No 16.
ZATERDAG 20 JUNI 1903
3e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemocratische Arbeiderspartij.
Bureau van Redactie en Administratie:
„CONSTANTIA" Hoogstraat.
Bericht van de Administratie.
Ingezonden Mededeelingen.
Gemeenteraads-Y erkiezing.
Schoolgeldheffing.
'ri^B ONNEME NTS PRIJS:
25 cent per kwartaal l -,7
franco per post 30 cent hj voor^^hng.
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Stukken voor 't eerstvolgend nnmmer moeten niterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in het bezit der Redactie zijn.
Aan de Postabonneé's wordt bericht dat de volgende
week over het verschuldigde abonnementsgeld zal worden
beschikt.
Verder wordt men nogmaals opmerkzaam gemaakt
op het veranderd -adres van redactie en administratie.
Steunpenning, railnummers enz., gelieve men te zenden
aan de administratie, Nieuwe Sluisstraat No. 5.
Alles wat de Redactie aangaat aan Constantia,
Hoogstraat.
Arbeiders-Coöperatie „Voorwaarts."
Het Bestuur deelt bij dezen den leden het volgende mede:
Beschuit en kleingoed zijn de geheele week
door verkrijgbaar, kadetjes en krentenbollen
alleen Zaterdags.
Alle bestellingen worden aan huis bezorgd.
Men wordt beleefd verzocht, het bedrag zijner pen
ningen te laten inschrijven op de penning enkaart.
Wie zijn aandeel heeft volgestortis verplicht, het
register in de Bakkerij te komen teekenen. Verzuimt
dit niet! Het Bestuur.
Van niemand minder dan van Johan de Witt is de
uitspraak, dat slechts zij, die tot een gegoede familie
behoorden, de noodige geschiktheid konden bezitten,
om als regenten op te treden.
In de eerste plaats, omdat zij dagelijks in aanraking
kwamen met de magistraten (overheidspersonen) en ten
tweede, omdat hij over tijd en geld te beschikken had
den om hun kennis door studie en reizen uit te breiden.
Wat hij door dat optreden verstond, blijkt uit het
volgende. Tijdens den oorlog van 1652 werd de burgerij
ontevreden over den stilstand in handel en hijverheid.
Die ontevredenheid werd openlijk of minder openlijk
ook uitgesproken. De schuld van den bestaanden nood
werd toegeschreven aan de regenten.
Johan de Witt wist nu te bewerken, dat een aan
schrijving werd gericht aan de schouten (rechters),
waarin zoo 't één en ander werd voorgeschreven over
te nemen maatregelen, om die ontevredenheid den kop
in te knijpen. Spionnen (expresse personen heeten ze
deftig) moesten goed toeluisteren in veerschuiten of an
derszins, of daar geen personen, 't woord voerden, die,
dieja, tegenwoordig zou 't heeten revolutie predik
ten. Verdachte personen moesten aan de poorten worden
aangehouden. Drukkerijen moesten worden bezocht en
als er opruiende geschriften heet 't tegenwoo: dig
gevonden werden, letters en persen inpakken! Alle goede
ingezetenen moesten worden opgewekt, verdachte per
sonen bekend te maken, met belofte van belooning. 't Is
haast als 't geluid van een Christelijke regeering, die
ootmoediglijk hetKruist hen, kruist hen, tegen de
arbeiders aanheft na 'n verloren algemeene staking.
Het blijkt evenwel, dat regeerders in die dagen ge
zaghebbers waren, echte, onvervalschte, maar óók, dat
zij er iets voor deden, om gezaghebbend te kunnen zijn.
Er is sprake van het uitbreiden van hun kennis door
studie en reizen. De aldus gevormde regeerders waren
ten slotte een stand, wien 't regeeren om zoo te zeggen
in 't bloed zat. Wie er niet toe behoorde, voor dien
was 't wachtwoord: „Opzitten en pootjes geven" en hij
kon zich troosten met de gedachte„Wat de heeren
wijzen, moeten de gekken prijzen." Er kwam natuurlijk
'n hoogheid in 't gemoed van zulke menschen, die 't
begrijpelijk maakt, dat zij zich zelf zoo verheven von
den bij de gratie Gods." Over het gewone burgerdom
spraken zij met zekere welwillendheid van „den min
deren man", wat daar beneden ging was het „plebs
De vroedschappen (gemeenteraden) in de steden kregen
onbeperkt gezag door het benoemen tot alle ambten,
het opleggen van belastingen, het uitzetten van personen,
die haar onaangenaam waren (recht van politieke uit
zetting) en de beschikking over alle aangelegenheden
der stad. Bovendien sloten de heeren onderling over
eenkomsten, om elkanders familie in de vroedschappen
te houden en ook, om eikaars bloedverwanten aan goed-
bezoldigde ambten te helpen.
