Zoo komt de aap uit de mouw.
Uit de Pers.
])e i\ed. R K. Volksbond.
Politieke Schetsen.
Uit de Partij.
Cursus-Spiekman.
(Slot
aat zullen ze tot inzicht komen, en dan zal 't uit
fln met de heerschappij van 't kapitalisme.
beperkingen.
Vrijdag 10 Mei j.l. sprak Helsdingen in Musis
over Algemeen Kiesrecht. Den volgenden avond
lezen we in de Schiedamsche Courant het verslag.
Er was een tijd, dat de verslagen van de Sch.
Crt. kleurloos waren, ook die van lezingen der
Sociaaldemocraten. De Sch. Crt. moest allen te
vrind houden, en al waren onder de Soc. dem.
niet veel lezers, zij adverteerden toch geregeld.
Dat doen ze nu niet meor, sinds ze een eigen
t>lad De Moker hebben, en 't is of we 't resultaat
al dadelijk zien.
De Sch. Crt. heeft eindelijk de strikte neutrali
teit laten varen ten opzichte der Soc. dem. Niet,
dat ze ons aanvalt, neen, want daarvoor zou ze
argumenten tegenover de onze moeten stellen, maar
zoo hier en daar een kleine steek onder water,
een flauwe poging om ons belachelijk te maken.
Eindelijk komt dan de aap uit de mouw. Maar 't
js een leelijk, klein, dom aapje Het schijnt o.a.
nog niet te weten, dat, wanneer je- de mensehen
wilt doordringen van de noodzakelijkheid van 't
een of ander, je hun 't zelfde wel 10 of 20 maal
voor moet houden, zij 't ook nu en dan onder een
eenigszins anderen vorm. Toch merkt de Sch. Crt.
opSpr. weidde vervolgens, telkens in herhaleng
vervallend^ uit over den wensch, dat de arbeiders
in de Kamer krachtig vertegenwoordigd zullen
worden", enz. Deze spitvoudige opmerking had
jnet evenveel succes in de pen kunnen blijven.
Min of meer bezijden de waarheid is 'tgeen
gezegd wordt, over de woorden van onzen partijge
noot de Wit. De Wit spoorde aan, de arbeiderspers
te steunen, d.i. in 't algemeen ons dagblad,Het Volk
en speciaal voor Schiedam De Moker. Maar ver
volgt dan de Sch. Crt-. „Ook de locale pers kon
bij dezen spr. geen genade vinden, omdat het hem
bekend was, dat de redactiën van zulke bladen niet
bereid zijn aHes op te nemen wat haar ter plaat
sing werd toegezonden door vereenigingen, waar
onder natuurlijk ook propaganda-vereenigingen.
Dat die redactiën de vergaderingen wenschten
te doen hijwonen door een hunner, scheen spr.
absurd, daar hij de verslaggevers als „dwarskij
kers" betitelde."
Deze voorstelling van de zaak is onjuist. En te
erger is dit, omdat de redactie van de Sch. Crt.
beter dan iemand de ware zaak kent. De Wit wees
erop, dat ook de locale pers getoond heeft haar
bourgeoiskarakter niet te verloochenen, en dat een
der locale bladen weigerde een verslag van een
vakvereeniging op te nemen maar er op stond dat4
een der redacteurs tot die huishoudelijke vergadering
zou worden toegelaten, wat natuurlijk niet ging,
omdat in een huishoudelijke vergadering vaak
dingen van zeer intiemen aard besproken worden
en voor vele leden zoo'n verslaggever als dwars
kijker zou zitten.
Dat is dus eenigszins anders dan de Sch. Crt.
het voorstelt. Maar laten we de geheele kwestie
even toelichten; men kan dan zelf vollediger oor-
deelen.
