No. 10,
ZATERDAG 6 MEI 1905
5e Jaargang.
ORGAAN van de Afdeeling Schiedam der Sociaaldemokratische Arbeiderspartij.
Bureau van Bedactie en Administratie:
A. WINTERBERG,
Vriendschapstiaat llboven.
Stukken yoor 't eerstvolgend nummer moeten uiterlijk Woensdag a. s. 's middags 12 nnr in het bezit der Redactie zijn.
Ingezonden Mededeelingen.
Maakt propaganda!
Mr. Jansen contra Dr. J. fan Leeuwen.
Het Meifeest.
ABONNEMENTSPRIJS:
25 cent per kwartaal 7--
franco per post 30 cent j blJ V00ruü^™9-
Losse nummers 2 cent.
ADVERTENTIEN:
3 cent per regel.
Bij abonnement belangrijke korting.
3 cent per regel.
Muziekvereeniging „Kunst en Strijd".
Bij deze betuigen wij onzen hartelijken dank aan de
muzikanten van het oud-muziekkorps der schutterij te
Vla.ardingen, die zoo bereidwillig en belangeloos hun
assistentie hebben verleend bij de viering van het 1 Mei
feest te Schiedam.
HET BESTUUR.
Zondagmorgen 10 uur repetitie.
We hooren zoo vaak in onze kringen verzuchtingen
slaken, dat het zoo moeilijk is in onze stad propaganda
te maken voor onze beginselen. Moeilijk is het ook,
da's_ waar, doch we moeten óók zeggen, dat het nóg
moeilijker is geweest en minder moeilijk wordt.
In de feestrede, welke onze vriend Maas ter gelegen
heid van de herdenking van 't zesjarig bestaan onzer
afdeeling hield, werd ook gewezen op de verwachtin
gen welke bjj de oprichting der afdeeling gekoesterd
werden en het resultaat, dat na zes jaren is bereikt.
De spreker meende, dat, moge al te optimistische
verwachtingen zijn teleurgesteld, het redelijke is ver
vuld. Er is een aanhang verworvenwe hebben ons
eigen tehuis; we hebben ons eigen orgaan; we hebben
onze eigen coöperatie.
Ons eigen orgaan, waarmede geen enkel deftig plaat
selijk blad polemiseert, zeide Maas. Hij had er aan
kunnen toevoegen tevens: ons eigen tehuis, dat door
geen enkel fatsoenlijk mensch bijna bezocht wordt
En bovenal: we hebben onze eigen levens- en wereld
beschouwing, welke hier ter stede nog door bjjna
ieder fatsoenlijk mensch wordt genegeerd.
Moge dit alles ook een zekere ekonomische oorzaak
hebben, waar de aanhoudende depressie onzer industrie
zich danig doet gevoelen moge de achterlijkheid van
vak- en poli ieke beweging verband houden met de
industrieele achterlijkheid, tóch kan het wel eens z'n
nut hebben, de vraag te besprekenzijn er nog meer
dere oorzaken, welke dien oogenschijnlijk langzamen
vooruitgang bewerkstelligen
Daargelaten het dogmatisch-religieuze, dat hier zoo
duidelijk merkbaar is; daargelaten de onbeperkte auto
riteit van het woord van den priester, hier geldende;
daargelaten ook de demoralitatie en degeneratie van
geslachten door het beruchte product onzer industrie,
is de vorm van ontwikkeling van het Schiedamsche
proletariaat niet bepaald beneden die van arbeiders
in andere steden te noemen.
Wat dan wèl de oorzaak dier achterlijkheid zijn kan
Van liberale zijde worden tegenover de kristelijke
partijen wel eens dingen uitgespeeld, die de liberalen
wel in d'r doos kunnen houden. Men verwijt den
klerikalen dompers te zijn; goed, maar nü de vraag:
wat zijn en waren de liberalen?
Wat zijn en waren de vrijzinnig-demokraten?
't Is het verwijt van de pot aan de ketel. Nutloos
waven ze altijd, de heeren; maar zóó slaperig als den
laatsten tijd toch nog niet. Reeds is de winter, de tijd
van propaganda, de tijd van bewustmaking, voorbij
laten liberalen en vrijzinnig-demokraten eens balans
maken
't Wordt een blanco-Staat.
Zooals de larven schijnen ze hier of daar in een ver
geten hoekje nog hun winterslaap uit te dutten.
Als 't meeloopt schrikken ze misschien in Juni wel
eens wakker
Tóch zullen ze zich verwonderen, wanneer ze van
den stillen, maar wakenden tegenstander een flinke
rammeling krijgen!