Die regeerkunst droeg natuurlijk haar eigen onder
gang in zich. Tijdgenooten teekenden in de tweede
helft der 18de eeuw den toestand aldus
„De gemeenten hangen af van de willekeur van een
klein getal harer burgers, die, hun rechten onder elkan
der verdeelende, de kunst bezitten, de klachten der
burgerij te leur te stellen of de macht, ze te smoren.
Hoe is 't nu? Wordt er nu een regeerkunst beoefend,
die haar eigen ondergang in zich draagt? Hangen de
gemeenten nóg af van de willekeur van een klein getal
harer burgers?
Er is vooruitgang. Het getal rechthebbenden is ver
groot, maar is het zóó groot, als het zijn moet? Er is
een klasse van bezitters, die over het kiesrecht heeft
beslist. Aan de bevoegdheid, hei kiesrecht uit te oefenen,
ligt welstand ten grondslag. Het sluit het overgroots
deel van de Nederlandsche arbeiders uit. Dit teekent
den on-welstand van deze groep burgers, gemeten aan
het welstandsbegrip der bourgeois-klasse.
Om tot een zuiveren politieken toestand ook in onze
gemeenten te geraken, is in de allereerste plaats noo-
dig: het Algemeen Kiesrecht.
Geen uitsluiting van gelijkgerechtigde burgers. Het
praatje van het niet-rijp-zijn doet geen opgeld meer.
Wie nog niet rijp is, zal 't spoedig worden, daarvoor is
de heftige democratische strooming borg. En de ge
schiedenis leert, dat de souvereiniteit bij de gratie Gods
van een zekere regeerklasse uitdraait op 't verkwanse
len van goedbezoldigde baantjes en 't op 't groene
kussen houden van de familie.
De feitelijke toestand is dezelfde als ruim honderd
jaar geleden, daar nu de talrijkste klasse, die der arbei
ders, geslagen is met politieke rechtloosheid. En ook
nu draagt de regeerkunst haar eigen ondergang in zich.
De ontevredenheid wordt nu niet bedwongen per aan
schrijving, maar door de wet, en de „expresse perso
nen" zijn nu particuliere maatschappijen en werkgevers,
die gerugsteund door dwangwetten de vakorganisaties
uit elkaar trappen en de arbeiders klein maken.
De politieke mondigheid der arbeiders, het algemeen
kiesrecht, is het werktuig dat dien rugsteun kan om
houwen.
De arbeiders moeten dus hun vertegenwoordigers in
de gemeenteraden brengen. De proletarische elementen
moeten plaats nemen tusschen de burgerlijke De prak
tijk leert, dat dit kan zonder het algemeen kiesrecht.
Door de socialistische kritiek toch zijn veel burgers de
oogen open gegaan. De allereenvoudigste eisch, die
men zijn afgevaardigde stellen kan, is dezedat hij
werk make van zijn ambt, dat hij iemand zij, die weet
wat hij wil in gemeente-aangelegenheden. Er moet rich
ting zitten in 'n raadslid, de vrijheid van gang, en deze
eigenschappen komen iemand maar niet aanwaaien.
Kennis van zaken is 'n eerste voorwaarde en de daaruit
ontstaande kracht van overtuiging houdt het individu
in de vaste lijn. Met een koel hoofd, een klaar verstand
moet elke maatregel worden overwogen, worden vast
gesteld, of hij leidt tot de machtsgroei en de vrijmaking
der arbeiders. En veel valt te doen in de gemeenten
tot wegneming van belemmerende oorzaken: zorg voor
arbeiderswoningen, zorg voor volksgezondheid, kinder
voeding en schoolbaden, opnemen van bestekbepalingen,
of aan wat tot zedelijke versterking der arbeidersklasse
leidthet onderwijs.
