Werkeloozen.
Geslagen, niet verslagen.
Een leeruurtje aan de openbare Koste-
looze School (School E).
gend, met de noodige loftuitingen aan het adres
van den braven, vromen, uitstekenden heer
Terlinden, die zelfs zóó braaf werd geacht,
dat een eerlijk beambte in zijn dienst, die hem
wegens vervalsching der boeken had aange
klaagd, wegens smaad en laster de doos inging,
zonder dat de rechtrank inzage der boeken
noodig had gevonden. Nu is die boekverval-
sching publiek, maar de vrome heer Terlinden
is aan den haal en met hem zijn 8 millioen
van anderen zoek. Zooiets is alleen mogelijk
in een door en door rotte en verkeerde maat
schappij, en zooiets komt in ieder land bijna
dagelijks voor op grooter of kleiner schaal.
Zulke gemeenheden met al de gevolgen van
onverdiende ellende voor de slachtoffers wil
het socialisme voorkomen. En het kan dat
door eenvoudig de grondfouten van het maat
schappelijk stelsel weg te nemen.
Over dat stelsel en de inrichting der maat
schappij in het volgende artikel.
J. v. L.
Door verschillende bladen is reeds gemeld,
dat hier ter stede een comité gevormd was
uit bestuursleden van de afl. „Schiedam"
van de N. li. K. V., „Patrimonium", het
A. N. W. V. en de S. D. A. P. Ook is
reeds gepubliceeid de oproep van dit comité,
die ook wij op verzoek opnemen. Tot onzen
spijt ontvingen wij dit stuk te laat om het
reeds in ons vorig nummer te plaatsen.
L. S.
Voor korten tijd is Schiedam, getroffen door
eene groote ramp. Een der grootste inrich
tingen op dat gebied, de Gist- en Spiritus
fabriek De Kratonen de windmolen De
Palmboomwerden een prooi der vlammen.
Velen sloeg de schrik om het hart, toen zij
staarden in die zee van vuur, en de angstige
vraag drong zich op de lippen: „Zijn er ook
nog men8chenlevens te betreuren?"
God lof neenBehoudens enkele geringe
kwetsuren zijn alle arbeiders gelukkig nog
tijdig kunnen vluchten.
Maar ach; thans staan zij op straat, som
migen zelfs van hunne kleederen beroofd.
Ruim een vijftigtal heeft met het werk ook
het levensonderhoud verlorenniet alleen
voor zich, maar ook voor hun gezin, want
de meeste zijn gehuwd, en het gezamenlijk
getal kinderen bedraagt ruiin tachtig. Boven
dien zijn nog enkelen de verzorgers hunner
hulpbehoevende ouders.
Verkeerde nu de Schiedamsche industrie
in bloeienden toestand, dan waren de gevolgen
niet van zoo ingrijpenden aard. Immers, dan
konden deze werklieden spoedig in eene andere
fabriek arbeid vinden. Het is echter helaas
anders. De meeste fabrieken zijn gesloopt,
of staan stil, terwijl de industrie van dien
aard is, dat de arbeiders moeilijk elders naar
werk kunnen uitzien.
Weldra zal dus bij menig huisvader het
gebrek voor de deur staan en zelfs binnen
treden. Al wordt de fabriek weer opgebouwd,
dan toch zal daarmede een geruimen tijd
heengaan.
„Hoe nu die menschen voor den honger
te behoeden?"
De overweging van deze vraag heeft den
vier werkliedenvereenigingen, welke dit schrij
ven hebben onderieekend, de vrijmoedigheid
geschonken, een beroep te doen op den steun
van allen.
Zij vragen dien steun voor hunne onge
lukkige vrienden en medearbeiders, en hoewel
overtuigd, dat het gegeven brood den ltrach-
tigen werkman bitter smaakt, zien zij op
dit oogenblik geen beter en spoediger middel
tot leniging van den nood, dan door van
ieder eene geldelijke bijdrage te vragen.
