Schiedamsch Sociaaldemocratisch Weekblad.
Extra-Summer.
Woensdag 3 Juli 1901.
Ie Jaargang.
ABONNEMENTSPRIJS:
13 cent per kwartaal i
franco per post "20 cent I "OoruMelal,ng.
Losse nummers 1 cent.
SOCIAALDEMOCRATIE
GEMEENTERAAD.
Bureau van Administratie
en Kedaktie:
Noordvest 12.
ADVERTENTIËN.
5 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting
IN DEN
De sociaaldemocratie berust hoofdzakelijk op deze
drie stellingendat arbeid de bron is van alle wel
vaart, dat eerst dan die elraart aan allen ten
goede kan komen, wanneer het privaatbezit der pro
ductiemiddelen is opgehevenen dat deze ophef
fing alleen het werk kan zgn van de arbeiders
klasse, omdat de andere klassen, boe ze ook
onderling weer verdeeld mogen zgn door bijzondere
belangen, toch alle hun kracht vinden, juist in dit
privaatbezit der productie-middelen, omdat zij
belang hebben bij het handhaven van die toestan
den, wier opheffing, een eerste eisch is, zal er voor
alle leden van de maatschappij kans zgn op een
menschwaardig bestaan. Stellig bied zich later nog
de gelegenheid om deze punten nader toe te lichten.
Wg volstaan nu met het constateeren der noodza
kelijkheid van een strijd tusschen de burgerlijke- of
bourgeois-klasse en de arbeiders- of proletariërs-klasse.
In dien strijd is de bourgeois-klasse in het voordeel,
doordat ze over meerdere machtsmiddelen beschikt.
Is dus het eindoel van de sociaaldemocratie de ab
solute gelijkstelling, beter gezegd opheffing der ver
schillende klassen, dit di elis niet anders te bereiken,
dan door stuksgewijze de macht van het proletariaat
meer uit te breiden. Dit bepaald zich niet alleen tot
uitbreiding van de politieke macht, maar deze moet
gepaard gaan met een verhooging van het weerstands
vermogen, waardoor het proletariaat meer weerbaar
wordt en tevens beter in staat, cm langzamerhand
de leiding in de maatschappg uit de handen der bour
geoisie over te nemen. Deze twee zgn onafscheidelijk
aan elkaar verbonden. De economische strijd, de strgd
der vakbeweging wordt op vele wjjzen door de tegen
woordige wetgeving, die een machtsuiting der bour
geoisie is, belemmerd om dien strijd vrij jte kunnen
voeren, is noodig uitbreiding van volksinvloed op de
regeeringslichamen. Doch om deze uitbreiding te ver
krijgen moet het proletariaat een zekere economische
macht bezitten, die alleen door economischen strijd te
rerkrggen is.
Ook kan uitbreiding der politieke macht direct de
proletariërs sterken in hun economische positie.
Bijzonder sterk is dit het geval ren opzichte van
de gemeenteraden. Bovendien staat het gemeentebe
stuur in nog nauwer betrekking tot het leven der in
gezetenen dan het rijksbestuur, ook waar zooveel voor
schriften en maatregelen vau het rijksbestuur aan
het gemeentebestuur ter uitvoering worden overge
laten. Het spreekt van zelf, dat goede bepalingen van
het rijksbestuur veel van hun waarde kunnen verliezen,
waar de uitvoering berust bij een conservatief ge
meentebestuur, en omgekeerd kan een welwillend ge
meentebestuur bg het meest conservatieve rijks-be
stuur, nog heel wat doen, dat het proletariaat ten
goede komt.
Wat nu in dit opzicht van onzen tegenwoordigen
gemeenteraad te wachten is, we kunnen het 't best
beoordeelen door ons te herinneren, wat in ons
vorig nummer bijeen gebracht werd. En uit 't geen
hiervoor gezegd is moet duidelijk blijken, dat ook bg
wijziging van het burgerlijke element we niet veel
beter zullen worden. Of de heer Visser, dan wel de
heereu Vürtheim of Loopuyt, of de heert-n Beukers
ofWitkampf in den raad komen, een belangrijk, wer
kelijk ingrijpend verschil zal dit niet maken. Allen
zullen zitten in den raad als vertegenwoordigers van
het kapitalisme. Hun beginselen zijn vijandig aan de
belangen van het proletariaat. Hetzelfde geldt voor
mannen als de candidaten W. van der Most Phzn.
en N. van der Velden, omdat hun hoofden beneveld
zijn met wanbegrippen, omdat hun gezichtskring te
kort is, omdat zij zich niet hoog genoeg kunnen ver-
heffen om die gezichtskring te verwijden. Ook zij be
lmoren tot de kapitalistische klasse, en toch zouden
zg persoonlijk wel varen bij opheffing van privaat
bezit der productiemiddelen, dat ze nu met hand en tand
zullen verdedigen. Zeer zeker is hun bedrijf alleen
bestaanbaar bjj een toestand als de tegenwoordige,
maar thans zjju zij, en met hen de geheele midden
stand, de slaven van hun bedrijf.
