Schiedamsch Sociaaldemocratisch Weekblad. Stukken voor het eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a.s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn. No. 27. Zaterdag 31 Augustus 1901. Ie Jaargang. Coöperatie. Het „Christelijk" Ministerie. Recht, Plicht en Orde. ABONNEMENTSPRIJS: 13 cent per kwartaal 1 .nn bii vooruitbetalmq. franco per post 20 cent 1 J :1 Losse nummers 1 cent. Bureau, van Administratie en Bedaktie Noordvest 12. ADVERTENTIËN; 5 cent per regel. Bij abonnement belangrijke korting De N. Sch. Ct. is een degelijk blad. Zij wil haar lezers graag ook iets leeren. Dooi de week heeft ze 't daarvoor te druk. Maar 's Zaterdagsavonds krijgen de lezers toch nog aleens een mooi stukje om 's Zondags op hun gemak te lezen. De laatste maal had ze 't over coöperatie. Haar doel was (dat blijkt uit de laatste 40 regels van 't ruim 2 kolommen beslaande stuk) onze Schiedamsche burgers te waarschuwen tegen coöperatie, omdat die een schade is voor den middenstand. Wie aan coöperatie doet vermoordt den middenstand. Men mag niet alleen aan zichzelf denken, want: „de maatschappij bestaat uit leden, die eikaars hulp niet kunnen ontberen." Aldus de N. Sch. Ct Alleen reeds die laatste zin zou heel gemakkelijk en zuiver uitgewerkt kunnen worden tot een betoog, dat nu juist niet zou passen in het kader van de N. Sch Ct maar deze kleine bokkesprong zullen we voor 't oogenblik verder geen aandacht schenken. De N. Sch. Crt. vindt 't heel interessant om uit te maken door wie de coöperatie in Neder land is ingevoerd. Mr. Kerdijk zegt: door de werklieden. De N. Sch. Crt. beweert door de ambtenaren, en haalt er dan even die ambte naren door om hun verachting voor die „niets- beteekenende middenstand". Hoe lief, hé, van de N. Sch. Crt., dat ze zoo party trekt voor den middenstand. Die slechte ambtenaren gun den de winkeliers niet eens hun verdiensten. Je zoudt zeggen, zulke schrokkers. Het komt ons evenwel voor, dat het optreden van de N. Sch. Crt. niet alleen toe te schrijven is aan haar liefde voor den bedreigden mid denstand. Was dit zoo, met hoeveel meer woede zou het blad dan niet losrennen op het grootkapitaal, dat toch inderdaad de vijand is van dien middenstand. Zelfs komt 't ons niet onwaarschijnlijk voor, dat dit vast reeds een aanloopje is om het socialisme straks weer eens aan te vallen. Wij socialisten toch zijn besliste voorstanders van coöperatie De coöperatie is volgens de N. Sch Crt. verder felijk voor den middenstand. Dus (de gevolg trekking is heel gemakkelijk) het socialisme staat vijandig tegenover den middenstand. Tegen deze gevolgtrekking als voortsprui tende uit treurige eenzijdigheid en onvolledige kennis willen we evenwel bij voorbaat opkomen. De coöperatie, zooals die thans in onze burgerlijke,kapitalistische maatschappij wordt toegepast, is een middel om beter weerbaar te zijn in den feilen strijd om 't bestaan en om tevens zedelijke eigenschappen aan te kwee ken. Vooral dit laatste mag niet uit 't oog verloren worden, n.l. dat langs den weg der coöperatie de concurrentiegeest vervangen wordt door een geest van solidariteit. Maar ook het eerste is van zeer groot belang en daarop vestigen wij nu vooral de aandacht. Juist om weerstand te kunnen bieden aan de woeste stroom van 't kapitalisme werpen velen zich op de coöperatie en wij socialisten zien daarin dan ook een krachtig middel om de arbeidersbeweging te steunen, de arbeiders beweging, die niet gericht is tegen den midden stand, maar tegen het kapitalisme, welks uit- breidendo macht het juist is, die den midden stand bedreigt. Of verdwijnen niet de kleine bakkers door de concurrentie der broodfabrie ken, wordt niet 't bestaan der schoenmakers bedreigd door de schoenfabrieken, dat dei- kleermakers door de confectie magazijnen, enz. Juist door de uitbreiding van 't groot kapitaal, die slokop, worden de kleine