Elk bedrag, hoe gering ook, is welkom,
en van al het ontvangene zal een zoo goed
mogelijk gebruik worden gemaakt, waarna
eene volledige openbare verantwoording zal
volgen.
De vier vereenigingen hebben uit hun
midden een comité van personen benoemd,
die zich met alle werkzaamheden belasten.
Zij verklaren zich bereid de gelden te ont
vangen, en ook willen zij gaarne als bemidde
laars optreden bij mogelijke werkverschaffing.
Ieder steune onzen arbeid naar krachten!
Namens de Besturen van
Ned. 11. K. J olksbond, PatrimoniumAlg. Ned.
Werkliedenverbond en Soc. Dem. Arbeiderspartij
Het Comité
Th. J. MOUWENS, Voorzitter.
G. W. SNEL, 2e
W. VAN dek MOST, Secretaris.
J. H. FREDERIKS, le Penningm.
A. GODSCHALK, 2e
H. GROENE WEG.
A. HODES.
J. KOORENGEVEL.
Wij lieten tot nog toe na over deze treu
rige zaak het onze te zeggen. Het spreekt
van zelf, dat ook wij zoo krachtig mogelijk
er bij een ieder op aandringen te doen wat
hij kan. Er zijn hier een 50-tal personen
broodeloos, en velen hunner moeten een gezin
onderhouden. Daar moet wat aan gedaan
worden. Er staan ons geen andere middelen
ten dienste. Het eenige iseen beroep op de
publieke liefdadigheid.
Op 't oogenblik, dat wij dit schrijven is
ons nog niet bekend, wat de patroon zal
doen. Daarover zwijgen we dus voorloopig.
Maar toch moet ons nog iets van 't hart.
Ook de S. D. A. P. heeft zich bereid ver
klaard mede te werken om de arme kerels,
die door den brand buiten werk gekomen
zijn aan een stuk brood te helpen en 2 be
stuursleden namen als zoodanig zitting in het
comité. Ook de S. D. A. P. heeft er in toege
stemd een beroep te doen op de publieke liefda
digheid, maar ze deed dit alleen door de nood
gedrongen.
Want er zit zoo'n diepe waarheid in die
eene zinsnede uit den oproep van het comité,
dat het gegeven brood den werkman bitter smaakt.
Door ons, socialisten, wordt dit te sterker
gevoeld, ,omdat wij doortrokken zijn van het
begrip, dat personen, die in dergelijke om
standigheden verkeeren recht hebben op de
ondersteuning, die hun nu als aalmoes wordt
gegeven.
Hebben niet deze 50 oudere en jongere
mannen gewerkt dag aan dag vanaf hun jeugd?
Welnu, hij die werkt heeft een recht tegen
over de gemeenschap, een recht op onderstand,
dat niet verloren kan gaan door omstandig
heden buiten hem. Het is niet hun schuld,
dat de werklieden aan „De Kraton" broode
loos zijn. Dus moet de gemeenschap hen
steunen. Dat is hun recht.
In onze gemeente heeft men aan recht,
een arbeiders-recht, voor zoover ons bekend,
nog nooit heel veel aandacht gewijd.
Men heeft 't hier op 't Stadhuis ook zoo
druk met regeling van andere zaken, dat over
zulke dingen door verreweg 't grootste deel
van onze vroede vaderen misschien nooit
gedacht is.
En, werkelijk, het nemen van maatregelen
tegen de werkeloosheid zou hier geen weelde
zijn. Moeten wij soms nog komen vertellen
van de honderden, die hier werkeloos zijn,
waaronder velen al sinds jaren?
Zeker, wij weten wel, dat tegenwoordig
bij i'schrilvingen voor uit te voeren werken
twee opgaven gevraagd worden, n.l. één voor
uitvoering met Schiedamsch personeel, en
éen voor uitvoering met willekeurig personeel,
maar zoo dit een maatregel is om de werke
loosheid tegen te gaan, is 't al een heel flauwe.