Voorwaar, van alle kanten schijnt het er op toe
gelegd te zijn, alle politiek leven zorgvuldig uit onze
veste te houden. Men laat de S. D. A. P. alléén de
zaakjes opknappen die houdt vergaderingen, die
debatteert of polemiseert, als er tenminste iets van
dien aard te doen isnaar die vergaderingen gaan wij
niet, deftige menschen als wij zijn (in dit opzicht maakt
een of andere vrijzinnig-demokraat nog wel eens 'n
uitzondering); neen, dat geeft geen pas, zelfs zullen
we er voor trachten te waken dat ónze arbeiders ze
bezoeken. Ze worden daar wat al te veel bidwijs.
De kristelijken komen vanzelf niet; domine en pastoor
bedisselen de zaakjes tóch wel. Debatteeren met sociaal-
demokraten, wordt nergens in den Bijbel verordineerd,
dies behoort hef tot die paganistische liefhebberijen
waaraan geen goed kristen zich bezondigd.
Ergobuiten de sociaal-demokraten is er niemand,
die op eenigerlei wijze poogt de arbeiders op te voeden
hun aandeel te leeren nemen in den politieken strijd.
De gansche winter ging voorbij zonder dat er buiten
de onzen één vergadering plaats had.
't Is hier het rijk van den dood.
Maakt propaganda
Tegenover dien suffen, lammen geest van alle bur
gerlijke partijen hebben wjj met verdubbelden jjver onze
strijdlust te toonen. Moeilijker moge het zijn welaan,
hoe zwaarder de strijd, hoe schooner de overwinning.
Maakt allen propaganda. De beste tijd daarvoor
nadert nu reeds met rasse sch eden; werkt, vrienden,
overal en altijd. Bij óns geen stilzitten bij óns geen
verflauwen bij óns méér kracht, méér lustveer
krachtig en onweerstaanbaar moeten wij vooruit
Wij kennen ons doeldaar is de weg wie onzer
durft werkeloos blijven
Een verslag te geven van de pleidooien, den 28 Mei
voor de Rotterdamsche rechtbank gehouden in boven
genoemde reeds m-er dan 8 jaren hangende zaak, komt
niet in ons op. Toen bij de strafrechterlijke behande
ling op 8 April 1902 Van Leeuwen zelf zijn pleitrede
hield, hebben wij daarvan uitvoerig verslag gegeven.
Maar dit zuiver juridische geding, waarin het gaat om
de uitlegging van eenige wetsartikelen, laat ons koud.
Of art. 1412 van het Burgerlijk Wetboek hierbij van
toepassing is, moge een belangrijke zaak zijn voor rech
ters en advocaten, voor de beoordeeling van de heele
Mokerkwestie tegenover Mr. Jansen is dit van geen
belang. Een kleine toelichting kan voor onze lezers
evenwel niet onbeteekend zijn.
In het strafgeding, April 1902, nu reeds 3 jaar ge
leden, werd Van Leeuwen wegens „eenvoudige belee-
diging" veroordeeld tot een geldboete van f25. Van
dit vonnis ging hij niet in beroep. Rechterlijk bestaat
dus de beslissing, dat in het bewuste Moker-artikel
„eenvoudige beleediging" lag opgesloten. Op grond
van die „in rechten niet betwiste" uitspraak kan en
zal dus Van Leeuwen nu in dit civiel rechterlijk (bu -
gerrechtelijk) geding wegens „aantasting van de eer
en den goeden naam" van Mr. Jansen, opnieuw tot
een geldboete worden veroordeeld. Dat is onvermijde
lijk, al zou die kwestie van „beleediging" ook juridisch
nog wel te betwisten zijn.
Wat wel voor ons van belang is geweest en nog is,
is dit: dat na het veelbesproken Moker-artikel van
28 Dec. 1901 een tijd lang krachtig geageerd is tegen
Mr. Jansen, en dat door die geheele met dat Moker-
artikel begonnen actie de machtsvolle positie van Mr,
Jansen volkomen ondermijnd is geworden. Aan het
vroeger zoo sterke gezag van Mr. Jansen is een klap
toegebracht zoo hard en zoo heftig, dat het er niet
meer van weet op te komen. En niet alleen aan dat
van Mr. Jansen, ook aan dat van anderen. Daardoor
is er een flinke opruiming gehouden in die oude heilige
rommelkamer van de Schiedamsche gezagsclubjes. Zoo
is er een begin gemaakt met de voorbereiding van een
nieuwen toestand ook op regeeringsgebied in Schiedam.
