Zoo komt de aap uit de mouw. Uit de Pers. ])e i\ed. R K. Volksbond. Politieke Schetsen. Uit de Partij. Cursus-Spiekman. (Slot aat zullen ze tot inzicht komen, en dan zal 't uit fln met de heerschappij van 't kapitalisme. beperkingen. Vrijdag 10 Mei j.l. sprak Helsdingen in Musis over Algemeen Kiesrecht. Den volgenden avond lezen we in de Schiedamsche Courant het verslag. Er was een tijd, dat de verslagen van de Sch. Crt. kleurloos waren, ook die van lezingen der Sociaaldemocraten. De Sch. Crt. moest allen te vrind houden, en al waren onder de Soc. dem. niet veel lezers, zij adverteerden toch geregeld. Dat doen ze nu niet meor, sinds ze een eigen t>lad De Moker hebben, en 't is of we 't resultaat al dadelijk zien. De Sch. Crt. heeft eindelijk de strikte neutrali teit laten varen ten opzichte der Soc. dem. Niet, dat ze ons aanvalt, neen, want daarvoor zou ze argumenten tegenover de onze moeten stellen, maar zoo hier en daar een kleine steek onder water, een flauwe poging om ons belachelijk te maken. Eindelijk komt dan de aap uit de mouw. Maar 't js een leelijk, klein, dom aapje Het schijnt o.a. nog niet te weten, dat, wanneer je- de mensehen wilt doordringen van de noodzakelijkheid van 't een of ander, je hun 't zelfde wel 10 of 20 maal voor moet houden, zij 't ook nu en dan onder een eenigszins anderen vorm. Toch merkt de Sch. Crt. opSpr. weidde vervolgens, telkens in herhaleng vervallend^ uit over den wensch, dat de arbeiders in de Kamer krachtig vertegenwoordigd zullen worden", enz. Deze spitvoudige opmerking had jnet evenveel succes in de pen kunnen blijven. Min of meer bezijden de waarheid is 'tgeen gezegd wordt, over de woorden van onzen partijge noot de Wit. De Wit spoorde aan, de arbeiderspers te steunen, d.i. in 't algemeen ons dagblad,Het Volk en speciaal voor Schiedam De Moker. Maar ver volgt dan de Sch. Crt-. „Ook de locale pers kon bij dezen spr. geen genade vinden, omdat het hem bekend was, dat de redactiën van zulke bladen niet bereid zijn aHes op te nemen wat haar ter plaat sing werd toegezonden door vereenigingen, waar onder natuurlijk ook propaganda-vereenigingen. Dat die redactiën de vergaderingen wenschten te doen hijwonen door een hunner, scheen spr. absurd, daar hij de verslaggevers als „dwarskij kers" betitelde." Deze voorstelling van de zaak is onjuist. En te erger is dit, omdat de redactie van de Sch. Crt. beter dan iemand de ware zaak kent. De Wit wees erop, dat ook de locale pers getoond heeft haar bourgeoiskarakter niet te verloochenen, en dat een der locale bladen weigerde een verslag van een vakvereeniging op te nemen maar er op stond dat4 een der redacteurs tot die huishoudelijke vergadering zou worden toegelaten, wat natuurlijk niet ging, omdat in een huishoudelijke vergadering vaak dingen van zeer intiemen aard besproken worden en voor vele leden zoo'n verslaggever als dwars kijker zou zitten. Dat is dus eenigszins anders dan de Sch. Crt. het voorstelt. Maar laten we de geheele kwestie even toelichten; men kan dan zelf vollediger oor- deelen. Tot voor korten tijd was het gewoonte, dat van de huishoudelijke vergaderingen der Afd. Schiedam van den Bond van Nederl. Onderw. door een der leden een kort zakelijk verslagje werd opgemaakt en aan de Sch. Crt. werd gezonden. Dit gebeurde niet alleen bij deze vereeniging, maar gebeurde en gebeurt nog, ook bij andere. Op een goeden dag schrijft de redactie van de Sch. Crt. dat zij deze verslagen niet meer kan opnemen, maar verzoekt haar eigen verslaggevers toe te laten tot de huishoudelijke vergaderingen. Elk