No. 4.
ZATERDAG 26 MAART 1904
4e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij.
Bureau van Redactie en Administratie:
A. WINTERBERG, Raam 27.
Administrateur.
Afdeelingsnieuws.
Gezondheids-Commissie.
Welkom!
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal j Uj vooruitbetalin
franco per post 30 cent j J
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIËN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
Slakken voor 't eerstvolgend nnmmer moeten niterlijk Woensdag a, s. 's middags 12 nur in het bezit der Redactie zijn.
Partijgenooten, die genegen zijn, zich te belasten met
de administratie van ons afdeelingsorgaan, en zij, die
gelegenheid hebben het verslag van den G-emeenteraad
te willen geven, worden verzocht zich op te geven bij
het Afdeelingsbestuur.
Het Bestuur.
De op Zondag 20 Maart gehouden huishoudelijke
vergadering, werd door ongesteldheid van den Voor
zitter geleid door den eersten Secretaris. Onder de in
gekomen stukken verdient in de eerste plaats de aan
dacht een schrijven van het Landelijk Comité tot steun
aan de slachtoffers van de AlgemeeneWerkstaking, waarin
een laatste oproep gedaan wordt voor den nog zoo drin
gend noodigen steun. Besloten werd een verzoek in te
dienen bij den Schiedamschen Bestunrdersbond, omdat
dan de steun van alle aangesloten vereenigingen zooveel
grooter is. Wij wekken dan ook allen dringend op,
vooral nu het voor het laatst is, zooveel als maar
mogelijk is bij te dragen.
Verder was ingekomen een verzoek van de Zaal
commissie en van de Colportageclub tot aanvulling der
werkkrachten. Voor alle partijgenooten dus, die over
wat vrijen tijd beschikken, een aansporing om hun
krachten aan het Afdeelingswerk te geven.
Ten slotte een schrijven van den Heer Gr. v. d. Most,
waarin hij bedankt als voorzitter der Afdeeling. Can-
didaten voor deze vacature worden bij het Bestuur
ingewacht'. In de vacature van 2en secretaris werd
voorloopig voorzien. Mejuffrouw J. H. Roldanus stelde
zich daarvoor tijdelijk beschikbaar.
In behandeling kwam toen het verslag van de Exploi
tatie van De Moker 1908—1904. Dit door den Heer
J. v. d. Most uitgebrachte uitvoerige rapport verwierf de
algemeene goedkeuring; de fiuanciëele toestand mag
gunstig genoemd worden, wat vooral te danken is aan
de groote colportage te Vlaardingen. Ook te Maassluis
zal met de colportage een aanvang worden gemaakt.
Bij behandeling van den Beschrijvingsbrief werd den
afgevaardigden een vrij mandaat gegeven.
Na de gebruikelijke rondvraag sloot onder dank
zegging voor de opkomst de voorzitter de vergadering.
Deze commissie zond ons een ex. van het „Verslag
over 1903", waarover wij 't een en ander zeggen willen.
De commissie is samengesteld als volgt: A. Jonker,
Voorzitter, Dr. J. Endtz, Secretaris, Th. E. J. Kramers,
Mr. D. Lodder, W. van der Most Phzn., Willem Beukers
en Mej. M. v. d. Ven, leden.
De commissie hield 12 gewone, 3 buitengewone ver
gaderingen en 1 openbare vergadering. De gewone
vergaderingen werden verzuimd 2 maal door den heer
Lodder, 1 maal door den heer Van der Most, 3 maal
door den heer Kramers en 5 maal door den heer Beu
kers. Deze -had er dus 't beste den slag van. Slechts
op vijf vergaderingen waren alle leden present. De
belangstelling voor de openbare vergadering was niet
groot slechts drie ingezetenen toonden hun belang
stelling. Misschien is van die geringe belangstelling
een reden te vinden in die minieme publiciteit aan die
vergadering gegeven, want ofschoon wij ons verbeelden
zoo nog al tamelijk na te snuffelen wat er in onze
gemeente plaats grijpt, ook ons is de aankondiging
ervan ontgaan. Wellicht is dit nu met meerdere onzer
stadgenooten 't geval en de commissie kan zeer
zeker in de toekomst hiermede rekening houden.
De vergaderingen werden gehouden in een lokaal
van 't archief-gebouw, door B. en W. daartoe aan de
commissie afgestaan, „'t Voldoet echter niet aan beschei
den eischen" zegt het verslag. Of B. en W. geen ander
lokaal ter beschikking hadden Zeker wel, doch zooals
wij straks nader zullen aantoonen, schijnt de verhouding
tusschen B. en W. en de Gezondheids-commissie niet
bepaald ad libitum.
