No. 49.
ZATERDAG 6 FEBRUARI 1904
3e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij
Wat willen de ^rijzinnig-Demokraten?
Ditjes en Datjes.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal
franco per post 30 cent ^vooruitbetaling.
Losse nummers 2 cent.
BUREAU VAN REDACTIE
Gebouw „CONSTANTIA", Hoogstraat.
BUREAU VAN ADMINISTRATIE:
A. WINTERBERG, Raam 27.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Stokken voor 't eerstvolgend
Dimmer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 uur in
het bezit der Redactie zijn,
Zondag 7 Februari 190 4,
des morgens tien uur in Constantia
Huishoudelijke Vergadering.
Er zijn belangrijke ingekomen stukken, die afdoening
eischen. Bovendien is op de laatste bestuursvergadering
bekend geworden, dat één der bestuursfunctie's zal open
vallen. Komt allen ter vergadering
EEN OPROEPING
richten wij nu tot leden en geestverwanten, om de
cursusvergadering te bezoeken van
Zondag 14 Februari a. s.
waar onze partijgenoote H. ROLAND HOLST over
„De Coöperatiezal spreken.
Wekt vrienden en bekenden op, daarheen te komen.
Maar brengt vooral vrouwen mee, opdat zij met dit
strijdmiddel der arbeidersklasse vertrouwd raken. Denkt
er aan De vrouw moet niet tegenover, maar naast
ons staan in den strijdOok bij haar moet het juiste
inzicht den daad voorafgaan.
Niemand verzuime op den 14den Februari!
Het Bestuur.
Zaterdag heeft de afdeeling weer feest gevierd. En
dat de gezellige avondjes van de socialisten in den
smaak vallen, bewees de gevulde zaal. We hebben dan
ook alle reden om met deze feestavondjes voort te gaan
en er van dezen winter nog minstens een paar te
organiseeren.
Excelsior we constateeren het met genoegen, gaat
onder de leiding van den ijverigen Directeur steeds
vooruit. Vooral het laatste nummer „Arbeid hoog" werd
heel goed gezongen.
We wenschen deze jonge vereeniging alle goeds toe,
en we brengen ze onzen dank voor de bereidwillige
wijze, waarop ze de feestelijke bijeenkomsten steeds steunt.
Partijgenooten \an Leeuwen en Winterberg zorgden
er verder voor, dat we ons geen oogenblik behoefden
te vervelen. Hun muziek en voordrachten vielen, blijkens
den bijval van het publiek, zeer in den smaak. Ook hun
onzen dank entot ziens.
Een gezellig bal, dat tot 2 uur duurde, besloot dit
in alle ot zichten geslaagde feest.
Nu in de volgende week de Schiedamsche vrijzinnig -
demokraten over bovenstaand onderwerp een openbare
voordracht laten houden, kan het geen kwaad, het
reusachtige verschil tusschen vrijzinnig-demokraten en
sociaal-demokraten eens goed onder de oogen te zien.
Dat gaat het kortst en gemakkelijkst aan de hand van
de .(Beginselverklaring" van den vrijzinnig-demokra-
tischen bond en de daarop volgende toelichting.
De V. D. staan ,,op den bodem van onzen tegen-
woordigen regeeringsvorm, zooals die in de Grondwet
is omschreven met rechten en verplichtingen van Kroon
en Volk".
Wat beteekent dat? En hoe over dit beginsel te
oordeelen
De V. D. geeft hiermee te kennen, dat zij „conser
vatief", behoudend, zijn, ten opzichte van den vorm van
het landsbestuur, zooals deze in 1814 na den Franschen
tijd is ontstaan en door de liberalen in 1848 is ge-
wijzigd. Als men nu weet, dat deze regeeringsvorm
(en vooral de wijziging van 1848) voortkwam uit de
economische overmacht der oude republikeinsche regenten
(Groen van Prinsteren noemde de Thorbecke-aan-
hangers dan ook „verkapte republikeinen"), dan is
het duidelijk, dat de V. D. door dit beginsel, de voort
during, het behoud van de politieke macht der thans
economisch-sterkste regenten-(kapitalisten) klasse voor
staan.
liet oordeel over dit beginsel moet dan ook wel
luiden in hooge mate verwerpelijk, omdat het den weg
afsnijden wil naar een politieken regeeringsvorm, die,
moeten beantwoorden aan de nieuwe economische en
maatschappelijke verhoudingen, die dan zullen ontstaan.