winkeliers en kleine bazen doodgedrukt en teruggeworpen in de massa van 't proletariaat. Een staaltje hoe wetenschappelijk At N. Sch. Ct. te werk gaat geeft 't volgende. Zeker om te laten zien hoe knap ze is haalt ze iets aan uit de eerste dagen der verbruiks coöperatie en vertelt dan van de „vereeniging van eerlijke pionniers van llothwel De N. Sch. Crt. heeft de klok hooren luiden waar weet niet waar de klepel hangt. Ze be doelt zeker de pionniers van Rochdale. Nogal gek wanneer je over iets gaat schrijven en tot 4keer toe den naam verkeerd aanhaalt. Van die vereeniging dan vertelt de V. Sch. Ct. dat ze 6000 leden telt en jaarlijks 1 ton gouds winst maakt. De V. Sch. Crt. vergist zich blijkbaar, en in 't nadeel van die coöperatie. In 1880 bedroeg 't aantal leden reeds 10,600 met een jaarlijksche winst van f 600,000 en in 1891 11.647 leden en een winst van f652,500. Dat maakt wel een klein verschil. In een der eerstvolgende nummers komen wij op dit onderwerp terug en zullen dan gelegenheid hebben te bewijzen, dat als regel de netto winst in de coöperatie gemaakt niet juist „zoo goed als niets" is maar gemiddeld een vrij hoog percentage van den omzet bedraagt. De N. Sch. Crt. vindt 't schande, dat een arbeider dit zou onthouden aan de winkeliers. Maar hoe bedroefd weinig begrip moet men dan wel hebben van de ellende en de mate- riëele tekortkomingen der arbeiders om van hen te eischen, dat ze noodeloos een staf van tusschenpersonen de kost zullen geven. Waarom verzet de V. Sch. Crt. zich niet tegen samenwerking van 't grootkapitaal, dat toch waarachtig niet op een dubbeltje of een paar guldens behoeft te zien. Waarom moeten 't weer de armen zijn, die de winkel stand moeten onderhouden? Wij laten 't hierbij voor 't oogenblik. Een volgend maal meer. In ons nummer van 17 Aug. vermeldden we hoe zijn allerchristelijkste Excellentie Dr. A. Kuyper niet geschroomd had de ambte naren aan zijn departement op Zondag te laten werken, omdatZijne Excllentie 's Maandags op reis moest. Eerst al klaagde de Standaard zeer voornaam over die mededeelingen, en eenigen tijd later komt de Tijd't orgaan van Dr. Kuypers „bondgenooten" met een soortgelijke klacht. Het blad meent, dat men in dat geval te doen heeft met een bedekten strijd in het ministeriëele bureau, door eenige ambtenaren tegen den nieuwen minister gericht. „Nu de drukte over de fameuzen Zondags- arbeid tot niets geleid heeft, komt, zooals men ziet, het bureau van binnenlandschezaken de liberale pers ter hulp met nieuw materiaal. De geheime verstandhouding is te merkwaar dig om er niet op te wijzen, want de gevolgen zullen wellicht voor de daarbij betrokken ambte naren niet uitblijven In de laatste woorden klinkt wel wat al te sterk de stem der wrake. En dat voor een christelijk blad. Intusschen heeft 't den schijn, alsof de ambtenaren op hun hoede moeten zijn voor hun nieuwe chefs, want in naam der christe lijke liefde konden die hun wel eens een leelijke kool stoven. Dit zijn geen groote woorden, maar zoo luidt de naam der R. K. Kiesvereeniging. Zij vergaderde "Vrijdag j.l vanwege de drie maal overgehaalde uitslag van de verkiezing der Prov. Staten. En zoo is er, ter oorzake van de eminente telkunst van sommigen onzer verkiezings-bureaulisten weer menig woordje gevallen. De Nieuwe Schiedamsche die octrooi heeft van 't bijwonen dier vergadering, spreekt in haar verslag ten minste van „breede dis cussie." De lijvige inhoud van die discussie werd ten slotte samengeperst in drie voorstellen. Het laatste willen we even aanhalen, het is van mr. Jansen: „Wanneer een tegen-candidaat tegenover den heer Versteeg geen socialist ge steld wordt, of de heer Versteeg niet gesteld wordt, dan het bestuur te machtigen, den 1) Men zie hierover: The Rochdale Pioneers, by G. J. Holyoake

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

De Moker | 1901 | | pagina 1