mensch dat z'n gezond verstand heeft, begrijpt, dat dit niet gaat. Om aan de redactie tegemoet te komen, bood een der leden van de vereeniging aan, als officieel verslaggever van de Sch. Crt. op te treden, voor deze vergaderingen en zonder salaris natuurlijk. Ook dit werd afgeslagen zoodat een en ander gelijk is aan een bedekte weigering van de Sch. Crt. om de verslagen van den B. v. N. O. afd. Schiedam, op te nemen. De j Sch. Crt. zou er nu wel graag een draai aangeven, maar dit is de ware toedracht. Nog moeten we protesteeren tegen de voor stelling, die gegeven wordt van 't debat van Hels dingen en Samson. Dit liep volstrekt niet over 't voor of tegen en de samenstelling van vakver- eenigingen. Wel wees Helsdingen erop, dat waar Samson de houding van sommige Sociaaldemocraten in de vakvereenigingen laakte, hij, door zijn per soonlijk desorganiseerend optreden, zelf die han delingen had uitgelokt. En ten slotte, wordt beweerd, dat dit debat na sluiting der vergadering door Helsdingen en Sam son op minder parlementaire wijze werd voortgezet, j Deze qualificatie laten we voor rekening van de i Sch. Crt. Volgens onze meening werd door Hels dingen Samson met groote juistheid den les gelezen over zijn kleinzielig, onwaardig optreden "in deze vergadering, waarvan blijkbaar 't eenige doel was, berrie en verwarring uit te lokken. 'tVolgende lezen we in de Nieuwe Rotterd. Crt.: Iu het maandblad Katholiek-Democraat wordt gezegd „Laten de arbeiders bedenken, dat dit ministerie onder het uitgebreid kiesrecht van 1897 benoemd, meer iu hun belang heeft gedaan dan in 10 a 20 jaren daaraan voorafgaanden." Uit het verband blijkt, dat dit getuigenis neer geschreven is zonder eenige opzettelijke bedoeling om eeue lofspraak te houden op het ministerie. Het wordt daar zoo geheel terloops gezegd, in een vertoog ten gunste van algemeen kiesrecht. Maar het heeft er te meer beteekcnis om, en waar het niet ontbreekt aan pogingen om, met wei te doorgronden bedoelingen, de beteekeuis den hervormingen, in deze laatste vier jaren tot stand gekomen of voorgedragen, te verkleinen, daar verdient het zeker de aandacht hoe hier uit de arbeiderskringen zeiven, immers in een arbeidersorgaan, en een, dat aan de liberale partij vreemd is, geheel ongezocht erkend wordt, dat wat dit ministerie gedaan heeft werkelijk in het belang der arbeiders is geweest, en dat in deze vierjarige perode méér voor hen gedaan i« dan in 10 a 20 jaar te voren. Dr. Kuyper moge dan beweren dat er geen sprake van kan z(jn dat by de nu komende stembus het zittend Kabinet als inzetzou gelden, toch zal er onder de kiezers onder de werklieden zeker menigeen zyn, die zich ernstig afvraagt, of het in het belang van den werkman kan zyn, dat het leveu van deze regeering wordt afge sneden. De gevolgtrekking van het blad lijkt ons wel wat al te vlug getrokken. In overgrooteu ijver om voor dit ministerie te redden wat er te redden is, maakt het uit deze aanhaliug maar dadelijk weer een aanbeveling voor zijn waar. Maar het blad vergeet geheel en al, dat de „sociale hervormingen" van dit ministerie tot stand kwamen n& de kieswet van Houten, waardoor de volksinvloed op de wetgeving al reeds grooter was geworden. Die meerdere volksinvloed heeft de heeren in hun dutje gestoord, en ze waakzaam gemaakt. En juist om de aangroeiende beweging van het volk, dat om z'n rechten ging vragen, te sussen, zyn de heeren aan „sociale hervormingen" begonnen, in de hoop daardoor de ongeduldige menigte zoet te houden. En daarom is het, dat dit ministerie, onder