Door welke oorzaak
Officieus deelt de commissie mede, dat op de bevol
king van 27.948 personen gestorven zijn 229 mannen
en 195 vrouwen, makende een totaal van 424, 15.2
per duizend. De algemeene volksgezondheids-toestand
ware vrij gunstig te noemen geweest, ware niet in
November een tamelijk uitgebreide epidemie van Paro
titis uitgebroken en daaropvolgend vele gevallen van
mazelen voorgekomen. Deze laatste epidemie (met 8
sterfgevallen) vertoonde zich weder als een echte school
ziekte op een R. K. bewaarschool kwamen de eerste
gevallen voor en lang bleef 't beperkt tot broertjes en
zusjes van schoolgaande kinderen.
Of schoolartsen noodig zijn
Nu ja, misschienals zoo'n instrument maar niet
meer kost dan flOO.
Hoe met de volksgezondheid anders tamelijk wordt
gespot, leert ons het verslag ook. De verordening op
de openbare Reinheid en Gezondheid te Schiedam schrijft
voor, dat de faccaliën moeten worden opgevangen in
gemetselde beerputten, zonder overloop of wekker. Uit het
verslag van de gemeente-reiniging blijkt echter, dat in het
jaar 1902 slechts 22 beerputten zijn geledigd, waarvan 19
meer dan twee jaar hebben gezeten. Hoelang deze dan wel
gezeten hebben wordt voor 't gemak maar niet gezegd.
Hemel- en menagewater en wat de beerputten verder
moeten iuhouden, komt dus eenvoudig in grachten en
polderslootjes, soms zelfs alleen in een geul in het land
Vandaar die zoo kostelijke moddergeulen, die wij hier
kennen, die eenmaal bedoeld water te bevatten, niets
vertoonen dan een stinkende, afschuwelijk stinkende
drabbige massa. Die toestand wordt ten koste van de
volksgezondheid bestendigd.
Op eigenaardige wijze trad nu eenmaal de ver
houding tusschen B. en W. en de gezondheids-commissie
op den voorgrond. Er was een klacht van een ingezetene,
wien aansluiting op het gemeente-riool was geweigerd.
De commissie vraagt om inlichtingen, maar.... B. en W.
vinden geen termen om die inlichtingen te verstrekken.
We weten waar dat geen-termen-vinden goed voor is
als je bijgeval je handen eens verkeerd hebt uitgeslagen,
vindt-je eenvoudig geen termen om op de zaak verder
in te gaan. Volgens onze bescheiden meening namen
B. en W. hier een houding aan, die verre van correct
te noemen valt in deze gevallen behoort de supe
rioriteit niet daar. Een verordening ten deze bestond
niet; de gezondheids-commissie was dus vleugellam.
3 October adviseerde de Commissie aan 't Gemeente
bestuur door deskundigen te laten nagaan op welke
wijze aan den onhoudbaren toestand van het rioolstelsel
't best een einde is te maken, hebbende daarbij vooral
't oog op een bepaald gedeelte der stad, waar de nood
het hoogst is.
Geen antwoord is ontvangen.
31 October zond de Commissie aan B. en W. twee
rapporten over een sloot achter de Dwarsstraat en
langs de Gasfabriek en over den hoogen stand van het
grondwater in de Gorzen met aangifte van wijze tot
verbetering
Geen antwoord is ontvangen.
Onder hoofdstuk „Volkshuisvesting" wordt vermeldt,
dat door de daartoe ingestelde sub-commissies werden
onderzocht eenige woningen in de Elleboogsteeg aan
den Langen Achterweg, een woning aan den Langen
Achterweg, die, schoon niet aan goede eischen voldoende,
nog niet onbewoonbaar werd verklaard en een woning
aan de Raam, die zeer klein en slecht onderhouden
werd bevonden. De eigenaar bracht verbetering aan.
We hebben sterk vermoeden dat deze de woning is, die
door De Moker eenmaal is beschreven. Zoo wij gelegen
heid vinden kunnen, zullen we ons van de „verbetering"
gaan overtuigen. We hopen dat we ze dan tevens be
wonderen kunnen.