Men geeft zich nog niet eens de moeite om
nauwkeurige opgaven te verkrijgen aan
gaande de werkeloosheid, laat staan, dat men
haar gaat bestrijden.
Zoolang daarin geen verbetering komt
zullen die honderden hongerlijders die flinke,
krachtige kerels, die wel willen werken, maar
dat niet kunnenomdat de productie middelen
door het kapitaal aan de arbeiders ontroofd
zijn, zoolang zullen die honderden hongerlij
ders blijven hongerlijden, en zoolang blijft
de kans bestaan voor toestanden als waar
onder het personeel van „De Kraton" thans
verkeert.
Het is daarom, dat wij meenen, dat het
gemeente bestuur niet langer mag nalaten
deze zaak ter hand te nemen. En 't is daarom,
dat door de S. D. A. P. de drie andere ver
eenigingen zijn uitgenoodigd in haar leden
vergaderingen ter sprake te brengen het
voorstel der S. D. A. P. om gezamelijk aan
den Raad een request te richten, waarin dat
college wordt uitgenoodigd zoo spoedig moge
lijk afdoende maatregelen te nemen tot be
strijding der werkeloosheid.
Hiermede meenen wij voorloopig te kunnen
volstaan. Waarschijnlijk zal zich spoedig
weieens weer de gelegenheid voordoen dit
voorstel nader te bespreken.
In Veendam is Troelstra gevallen. De strijd
is hard geweest.
Er werden bij deze herstemming 900 stem
men me-r uitgebracht dan te voren. Troelstra
bracht het tot 2297 tegen 2687 op Mr. Smidt
terwijl Schaper op 27 Juni met 2110 stemmen
gekozen werd.
Mr. Smidt is dan gekozen, dank zij de
hulp van alles wat conservatief is. Een
waardige lijfwacht voor een democraat.
Het is zeer zeker voor ons sociaal-demo
craten een treurig feit dat Troelstra zijn
zetel in ons Parlement, waar hij zoo goed
op zijn plaats was, niet behield, maar hij zal
ook buiten de Kamer niet stilzitten, en zijn
arbeid zal ook daar niet onvruchtbaar zijn.
Zij die dus nu reeds juichen over de nederlaag
die wij geleden hebben, zullen wijs doen eerst
eens af te wachten de dingen, die komen
zullen.
De palen zijn er in een wijdgapende,
ronde heiput van 1 M. diep. Die moet
worden aangevuld met een specie, bestaande
uit kiezelzand en kalk, want 'n gasketel heeft
een stevig voetstuk noodig.
Die werkzaamheid geeft een tijd van rust.
Niets wordt in de school vernomen dan het
gekraak en gehots van karren over grint,
het geschreeuw der werklieden, het neerge-
ruisch der kiezelsteenen uit de wippende kar,
maar dat is reine, opwekkende, veredelende
harmonie na het voorafgegane monster concert.
Snel groeit de steenen vloer in dikte
de arbeiders zijn vele.
Yan den gasketel wordt de bodem gelegd.
Op een regiment leege vaatjes worden de
ijzeren platen aaneengeklonken. Dat geeft
weer andere muziek. Dat davert door de lucht.
Maar onderwijzers bennen taai en kinder
constituties verdragen veel.
Langzaam groeit de wijde, ronde plaat op
de rechtstaande vaatjes, stuk voor stuk, onder
kletsend gehamer. Zoo wordt de bodem gelegd.
Nu volgt de zijwand.
Al weer platen, al maar ijzeren platen,
'tis alles ijzer, lekker klankvol ijzer. De
eerste rij wordt geklonken aan den bodem.
De rand staat er om, een rand van een M.
hoog. 't Is een reuzendeksel nu.
Met veel knapheid van techniek worden
de vaatjes er onder uit gewerkt. Het deksel
zakt op zijn stevig voetstuk.