Tot voor korten tijd was het gewoonte, dat van
de huishoudelijke vergaderingen der Afd. Schiedam
van den Bond van Nederl. Onderw. door een der
leden een kort zakelijk verslagje werd opgemaakt
en aan de Sch. Crt. werd gezonden. Dit gebeurde niet
alleen bij deze vereeniging, maar gebeurde en gebeurt
nog, ook bij andere. Op een goeden dag schrijft
de redactie van de Sch. Crt. dat zij deze verslagen
niet meer kan opnemen, maar verzoekt haar eigen
verslaggevers toe te laten tot de huishoudelijke
vergaderingen. Elk mensch dat z'n gezond verstand
heeft, begrijpt, dat dit niet gaat. Om aan de redactie
tegemoet te komen, bood een der leden van de
vereeniging aan, als officieel verslaggever van
de Sch. Crt. op te treden, voor deze vergaderingen
en zonder salaris natuurlijk. Ook dit werd afgeslagen
zoodat een en ander gelijk is aan een bedekte
weigering van de Sch. Crt. om de verslagen van
den B. v. N. O. afd. Schiedam, op te nemen. De j
Sch. Crt. zou er nu wel graag een draai aangeven,
maar dit is de ware toedracht.
Nog moeten we protesteeren tegen de voor
stelling, die gegeven wordt van 't debat van Hels
dingen en Samson. Dit liep volstrekt niet over 't
voor of tegen en de samenstelling van vakver-
eenigingen. Wel wees Helsdingen erop, dat waar
Samson de houding van sommige Sociaaldemocraten
in de vakvereenigingen laakte, hij, door zijn per
soonlijk desorganiseerend optreden, zelf die han
delingen had uitgelokt.
En ten slotte, wordt beweerd, dat dit debat na
sluiting der vergadering door Helsdingen en Sam
son op minder parlementaire wijze werd voortgezet, j
Deze qualificatie laten we voor rekening van de i
Sch. Crt. Volgens onze meening werd door Hels
dingen Samson met groote juistheid den les gelezen
over zijn kleinzielig, onwaardig optreden "in deze
vergadering, waarvan blijkbaar 't eenige doel was,
berrie en verwarring uit te lokken.
'tVolgende lezen we in de Nieuwe Rotterd. Crt.:
Iu het maandblad Katholiek-Democraat wordt
gezegd „Laten de arbeiders bedenken, dat dit
ministerie onder het uitgebreid kiesrecht van
1897 benoemd, meer iu hun belang heeft gedaan
dan in 10 a 20 jaren daaraan voorafgaanden."
Uit het verband blijkt, dat dit getuigenis neer
geschreven is zonder eenige opzettelijke bedoeling
om eeue lofspraak te houden op het ministerie.
Het wordt daar zoo geheel terloops gezegd, in
een vertoog ten gunste van algemeen kiesrecht.
Maar het heeft er te meer beteekcnis om, en
waar het niet ontbreekt aan pogingen om, met
wei te doorgronden bedoelingen, de beteekeuis
den hervormingen, in deze laatste vier jaren tot
stand gekomen of voorgedragen, te verkleinen,
daar verdient het zeker de aandacht hoe hier
uit de arbeiderskringen zeiven, immers in een
arbeidersorgaan, en een, dat aan de liberale
partij vreemd is, geheel ongezocht erkend wordt,
dat wat dit ministerie gedaan heeft werkelijk in
het belang der arbeiders is geweest, en dat in
deze vierjarige perode méér voor hen gedaan i«
dan in 10 a 20 jaar te voren.
Dr. Kuyper moge dan beweren dat er geen
sprake van kan z(jn dat by de nu komende
stembus het zittend Kabinet als inzetzou gelden,
toch zal er onder de kiezers onder de werklieden
zeker menigeen zyn, die zich ernstig afvraagt,
of het in het belang van den werkman kan zyn,
dat het leveu van deze regeering wordt afge
sneden.
De gevolgtrekking van het blad lijkt ons wel wat
al te vlug getrokken. In overgrooteu ijver om voor
dit ministerie te redden wat er te redden is, maakt
het uit deze aanhaliug maar dadelijk weer een
aanbeveling voor zijn waar.
Maar het blad vergeet geheel en al, dat de „sociale
hervormingen" van dit ministerie tot stand kwamen
n& de kieswet van Houten, waardoor de volksinvloed
op de wetgeving al reeds grooter was geworden.
Die meerdere volksinvloed heeft de heeren in hun
dutje gestoord, en ze waakzaam gemaakt. En juist
om de aangroeiende beweging van het volk, dat om
z'n rechten ging vragen, te sussen, zyn de heeren
aan „sociale hervormingen" begonnen, in de hoop
daardoor de ongeduldige menigte zoet te houden.