Een aanvang werd gemaakt met een systematisch
onderzoek naar de toestanden der woningen in onze
Gemeente. De straten met stegen en sloppen worden
daartoe stelselmatig door sub-commissies bezocht, slechte
toestanden genoteerd en aan een nauwkeurig onderzoek
onderworpen. Met de straten aanvangende waar de
meeste ongerechtigheden werden verwacht, zijn thans
onderzocht het Broersveld, de Nieuwstraat en de Korte
en Lange Achterweg met aangrenzende stegen. De re
sultaten zullen echter in het volgende jaarverslag pas
kunnen worden medegedeeld.
Wanneer het grondig onderzoek dezen geruimen tijd
vereischt, ja, dan valt hieraan weinig te veranderen.
Doch dit lijkt ons niet het geval. We yermeenen, dat
het rapport dier onderzoekingen veel eerder gereed zijn
kan en zal zijn en wijzen dan voorts op de noodzake
lijkheid dit rapport zoo spoedig mogelijk te publiceeren.
't Is toch een vaststaand feit, dat misstanden het best
worden opgeheven door openbare bespreking en kritiek
en slechte woningtoestanden moeten zoodra mogelijk
worden verbeterd. Dit mag dan niet maar wachten op
een volgend jaarverslag. Overigens heeft de commissie
het terrein harer onderzoekingen o. i. al te veel beperkt
in de genoemde straten, 't Wil ons voorkomen dat er
straten zijn in onze stad, die méér zelfs nog dan deze
voor de eerste onderzoekingen in aanmerking moeten
komen, althans even veel aanspraak daarop maken. Of
schoon wij van deze zaak nimmer een grondige studie;
hebben gemaakt, wat de vele werkzaamheden die op
ons rusten, ons beletten, meenen wij na eene oppervlak
kige waarneming toch voor dat onderzoek met warmte
te moeten aanbevelen de volgende straten:
1. Het Kamp (Gorzen).
Aanmerking. Dit is een zeer uitgebreid terrein
voor onderzoek en onder de massa op elkaar gepakte
woningen komen slechts enkelen voor, die wij den naam
van „woning" waard achten. Natuurlijk kunnen de
eischen in dit opzicht verschillen, doch deze „bergplaats"
voor menschen is in ieder geval zeer primitief.
2. De Polderstraat.
Aanmerking als boven. De onzinnige manie van
vroeger om achter woningen nog 'ns woningen, achter
hofje nog 'ns hofje, achter steegje nóg 'ns steegje te
bouwen, komt ook hier om den voorrang.
3. De Nieuwe Buurt.
Aanmerking. Ook hier zijn 'n paar ellendelingetjes
aan te wijzen, al moet zeker als hoofdgrief gelden
de gemeenschap die hier bestaat met andere straten
het gebrek aan privaten. Voor 'n uur of 10 's
morgens zijn deze straten niet aan te bevelen de
walm van den beerwagen blijft in zulke smalle straten
lang hangen.
4. De Heerenstraat.
Aanmerking - Vergissen we ons niet, dan is uit
deze buurt een heel aardige bloemlezing saam te
voegen over „wonen". Maar er moet bijgezegd, dat
men zich niet moet vergenoegen met de straat 'ns floor
te wandelen en kijken hoe 't 'r van buiten uitziet,
maar men moet trachten 't inwendige voor zich te
krijgen.
5. De Hoflaanstraat.
Aanmerking. Ook hier mag men zich niet door
den schijn laten verlijden. De nieuw-uitziende
huizen zijn verraderlijk voor de gezondheid uit de
kelders walmt 'n afschuwelijke stank, verpestend de
huizen van onder tot boven. Vermoedelijk is 't water,
wal altijd in de kelders opsijpelt en den stank veroor
zaakt, grafwater. Dit te verwijderen, schijnt onmogelijk.
Wij meenen voorloopig 'met deze verwijzingen te
kunnen volstaan, ofschoon wij met gemak dit lijstje
nog aanmerkelijk zouden kunnen uitbreiden. Natuurlijk
vertrouwen wij dat de Gezondheids-commissie echter
ook dit weinige op prijs zal stellen en voor zoover wij
haar nieuwe gezichtspunten openden, daarmede haar
nut zal doen.
Wordt vervolgd
't Eerste no. van onze anti-revolutionaire zuster De
Schiedammer is verschenen. We heeten haar van harte
welkom in 't leven en hopen dat 't haar wél mag gaan.
Tóch vreezen we alweer en nog wel met zeer
grooten vreeze. 't Heeft alweer veel van 't doodgeboren
kindje. Geest zit er niet in 'tis krek als met de
„nieuwe" 'n flauwe, moedwillige papierverknoeierij.
KER