe kerk crisis zijn
dezer dagen door den paus, het hoofd der
lloomsch-Katholieke Kerk, zelf erkend ge
worden. Onrustbarende aantallen van geeste
lijken en leeken, vooral in Frankrijk en
Oostenrijk-Hongarije, verlaten de kerk. In
vele landen zijn de regeeringen begonnen met
vervolgingen van door de kerk erkende ver
eenigingen. En in de kerk zelve beginnen
zich de invloeden te teekenen van den maat-
sehappelijken klassenstrijd: een katholieke
volkspartij met sterk socialistische kleur
ontwikkelt zich tegenover een katholieke
heerenpartij met conservatieve neigingen. Om
nog niet te spreken van de heftige verbitte
ring, die in vele landen tusschen de partij
gangers der Jezuieten en de niet tot de
Jezuieten-orde behoorende Katholieken bestaat.
Voegt men daarbij dan nog den finaneieëlen
en materieelen achteruitgang der Katholieke
kerk in de laatste jaren, dan is het geen
wonder, dat vele vrome Katholieken zich
zeer bezwaard gevoelen over dezen ontwik
kelingsgang hunner kerk. En niet ten onrechte.
Want by een eerlijke geschiedkundige be
schouwing over den oorsprong en den aard
van deze nieuwe crisis blijkt, dat deze crisis
na de groote kerkhervorming de ergste is,
die de kerk te doorstaan had. Voor onbeperkt
iedere partij" is het daarom noodzakelijk, zich
duidelijk rekenschap te geven van het ware
wezen dezer zaak. Want even goed als alle
menschen in alle landen op een gegeven
oogenblik zich vóór of tegen de sociaal demo-
kratie zullen moeten verklaren, zal de onder
leiding der Jezuieten zich reorganiseerende
Katholieke kerk iedereen op een gegeven
oogenblik dwingen, vóór of tegen haar partij
te trekken. Ook de sociaal-demokraten zullen
aan dien dwang der geschiedenis niet ont
komen, al bestaat er onder hen een zekere
neiging, zich van deze kwestie af te maken
met een hoofdbeweging, die aan moet duiden
dat voor hen zulke dingen geen belang hebben
of verouderd zijn. De geschiedenis staat ook
boven hun theorie.
De bovengenoemde verschijnselen hebben
in hun geschiedkundig verband een zeer groote
beteekenis. Na het einde der Romeinsche
wereldmacht werd de Germaansche maat
schappij het vruchtbare arbeidsveld voor de
Christen geestelijken. In het Romeinsche rijk
waren de Christenen de eerste 3 eeuwen der
Christelijke jaartelling door de Romeinsche
overheid en de regeerende klassen zeer slecht
behandeld geworden. Alleen de armen hadden
voor een deel het Christendom aanvaard. Op
den duur drong het evenwel ook onder de
hoogere klassen door, tot in de keizerlijke
familiën toe. Keizer Constantijn werd in het
begin der 4e eeuw zelf Christen en maakte
het Christendom godsdienst van staat. Snel
vermeerderden nu de macht en de invloed
der Christenpredikers, maar in het als een
leger ingerichte Romeinsche rijk stond boven
hen de onbeperkte macht van den keizer en
zijn vertegenwoordigers. Zelfs hun synode
besluiten moesten door den keizer worden
goedgekeurd. Dat was de natuurlijkste zaak
ter wereld voor den Romein, voor wien het
gezag van den keizer en den staat onaan
tastbaar was en boven alles stond. Maar
toen het Romeinsche rijk eerst uiteen viel
(395) en daarna het werkelijk deel ervan
onder de aanvallen der Germanen ineen stortte
(476), kostte het den Christenpredikers groote
moeite, zich staande te houden, onder de
Germanen Toen hun dit eindelijk gelukt was
en hun door de Fraekenkoning-n groote be
scherming werd verleend, brak er een nieuw
tijdvak voor hen aan. Onder de .Germanen
ontbrak het groote algemeen-erkende opper
gezag van den keizer uit het Romeinsche rijk,
ontbrak nagenoeg ieder gezag. Bij de ont
wikkeling van een staatkundig gezag onder
hen kwam naast het gezag van den Ger-
maanschen adel dat van de Christengeeste
lijkheid.