Teekenend in deze geheele zaak is de houding van
vele „deftige" Schiedamsche burgers. Toen het be
wuste Moker-artikel was verschenen, was de heele Beurs
er vroolijk door, en men verkneuterde er zich in, me
kaar dat artikel te laten lezen omdat men zoo blij was
over dien aanval op Mr. Jansen, dien men zelf niet
aandorst. En deftige hee en liepen met dat Moker-
artikel in hun zak om het iedereen, dien zij tegen
kwamen, te laten lezen en zich dan opnieuw te ver
kneuteren. En overal kregen wij in die dagen en ook
nu weer te hooren, dat men toch zoo blij was dat Mr.
Jansen zoo'n flinke mep had opgeloopen. Maar in het
openbaar hebben wij diezelfde menschen zich zien aan
stellen als geërgerd over dien aanval op Mr. Jansen,
den schijn zien aannemen van dat „vreeselijk" te vinden.
Zoo gaf ook deze zaak ons weer de gelegenheid, een
kijkje te nemen in de „officiëele waarheid en eerlijk
heid" der deftige burgerij.
Dit kunnen wij intusschen nog wel meedeelen, dat
wij met den strijd tegen Mr. Jansen en consorten nog
niet klaar zijn. Wij zullen dien met onverdroten ijver
voortzetten en hopen hem zelfs met heel wat meer
kracht te zullen kunnen voeren dan tot nu toe nu er
nog geen vertegenwoordiger van ons in den Raad zit
en nu wij ook geen raadsverslaggevers bezitten zooals
wij toch feitelijk noodig hadden. Maar dat zal allemaal
wel komen. Wij gaan langzaam maar regelmatig voor
uit en steeds uitgebreider kringen worden door ons be
reikt! En van de eindelijke overwinning onzer
denkbeelden zijn wij zeker, met kalmte en gerustheid
kunnen wij dus rusteloos werkend de toekomst af
wachten.
Het heug'lijkste van ons Meifeest, de best-aandoende
herinnering er aan, is zeker wel gelegen in dat mooie
gezicht van die stampvolle zaal, voller gelooven wij,
dan ze ooit bjj eenig andere gelegenheid geweest is.
En van Leeuwen als voorzitter der afd. Schiedam der
S. D. A. P. constateerde het heugelijk verschijnsel, dat
ons gebouw ons te klein gaat worden. We groeien
„Constantia" uit.
Verder deelde hij mede dat het dit jaar wel voor 't
laatst zou zijn, dat het 1 Meifeest onder leiding der S.
D. A. P. zal worden gevierd, de Bestuurdersbond, die
zich flink ontwikkelt, zal, waar het veel meer tot zijn
taak behoort, in het vervolg de regeling hebben.
Door een voor dit feest georganiseerd muziekgezel
schap werden hierna op verdienstelijke wijze twee num
mers gegeven, blijkbaar ten genoege der aanwezigen,
daarna kwam Ds. W. Bax, een der veteranen uit de socia
listische beweging aan het woord, om de beteekenis
van den 1 Meidag en der op dien dag gestelde eischen
van den wettelijken 8-urigen arbeidsdag en het algemeen
kiesrecht uiteen te zetten.
De breed-opgezette heldere rede, met groote geest
drift en overtuiging uitgesproken, maakte vrjj algemeen
een diepen indruk. Het hartelijk woord van dank, dat
v. Leeuwen tot hem richte, werd warm door de aan
wezigen overgenomen en toen Ds. Bax wegens plichten,
een goed-echtgenoot betamende, tot zijn leedwezen weer
vroeg van ons scheiden ging, bleek de door hem reeds
bij eerste kennismaking verkregen svmpathie.
Wat „Excelsior" gaf, was volkomen zooals het van
haar verwacht kon worden. Zeker zullen nog wel hier en
daar tekortkomingen zijn op te snorren, doch dat laten
we aan de liefhebbers over. Onze zangers en zangeressen
zullen, hun leus getrouw, wel zorgen, het volmaakte
steeds meer nabij te komen.
Mineur, die eenige voordrachten zou ten beste geven
stuurde de poes.
Gelukkig dat het programma voldoende gevuld was,
waardoor zijn afwezigheid minder werd gevoeld.
„Het stuk in de kant" een bakkerij-spel van Ver-
brugge, werd vlot gegeven. Vooral de hoofdrollen waren
goed bezet. Jammer was het dat kindergeschrei het
spel zoo bij voortdurig onderbrak, en oorzaak werd dat
zelfs bij de meest tragische scène gelachen werd.
Zoo nu en dan uitte de feeststemming der aanwezigen
zich door het zingen van onze liederen. We mogeti van
het geheel zeggen, dat we een genoegelijken, maar
bovenal een prachtigen propaganda-avond hebben gehad.
De partijgenooten, welke met veel moeite en toewijding,
aan het welslagen van dezen avond hebben bijgedragen,
DE MOKER
0