het uit gebreid kiesrecht van 1897 benoemd, meer in hun (der arbeiders) belang heeft gedaan, dan in 10 d 20 jaren daaraan voorafgaande Niettemin blijft het waar, dat 'tgeen gedaan is en wat is dat nog slechts schoorvoetend gedaan werd, dat men geremd heeft zooveel men kon. Dit alles is weer alleen een argument voor de onmiddelijke invoering van Algemeen Kiesrecht. De drang zal dan nog grooter worden, de hervormingen talrijker en beter. Yan dezen bond zyn we niet veel bijzonders ge wend, maar iu de jongste algemeene vergadering ter viering van het Encycliek-feest is weer iets heerlijks gebeurd. De rede van pater Perqnin, waarin 't werken van den bond opgehemeld werd, zullen we maar laten rusten. Als we daarop critiek gingen uitbrengen, zou er geen eind aan komen.'t Volgende is evenwel meldens- waard. De geestelijke-adviseur heeft daar openlijk mr. W. II. Jansen, die rechtskundig-adviseur van de afdeeling is, gehuldigd, nadat de Paus den heer Jansen een lintje gegeven heeft, en den wensch uit gesproken, dat het hart des heeren Jausen nog warmer moge kloppen voor den Volksbond, wiens hoogstgewaardeerde adviseur hij is. Wie tronw de raadsverslagen volgt, en daaruit de heer Jansen als arbeidersvriend heeft leeren kennen, zal zeker wel raar opkijken, als hij hoort, dat mr Jansen hoogstgewaardeerde adviseur is van een vereeniging die zich Volksbond noemt, 't Werpt een eigenaardig licht op het karakter van dien bond. De nieuwe kerk-crisis III. Na het uitbreken der löe eeuwsche omwenteling poogde de Christelijke kerk met hulp van het wereldlijk gezag, waar tegen het tot dien tijd toe had trachten te coneur- reeren, de vrijheidspartijen te verdelgep. De ver kondigers van Jezus' liefdeleer predikten in zijn naam en te zijner eer den burgeroorlog en de inquisitievervolging. Tot zulk een verkrachting van Christus' leer kwamen zij door hun op en top aardsche begeerte naar macht, Zij waren het, die in Frankrijk, Duitschland en de Nederlandsche Ge westen, om alleen de voornaamste te noemen, den schandelijksten aller oorlogen, den burgeroorlog;, opzwiepten, alleenlijk tot herstel hunner machit, onder de leus van „ter eere Gods en der kerk". Maar overal misrekenden zij zich: haat is een slechte raadgever. Frankrijk kreeg vrijheid van denken door koning Hendrik IV in 1598 (edict van Nantes). In Duitschland werd hetzelfde bereikt in 1648 (den Westfaalschen vrede na den 30-jarigen oorlog). De Ned. gewesten kwamen tot hetzelfde doel, eveneens in 1648. Tegen den vrijheidsgeest der löe eeuwsche revolutie kampte de kerk tever geefs. Toen deze worstelstrijd in haar nadeel was be slist, zag de kerk met angst en haat aan wat zij had verloren: haar wereldlijke macht vernietigd, een belangrijk deel der Christenen van haar ker kelijk gezag losgemaakt, haar geestelijk overwicht verbroken. De hoogescholen, die door de begeerte naar vrij onderzoek en vrij denken in alle landen tot middelpunten van een krachtig nieuw geestelijk leven waren gemaakt, waren de nieuwe vijanden der kleingemaakte kerk. Daartegen begon nu haar stormaanval. Daartegen stormt zij nog. Iedere strijd van politieke partijen, iedere verstoring in het I maatschappelijk evenwicht, is haar welkom om den kamp voor haar gezag met zich-steeds-vernieuwen- den ijver te voeren. Wie haar hulptroepen zijn, welke politieke partij of maatschappelijke klasse zich met haar verbinden wil, dat is haar volmaakt onverschillig, als zij slechts kans ziet om haar nog overgebleven macht te handhaven of er nog iets aan toe te voegen. Den geheelen strijd der