En daarom is het, dat dit ministerie, onder het uit
gebreid kiesrecht van 1897 benoemd, meer in hun
(der arbeiders) belang heeft gedaan, dan in 10 d 20
jaren daaraan voorafgaande
Niettemin blijft het waar, dat 'tgeen gedaan is
en wat is dat nog slechts schoorvoetend gedaan
werd, dat men geremd heeft zooveel men kon. Dit
alles is weer alleen een argument voor de onmiddelijke
invoering van Algemeen Kiesrecht. De drang zal dan
nog grooter worden, de hervormingen talrijker en
beter.
Yan dezen bond zyn we niet veel bijzonders ge
wend, maar iu de jongste algemeene vergadering ter
viering van het Encycliek-feest is weer iets heerlijks
gebeurd.
De rede van pater Perqnin, waarin 't werken van
den bond opgehemeld werd, zullen we maar laten rusten.
Als we daarop critiek gingen uitbrengen, zou er
geen eind aan komen.'t Volgende is evenwel meldens-
waard. De geestelijke-adviseur heeft daar openlijk
mr. W. II. Jansen, die rechtskundig-adviseur van
de afdeeling is, gehuldigd, nadat de Paus den heer
Jansen een lintje gegeven heeft, en den wensch uit
gesproken, dat het hart des heeren Jausen nog
warmer moge kloppen voor den Volksbond, wiens
hoogstgewaardeerde adviseur hij is.
Wie tronw de raadsverslagen volgt, en daaruit
de heer Jansen als arbeidersvriend heeft leeren
kennen, zal zeker wel raar opkijken, als hij
hoort, dat mr Jansen hoogstgewaardeerde adviseur
is van een vereeniging die zich Volksbond noemt,
't Werpt een eigenaardig licht op het karakter van
dien bond.
De nieuwe kerk-crisis III. Na het uitbreken der
löe eeuwsche omwenteling poogde de Christelijke
kerk met hulp van het wereldlijk gezag, waar
tegen het tot dien tijd toe had trachten te coneur-
reeren, de vrijheidspartijen te verdelgep. De ver
kondigers van Jezus' liefdeleer predikten in zijn
naam en te zijner eer den burgeroorlog en de
inquisitievervolging. Tot zulk een verkrachting
van Christus' leer kwamen zij door hun op en top
aardsche begeerte naar macht, Zij waren het, die
in Frankrijk, Duitschland en de Nederlandsche Ge
westen, om alleen de voornaamste te noemen, den
schandelijksten aller oorlogen, den burgeroorlog;,
opzwiepten, alleenlijk tot herstel hunner machit,
onder de leus van „ter eere Gods en der kerk".
Maar overal misrekenden zij zich: haat is een
slechte raadgever. Frankrijk kreeg vrijheid van
denken door koning Hendrik IV in 1598 (edict van
Nantes). In Duitschland werd hetzelfde bereikt in
1648 (den Westfaalschen vrede na den 30-jarigen
oorlog). De Ned. gewesten kwamen tot hetzelfde
doel, eveneens in 1648. Tegen den vrijheidsgeest
der löe eeuwsche revolutie kampte de kerk tever
geefs.
Toen deze worstelstrijd in haar nadeel was be
slist, zag de kerk met angst en haat aan wat zij
had verloren: haar wereldlijke macht vernietigd,
een belangrijk deel der Christenen van haar ker
kelijk gezag losgemaakt, haar geestelijk overwicht
verbroken. De hoogescholen, die door de begeerte
naar vrij onderzoek en vrij denken in alle landen
tot middelpunten van een krachtig nieuw geestelijk
leven waren gemaakt, waren de nieuwe vijanden
der kleingemaakte kerk. Daartegen begon nu haar
stormaanval. Daartegen stormt zij nog. Iedere strijd
van politieke partijen, iedere verstoring in het
I maatschappelijk evenwicht, is haar welkom om den
kamp voor haar gezag met zich-steeds-vernieuwen-
den ijver te voeren. Wie haar hulptroepen zijn,
welke politieke partij of maatschappelijke klasse
zich met haar verbinden wil, dat is haar volmaakt
onverschillig, als zij slechts kans ziet om haar nog
overgebleven macht te handhaven of er nog iets
aan toe te voegen.