Maar de afgevaardigde dient studie te maken van
deze dingen hij moet zijn uitgesproken meening kunnen
docuihenteeren, (van bewijsstukken voorzien). En wat
leert de ervaring omtrent onze heeren-raadsleden
Aan de hand der kritiek wordt ontdekt, dat zij van
de behandelde zaken zoo goed als niets afweten. Er
worden achter het groene laken 'n zwerm algemeen
heden verkocht, die de eerste, de beste eveneens kan
debiteeren. Zoo bij gelegenheid valt zoowel de meest
vrijzinnige vrijzinnig-demokraat om, als de meest conser
vatieve clericaal. Ook is meermalen in „De Moker"
opgemerkt, dat die of gene zich met 'n kluitje in 't
riet liet sturen. Van zulke vertegenwoordigers wordt
zells het meest lijdzame kiezers-corps wee en de slappe,
futlooze houding van onze vroede mannen is oorzaak,
dat velen niet-arbeiders-kiezers stemmen op den sociaal-
demokraat.
Nu barsten binnenkort de kiesvereenigingen los. Bij
de vorige verkiezing werden de Christelijke heeren aan
bevolen, omdat zij zoo bijzonder zuinig waren, wat op
't belastingbiljet niet blijkt. Bij deze gelegenheid zal 't
wel meer gaan over „beginselen", die ieder bekend zijn.
Toch zou 't geen kwaad kunnen, als alle candidaten
nu eens optraden voor hun kiezers, dan konden die
beginselen eens gewogen worden.
Wat de aftredenden betreft, hun kiezers hebben er
recht op, te weten, wat zij in de afgeloopen zittingsjaren
gedaan hebben in 't belang der gemeente. Die heeren
moeten nu eens aan 't publiek hun staat van diénst
toonen. De kiesvereenigingen komen met 'n vodderig
strooibiljet voor den dag. Daarop kunnen hun belang
rijke diensten toch zeker niet worden afgedrukt Wan
neer bovenstaande raad wordt opgevolgd, dan beloven
de volgende weken voor Schiedam 'n ongehoord leven
dig politiek tijdperk te worden. De heeren zijn geen
baanbrekers, de candidaten van de S. D. A. P. hebben
al jaren zoo gehandeld. En tot slot een kleine wenk
aan de kiezers. Zouden zij de besturen van de diverse
kiesvereenigingen niet kunnen opdragen, een schrijven
in bovengenoemden zin aan de aftredende candidaten te
richten? Bij mogelijke niet voldoening aan dit billijk
verlangen zal „De Moker" den staat van dienst in een
der volgende nummers bekend maken.
Onze vroede vaderen hebben een verordering op de
schoolgeldheffing vastgesteld. In 't jaar 1899 is 'n
protest-vergadering gehouden tegen verhooging (ver
dubbeling) van schoolgeld op de openbare scholen voor
gewoon lager onderwijs. De belangstelling was toen
niet bijzonder groot. De vergadering kon drukker be
zocht zijn geweest. Maar de kwestie was ook van niet
veel gewicht.
Wat toen de huisvaders evenwel hebben verzuimd,
moeten nu de huismoeders dubbel en dwars bezuren.
De schoolgeldheffing binnen Schiedam is als 'n verslin
dend monster, het eischt hoe langer hoe meer slacht
offers. Nog vrij versch ligt in 't geheugen de publieke
verkoop van 'n arbeiders-inboedel, omdat het schoolgeld
niet was betaald, 't Is, of het monster sinds dien nog
wraakgieriger is geworden.
Sissend sluipt het voort door de arbeiderswijken,
zoekende naar een prooi.
Is het aantal groot genoeg geworden, dan rolt er
weer een papier van 't stadhuis, waarop de slachtoffers
staan vermeld.
De kleinste gave wordt hier met liefde aangenomen.
Of die ook bereidwillig wordt geofferd? De bezoeken,
die de wethouder van onderwijs ontvangt, kunnen van
't tegendeel getuigen.
Vertoornde moeders, die 't slachtoffer zijn geworden
van 't sluipende monster, komen met hun protesten
aandagen
En nog al dikwijls wordt ontheffing verleend. Hoe
komt dat?
Er moet iets in die schoolgelderij zitten, dat niet
richtig is. Dat ontheffing wordt verleend, is vermeld,
maar hoe komen de huisvrouwen aan den aanslag?
MOK
3 cent per regel.