kerk tegen het vrije onderzoek en het vrije denken na te gaan, zou te veel plaats vorderen. Dat is tot verklaring der nieuwe kerk-crisis ook onnoodig, want ook deze strijd der kerk is niet in haar voordeel uitgevallen. Alle vervolgingen van geleerden onwetenschappe lijke stelsels of stellingen, alle pogingen om hare getrouwen aan den invloed van het vrije onderzoek te onttrekken, liepen op niets dan teleurstelling uit, om de doodeenvoudige reden, dat de kerk strijdt voor een doel (haar oppermacht op wereldlijk ge bied), dat geheel buiten den ontwikkelingsgang van sta it en maatschappij ligt. Zelfs de kerk heeft het wet inschappelijk ondei'zoek moeten aanvaarden dat was in werkelijkheid haar nederlaag in dezen strijd. Haar godsdienstleer heeft zij tot nog toe voor haar getrouwen aan het vrije onderzoek weten te onttrekken, maar voor hoelang zal zij dat nog kunnen vollioudën? En dat zij ook de wetenschap in ker- kelijk-getinte scholen tracht onder te brengen, bewijst hoe onberekenbaar groot haar werkelijk hel derziende leiders de gevolgen dezer nieuwe neder laag acnten. Want wat is er van historisch stand punt liumoristischer dan de wetenschap onder be scherming der kerk? Het door de kerk met de grootste vinnigheid bestreden wetenschappelijk onderzoek nu onder de bescherming dierzelfde kerk geplaatst Eeh geweldige klap kreeg de kerk door de Fran- sche revolutie, die, den gezagsstrijd als het eenige doel der kerk erkennende, haar met een geweldige beweging de middelen tot het voeren Van dien strijd uit de handen sloeg en haar terugdwong op haar eigenlijk terrein, den godsdienst. Met de macht van vorst en adel verdween ook die der geeste lijkheid. Maar toen de Fransehe omwenteling ont aardde in een gewonen strijd om het gezag, een strijd tusschen adel en bourgeoisie, kon de kerk zich van haar buiteling herstellingen en den strijd tegen vrijheid van denken en vrijheid van onderzoek hervatten in den onder bourgeois-gezag gekomen staat. Zij had zelfs dit voordeel bij de verandering gekregen, dat de gezagsbegeerige bourgeois-par venu's gaarne langs den clericalen ladder naar boven klouteren in de maatschappij en dus de hulptroepen der kerk dikwijls versterken. Aldus heeft de geschiedenis de kerk met haar gezagshartstocht gedreven tot de dressuur harer ge trouwen als politieke partij (vgl. het voorgaande artikel) en tot de bestrijding van het vrije onderzoek en het vrije denken (de twee grootste vijanden van haar gezag), door het dubbele middel van direkten aanval daarop en het besnoeien ervan in eigen inrich tingen. In dezen toestand staat zij nu voor een nieuwe crisis. J. v. L. Vervolgens besprak Spiekman de Nederlandsche Vakbeweging. Al staat deze niet geheel onderaan, heel floris sant is ze niet' Wel zijn er veel vereenigingen, maar vooruitgang is nog niet veel waar te nemen. De Internationale gaf ook hier den eersten stoot. In die jaren werden opgericht bonden van Sigaren makers, Meubelmakers, Smeden, Schoenmakers, enz. De taak van de Internationale werd later overgenomen door het Algemeen Nederl. Werklieden-Verbond. In de jaren '70'80 waren de meeste vakvereeni gingen bij dit verbond aangesloten, waarvan Heldt en Rot de voormannen waren. Doch toen in '80 Domela Nieuwenuhis voor 't socialisme" optrad, vielen ze bij bosjes het A. N. W. V. af en gingen ze tot het socialisme over, omdat de meeste leiders daartoe overgingen en opheffing van het privaat bezit werd als doel soms in de statuten omschreven.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Moker | 1901 | | pagina 3