Eén van beide is dus zekeröf de V. D. zullen dien
nieuwen regeeringsvorm trachten tegen te houden (ge
steld, dat ze dan nog bestaan) en daarmee reactionair
worden, öf de V. D. zullen dit beginsel dan als een
uiting van verkeerd inzicht moeten op zijde zetten
en daarmee zichzelf van hun fondament berooven.
De V. D. willen voorts het erheen sturen, „dat
gansch het volk op den gang van wetgeving en staats
bestuur den invloed erlange, welke tot dusver slechts
aan een bevoorrecht deel ervan is toegekend" en daar
mee komen zij tot den eisch van „algemeen kiesrecht"
voor mannen en vrouwen.
°P zichzelf is van demokratisch standpunt hiertegen
niets in te brengen. Maar, wanneer daarnaast de Eerste
Kamer als standslichaam en de kroon als klasse-instru
ment gehandhaafd blijven, zooals de' (in dit opzicht
conservatieve) vrijzinnig-democraten verlangen, en
zoolang het volks-initiatief (dat is het recht der burgers
om wetten voor te stellen) en het referendum geen
tegenwicht vormen, tegen de mogelijke overheersching
van kleine groepsinzichten, is de demokratische
kiesrechtregeling volgens het program der V. D. slechts
in theorie Demokratisch, in de praktijk daarentegen een
wassen neus.
Juist hier komt het onvolledige en inconsequente
der vrijzinnig-demokraten helder aan het licht.
Na de uiteenzetting dezer politieke beginselen komen
dan de sociale. Daarbij staan de V. D. tegenover de
soc.-dem. Hun beginselverklaring formuleert dat aldus
„Wel ziet de Bond in het eigendomsrecht, even
goed als in elk ander recht, slechts een mensche-
lijke instelling voor menschelijke belangen hij
rekent de wetgevende macht bevoegd, de grenzen
van dat recht te wijzigen naar wisselende behoeften,
en acht belangrijke wijzigingen dier grenzen een
behoefte van onzen tijd. Doch zijn overtuiging is,
dat de belangen der maatschappij door de heffing
van het persoonlijke eigendomsrecht op de productie
middelen niet gebaat, veeleer zeer ernstig geschaad
zouden worden. Daarom wordt het stelsel der
sociaal-democraten door den Bond afgekeurd en
bestreden."
Dat wil dus zooveel zeggen, als dat de V. D. het
afgrijselijke kapitalistische stelsel willen handhaven, en
met de kapitalistische voortbrengingswijze, ook de vol
ledige afhankelijkheid der arbeiders-klasse, met al kaar
onzekerheid van bestaan. Ze wil die afhankelijkheid
wel een beetje vergulden, immers
„Wel ook erkent hij het bestaan van den klas
senstrijd in dezen zin, dat in onze tegenwoordige
samenleving, strijd over de voorwaarden van den
arbeid, tusschen de werklieden met niets dan hun
arbeidskracht en de werkgevers met hun kapitaal,
onvermijdelijk is. Hij oordeelt het in hooge mate
wenschelijk, dat de werklieden, door vrijwillige
aaneensluiting en deugdelijke organisatie, dien strijd
zoo krachtig en waardig mogelijk voeren. Doch
de Bond ontkent, dat belangen-strijd de eenige
drijfkracht voor maatschappelijke vooruitgang is
en mag zijn, en acht den Staat geroepen om, met
de middelen, welke dezen ten dienste staan, den
strijd te temperen en van noodelooze scherpte te
ontdoen.
Leest dit eens goed. De arbeiders, die over niets
beschikken, dan hun arbeidskracht, mogen wel hun strijd
over de voorwaarden van den arbeid tegen de werk
gevers voeren, zoo krachtig als ze kunnen, maar de
Staat moet dan dien krachtigen strijd gaan temperen
Daarbij nu in aanmerking nemende, dat de V. D. én
de politieke èn de economische heerschappij van het
kapitalisme zullen behouden, beteekent die temperings
roeping van den Staat dns in werkelijkheid niets anders
dan ditde eischen om verbetering van levensvoorwaar
den door de arbeiders in te dringen in het kapitalistisch
gareel. Daarmee zijn de V. D. ondanks hun mooie woorden
en hun dikwijls goede bedoelingen even groote, zoo
met grootere vijanden van het proletariaat, als liberalen,
clericalen en andere alen.