Wat dan ook door een burgerlijken gemeenteraad
voor het proletariaat gedaan wordt, het zgn brokken,
toegeworpen, uit goedheid of om de massa stil te hou
den. En aan die meerdere of mindere goedheid, aan
de nukken vau zoo'n burgerlijk gemeentebestuur zijn
de preletariërs overgeleverd.
Alleen van hen, die als vertegenwoordigers van de
zelfstandige arbeiderspartij in den raad zitting hebben
is te verwachten, dat zg consequent, zonder een
oogenblik van hun beginsel af te wijken, de belangen
van het proletariaat znllen voorstaan,
Wat in dat opzicht te doen is," wij hopen erin
't volgende een overzicht van te geven.
Grondbezit der Gemeente. Over dit punt hebben
wij bij voorkomende gelegenheid, als de kwestie in
den Raad ter sprake kwam al eens een en ander gezegd.
Destijds hebben wg al voorgerekend, dat verkoop
van gemeentegrond een schade voor de gemeente is.
Echter ook principieel is het af te keuren, den ge
meentegrond te verkoopen, of op zeer langen termijn
te verhuren.
De grond is het element van den mensch zooals
het water voor de visschen. Wanneer de grond in
privaat bezit is, wordt de mensch van zijn element
gescheiden, en daarmee van de eerste grondstoffen,
die hg behoeft voor zgn bestaan. Zooals de lucht
en het licht, behoort ook de grond aan allen, en geen
mensch mag zich het recht aanmatigen eigendunke
lijk te beschikken over een deel daarvan.
Daarom moet er naar gestreefd worden dien grond,
voor zoover ze nog het eigendom der gemeenschap is,
als zoodanig te behouden. De stelregel moet daarom
dus zjjn Geen verhoop van gememtegrond.
Ook op practische gronden is dit te verdedigen,
zooals we reeds iu No. 4 van dit blad deden. Wg
toonden daarbij met cijfers aan, hoe b. v. de gemeente
Vlaardingen, waar geen gemeentegrond meer verkocht
wordt, uit de pacht van haar gronden, die grootendeels
door particulieren bebouwd werden, een jaarlijksch
inkomen van f'20.000.trekt, en hoe Rotterdam,
dat destijds( in den loop der laatste 300 jaren) het
geheele eiland Fejjenoord verkocht, zich daarmede een
schade van ruim f800.000 's aars heeft berokkend,
behalve, dat het nu vaak genoodzaakt is tegen hoogen
prijs terug te koopen grond, die ze vroeger goedkoop
uit de hand gaf. Wg haalden toen het voorbeeld aan,
dat in 1882, voor 't bouwen van een school, grond
gekocht werd voor f280.000- gulden, die in 1590
f 17.gekost had. Zulke cijfers spreken meer dan
ellenlange redevoeringen.
Wg kunnen nog wjjzen op Kampen, waar de op
brengst van het Kampereiland zoo groot is, dat tot
voor korten tijd gemeente-belasting daar een onbe
kende zaak wasOp Hamburg, waar, zonder dat 't
haar een cent kost, en zonder dat bijzondere belangen
geschaad wordende gemeente na verloop van een
zeker aantal jaren eigenares wordt van de prachtige
inrichtingen en gebouwen, die op het vrijhaven-terrein
zgn gestichteu nog vele andere voorbeelden zouden
wg kunnen bijbrengen. De bezwaren door tegenstanders
van dit stelsel steeds aangevoerd zgn in de eerste
plaats, dat particulieren onder die omstandigheden
niet zullen willen bouwen. Een zwak argument.
Of die particulieren al dan niet zullen bouwen hangt
in de eerste plaats af van de behoefte. Als werke
lijk behoefte is aan woningen, zal er toch wel ge
bouwd worden. Alleen de revolutie-bouw zal daar
door tegen gegaan worden, en bovendien kan de
gemeente zelve woningen bouwen.