J. v. L.
Kapitaalwinst. Een groote ijzermaatschappij
in Silezië deelt in haar bedrijfsoverzicht mee,
dat zij over het jaar 1900 ruim 12 millioen
gulden als dividend kan uitkeeren. Ieder
van de 9000 arbeiders in haar dienst leverde
dus ruim f1300 dividend op. Voegt men
daarbp nog de voor afschrijving en reserve
bestemde millioen, dan komt men per arbeider
op een winst van f1800. Het loon der ar
beiders blijft op een zeer enkel geval na
beneden de f 600 per jaar. Toch maar een
heerlijk stelsel, dat kapitalistische
Arbeidersorganisatie in Spanje. De georga
niseerde arbeiders stegen van 3355 in 1889 tot
29383 in 1901. Zij zijn voor de overgroote
meerderheid sociaal demokraten. Behalve in
Madrid zijn zij zeer sterk in de streken met
bergbouw en ijzerindustrie. Ondanks de
tegenwerking van de overheid en de geeste
lijkheid wordt het politieke leven steeds
meer door hen vooruitgeduwd. Maar er hoort
moed en taaiheid toe, om in een land als
Spanje vol te houden.
Een arbeidersfabriek. De glasfabriek te
Albi fin Frankrijk), door de medewerking
van alle arbeidersvereenigingen in Frankrijk
opgericht voor de glasarbeider, die na een
werkstaking door uitsluiting broodeloos waren
geworden, heeft zich in de 4 jaren van haar
hestaan tot een krachtige inrichting ont
wikkeld. Haar omzet steeg in 1900 tot
f 375.000, haar netto winst tot f 58.000, d.i.
23% van het bedrijfskapitaal. Door de alge
meen?, energie der Fransche arbeiders zijn
deze hunne broodelooze makkers niet alleen
aan werk geholpen maar aan een behoorlijk
arbeidersleven met een goed loon en aandeel
in den winst van hun .inspanning.
Een staaltje van krachtontwikkeling, dat
alle andere arbeiders tot voorbeeld mogen
nemen.
Dat B en W. den geschorschten onder
wijzer Houtman van school E., nummer één
op een voordracht hebben geplaatst voor
schoolen dat deze daarna door den
Raad aan die school is benoemd, is missshien
algemeen bekend. Ofschoon dit nu al een
heel rare manier van straffen is, een onderwijzer
toch, wiens onmiddeHjke verwijdering uit de
school wordt bevolen, wordt daarna als de
beste der sollicitanten nummer één gezet,
willen we daarvan niets zeggen. We beschou
wen dat geval geheel als een overplaatsing,
en wij vinden h?t ook maar 't beste de
vechtenden te scheiden. Het nummer een
zetten is dus een fout in den vorm geweest
en ieder zondigt daar wel eens tegen.
Wat echter niet iedereen zal weten is,
dat die schorsing de gemeentekas nog f 30
extra heeft gekost. De klasse van den onder
wijzer toch is niet door het ambulante hoofd
waargenomen dien tijd, maar is verzorgt
door twee volontairs, die om beurten een
schooltijd daar werkzaam waren. Vijftien
gulden was hun loon.
Het eind van het tragische komedietje
is dus geweestDe onderwijzer lekkertjes
een maand vacantie, met behoud van salaris
Twee volontairs ieder een extraatje. De
Gemeente een onv-orziene uitgaaf van f 30.
Onlangs sprak in het Volkshuis Mr. Goed
hart uit 's Gravenhage over coöperatie. Hij
noemde de coöperatie het geneesmiddel voor
alle maatschappelijke kwalen. Hij bedoelde
een coöperatie van 't steek maar-in je-zak-sy-
steem, waarvan 't eenige doel is alle menschen
te maken tot kleine kapitalistjes, tot aan
deelhouders en dividend opstrijkers. Dat wij
van zooiets niet veel moeten hebben zal
m?n men welbcht begrijpen. We behoeven
ons standpunt op dit oogenblik niet nader
toetel cht?n, daar a.s. Dinsdag onze partij
genoot Wibaut uit Middelburg over dit
onderwerp zal spreken. Wij raden onzen
lezers ten sterkste aan daarbij tegenwoordig
te zijn, om te hooren wat deze spreker, die
een zeer grondige studie van zijn onderwerp
maakt?, en reeds meermalen daarover schreef
en sprak, te zeggen heeft.
Ook deze voordracht wordt in het Volks
huis gehouden.