Ten letste keeren de vrijzinnig-demokraten zich ook
tegen de liberalen. Maar hoe flauw is deze tegenstelling,
hoogstens één tusschen meer-concervatieven en meer-
vooruitstrevenden! Ze staan op denzelfden kapitalistischen
grondslag. En daar komt het toch maar op aan. Hoe
verder het kapitalistische stelsel zich ontwikkelt en hoe
duidelijker alle burgerlijke partijen, verdedigers van da
stelsel blijken te zijn, des te scherper wordt de tegen
stelling vóór of tegen het kapitalisme, vóór of tegen
de sociaal-demokratie.
Ook de vrijzinnig-demokraten zijn vóórstanders van het
kapitalistische stelsel, al willen zij dan de harde kanten
ook wat afvijlen, en ze zijn tegenstanders der sociaal-
demokraten.
Nee, hoor 's,je mot niet zeggen, dat Schiedam'n be
roerd, dood, gat is. Dan heb-i 't leelijk mis en bewijs
je alleen, dat je nog niet weet, wat Schiedam rijk is
Kijk 'reis, 't gebeurt mij ook wel 'ns, dat 'k zoo'n tikkie,
pessimisme in me weet maar als ik dan zoo 'ns op
m'n dooie gemak ga nadenken, wat we hier toch alle
maal voor 't grijpen hebben, dan zeg ik toch weer;
nee, 't is hier nog zoo erg niet.
Op 't gebied van vereeniging?Ruime collectie
hoorNergens vindt je zóó'n sorteering. En spulletje,
weet-jeGeen flauwe kul, geen bombasterige poespas,
neen, echte, zuivere, origineele waar! Zien?... Asjeblieft,
uitpakken maar. Kijk 'ns 't puikje van Schiedamsche
organisatie-vermogen oftewel genaamd, de Ned. R. K.
Volksbond. Pracht-exemplaar, hoor! 't juweeltje van
't geheele magazijn. Daar zit wat in, weet-je akti-
viteit om van te rillen, meneertje.
Bewijzen? Aannemen! 't Verslag van de laatstgehou
den maandvergadering alleen te vinden in de Nieuwe
Schiedamsche Cour ant
Na deze mededeeling gaf de voorzitter het woord
aan den heer C. Bronsgeest, die namens de com
missie van verifieurs verslag uitbracht over de
rekening van den penningmeester. De heer Brons
geest deelde mede, dat door de accurate, gemak
kelijke en nette boekhouding van den penningmeester
het onderzoek zeer gemakkelijk was gemaakt. De
rekening was geheel conform en in de beste orde
bevonden. Op de inkomsten had de comm. van
verifieurs geen aanmerking, maar op de uitgaven
wenschte zij eenige aanmerking te maken. Zoo
meende zij, dat het bedrag van f 10.—, aan de
Propagandaclub toegestaan, te hoog was wegens,
de vele exemplaren die van verschillende brochures
niet waren verkocht; ook het bedrag voor het
rondbrengen van de Volksbanier achtte zij te hoog
opgevoerd, daar zij meende dat dit door min of
meer invaliede personen voor een gering bedrag
zou kunnen worden verricht.
Overtuigd? Als je nu weet dat de heer Frederiks
vertelde, dat de kas in 3VS jaar f650.— is vooruit
gegaan, begrijp je zeker wel dat de bezorging van De
Volksbanier noodwendig geschieden moet door lammen
of blinden, die dat voor een prikkie doen en dat f 10.—
voor propaganda veel te hoog is.
Snap-jeJa?.... Zoo, nu, ik eigenlijk niet.
De Schiedamsche Courant wordt toch wel wat onge
nietbaar in haar Koningin-Emmadag-vreugde. Van de
„herhaalde soirée" vertelt ze weer even wijd-sprakerig
ai t mooie als van de eerste. Schoon we nooit de arme-
lui's noch de „herhaalde" (deftige lui's) soirée's heb
ben bijgewoond, kunnen wij ons echter nu allang voor
stellen, dat r heksentoeren zijn verricht. O, 't was zoo
mooi, volgens de S. Ct.
Nu hoor, stil maar, we gelooven 't al, vooral nu we
van bezoekers vernemen, wat of 'r zooal is afgespeeld.
OKER
A J - - 1
van uci JvajoiiausiifcCUC sieistji, Zal