De voordeelen daarvan kunnen we straks, bg een
ander punt nog bespreken. Wat nu betreft de ves-
tiging van industrie, een punt voor onze gemeente
van zeer veel belang, daar zal het toch geheel af
hangen vau de bepalingen waarop de grond in pacht ge
geven wordt, of de particulieren ondernemer al dan
niet daarop zal ingaan. Zeker men kan die zoo stel
len, dat men 't hem onmogelijk maakt. Maar men
kan ze ook zoo stellen, dat de pachter alléén voor
deelen trekt, die ontstaan door zijn toedoen.
Om te beginnen kan men telkens, na afloop der
pacht de gelegenheid geven tot vernieuwing, en in
geval daarvan geen gebruik wordt gemaakt, kan men
vergoeding toekennen voor de verbeteringen die door
zijn werken zijn aangebracht, terwijl gebouwen, met
al wat daarbg hoort, tegen taxatie kunnen worden
overgenomen. Het doel is immers niet den pachter
de vruchteu van zijn arbeid te onthouden. Alleen
willen wg voorkomen, dat een enkel mensch zich
voordeelen toeëigent, waarvoor hg niets gedaan heeft
en die, krachtens het recht van allen op den grond,
aan allen behooren ten deel te vallen. Wg willen
niet, dat enkele kapitalisten zich verrijken, ten koste
der gemeenschap.
Hoe onze gemeenteraad erover deukt heeft men
in ons vorig nummer kunnen lezen.
Het zelfde geldt natuurlijk vau onbebouwde gron
den, en 't is daarom dat wg als regel zouden willen
stellen; geen verkoopen uitbreiding van het ge
meentelijk grond bezit waar dit mogelijk is.
Gemeentelija bedrijf. In dit opzicht bestaat er voor
onze gemeente meer reden tot tevredenheid dan bjj
het vorige punt, dat wjj bespraken. De fabricage van
gas en de waterleiding zjjn reeds in eigen beheer
van de gemeente, terwijl een proef wordt genomen
met de reinigingsdienst, die tot nog toe geen onbe
vredigende resultaten heeft afgeworpen, zoodat de
kans heel groot is, dat ook dit binnenkort een vaste
tak van gemeentelijk bedrjjf zal zgn.
Des te meer bevreemding wekt het, dat door het
gemeentebestuur niet flink wordt doorgemarcheerd op
den weg, die blijkbaar naar zoo'n goed doel voert.
Men herinnert zich nog, hetgeen gebeurde toen een
aanvrage om concessie voor een paardentram bjj onzen
raad inkwam. Trots de pogingen van den heer De
Groot om zijn medeiedon voor gemeente-exploitatie
te winnen, werd de concessie verleend.
Wjj zwjjgen nu nog van de voorwaarden, om de
zaak volkomen principieel te beschouwen, waarbij we
natuurlijk personen geheel buiten kwestie laten.
Hoe is het te verklaren, dat gasfabricage, water
leiding en reinigingsdienst iu gemeeutebeheer genomen
worden, terwijl de paardentram in monopolie gegeven
wordt
Daardoor, dat men vastgegroeid is aan het denkbeeld
van winstmaken, dat onafscheidelijk vastkleeft aan het
kapitalistische stelsel. Met die ondernemingen, waarbjj
een winstgevende exploitatie verzekerd is durft men
het aan. Is men niet zeker, dan laat men 't over aan
't particulier initiatief. Men was niet zeker, dat de
paardentram winstgevend zou zijn. Men dacht er
niet aan, of ook zonder winst, het een plicht was
der gemeente om te zorgen, dat wij een goed ver
keersmiddel kregen. Eu toch zelfs al zou de exploi
tatie aan de gemeente geld kosten, zou dat geld niet
goed besteed zijn? Een eerste vereischte zou dan zjjn
een laag tarief, zoodat de arbeiders er een ruim ge
bruik van konden maken. Deze zouden dan niet meer
genoodzaakt zgn zoo dicht mogelijk bjj de fabrieken,
waar 't uit den aard der zaak niet het gezondst is,
te wonen, allen dicht op elkaar, in kleine, vunzige
woningen, omdat de grond betrekkelijk duur is, maar
buiten de stad, waar de lucht zuiverder en de grond
goedkooper is, zouden ruime wjjken gebouwd kun
nen worden van betere, luchte en lichte woningen.
En wanneer dan, wat niet waarschijnlijk is, uit de
gemeentekas jaarlijks een som bijgepast moet worden,
zou dat geld dan niet goed besteed zijn?
En ook het personeel zou er licht beter bg varen,
wat betreft loon en arbeidsduur. Eenige voorbeelden
kunnen dit verduidelijken. Door overname der tram_