Den geheelen strijd der kerk tegen het vrije
onderzoek en het vrije denken na te gaan, zou te
veel plaats vorderen. Dat is tot verklaring der
nieuwe kerk-crisis ook onnoodig, want ook deze
strijd der kerk is niet in haar voordeel uitgevallen.
Alle vervolgingen van geleerden onwetenschappe
lijke stelsels of stellingen, alle pogingen om hare
getrouwen aan den invloed van het vrije onderzoek
te onttrekken, liepen op niets dan teleurstelling uit,
om de doodeenvoudige reden, dat de kerk strijdt
voor een doel (haar oppermacht op wereldlijk ge
bied), dat geheel buiten den ontwikkelingsgang
van sta it en maatschappij ligt. Zelfs de kerk heeft
het wet inschappelijk ondei'zoek moeten aanvaarden
dat was in werkelijkheid haar nederlaag in dezen
strijd. Haar godsdienstleer heeft zij tot nog toe voor
haar getrouwen aan het vrije onderzoek weten te
onttrekken, maar voor hoelang zal zij dat nog kunnen
vollioudën? En dat zij ook de wetenschap in ker-
kelijk-getinte scholen tracht onder te brengen,
bewijst hoe onberekenbaar groot haar werkelijk hel
derziende leiders de gevolgen dezer nieuwe neder
laag acnten. Want wat is er van historisch stand
punt liumoristischer dan de wetenschap onder be
scherming der kerk? Het door de kerk met de
grootste vinnigheid bestreden wetenschappelijk
onderzoek nu onder de bescherming dierzelfde kerk
geplaatst
Eeh geweldige klap kreeg de kerk door de Fran-
sche revolutie, die, den gezagsstrijd als het eenige
doel der kerk erkennende, haar met een geweldige
beweging de middelen tot het voeren Van dien strijd
uit de handen sloeg en haar terugdwong op haar
eigenlijk terrein, den godsdienst. Met de macht
van vorst en adel verdween ook die der geeste
lijkheid. Maar toen de Fransehe omwenteling ont
aardde in een gewonen strijd om het gezag, een
strijd tusschen adel en bourgeoisie, kon de kerk
zich van haar buiteling herstellingen en den strijd
tegen vrijheid van denken en vrijheid van onderzoek
hervatten in den onder bourgeois-gezag gekomen
staat. Zij had zelfs dit voordeel bij de verandering
gekregen, dat de gezagsbegeerige bourgeois-par
venu's gaarne langs den clericalen ladder naar boven
klouteren in de maatschappij en dus de hulptroepen
der kerk dikwijls versterken.
Aldus heeft de geschiedenis de kerk met haar
gezagshartstocht gedreven tot de dressuur harer ge
trouwen als politieke partij (vgl. het voorgaande
artikel) en tot de bestrijding van het vrije onderzoek
en het vrije denken (de twee grootste vijanden van
haar gezag), door het dubbele middel van direkten
aanval daarop en het besnoeien ervan in eigen inrich
tingen. In dezen toestand staat zij nu voor een nieuwe
crisis.
J. v. L.
Vervolgens besprak Spiekman de Nederlandsche
Vakbeweging.
Al staat deze niet geheel onderaan, heel floris
sant is ze niet' Wel zijn er veel vereenigingen,
maar vooruitgang is nog niet veel waar te nemen.
De Internationale gaf ook hier den eersten stoot.
In die jaren werden opgericht bonden van Sigaren
makers, Meubelmakers, Smeden, Schoenmakers, enz. De
taak van de Internationale werd later overgenomen
door het Algemeen Nederl. Werklieden-Verbond.
In de jaren '70'80 waren de meeste vakvereeni
gingen bij dit verbond aangesloten, waarvan Heldt
en Rot de voormannen waren. Doch toen in '80
Domela Nieuwenuhis voor 't socialisme" optrad,
vielen ze bij bosjes het A. N. W. V. af en gingen
ze tot het socialisme over, omdat de meeste leiders
daartoe overgingen en opheffing van het privaat
bezit werd als doel soms in de statuten omschreven.